Vijf-en-twintig jaar geleden vloog
admiraal Byrd naar de Zuidpnn
Macfieiij&e tocHt met veei %hico-'ö,
Zwaar beladen toestel kon de bergrug niet over
Zuidpool liet Byrd niet meer los
De „hulpvHt" eindigde in noodianding
KEETJE
laandeniang in kou en eenzaamheid
ZATERDAG 27 NOVEMBER 1954
DE LEIDSE COURANT
VIERDE BLAD PAGINA 1
Vergeleken met de heroïsche tochten van Amundsen, Scott en andere
Zuicpoolvorsers schijnt de tocht van Byrd een gemakkelijk routinewerk je:
even per vliegtuig heen en terug, waar anderen gelopen hadden. Maar de
tocht van Byrd was niet zo eenvoudig en bracht ook veel risico's mee.
De afstand van basis tot Zuidpool en terug was ruwweg 2500 kilometer.
Mocht het vliegtuig ontfenveg verongelukken, dan zouden de eventuele
overlevenden evenals Scott en Amundsen moeten lopen, mogelijk een tocht
van duizend kilometer. Op hulp van buiten af behoefden zij niet te reke
nen: dc oppervlakte van het Zuidpoolgebied is anderhalf maal Europa. De
enige menselijke wezens op dit geweldige vasteland waren Byrd en de leden
van zijn expeditie en zoek maar eens een paar mannen die verloren lopen
in zo'n ijswoestenij, bovendien een land van mist en storm. Neen, vanaf
het mement van de start tot aan hun terugkeer moesten Byrd en zijn lot
genoten op eigen kracht drijven. En dus moest er, om op alle mogelijke on
gelukken voorbereid te zijn, voor drie maanden voedsel mee, een tent,
kooktoestellen, sleden en al dat andere materieel, dat nodig was om een
voettocht in 't ijsgebied te maken.
WIJF-EN-TWINTIG JAAR GELE-
DEN was er geen vliegtuig, dat de
tocht van 2000 km. met een dergelijke
zware belasting (ook de benzine voor
de'hele tocht moest mee) in één ruk
kon afleggen. Dus had Byrd ergens
op de route een depót laten aanleg
gen, waar bij de terugtocht nieuwe
voorraad ingenomen kon worden. Bij
die „hulpvlucht" kwam een fout in
de benzineleiding aai. het licht, waar
door het verbruik veel te hoog was.
Het gevolg was een noodlanding in
het onherbergzame terrein met
scheuren, spleten en kloven. De pi
loot, met de goed-Amerikaanse naam
Smith, leverde een topprestatie door
in een glijvlucht zijn toestel heel
huids aan de gronid te zetten. De in
zittenden bereidden zich al voor op
een voettocht ook bij deze hulp-
vlucht waren sleden, tenten en voed
sel meegenomen, toen een ander
vliegtuig van de expeditie naast hen
landde en een voorraad benzine mee
bracht.
Op de basis had óók iemand een
topprestatie geleverd: Er was n.l. een
radioverbinding tussen de basis en
het vliegtuig Byrd's expeditie telde
liefst 24 radiozenders en 31 ontvan
gers en de man aan de radio ken
de de snelheid van het vliegtuig en
(ongeveer) het gevolgde traject.
Doordat hij precies het moment hoor
de waarop de motoren stilvielen, kon
hij ruwweg de plaats van de lan
ding berekenen. De piloten van het
tweede vliegtuig volgden zijn aanwij
zingen op en vonden de gelande ma
chine. Op de Pooltocht zelf hoefde
Byrd niet op zo'n redding te reke
nen; het bereik van het tweede vlieg
tuig was daarvoor te klein en boven
dien stond de koers niet vast.
Het Zuidpoolgebied is namelijk
„Als U nu niet gaat, krijgt U
misschien nooit meer zulk een
kans. 't Is zeldzaam mooi weer".
Deze woorden van de weerkun
dige van de Amerikaanse expedi
tie, die van 19281930 in 't Zuid
poolgebied verbleef, waren be
slissend: de leider van de expedi
tie, Schout bij nacht Richard E.
Byrd zou met de piloten Balchen
en June en de fotograaf McKin-
ley proberen als eerste per vlieg
tuig de Zuidpool te bereiken.
Vóór Byrd's expeditie waren
er slechts twee groepjes mensbn
geweest, die, te voet bij de Zuid
pool gekomen waren. De eerste
groep onder leiding van de Noor
Amundsen in December 1911 en
de tweede, die van de Engelsman
Scott een maand later. Scott en
zijn gezellen waren nooit terug
gekomen: honger en koude had
den hun werk gedaan.
Op 28 en 29 November 1929
nu dus 25 jaar geleden vol
bracht Richard Byrd zijn befaam
de tocht naar de Zuidpool, waar
over wij thans een en ander ver
tellen.
geen mooie ijsvlakte, maar een groot
vasteland met bergen tot 6000 meter,
met gebergtenformaties waarbij de
Alpen in het niet vallen, met grote
dalen, (ijs)rivieren en hoogvlakten en
boven dit alles 4.000.000.000.000.000
ton ijs. Tussen basis en het plateau,
waarop de Zuidpool ligt, bevond zich
een grote bergrug, waarvan ver
scheidene bergen zo hoog als de
Mont Blanc. Byrd moest zich met zijn
De pinguïns voelen zich aan de Pool volkomen thuis.
en het groene boek
Het boek van Sinterklaas is zoek,
je kent het wel, het grote boek,
het grote bpek van goed en kwaad
dat altijd mee naar Holland gaat.
De eerste nacht in onze stad
heeft Sinterklaas het nog gehad.
Dat weet hij zeker, maar nadien
heeft er geen mens het boek gezien.
Zijn hele lange leven niet
had Sinterklaas ooit zo'n verdriet.
Nooit, nooit nog maakte hij een fout.
Nu, denkt hij, word ik werklijk oud.
Hun hoofden zoekend naar de grond
lopen de Pieten in het rond.
„We rijden niet", heeft Sint gezegd,
„eerst moet het grote boek terecht."
Jongens en meisjes, twee aan twee,
ook al verdrietig zoeken mee.
En meesters, dokters, winkeliers,
boeren, agenten, brigadiers.
Een stoet van hier tot Lutjebroek
zoekt zich een aap naar 't grote boek.
Het hele land staat op z'n kop,
maar niemand geeft het zoeken op.
Daar komt, niemand weet waar
vandaan,
Keetje, het oude vrouwtje aan
en in een roodgeruite doek
draagt ze het dikke namenboek.
Ik was heel stout, zegt oude Kee,
ik nam het boek, toen Sint sliep, mee
Ik wou eens kijken bij de K
of ik wel bij de namen sta.
Aan ledre kant een Pieterbaas
brengen ze Kee naar Sinterklaas.
I Daar krijgt, - de hele stoet kijkt toe -
de Sint zijn boek, maar Kee, de roe.
Mies Bouhuys
De IJsbarrière in 't Zuidpoolgebied is
altijd een grote hindernis geweest
voor de toegankelijkheid van de
Zuidpool.
te zwaar beladen toestel een weg zoe
ken tussen deze rots- en ijsformaties.
BYRD DAN STEEG MET zijn vlieg
tuig op. Het toestel kwam nau
welijks van de grond, wanit het was,
zoals gezegd, veel te zwaar geladen.
Het eerste gedeelte van de tocht tot
aani de bergen verliep voorspoedig.
Iedere geledigde benzinebus werd
overboord geworpen dat scheelde
in gewicht! Het benzine-verbruik
werd uiterst nauwkeurig berekend,
èn om te weten of het verbruik zo
groot was als verwacht was bij
een te groot verbruik zou men terug
moeten keren èn om te weten
hoeveel het vliegtuig lichter was ge
worden.
Tussen twee bergen, de Nansen en
de Fisher, lag de Liu's gletscher en
door het dal, dat deze gletscher in
de rotsformatie geslepen had, wilde
Byrd proberen de Zuidpoolhoogvlakte
te bereiken. De toppen van deze bei
de bergen lagen veel hoger dan het
hoogste berèik van het vliegtuig, de
doorgang was smal; wanneer het toe
stel eenmaal tussen de bergen vloog,
kon er niet meer gekeerd worden.
Toen kwamen de moeilijkheden.
Het hoogste punt van de gletscher -
doorgang lag ook nog te hoog voor
het vliegtuig; het sch t '.de welis
waar niet veel, maar 't was net ge
noeg om zich tegen ijs en steen te
pletter te vliegen. Er bleef slechts
één mogelijkheid over, er moest iets
overboord, waardoor het toestel lich
ter zou worden en een groter stijg-
vermogen zou krijgen. Maar wat? De
fotografische toestellen voor het in
kaart brengen van de gepasseerde
streken? Onmogelijk. Deze tocht was
op de eerste plaats een wetenschap
pelijke onderneming, zoals de hele
expeditie bij een latere waren
liefst 24 takken van wetenschap ver
tegenwoordigd én niet een bra-
vourstukje. Benzine overboord? Dan
was het onmogelijk de Zuidpool te
bereiken. Dus moest er iets van de
nooduitrusting worden prijs gegeven,
dat betekende in de practijk voedsel.
Eén wenk en leeftocht voor 4 man
voor 14 dagen verdween in de diepte
en spatte op ijs en verharde sneeuw
uiteen. Nóg was de hoogtewinst te
gering, en dus gingen weer 14 dagen
voedsel over boord. Nu maakt het
op ons weinig indruk of iemand zijn
voedselvoorraad van 3 tot 2 maanden
terugbrengt, maar aan de Zuidpool
betekent het een verschil tussen le-
Schout-bij-nacht Richard Byrd, de
Zuidpool maakte over een paar
man, die de eerste vlocht naar de
duizend kilometer ijs en sneeuw.
ven en dood. In een dergelijke onher
bergzame streek met moeilijk be
gaanbaar terrein en uitgestrekte
bergkammen is men maanden onder
weg en wat zelfs een paar dagen
voedsel kunnen betekenen kan men
zien aan Scott en de zijnen Zij kwa
men om op 18 kilometer van de voed
selopslagplaats, waarheen zij op weg
waren ,na meer dan twee en een half
duizend kilometer te hebben afge
legd!
Bij Byrd was het offer van een
maand voedsel voldoende: met een
verschil van nog geen honderd meter
ging het toestel over het hoogste punt
van de pas en zonder verdere avontu
ren bereikte men de Zuidpool. Er
werden Amerikaanse, Noorse (voor
Amundsen) en Engelse (voor Scott)
vlaggen uitgegooid en men kruiste
wat heen en weer.
Om Byrd verder te citeren: „En dat
is in het kort alles wat er over de
Pool kan worden gezegd. Men komt
er en dat is zowat alles. Het is de
poging om er te komen, waarom het
gaat. We lieten de Pool achter ons
en spoedden ons huiswaarts".
Official Dealar
MAREL'S
Autobedrijf N.V.
WASSENAAR
DEN DEYL
Tele oon K 1751-2641
Vraagt demonstraties
Advertentie
rjE ZUIDPOOL HEEFT BYRD
daarna niet meer losgelaten. Hij
kwam terug in 1933, in 1940, in 1946.
De Poolexpeditie van 19331935 is
beroemd om zijn vooruit geschoven
De weerkundigen achtten het ge
wenst dat tijdens de overwintering
een vooruitgeschoven waarnemings
station werd ingericht. Een paar hon
derd kilometers zuidelijk van de
hoofdpost werd een verblijf klaar ge
maakt op de Ross-ijsbarrière, een van
de grootste ijsvlakken ter wereld.
De post was bedoeld voor drie man,
maar door het slechte weer kon er
niet genoeg voedsel voor de misschien
zeven of acht maanden die de drie
daar zouden moeten blijven, worden
toegevoerd.
Daarom was een bezetting van drie
uitgesloten. Volgens Byrd was een
bezetting van twee eveneens onaan
vaardbaar, omdat de kans groot was
dat twee mensen die maanden aan
een in een klein hokje opgesloten za
ten en volkomen op elkaar aangewe
zen waren, ruzie zouden krijgen en
zelfs, elkaar zouden gaan haten.
't Eniige wat dus overbleef was één
man naar de post te sturen. Maar
wie? Byrd wilde dat van niemand
van zijn ondergeschikten vragen en
dus ging hij zelf.
Hij dacht veel plezier te hebben van
een radioverbinding met de hoofdba
sis. Hij kon zelf morse-seinen uitzen
den en vanuit de basis kon men met
hem spreken. Maar 't ging niet alle
maal zo best. Het kacheltje, dat zijn
ingegraven houten keetje verwar
men moest vertoonde kuren en voor
al de pijpen deugden niet.
JJEEL LANGZAMERHAND WERD
A* Byrd met kolendamp vergiftigd.
Op 28 Maart was hij op de basis
aangekomen en eind Mei, dat is in 't
hartje van de winter op 't Zuidelijk
halfrond kwam de crisis. Hij had van
die dag af de keus de kachel uit te
laten en dan te bevriezen (de tem
peraturen schommelden tussen de
15 en de 70 graden Celsius) of de
kachel aan te maken en zich met
kolendamp te laten vergiftigen.
In elk geval wilde Byrd voorkomen
dat men op de hoofdpost iets zou
weten van de critieke toestand, waar
in hij zich bevond, omdat hij vrees
de dat men hem dan zou trachten te
bereiken een uiterst riskante on
derneming.
Dus zond hij trouw op de vastge
stelde tijden zijn seinen uit, hoewel
hij door de vergiftiging grote moeite
had met het aandrijven van de instal
latie.
Hoe voorzichtig hij was om niets
te laten bemerken, werd men op de
hoofdbasis toch ongerust, vooral om
dat hij tijdens zijn uitzendingen soms
minuten lang rust nodig had.
Tenslotte werd er in Juli een klei
ne hulpgroep op weg gestuurd on
der bevel van de onderbevelhebber
van de expeditie.
Na vele vergeefse pogingen slaagde
deze groep er eindelijk op 11 Augus
tus in, Byrd te bereiken; hij was vier
en een halve maand alleen geweest.
De welkomstwoorden van 'Byrd
voor zijn redders waren origineel:
„Kom eraf, jongens. Ik heb een kop
hete soep voor jullie".
De nieuw-aangekomenen repareer
den kachel en kachelpijpen en namen
Byrd's werk waar. Desondanks duur
de het twee maanden -voor hij naar
de hoofdbasis getransporteerd kon
worden en meer dan een jaar voor
hij werkelijk hersteld was.
BYRD'S GROTE TRIOMF KWAM
in 1946.. Hij werd belast met de
leiding van een Zuidpoolgroep van
de Amerikaanse Marine. Deze Zuid
poolgroep vertrok met vierduizend
man naar de Pool, uitgerust met ijs-
brekers, duikboten, vliegdekschepen
en vliegtuigen.
Opnieuw vloog Byrd naar de Zuid
pool, maar nu onder veel betere om
standigheden.
Byrd is onderscheiden met 18 ere
doctoraten, 12 vermeldingen wegens
dapperheid, 2 vermeldingen wegens
bijzondere dapperheid en ruim 90
medailles vanwege zijn wetenschap
pelijke verdiensten.
Zo deed men het vroeger in de tijd van Scott en Amundsen.
