^eCöidéeSoti/fcci/tit
Voor tweede maal in veertien dagen
werd KLM door zware ramp getroffen
dtk
f Weer rouw
Constellation „Triton" in Shannon neergestort
Nederlandse passagiers
die het leven lieten
Terwijl men zich in de lucht waande,
drong het water de cabine al binnen
Directeur: C. M. v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUREAUX: PAPENGRACHT 32
MAANDAG 6 SEPTEMBER 1954
45ste JAARGANG No. 13
s
over Nederland
Telefoon: Directie. Abonnementen, Drukkerij 20935, Redactie 20015, Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs 10.50 p. w., 12.15 p mild., 1 610 p. kwart. Franco p. p. f 6.80 - Advertenties: 15 et. p. m.m. Telefoontjes f 1.50
Qichte duiótemid omfuitde daad aan zevenentwintig,
apaaxenden in moddet aan Jjexlanda gxaatóte xiaiet
Nog verbergt de zee voor de Nederlandse kust het geheim, waardoor
14 dagen geleden het K. L. M.-vliegtuig „Willem Bontekoe" in het zicht
van de haven een dramatisch einde vond; nog zijn de lijken van 19 der 21
omgekomenen niet geborgen en zwoegen tientallen schepen dagelijks om
de zee haar prooi te ontnemen, of wederom werd Nederland opgeschrikt
door een ramp, die de K. L. M. heeft getroffen.
In het nachtelijk duister van Zaterdag op Zondag is enkele minuten,
nadat de tussenlandingsplaats Shannon te half vier verlaten was, de Su-
perconstellation „Triton" met aan boord 56 opvarenden in een rivier
gestort.
Het Ierse plaatsje Shannon krijgt een lugubere klank, want -ok de
„Willem Bontekoe" maakte hier zijn laatste landing, voordat de ramp een
einde aan zijn bestaan maakte.
En alhoewel niet, zoals bij de ramp op 23 Augustus, alle inzittenden het
leven hebben verloren, overtreft het aantal slachtoffers, dat in de Ierse
rivier een plotselinge dood vond, dat van de ramp van de „Willem Bon
tekoe", want nadat men tot het laatste moment gehoopt heeft en krach
tige pogingen in het werk gesteld beeft om overlevenden te redden, moest
men gistermiddag te omstreeks 4 uur aannemen, dat van de 55 inzittenden
27 personen het leven verloren hebben, onder wie 3 leden der bemanning.
Later op de avond is dit aantal tot 28 gestegen, daar een der passagiers,
die zwaar gewond de ramp overleefde, in een Iers ziekenhuis bezweken is.
Evenals rond de ramp met de „Willem Bontekoe" hangt er weer een
huiveringwekkend waas van geheimzinnigheid rond deze ramp
Wel verklaarden enkele geredde passagiers na de ramp, dat zij reeds bij
de start te Shannon een onregelmatigheid aan het vliegtuig hebben ge
constateerd, maar de lezing van de geredde bemanning is eensluidend:
Men had een normale start en enkele minuten na het vertrek vanaf het
vliegveld, kwam men totaal onverwacht op het water van de brede rivier
de Shannon terecht.
Het drama, dat toen plaats greep,
moet gereconstrueerd worden uit de
veelal verwarde verhalen van de ge
redde passagiers. Terwijl niemand
enige onregelmatigheid bevroedde,
voelde men plotseling een klap en
het volgende ogenblik drong het wa
ter reeds de passagiersruimte binnen.
Er ontstond een paniek en ieder
een poogde de uitgang te bereiken,
zo vertelt een van de geredden. De
bemanning, die onmiddellijk naar het
passagiers verblijf kwam, maande tot
kalmte, maar de drang tot zelfbe
houd had ieder in zijn greep.
Via de nooduitgangen en raampjes
werkte men zich naar buiten en snel
voelde men het verongelukte vlieg
tuig wegzakken in de vette modder,
waarop het was neergestort.
Duisternis en modder.
Buiten heerste de diepe duisternis
van de nacht en op de tast vond men
rubberboten, die automatisch uit het
vliegtuig op het water waren neer
gelaten; anderen, die niet bij de bo
ten konden komen, bleven drijven
op 'hun reddingsvest en begonnen in
de duisternis te zwemmen, waar zij
de kust bevroedden.
Algemeen is de lof, die de overle
venden hebben voor het moedige
reddingswerk van de bemanning.
Gezagvoerder Viruly, die in een lan
ge reeks van jaren zijn sporen in de
aviatiek verdiend heeft, nam onmid
dellijk de leiding van het reddings
werk op zich.
In de ondoordringbare duisternis,
die geaccentueerd werd door de don
kere modder, waarin het toestel
steeds verder wegzonk, heeft hij ge
werkt, totdat hij totaal uitgeput door
zijn bemanning aan boord van een
der rubberboten moest worden ge
hesen.
Het eerste alarm.
Omstreeks dat tijdstip kwam de
eerste hulp van buiten opdagen.
De ramp was practisch onopge
merkt gebleven; wel zocht de ver
keerstoren van Shannon al geruime
tijd vergeefs contact met het vlieg
tuig, maar men bevroedde daar nog
geen ramp.
Het was de derde piloot Johan Tie-
man, die na een vreselijke tocht door
de modder en duisternis het vlieg
veld van Shannon bereikte en daar
het eerste alarm kon slaan, voordat
hij uitgeput in elkaar zakte.
Onmiddellijk werden grote hulp'
acties ondernomen, die echter door
de duisternis en het opkomend getij
op de rivier zeer bemoeilijkt wer
den.
Een particulier vliegtuig, dat van
af een nabij-gelegen vliegveld op
steeg teneinde assistentie te verle
nen, stortte in de start neer; de twee
koppige bemanning van dit vliegtuig
kon echter worden gered.
Na een dag van ingespannen ar
beid, moest men gisteravond de droe
ve balans opmaken.
Van de 56 opvarenden moet wor
den aangenomen, dat 27 personen het
leven gelaten hebben, onder wie 3
bemanningsleden en 9 passagiers uit
Nederland. Later op de avond werd
dit aantal met één uitgebreid, dus
tot 28, door het overlijden van de tij
dens de ramp zwaargewonde mevr.
Platz uit Amerika.
De Leidse universiteit wordt door
deze ramp wel zeer speciaal getrof
fen, want bij hen, die de dood von
den, bevindt zich ook de Leidse
hoogleraar G. O. E. Lignac, die met
zijn echtgenote onderweg was naar
Amerika, om daar op uitnodiging
enkele gastcolleges te houden.
Van de tien Nederlanders, die Za
terdagnacht met de „Triton" als pas
sagiers de reis naar Amerika onder
namen, heeft slechts één de ramp in
de Shannon overleefd. Deze is de
heer F. de Brouwer uit Rotterdam.
De omgekomen Nederlanders zijn:
De heer A. J. L. Grondhout uit
Hengelo, geboren 19 April 1921 in
Ned. Oost-Indië, was exportleider
van de Kon. Weefgoederenfabriek
Stork. Hij was gehuwd en vader van
twee kinderen.
Prof. dr. VV. Kouwenaar uit Am
sterdam (voor levensbeschrijving zie
elders in dit blad).
Prof. dr. G. O. E. Lignac, Oegst-
geest (voor levensbeschrijving zie el
ders in dit blad).
Mevrouw H. Lignac, Oegstgeest.
De heer J. Bakker, geboren 18
Maart 1909 te Uithuizen (Gr.), 10 Ju
ni 1947, geëmigreerd naar Amerika
en sinds enkele jaren woonachtig te
Newhampton in de staat New York.
De heer Bakker was met zijn vrouw,
die eveneens tot de slachtoffers be
hoort, voor een bezoek van enkele
maanden naar Nederland gekomen.
Mevrouw H. BakkerDe Vries.
De heer J. A. Bongers uit 's-Gra
venhage, werd 26 December 1906 te
Haarlem geboren. Hij was perschef
van de B.P.M.
Mevr. A. SchaapVeneman werd
geboren te Groningen en emigreerde
met haar zusters en een zoon naar
Amerika, waar zij zich vestigde in
Grand Rapids. Deze 65-jarige wedu
we had bij haar broer in Nederland
enkele maanden vacantie doorge
bracht.
De „Triton" is de eerste1 super Con
stellation ter wereld, dié verongelukt
is. Het vliegtuig is gebouwd in de
Californische Lockheedfabrieken en
sinds één jaar bij de K.L.M. in dienst.
Het toestel kan met een kruissnel
heid van 500 km per uur een lading
van ruim 80 passagiers en 2000 kg
vracht over meer dan 4000 km zon
der tussenlanding vervoeren.
Het toestel had op zjjn laatste
vlucht van Amsterdam naar New
York, die in de Ierse rivier de Shan
non een dramatisch einde vond, niet
het maximum aan lading' aan boord
en vloog ruim 320 km..
Alle passagiers in deze toestellen
hebben een zwemvest, - terwijl er
voorts twee of drie rubberboten aan
boord zijn, die 'velemensen kunnen
bergen.
De „Triton", die een waarde had
van ongeveer 1 y2 millioen.'was voor
een aanzienlijk deel verzekerd op de
Britse markt.
Drie slachtoffers
van hun plicht
Van de tienkoppige bemanning
kwamen bij de ramp in de Ierse
rivier 3 leden om het leven. Het
zijn alle drie mensen, die met de
verzorging van de passagiers be
last waren en de verklaring van
de gezagvoerder Viruly, dat deze
drie mensen tot het laatste toe
in het vliegtuig gebleven zijn om
zich over de passagiers in nood
te ontfermen en zodoende de
dood gevonden hebben, lijkt al
leszins aannemelijk.
Mej. Helga Inge Loewenstein
werd op 16 Augustus 1930 te
Keulen geboren .Zij genoot een
opleiding tot kinderverzorgster
en was enige tijd als jeugdleid
ster werkzaam.
Zij trad op 26 Mei 1951 bij de
K.L.M. in dienst als stewardess
le klasse.
f-
Steward Willem van Buuren,
die op 11 November 1946 bij de
K.L.M. in dienst trad, werd 1
September 1919 te Rotterdam
geboren.
Hij genoot een 5-jarige gym
nasiumopleiding en was gedu
rende een aantal jaren werk
zaam in hotels en restaurants.
Hij was woonachtig in Am
sterdam, waar hij gehuwd en
vader van 2 kinderen was.
De steward Bob Westergaard
was eerst ruim vier maanden bij
de K.L.M. in dienst. Hij werd 18
October 1928 te Rotterdam gebo
ren en genoot een opleiding tot
scheepssteward. Op 1 Mei j.l.
trad hij in dienst van de K.L.M.
Geredden getuigen
„Volkomen onverwacht"
Voordat de overlevenden van de
ramp, die de K.L.M. gisternacht trof,
in de zomerhuisjes rond het vlieg
veld van Shannon een liefdevolle
verzorging hadden gevonden, waren
zij tydelyk in de wachtkamer van
het vliegveld ondergebracht, waar
enkele van de ontstelde mensen, die
met drijfnatte kleren en bemodderd
lichaam nog maar nauwelijks konden
beseffen, dat zij de dood ontlopen had
den, in staat waren met een paar
woorden te vertellen, hoe zij de ramp
beleefd hadden.
Dr. Charles Farrington uit St. Pe
tersburg in Florida, die met zijn
vrouw en twee kinderen, een jongen
van twaalf en een meisje van zestien
jaar, terugkeerde van de internatio
nale chirurgenconferentie te Bern,
zeide dat hy zijn vrouw en kinde
ren in de eerste rubbedboot had we
ten te krijgen en zelf in de tweede
boot een plaats vond. Het toestel was
juist gestart en kwam binnen twee
minuten tijds, zonder aanwijsbare
oorzaak, op het water terecht".
Dr. Ernest H. Bettman van het
White Plains Ziekenhuis te New
York, die ook van de conferentie te
Bern teruggekeerd was, vertelde:
„Het gebeurde allemaal zo snel en
zonder waarschuwing. Ik weet niet
of er nog mensen in het vliegtuig
waren, toen ik er uit kwam."
De 24-jarige Albert Reinfeld, stu
dent van Harvard, die uit Parijs
kwam, zeide: „We stortten neer
dat is alles wat ik kan zeggen. We
schenen wel voldoende hoogte te heb
ben, maar ik kan het niet met zeker
heid zeggen. Twee minuten later was
ik in het water."
Mej. E. Snyder van een adverten
tiebureau te New York, wier zenu
wen geschokt waren, zei er geen idee
van te hebben wat er gebeurd was.
De advocaat Richard Hart uit Chi
cago, die ook een zenuwschok had
gehad, zei: „Ik had het gevoel, dat
er bij de start iets niet in orde was.
maar merkte verder niets, totdat we
neerstortten.
Dr. Ernest Ettman, uit New York,
zeide, dat hij, kort na de start, een
ruk voelde. Hij herinnerde zich niets
meer tot het moment dat hij zijn me
depassagiers door het vliegtuig zag
rennen. „Daar er een grote menigte
bij de uitgang stond heb ik een raam
ingeslagen en mijzelf daardoor ge
werkt. In ben in een motorboot aan
land gebracht."
Mevr. Elizabeth Carlin uit San
Francisco, vertelde: „Ik zat helemaal
vooraan. Er deed zich een grote klap
voor en voordat ik wist waar ik was,
kwam het water tegen mijn benen op.
Ik ben door de nooddeur naar bui
ten gekomen. Mevrouw Carlin kwam
terug van vacantie en was op Shan
non aan boord gegaan."
De Duitse overlevende, de heer Ha
ver uit Elde bij Bielefeld vertelde:
„Ik deed er meer dan twee uren over
om de vaste wal te bereiken. Ik zag
een rubber boot vlak bij het vlieg
tuig drijven en duwde een vrouw die
bij mij in de buudt stond er in. Daar
na klom ik zelf in de boot. Op een
gegeven ogenblik waren we met ne
gen mannen en drie vrouwen in de
rubberboot, onder wie een lid van de
bemanning van het vliegtuig. Deze
heest het zeil, dat op de bodem lag
en we zeilden zo dicht bij de wal tot
we aan de grond liepen. We zijn
toen door de modder geploeterd en
bereikten om ongeveer 6 uur de
vaste val".
Haver zei, dat de bemanning zich
tijdens en na het ongeval voorbeeldig
der de geredde passagiers bevindt,
had gedragen.
Een jonge Amerikaan, die zich On
vertelde bedrukt en op zachte toon:
„Wij hadden er eigenlijk helemaal
geen erg in, althans aanvankelijk
niet", zei hij. „Wij voelden wel plot
seling een schok, maar die was niet
eens zo hevig. Daarna gebeurde ech
ter alles ineens in een vreselijk snel
tempo. Nauwelijks stonden we stil
of het water steeg de cabine in. De
grond was onder onze voeten open
gescheurd en ook het dak van de ca
bine vertoonde een groot gat. Het
water steeg tot onze zitplaatsen op en
er ontstond een ontzettend sterke
benzinelucht. Van een grote paniek
was naar mijn mening geen sprake.
Wij ontkwamen door nooduitgangen
en door ramen. Ik plonsde fn het
water en stond er tot mijn middel
aan toe in."
Zoals de overige geredde passa
giers was ook deze jonge Amerikaan
opgepikt, door een van de twee rub
berboten, die in het vliegtuig zaten
en automatisch uit de vleugel naar
beneden kwamen, toen het ongeluk
was geschied.
„Ik meende dat ik droomde", ver
klaarde de heer Rademaker, boord
werktuigkundige in dit verongelukte
vliegtuig aan de president-directeur.
„Ik kon het haast niet geloven. Wij
stonden plotseling met een schok stil,
terwijl ik meende, dat w ijvrij hoog
in de lucht zaten. Zelfs op dat mo
ment wist de bemanning in de cock
pit nog niet dat de machine midden
in de rivier stond. Eerst toen een van
de vliegers haastig de deur naar de
cabine opendeed en daar het water
naar binnen zag dringen, begreep hij
wat er aan de hand was. In de cockpit
werd volgens de instructie onmiddel-
lijk de handle overgehaald, waar
door twee rubberboten uit de vleu
gels op het water vielen.
Hierin konden de meeste passa
giers gered worden.
Hans Solden, een kledingfabrikant
uit Johannesburg, vertelde: „Ik wist,
dat er iets niet in orde was, want bij
de start had ik het vreemde gevoel
dat niet alles was, zoals het wezen
moest. Toen, binnen enkele minuten,
kwamen we met een grote smak op
het water terecht. We kropen alle
maal, zo goed we konden, naar bui
tens. Het toestel zoijk snel. Ik kwam
er uit in een van de twee rubberbo
ten."
Het raadsel
te Shannon
Het grote raadsel van de ramp
met de Triton is het feit, dat op
het vliegveld Shannon niets van
de ramp bemerkt werd, totdat
de heer Tieman uitgeput op het
vliegveld aankwam.
De gezagvoerder van de „Ir.
Damme", die gistermiddag met
zijn vliegtuig op Schiphol is te
ruggekeerd van een reis naar
Amerika, heeft wel verklaard,
dat omstreeks half vier in de
nacht van Zaterdag op Zondag
herhaalde zoekoproepen naar de
„Triton" zijn uitgezonden door
het vliegveld Shannon.
De heer Aler verklaarde ech
ter, dat het de gewoonte is, dat
een vliegveld gedurende 5 mi
nuten radiocontact onderhoud
met een vliegtuig, dat de haven
verlaat. Het is hem dan ook een
raadsel, hoe men op het vlieg
veld niet in actie is gekomen
toen 2 minuten na het vertrek
van de „Triton" het radiocon
tact verbroken werd.
Ook op Shannon zelf vraagt
.men zich met verbazing af, hoe
het ongeluk urenlang onopge
merkt is kunnen blijven. De ver
keerstoren op het vliegveld biedt
een wijd uitzicht over het vlak
ke land en ook over de gehele
rivier. Weliswaar was het don
ker, doch de leden van de be
manning hebben in hun rubber
boten lichtsignalen uitgezonden,
die niemand opgemerkt schijnt
te hebben.
De 39-jarige mej. Hetty Barnstijn,
secretaresse van een Groningse hoog
leraar had oorspronkelijk ook pas
sage geboekt voor de „Triton" om
een vacantiereis naar Amerika te
maken. Op het laatste ogenblik heeft
zij echter de reis met het vliegtuig
geannuleerd en is de vorige week per
schip naar Amerika vertrokken.
Korreltje
als een dief in de nacht.