Het productie-vermogen van Stedelijke
Lichtfabrieken is meer dan verdubbeld
Sliij Miaag,
De hoogste toppen van de piek-uren
kunnenmet gemak beklommen worden
De stand van de arbeidsmarkt
DE
STENEN
SPREKEN
ZATERDAG 5 MAART 1955.
DE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD PAGINA
Leiden heeft een bijzondere taak in Zuid-Holland
Donderdag 10 Maart a.s. staan tal van burgemeesters in het gebouw van
de Leidse Electriciteitsfabriek. De Commissaris van de Koningin in de pro
vincie Zuid-Holland, mr. L. A. Kesper, zal met een druk op de knop 'n grote
uitbreiding van de fabrieken in werking stellen. Het vermogen is van 42
tot 89 duizend kW uitgebreid. Met deze enorme uitbreiding is niet alleen
Leiden maar geheel Zuid-Holland gebaat.
Heel Znid-Holland, omdat de electriciteitsfabrieken van deze provincie
sinds de oorlog steeds meer tot samenwerking en centralisatie zijn over
gegaan.
Samenwerking
Na de oorlog, toen het met de ko-
lenvoorraad nog maar mondjesmaat
was, had iedere centrale aan eigen
moeilijkheden al genoeg, maar lang
zamerhand is door overleg een effi
ciënte taakverdeling en centralise
ring gevolgd. Thans is het zo, dat de
productie in Zuid-Holland geschiedt
door eén zestal gemeentelijke cen
trales, die samenwerken in de N.V.
Electriciteitsfabriek Zuid Holland. De
Leidse Electriciteitsfabriek is een van
die centrales.
Wij spraken al van taakverdeling.
In deze tijd van toenemende speciali
sering heeft men terecht bij de pro
ductie van energie ieder bedrijf een
eigen hoofdtaak gegeven. Leiden had
reeds lang de reputatie, dat zijn licht
fabrieken in staat waren om het ver
hevigd stroomverbruik in de piek
uren elegant te kunnen opvangen.
Men noemt dat de flexibiliteit van
het bedrijf. Het Leidse bedrijf is al
tijd in hoge mate flexibel geweest.
Piekuren
Als wij het stroomverbruik te Lei
den in een golvende lijn zouden weer
geven, dan zouden de toppen van de
bergen, die aldus gevormd worden in
de winter iedere dag rond half negen
v.m. en vijf uur nam. liggen. Dit zijn
de momenten, waarop iedereen in ac
tie is. Tegen tien uur kunnen ze aan
de centrale merken, dat de chef op
de kantoren heeft vastgesteld, dat het
licht al lang uit kan, de frequentie
van de tramritten is verminderd. Er
is een periode van betrekkelijke rust
gekomen. Tegen vijf uur herhaalt zich
de algemene actie. Zulke verschillen
in het stroomverbruik stellen eisen
aan de centrales. Het N.V. Electrici-
teitsbedrijf Zuid Holland heeft dit
probleem provinciaal bekeken.
Zo is dan in het kader van de pro
vinciale samenwerking aan de Leidse
centrale de taak toebedacht mede te
werken (samen met Den Haag) aan
het opvangen van dè belangrijkste
fluctuaties, welke in de loop van de
dag en het jaar optreden in de be
hoefte aan electrische energie. De
centrales te Rotterdam en Dordrecht
zijn door hun gunstige ligging voor
de -kolenaanvoer meer aangewezen
op het zo productief mogelijk energie
opwekken.
Geen gemakkelijke taak
Leiden heeft zeker niet het gemak
kelijkste deel gekregen. Het ligt voor
de hand, dat bij de bedrijfsvoering
zo groot mogelijke vrijheid verkregen
moest worden. Bij de uitbreiding van
de capaciteit heeft men hierop gelet.
Zo heeft men onder meer besloten
het nieuwe vermogen te verdelen
over twee productie-eenheden elk
van 30.000 kW.
Nieuwe apparaten
Elk dezer eenheden bestaat uit een
turbogenerator van dat vermogen, die
de electrische energie onder een span
ning van 10.000 volt levert en twee
stoomketels uitgerust met mechani
sche roosters, welke de stoom aan de
inlaat van de turbine leveren met een
druk van 42 atmosfeer en een tem
peratuur van 450° C.
Een typische bijzonderheid is dat
een gedeelte van de afgewerkte stoom
wordt geleverd aan bedrijven in de
buurt, die daar een dankbaar gebruik
van kunnen maken. In verband met
deze stoom levering aan derden werd
aan deze turbinen nog toegevoegd
een z.g. tegendrukturbine, die de
stoomdruk tot 5 atmosfeer terug
brengt en een vermogen van 4900
kW ontwikkelt.
Het gebouw van het nieuwe gedeel
te der electriciteitsfabriek kan in drie
delen worden gesplitst. Het eerste
deel door een glazen wand van de
overige delen gescheiden is het
ketelhuis met de enorme vuren, die
Zo was het zij-aanzicht van de Leidse
Lichtfabrieken vóór de uitbreiding.
een hitte van 1200 graden hebben.
De stoom van de ketels wordt naar
de machinehal geleid, waarin de tur
bogeneratoren zijn opgesteld. In deze
machine verricht de stoom zijn ar
beid om uiteindelijk weer tot water
gekoeld naar de ketels te worden te
ruggepompt. De hiervoor noodzake
lijke pompen staan in het derde deel
van het gebouw, gelegen tussen ke
telhuis en machinekamer. In deze
ruimte staan ook opgesteld de appa
raten, waarmede uit het grachtwater
door chemische reiniging, gevolgd
door verdamping en koeling het be
nodigde aanvullende water voor de
ketels wordt gemaakt.
Voorgeschiedenis
In Juli 1949 werd door de Leidse
gemeenteraad het crediet van 20 mil-
lioen gulden voor deze uitbreiding
verleend. Zij werd geprojecteerd op
het bestaande fabrieksterrein op de
plaats van het oudste deel der elec
triciteitsfabriek en enkele daarnaast
gelegen gebouwen, waarin belangrij
ke installaties van de gasfabriek wa
ren ondergebracht.
In September 1951 werd de eerste
paal geslagen, 't begin van de nieuw
bouw, welke leidde tot het voor de
eerste maal in beweging brengen van
de eerste turbogenerator in October
1953.
Want om u de waarheid te zeggen:
de laatste maanden waren de nieuwe
machines en ketels reeds volledig in
geschakeld bij de electriciteitsproduc-
tie.
De plechtigheid
Op bet terrein van de electriciteits
fabriek is al te zien dat er een plech
tigheid op komst is.
Een gedeelte van een overhuiving
van het gebouw is tijdelijk met hout
en glas tot een ontvangruimte inge
richt. Ruim honderd genodigden
v/orden verwacht onder wie de bur
gemeesters van de gemeenten, die
van de Leidse Lichtfabrieken stroom
afnemen.
Na de plechtigheid zal het gehele
gezelschap aan een intiem diper aan
zitten. Dit diner zal worden gegeven
in de burgerzaal in het stadhuis. Dit
is een nieuwigheid, die op het bij
zondere van deze uitbreiding des te
meer nadruk legt.
Een overzicht van de machinehal,
waar de turbogeneratoren, geleverd
door de firma Stork, staan opgesteld.
Tijdens de dagen van hoogste pro
ductie werd per dag geproduceerd
rond 800.000 kWh, waarvan rond
35.000 kWh in het eigen bedrijf wer
dén gebruikt. Met inbegrip van de
stoomlevering aan derden leverden
de stoomketels hiervoor rond 3500
ton stoom, waarvoor verstookt wer
den rond 400 ton steenkolen. De hoe
veelheid koelwater, welke tijdens het
bedrijf de beide turbogeneratoren
passeert, opgepompt uit de Mare-
singel en weer in de Langegracht ge
loosd, bedraagt 12.000 m3 per uur.
STROOM IS MEER DAN EEN
KNOPJE OMDRAAIEN
De kennis van electriciteit van
de meeste mensen begint en ein-
digt bij het lichtknopje. Het is
tegenwoordig, ook allemaal zo
eenvoudig: je draait een scha
kelaar om en er komt licht in de
duisternis.
Electriciteit, dat is: één hand- j
beweging en de wasmachine be
gint grommpnd maar gewillig
de taak van de huisvrouw
over te nemen, een simpele druk
op de knop en de stofzuiger zuigt
zijn wangen plat en begint het
tapijt te reinigen.
Maar zo simpel is het allemaal
niet. Als we U willen vertellen
wat er allemaal achter die elec-
triciteit zit, komen we uiteinde
lijk terecht bij de directeur van
de Leidse lichtfabrieken, ir. Y.
Ykema. Hij is de man, die aan
de grote schakelaar zit en er voor
zorgt, dat u óók nog over stroom
yoor uw infraphil, uw hoogte-
zonapparaat, uw radio en uw
theelichtje kunt beschikken.
Hij en zijn mannen zorgen er
voor, dat de trams rijden en de 3
straatlantaarns branden, niet al-
leen in Leiden, maar in een ge
bied van Hillegom tot Wasse-
naar, van Noordwijk aan Zee tot
Zevenhoven.
De Leidse Electriciteitsfabriek
heeft daarom een enorme uit- j
breiding ondergaan. De directeur
heeft van deze uitbreiding ver-
teld. Het verslag hiervan vindt
u -lierbij.
De nieuwbouw met daarboven de nieuwe schoorsteen van ruim 80 me
ter hoog, gezien van de Volmolengracht.
GEWESTELIJK ARBEIDSBUREAU
AUTOTOCHT OUDEN VAN DAGEN
Het Comité voor de jaarlijkse auto
tocht der Ouden van Dagen aller ge
zindten, waaraan in de laatste jaren
telkens ongeveer duizend oudjes van
70 jaar ep ouder deelnamen, is al
druk in de Weer met de voorberei
ding van de tocht in het komende
Algemeen.
Het geregistreerde aanbod daalde
in de periode van 21 t.m. 26 Februari
1955 en bedroeg 865, t.w. 720 als ge
heel werkloos ingeschrevenen en Ï45
bij objecten voor aanvullende werk
gelegenheid tewerkgestelden. De
aanhoudende vorst heeft echter tot
gevofe gehad, dat het aantal niet-
werkenden is gestegen, immers di
verse werken liggen stil of kunnen
voorjaar. Het Gemeentebestuur heeft niet in uitvoering worden genomen.
het Comité toestemming verleend in
het tijdvak van 21 t.m. 26 Maart een
huis-aan-huis-collecte en op Zater
dag 26 Maart een. straatinzameling te
houden. De ervaring van vele collec
tes heeft geleerd, dat het doel waar
voor gecollecteerd wordt betrekke
lijk secundair is, doch dat de op
brengst in de eerste plaats afhangt
van het aantal collectanten. De Lgi-
denaars zijn over het algemeen bij
zonder offervaardig, doch hun mogt-
'tocb ook minstens de gelegenheid
worden geboden om hun penningske
te brengen. Het Comité bestaat uit
een slechts beperkt aantal leden, dat-
nooit op eigen krachten een behoor
lijke opbrengst kan bereiken. Ligt
het nu niet op de weg van de fami
lieleden der vele honderden deelne
mers om zich voor één van beide col
lectes, liefst die van Zaterdag, be
schikbaar te stellen? Gegadigden
moeien ten minste 18 jaar oud zijn.
Wie daadwerkelijk ertoe wil mee
helpen, de Leidse oudjes wederom
j een stralende tocht te bezorgen, mel-
de zich vóór Donderdag 1D de?er bij
mevrouw Van der Lelie, Zoeter -
woudse Singel 51, telefoon 26735.
De vorstverletregelingen, waarin vele
arbeidskrachten, vooral uit de bouw
sector zijn opgenomen, verhinderen
evenwel een zuiver beeld te verkrij
gen van het aantal personen, dat ten
gevolge van de weersgesteldheid
geen arbeid verricht. Duidelijk
blijkt hieruit dat de sociale voorzie
ningen, welke de laatste jaren zijn
getroffen, zeer effectief werken. Ener
zijds bevorderen zij de rust op de ar
beidsmarkt, terwijl zij anderzijds de
bestaanszekerheid vergroten.
Dit neemt echter niet weg, dat men
bij de beschouwing der aanbodcijfers
piet een en ander rekening hoüdt.
Tenslotte zij nog opgemerkt, dat het
aantal personen by de objecten voor
aanvullende werken geplaatst sinds
December 1954 belangrijk is toege
nomen, rul. van 35 tot 145, hetgeen
voor een groot dpel is toe te schrijven
aan de omstandigheid, dat het werk
'bij deze objecten in z.g. vrij werk
wördt uitgevoerd (normale arbeids
voorwaarden en lonen). Een vergelij
king met het overeenkomstige tijd
stip in 1953 en 1§54 leert, dat het
algemene beeld thans beduidend
gunstiger is, hetgeen uit de standcy-
fers blijkt, n.l. 2175 op 28 Februari
Ï953 en 1588 op 27 Februari 1954.
Jeugdigen.
Het voldoen van aanvragen om
jeugdige krachten 15 tjn. 18 jaar
wa'araan in vrijwel alle bedrijfs
taken een tekort bestaat, levert da
nodige zorgen en dreigt uit te groeien
tot een probleem. In de eerste plaats
zijn het de middenstands- en am-
bachtsbedrijven, welke de aandacht
vragen. Al het mogelijk wordt ge
daan om de jongelui die daarvoor ge
schikt geacht worden, te animeren
om een plaats in deze bedrijven te
bezetten. Het geringe aanbod en de
daarentegen gestegen vragen, heb
ben echter een disharmonie teweeg
.gebracht, welke niet gemakkelijk
overwonnen kan worden. Wellicht
brengt de inschrijving van ex-scho
lieren in April enige ontspanning.
Vrouwelijke arbeidskrachten.
Het aanbod van vrouwelijke ar
beidskrachten daalde niet onaan
zienlijk t.w. van 140 op 19 Februari
tot 100 p.er 26 Februari j.L Eens
deels tengevolge van afvoeringen om
redenen van administratieve aard,
anderdeels door het voldoen van di
verse aanvragen. Niettemin blijft de
vraag zich op hoog niveau bewegen
en bedroeg 31-5, waarvan een groot
dpel betrekking heeft op huishoude
lijk personeel (werksters en dagmeis
jes). Overigens kunnen in vrijwel
alle bedrijfstakken vrouwelijke ar
beidskrachten geplaatst worden, o.a.
administratief personeel (typistes en
steno-typistes).
EEN RARE TAAL
Ja, w(j xjjn er direct van over
tuigd, dat dit de moeilijkste opgave
is, die u tot op heden in „De Stenen
Spreken" heeft voorgezet gekregen.
Wat is dat dit voor een rare gang
van ijzeren staven en bogen? Om u
iets op weg te helpen: u moet dit
gehele gevaarte in het verticale en
niet in het horizontale vlak zoeken.
Wat U moet doen.
Adresseer een kaart, brief of
briefje aan de puzzle-redactie van
de Leidse Courant, Papengracht 32,
Leiden.
Schrfjf op de achterzijde: „De
stenen, spreken".
De foto stelt voor:
De inzendingen worden ingewacht
tot en met Donderdag aanstaande.
Onder de goede oplossers wordt een
waardebon van vijf gulden verloot.
OPLOSSING VORIGE WEEK
Juist inzenders! Dit was de loop
brug over de Langegracht. Zij loopt
over 't pand op nummer 24 (steunt
echter niet op de gevel, r.oals één
der inzenders terecht opmerkte) en
verbindt de fabrieken van de N.V.
Clos en Leembruggen.
de heer OOSTDAM,
L.P.vK.Koorsteeg 17, Leidien.
