^eCöidéeSoti/fcci/tit Voor tweede maal in veertien dagen werd KLM door zware ramp getroffen dtk f Weer rouw Constellation „Triton" in Shannon neergestort Nederlandse passagiers die het leven lieten Terwijl men zich in de lucht waande, drong het water de cabine al binnen Directeur: C. M. v. HAMERSVELD. Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN BUREAUX: PAPENGRACHT 32 MAANDAG 6 SEPTEMBER 1954 45ste JAARGANG No. 13 s over Nederland Telefoon: Directie. Abonnementen, Drukkerij 20935, Redactie 20015, Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs 10.50 p. w., 12.15 p mild., 1 610 p. kwart. Franco p. p. f 6.80 - Advertenties: 15 et. p. m.m. Telefoontjes f 1.50 Qichte duiótemid omfuitde daad aan zevenentwintig, apaaxenden in moddet aan Jjexlanda gxaatóte xiaiet Nog verbergt de zee voor de Nederlandse kust het geheim, waardoor 14 dagen geleden het K. L. M.-vliegtuig „Willem Bontekoe" in het zicht van de haven een dramatisch einde vond; nog zijn de lijken van 19 der 21 omgekomenen niet geborgen en zwoegen tientallen schepen dagelijks om de zee haar prooi te ontnemen, of wederom werd Nederland opgeschrikt door een ramp, die de K. L. M. heeft getroffen. In het nachtelijk duister van Zaterdag op Zondag is enkele minuten, nadat de tussenlandingsplaats Shannon te half vier verlaten was, de Su- perconstellation „Triton" met aan boord 56 opvarenden in een rivier gestort. Het Ierse plaatsje Shannon krijgt een lugubere klank, want -ok de „Willem Bontekoe" maakte hier zijn laatste landing, voordat de ramp een einde aan zijn bestaan maakte. En alhoewel niet, zoals bij de ramp op 23 Augustus, alle inzittenden het leven hebben verloren, overtreft het aantal slachtoffers, dat in de Ierse rivier een plotselinge dood vond, dat van de ramp van de „Willem Bon tekoe", want nadat men tot het laatste moment gehoopt heeft en krach tige pogingen in het werk gesteld beeft om overlevenden te redden, moest men gistermiddag te omstreeks 4 uur aannemen, dat van de 55 inzittenden 27 personen het leven verloren hebben, onder wie 3 leden der bemanning. Later op de avond is dit aantal tot 28 gestegen, daar een der passagiers, die zwaar gewond de ramp overleefde, in een Iers ziekenhuis bezweken is. Evenals rond de ramp met de „Willem Bontekoe" hangt er weer een huiveringwekkend waas van geheimzinnigheid rond deze ramp Wel verklaarden enkele geredde passagiers na de ramp, dat zij reeds bij de start te Shannon een onregelmatigheid aan het vliegtuig hebben ge constateerd, maar de lezing van de geredde bemanning is eensluidend: Men had een normale start en enkele minuten na het vertrek vanaf het vliegveld, kwam men totaal onverwacht op het water van de brede rivier de Shannon terecht. Het drama, dat toen plaats greep, moet gereconstrueerd worden uit de veelal verwarde verhalen van de ge redde passagiers. Terwijl niemand enige onregelmatigheid bevroedde, voelde men plotseling een klap en het volgende ogenblik drong het wa ter reeds de passagiersruimte binnen. Er ontstond een paniek en ieder een poogde de uitgang te bereiken, zo vertelt een van de geredden. De bemanning, die onmiddellijk naar het passagiers verblijf kwam, maande tot kalmte, maar de drang tot zelfbe houd had ieder in zijn greep. Via de nooduitgangen en raampjes werkte men zich naar buiten en snel voelde men het verongelukte vlieg tuig wegzakken in de vette modder, waarop het was neergestort. Duisternis en modder. Buiten heerste de diepe duisternis van de nacht en op de tast vond men rubberboten, die automatisch uit het vliegtuig op het water waren neer gelaten; anderen, die niet bij de bo ten konden komen, bleven drijven op 'hun reddingsvest en begonnen in de duisternis te zwemmen, waar zij de kust bevroedden. Algemeen is de lof, die de overle venden hebben voor het moedige reddingswerk van de bemanning. Gezagvoerder Viruly, die in een lan ge reeks van jaren zijn sporen in de aviatiek verdiend heeft, nam onmid dellijk de leiding van het reddings werk op zich. In de ondoordringbare duisternis, die geaccentueerd werd door de don kere modder, waarin het toestel steeds verder wegzonk, heeft hij ge werkt, totdat hij totaal uitgeput door zijn bemanning aan boord van een der rubberboten moest worden ge hesen. Het eerste alarm. Omstreeks dat tijdstip kwam de eerste hulp van buiten opdagen. De ramp was practisch onopge merkt gebleven; wel zocht de ver keerstoren van Shannon al geruime tijd vergeefs contact met het vlieg tuig, maar men bevroedde daar nog geen ramp. Het was de derde piloot Johan Tie- man, die na een vreselijke tocht door de modder en duisternis het vlieg veld van Shannon bereikte en daar het eerste alarm kon slaan, voordat hij uitgeput in elkaar zakte. Onmiddellijk werden grote hulp' acties ondernomen, die echter door de duisternis en het opkomend getij op de rivier zeer bemoeilijkt wer den. Een particulier vliegtuig, dat van af een nabij-gelegen vliegveld op steeg teneinde assistentie te verle nen, stortte in de start neer; de twee koppige bemanning van dit vliegtuig kon echter worden gered. Na een dag van ingespannen ar beid, moest men gisteravond de droe ve balans opmaken. Van de 56 opvarenden moet wor den aangenomen, dat 27 personen het leven gelaten hebben, onder wie 3 bemanningsleden en 9 passagiers uit Nederland. Later op de avond werd dit aantal met één uitgebreid, dus tot 28, door het overlijden van de tij dens de ramp zwaargewonde mevr. Platz uit Amerika. De Leidse universiteit wordt door deze ramp wel zeer speciaal getrof fen, want bij hen, die de dood von den, bevindt zich ook de Leidse hoogleraar G. O. E. Lignac, die met zijn echtgenote onderweg was naar Amerika, om daar op uitnodiging enkele gastcolleges te houden. Van de tien Nederlanders, die Za terdagnacht met de „Triton" als pas sagiers de reis naar Amerika onder namen, heeft slechts één de ramp in de Shannon overleefd. Deze is de heer F. de Brouwer uit Rotterdam. De omgekomen Nederlanders zijn: De heer A. J. L. Grondhout uit Hengelo, geboren 19 April 1921 in Ned. Oost-Indië, was exportleider van de Kon. Weefgoederenfabriek Stork. Hij was gehuwd en vader van twee kinderen. Prof. dr. VV. Kouwenaar uit Am sterdam (voor levensbeschrijving zie elders in dit blad). Prof. dr. G. O. E. Lignac, Oegst- geest (voor levensbeschrijving zie el ders in dit blad). Mevrouw H. Lignac, Oegstgeest. De heer J. Bakker, geboren 18 Maart 1909 te Uithuizen (Gr.), 10 Ju ni 1947, geëmigreerd naar Amerika en sinds enkele jaren woonachtig te Newhampton in de staat New York. De heer Bakker was met zijn vrouw, die eveneens tot de slachtoffers be hoort, voor een bezoek van enkele maanden naar Nederland gekomen. Mevrouw H. BakkerDe Vries. De heer J. A. Bongers uit 's-Gra venhage, werd 26 December 1906 te Haarlem geboren. Hij was perschef van de B.P.M. Mevr. A. SchaapVeneman werd geboren te Groningen en emigreerde met haar zusters en een zoon naar Amerika, waar zij zich vestigde in Grand Rapids. Deze 65-jarige wedu we had bij haar broer in Nederland enkele maanden vacantie doorge bracht. De „Triton" is de eerste1 super Con stellation ter wereld, dié verongelukt is. Het vliegtuig is gebouwd in de Californische Lockheedfabrieken en sinds één jaar bij de K.L.M. in dienst. Het toestel kan met een kruissnel heid van 500 km per uur een lading van ruim 80 passagiers en 2000 kg vracht over meer dan 4000 km zon der tussenlanding vervoeren. Het toestel had op zjjn laatste vlucht van Amsterdam naar New York, die in de Ierse rivier de Shan non een dramatisch einde vond, niet het maximum aan lading' aan boord en vloog ruim 320 km.. Alle passagiers in deze toestellen hebben een zwemvest, - terwijl er voorts twee of drie rubberboten aan boord zijn, die 'velemensen kunnen bergen. De „Triton", die een waarde had van ongeveer 1 y2 millioen.'was voor een aanzienlijk deel verzekerd op de Britse markt. Drie slachtoffers van hun plicht Van de tienkoppige bemanning kwamen bij de ramp in de Ierse rivier 3 leden om het leven. Het zijn alle drie mensen, die met de verzorging van de passagiers be last waren en de verklaring van de gezagvoerder Viruly, dat deze drie mensen tot het laatste toe in het vliegtuig gebleven zijn om zich over de passagiers in nood te ontfermen en zodoende de dood gevonden hebben, lijkt al leszins aannemelijk. Mej. Helga Inge Loewenstein werd op 16 Augustus 1930 te Keulen geboren .Zij genoot een opleiding tot kinderverzorgster en was enige tijd als jeugdleid ster werkzaam. Zij trad op 26 Mei 1951 bij de K.L.M. in dienst als stewardess le klasse. f- Steward Willem van Buuren, die op 11 November 1946 bij de K.L.M. in dienst trad, werd 1 September 1919 te Rotterdam geboren. Hij genoot een 5-jarige gym nasiumopleiding en was gedu rende een aantal jaren werk zaam in hotels en restaurants. Hij was woonachtig in Am sterdam, waar hij gehuwd en vader van 2 kinderen was. De steward Bob Westergaard was eerst ruim vier maanden bij de K.L.M. in dienst. Hij werd 18 October 1928 te Rotterdam gebo ren en genoot een opleiding tot scheepssteward. Op 1 Mei j.l. trad hij in dienst van de K.L.M. Geredden getuigen „Volkomen onverwacht" Voordat de overlevenden van de ramp, die de K.L.M. gisternacht trof, in de zomerhuisjes rond het vlieg veld van Shannon een liefdevolle verzorging hadden gevonden, waren zij tydelyk in de wachtkamer van het vliegveld ondergebracht, waar enkele van de ontstelde mensen, die met drijfnatte kleren en bemodderd lichaam nog maar nauwelijks konden beseffen, dat zij de dood ontlopen had den, in staat waren met een paar woorden te vertellen, hoe zij de ramp beleefd hadden. Dr. Charles Farrington uit St. Pe tersburg in Florida, die met zijn vrouw en twee kinderen, een jongen van twaalf en een meisje van zestien jaar, terugkeerde van de internatio nale chirurgenconferentie te Bern, zeide dat hy zijn vrouw en kinde ren in de eerste rubbedboot had we ten te krijgen en zelf in de tweede boot een plaats vond. Het toestel was juist gestart en kwam binnen twee minuten tijds, zonder aanwijsbare oorzaak, op het water terecht". Dr. Ernest H. Bettman van het White Plains Ziekenhuis te New York, die ook van de conferentie te Bern teruggekeerd was, vertelde: „Het gebeurde allemaal zo snel en zonder waarschuwing. Ik weet niet of er nog mensen in het vliegtuig waren, toen ik er uit kwam." De 24-jarige Albert Reinfeld, stu dent van Harvard, die uit Parijs kwam, zeide: „We stortten neer dat is alles wat ik kan zeggen. We schenen wel voldoende hoogte te heb ben, maar ik kan het niet met zeker heid zeggen. Twee minuten later was ik in het water." Mej. E. Snyder van een adverten tiebureau te New York, wier zenu wen geschokt waren, zei er geen idee van te hebben wat er gebeurd was. De advocaat Richard Hart uit Chi cago, die ook een zenuwschok had gehad, zei: „Ik had het gevoel, dat er bij de start iets niet in orde was. maar merkte verder niets, totdat we neerstortten. Dr. Ernest Ettman, uit New York, zeide, dat hij, kort na de start, een ruk voelde. Hij herinnerde zich niets meer tot het moment dat hij zijn me depassagiers door het vliegtuig zag rennen. „Daar er een grote menigte bij de uitgang stond heb ik een raam ingeslagen en mijzelf daardoor ge werkt. In ben in een motorboot aan land gebracht." Mevr. Elizabeth Carlin uit San Francisco, vertelde: „Ik zat helemaal vooraan. Er deed zich een grote klap voor en voordat ik wist waar ik was, kwam het water tegen mijn benen op. Ik ben door de nooddeur naar bui ten gekomen. Mevrouw Carlin kwam terug van vacantie en was op Shan non aan boord gegaan." De Duitse overlevende, de heer Ha ver uit Elde bij Bielefeld vertelde: „Ik deed er meer dan twee uren over om de vaste wal te bereiken. Ik zag een rubber boot vlak bij het vlieg tuig drijven en duwde een vrouw die bij mij in de buudt stond er in. Daar na klom ik zelf in de boot. Op een gegeven ogenblik waren we met ne gen mannen en drie vrouwen in de rubberboot, onder wie een lid van de bemanning van het vliegtuig. Deze heest het zeil, dat op de bodem lag en we zeilden zo dicht bij de wal tot we aan de grond liepen. We zijn toen door de modder geploeterd en bereikten om ongeveer 6 uur de vaste val". Haver zei, dat de bemanning zich tijdens en na het ongeval voorbeeldig der de geredde passagiers bevindt, had gedragen. Een jonge Amerikaan, die zich On vertelde bedrukt en op zachte toon: „Wij hadden er eigenlijk helemaal geen erg in, althans aanvankelijk niet", zei hij. „Wij voelden wel plot seling een schok, maar die was niet eens zo hevig. Daarna gebeurde ech ter alles ineens in een vreselijk snel tempo. Nauwelijks stonden we stil of het water steeg de cabine in. De grond was onder onze voeten open gescheurd en ook het dak van de ca bine vertoonde een groot gat. Het water steeg tot onze zitplaatsen op en er ontstond een ontzettend sterke benzinelucht. Van een grote paniek was naar mijn mening geen sprake. Wij ontkwamen door nooduitgangen en door ramen. Ik plonsde fn het water en stond er tot mijn middel aan toe in." Zoals de overige geredde passa giers was ook deze jonge Amerikaan opgepikt, door een van de twee rub berboten, die in het vliegtuig zaten en automatisch uit de vleugel naar beneden kwamen, toen het ongeluk was geschied. „Ik meende dat ik droomde", ver klaarde de heer Rademaker, boord werktuigkundige in dit verongelukte vliegtuig aan de president-directeur. „Ik kon het haast niet geloven. Wij stonden plotseling met een schok stil, terwijl ik meende, dat w ijvrij hoog in de lucht zaten. Zelfs op dat mo ment wist de bemanning in de cock pit nog niet dat de machine midden in de rivier stond. Eerst toen een van de vliegers haastig de deur naar de cabine opendeed en daar het water naar binnen zag dringen, begreep hij wat er aan de hand was. In de cockpit werd volgens de instructie onmiddel- lijk de handle overgehaald, waar door twee rubberboten uit de vleu gels op het water vielen. Hierin konden de meeste passa giers gered worden. Hans Solden, een kledingfabrikant uit Johannesburg, vertelde: „Ik wist, dat er iets niet in orde was, want bij de start had ik het vreemde gevoel dat niet alles was, zoals het wezen moest. Toen, binnen enkele minuten, kwamen we met een grote smak op het water terecht. We kropen alle maal, zo goed we konden, naar bui tens. Het toestel zoijk snel. Ik kwam er uit in een van de twee rubberbo ten." Het raadsel te Shannon Het grote raadsel van de ramp met de Triton is het feit, dat op het vliegveld Shannon niets van de ramp bemerkt werd, totdat de heer Tieman uitgeput op het vliegveld aankwam. De gezagvoerder van de „Ir. Damme", die gistermiddag met zijn vliegtuig op Schiphol is te ruggekeerd van een reis naar Amerika, heeft wel verklaard, dat omstreeks half vier in de nacht van Zaterdag op Zondag herhaalde zoekoproepen naar de „Triton" zijn uitgezonden door het vliegveld Shannon. De heer Aler verklaarde ech ter, dat het de gewoonte is, dat een vliegveld gedurende 5 mi nuten radiocontact onderhoud met een vliegtuig, dat de haven verlaat. Het is hem dan ook een raadsel, hoe men op het vlieg veld niet in actie is gekomen toen 2 minuten na het vertrek van de „Triton" het radiocon tact verbroken werd. Ook op Shannon zelf vraagt .men zich met verbazing af, hoe het ongeluk urenlang onopge merkt is kunnen blijven. De ver keerstoren op het vliegveld biedt een wijd uitzicht over het vlak ke land en ook over de gehele rivier. Weliswaar was het don ker, doch de leden van de be manning hebben in hun rubber boten lichtsignalen uitgezonden, die niemand opgemerkt schijnt te hebben. De 39-jarige mej. Hetty Barnstijn, secretaresse van een Groningse hoog leraar had oorspronkelijk ook pas sage geboekt voor de „Triton" om een vacantiereis naar Amerika te maken. Op het laatste ogenblik heeft zij echter de reis met het vliegtuig geannuleerd en is de vorige week per schip naar Amerika vertrokken. Korreltje als een dief in de nacht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1954 | | pagina 1