^CoidóeSoii^cmt
Meer optimisme omtrent
totstandkoming E.D.G.
de
VOOR DE
TRALIES
GEHEIME
DEMOCRATIE
KERNREACTOR
Amerikaanse vloot beschermt Formosa
Harde guldens, klein en sierlijk
Vluchtelingen uit Goa in India
Directeur: C. M. v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOUEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WOENSDAG 18 AUGUSTUS 1954
45ste JAARGANG No. 13274
BUREAUX: PAPENGRACHT 32
Telefoon: Directie, Abonnementen, Drukkerij 20935, Redactie 20015, Advertenties 20826. Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.50 p. w., f 2.15 p mnd„ f 6.40 p. kwart. Franco p. p. f 6.80 - Advertenties: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50
l"yNieuwe Rotterdamse Cou-
rant" beweert, dat door het
bisschoppelijk mandement een slag
is toegebracht aan onze democratie:
„Maar niemand zal kunnen vol
houden, dat door dit alles geen
slag is toegebracht aan onze de
mocratie. ook wat de niet-r.k.
Nederlanders aangaat. Elke groep
die zich daarbuiten stelt of daar
buiten gesteld wordt, is een we
zenlijke aantasting. Want het ge
heim van de ware democratie is'
de innige samenhang, waarin
eigen vrijheid die van de ander
veronderstelt".
Ofschoon de N. Rott. Ct. zegt, dat
niemand zo iets kan volhouden, hou
den we toch vol, dat aan de demo
cratie geen slag is toegebracht, om
dat de Nederlandse bisschoppen de
hun toevertrouwde gelovigen gewe
zen hebben op de zware verantwoor
delijkheid van ieder van hen, de
eenheid ook in de politiek te bewa
ren. Het liberale blad legt eigener
beweging een schepje op het man
dement, wanneer het schrijft: „Op
twee vijfden van onze landgenoten
(wordt) de zwaarst mogelijke ge-
wetensdruk uitgeoefend om haar
steun te verzekeren aan een een
heidspartij". Een bisschop beschikt
over heel wat strenger geestelijke
machtsmiddelen dan een ernstig ver
maan, maar ook al met het oog op
de politieke vrijheid heeft het epis
copaat zich tot een ernstig vermaan
bepaald een vermaan, dat door
een katholiek gewoonlijk niet in de
wind wordt geslagen.
Wanneer de bisschoppen bezorgd
zijn ook voor de politieke eenheid
onder de katholieken, dan ligt daar
bij niet de nadruk op politiek. De po
litiek wor'dt niet anders beschouwd
dan als een middel, een zeer belang
rijk middel, de christelijke maat-
sohappij-gedachte zo goed mogelijk te
verwezenlijken. Want het wordt
in het eerste en tweede deel van het
mandement duidelijk uiteengezet
het christendom heeft niet alleen een
individuele maar ook een maatschap
pelijke taak te vervullen: de kerste
ning van de mens en maatschappij
volgens de grondgedachten van het
Evangelie. Men kan het christendom
niet in twee stukken zagen: een ge
deelte voor huis en kerk en een an
der deel voor de maatschappij. Het
christen-zijn is één geheel. Aan deze
overweging is het bisschoppelijk ver
maan ontsproten.
Het „Vrije Volk" schreef dezer da
gen, dat dit „de tijd is om een keuze
te doen en kleur te bekennen". In
deze zin menen-wij, dat het mande
ment, in stede van een slag te zijn
voor de democratie, ongewild er een
belangrijke bijdrage toe heeft gege
ven. Niets is voordeliger voor de de
mocratie dan dat de partijen in het
volksbestuur weten wat zij aan el
kaar hebben. Wij vermogen met geen
mogelijkheid in te zien, waarom de
K.V.P. kan worden belet „verder ge
woon aan het politieke leven deel te
nemen". Het zal wel „het'geheim van
de ware democratie" zi.in, dat de N.
Rott. Crt. tot haar ondemocratische
uitlating heeft verleid.
AAET DÉ OPRICHTING van een
kernreactor, waartoe dezer da
gen is besloten ook de Eerste Ka
mer heeft het betreffende wetsont
werp nu aanvaard is het eigenlijk
zo iets als met het Sodaproject.
Gaat het bij het laatste vooral om
de industriële ontsluiting van het
Noorden van ons land, ook de kern
reactor heeft met economische pro
blemen te maken. Deze liggen wat
dit project betreft alleen wat verder
in de toekomst misschien, omdat men
aan de economische phase hiervan
nog lang niet toe is.
Men moet in dit project vijf ver
schillende phasen onderscheiden: en
wel: het zuiver wetenschappelijk on
derzoek, het toegepast wetenschappe
lijk onderzoek, de verdere ontwik
keling van de resultaten van het zui
ver wetenschappelijk onderzoek, de
proefproductie en de economische
productie.
In ons land verkeren we nog steeds
in de eerste twee phasen, de derde:
de verdere ontwikkeling van de re
sultaten van het wetenschappelijk
onderzoek zal pas beginnen als de
proefreactor in werking zal worden
gesteld.
Uiteindelijk gaat het hier om de
toekomstige energievoorziening van
óns land en nu vooral om de vorming
van Nederlandse geleerden en het
opdoen van ervaring. Geen enkel
land kan hierin achterblijven. Men
moet hier zelfs, ook met de mil-
lioenen, die hiermee zijn gemoeid,
risico's van voorlopige mislukkingen
nemen, risico's inzoverre men denkt
aan een spoedige dienstbaarmaking
van de kernenergie, omdat het risi
co van onthouding veel groter is.
Men mag geen kansen voor de ver
breding van onze energiebasis uit
misplaatste zuinigheid wegwerpen.
Daar andere landen hiermee reeds
bezig zijn, moet er worden gestreefd
naar een zo sterk mogelijke interna
tionale samenwerking. Men mag niet
vergeten, dat Nederland voor 40
lyk is van het buitenland. Er is reeds
van zijn energievoorziening afhanke-
een samenwerking met Noorwegen,
maar de reactor hier zal meer gericht
zijn op de toepassing van kernener
gie dan die in Kjeller. De bedoeling
is uiteindelijk, dat men hier isotopen
zal gaan maken voor de wetenschap
i.e. voor de medische wetenschap en
voor het bedrijfsleven.
l/OOR DEZE KERNREACTOR NU
heeft de regering voorlopig 8H
millioen toegezegd. Hiermede zal het
wel niet zijn gedaan.
Het is nu eenmaal noodzakelijk,
dat de overheid deze zaak op gang
brengt. Zij zou dit alleen al moeten
doen, omdat ons land een naam heeft
hoog te houden op het terrein van
het natuur-wetenschappelijk onder
zoek, maar het is bovendien nodig
voor de energievoorziening, wat nog
sterker spreekt in verband met de
toenemende industrialisatie van ons
land en onze behoeften aan energie.
Maar ook het bedrijfsleven zal
hieraan moeten meedoen, wil men
niet dat deze gehele voorziening in
handen zou komen van de overheid,
en deze op dit terrein in de toekomst
alles zou kunnen decreteren. Maar
hoe verder de practische resultaten
nog in de toekomst liggen, hoe moei
lijker het zal zijn de industrie tot
deelname hieraan te bewegen. Dat er
desondanks toch reeds een toezeg
ging van het bedrijfsleven is geko
men tot een bedrag van 5.4 millioen,
mag men zeer verheugend noemen.
Deze medewerking immers bindt
de regering aan zekere rechten voor
het bedrijfsleven. Minister Cals heeft
reeds gezegd, dat hij op 1 Januari
een ontwerpstatuut voor een nieuwe
organisatie gereed hoopt te hebben,
waarin de rechten en plichten der
bedrijven zullen staan omschreven.
Het bedrijfsleven heeft natuurlijk
ook zijn desiderata zoals invloed op
de uitvoering van het project en op
de organisatie ervan, welke zo zal
moeten zijn, dat er snel en effectief
kan worden gewerkt. Er zal een
nieuwe zelfstandige organisatie ko
men, waarin de verantwoordelij khe-
heden zullen worden vastgesteld.
Zo liggen hier voor het bedrijfsleven
mogelijkheden, die diep in het in
dustriële leven van ons land zullen
ingrijpen. Zij zouden, maar dan in
negatieve zin, nog dieper ingrijpen,
indien wij ons van dit project zou
den onthouden en het buitenland
met haar onderzoekingen zou door
gaan. Een kind kan begrijpen, dat
bij het tot stand komen van een
nieuwe energievoorziening in het
buitenland ons industriële leven een
geduchte klap zou krijgen.
Een andere reden waarom óók de
regering zich wel hiermee moet be
zig houden is het gevaar voor de
volksgezondheid in verband met de
radio-actieve afvalstoffen, die een
besmetting van het oppervlaktewater
te weeg kunnen brengen. Er worden
door het Departement van Sociale
Zaken en Volksgezondheid reeds on
derzoekingen ingesteld naar beveili
gende maatregelen en eerst dan zal
men de plaats waar de kernreactor
zal moeten komen, kunnen bepalen.
Dit is een zaak, die het gehele land
aangaat, maar nu nog in de eerste
plaats de wetenschap en de industrie.
Het valt slechts te hopen, dat er
met beider medewerking spoed ach
ter zal worden gezet.
Verklaring van Eisenhower
Peking weigert hulp
Communistisch China heeft giste
ren onder dank een aanbod van het
Roode Kruis voor hulp aan de slacht
offers van de overstromingen van de
hand gewezen. Een telegram uit Pe
king meldde, dat „voldoende maat
regelen genomen zijn om de toestand
het hoofd te bieden".
„Wanneer de Chinese communisten
willen overgaan tot een invasie van
Formosa, zullen zij eerst de Ameri
kaanse zevende vloot moeten vernie
tigen".
Dit verklaarde president Eisenho
wer gisteren op zijn wekelijkse pers
conferentie, toen een journalist hem
vroeg wat er zou gebeuren in geval
communistisch China een aanval zou
beginnen.
(Rood China's premier, Tsjoe En
Lai, had afgelopen Vrijdag in een
rapport aan de Chinese minister
raad gezegd, dat China Formosa moet
„bevrijden").
Eisenhower zei verder, dat zijn, uit
begin 1953 daterende .opdracht aan
de zevende vloot om Formosa, het
hoofdkwartier van de Chinese natio
nalisten, te verdedigen, nog steeds
van kracht is. Deze opdracht, aldus
Eisenhower was de bevestiging van
de order die President Truman in
1950 na het uitbreken van de strijd
in Korea had gegeven. De bedoe
ling hiervan was, dat de zevende
vloot zou voorkomen,
nese vasteland voor een aanval zou
worden gebruikt.
Op de vraag of Amerika in geval
van een rode aanval, behalve de ma
rine, ook nog andere onderdelen van
de Amerikaanse strijdmacht zou in
zetten, antwoordde de president dat
deze kwestie niet naar voren was ge
komen.
Attlee bij de
Indonesiërs
De delegatie van de Britse Labour -
partij, die thans een bezoek brengt
aan China, heeft gisteren aangezeten
aan een diner dat door de ambassa
deur van Indonesië te Peking, Arnold
Mononoetoe, ter ere van de Indone
sische onafhankelijkheidsdag werd
gegeven.
Op bovenstaande foto ziet men de
nieuwe Nederlandse gulden afge
beeld welke omstreeks medio 1955 in
omloop zal worden gebracht.
straat tussen Formosa en het Chi-1 spraak.
De Chinese minister-president
Tsjoe En Lai prees in een rede In
donesië voor zijn verzet tegen hetbeeldenaar, een ontwerp van prof.
oprichten van een militair blok inj L. O. Wenkebach, is op de
Azië. De leider van de Britse dele-| keerzijde: het rijkswapen met de
dat de zee-1 gatie, Clement Attlee, hield geen toe-1 koninklijke kroon met aan iedere
zijde twee cijfers van het jaartal en
België deelt Nederlandse bezwaren niet
SPAAK AMBIEERT BEMIDDELAARSROL TE BRUSSEL
België heeft zich gedistancieerd van de krachtige Nederlandse afwijzing
van het compromisvoorstel van Mendès-France voor het Europese leger
waarvan een woordvoerder te Den Haag had opgemerkt, dat dit het stand
punt van de gehele Benelux was.
Niet alleen heeft deze Nederlandse verklaring in Brussel een zeker on
behagen gewekt en niet alleen hebben medewerkers van de minister van
Buitenlandse Zaken, Spaak, laten blijken, dat de Belgische regering min
der pessimistisch gestemd is dan de Nederlandse, maar bovendien werd
bekend, dat Spaak van plan is op de Brusselse conferentie de rol vanj
bemiddelaar te spelen en, als het maar enigszins mogelijk is, de besprekin
gen tot een goed resultaat te leiden.
WAAR HET VOOR NEDERLAND
OM GAAT.
Reuter verneemt in Brusselse con
ferentiekringen, dat een der voor
naamste strijdpunten bij de bespre
king van de voorstellen van Mendès-
Franse zal zijn het artikel uit het E.
D.G.-verdrag volgens hetwelk binnen
zes maanden na het tot stand komen
der Europese Defensie-Gemeenschap
een begin moet worden gemaakt met
de vorming ener Europese politieke
gemeenschap, Frankrijk wenst dit
artikel geschrapt te zien.
Volgens genoemde kringen zou de
scherpe Nederlandse afwijzing van
het Franse compromis-plan hoofdza
kelijk zijn toe te schrijven aan dit
onderdeel van het plan.
Optimistische stemming.
Ondanks de Nederlandse afwijzing
is men in de andere Westeuropese
landen en ook in Washington thans
weer optimistischer over de kansen
op een vergelijk.
Hoofdoorzaak hiervan is de hou
ding van de Westduitse regering, die
ondanks veel critiek op de Franse
voorstellen heeft laten weten, dat
dr. Adenauer niet het initiatief
wenst te nemen tot de bestrijding
van het plan van Mendès-France,
omdat ook hij zo ver mogelijk wenst
te gaan om tot een compromis te
komen. Mislukking van de Brusselse
conferentie zou immers neerkomen
Millioenen Chinezen zijn de laatste op een mislukking van het gehele
weken door de overstromingen van j E.D.G.-project en dit zou Adenauer's
de Jangtse dakloos geworden. Enor- j positie in West-Duitsland aanzienlijk
me schade is toegebracht aan dej verzwakken, omdat de Europese poli-
oogst.
tiek van de bondskanselier dan op
een volkomen mislukking zou zijn
uitgelopen.
West-Duitsland stelt echter als
voorwaarden:
1. Concessies aan Frankrijk mo
gen niet zover gaan, dat een nieuwe
behandeling in de parlementen no
dig is.
2. Deze concessies mogen niet lei
den tot discriminatie van Duitsland
of tot speciale voorrechten voor
Frankrijk.
Wat Mendès-France beoogt.
Op een persconferentie te Parijs
heeft de Franse regering inmiddels
gereageerd op de critiek, welke op de
Britten verlaten Suez
Ongeveer 2.300 man Britse troepen
uit de Suez-kanaalzöne hebben zich
Dinsdag ingescheept om naar elders
te worden gebracht. 850 Man gaan
naar Malta, de rest naar Engeland.
Een woordvoerder van de Egypti
sche regering heeft verklaard, dat
Brits-Egyptische commissies, die zich
bezig houden met de laatste bijzon
derheden van de evacuatie-overeen
komst, over ongeveer een week haar
taak voltooid zullen hebben.
Van betrouwbare Egyptische zijde
is gezegd, dat de ontruiming van de
Suezkanaalzone in vijf stadia van elk
vier maanden zal geschieden. In de
Brits-Egyptische overeenkomst is
een termijn van 20 maanden voor de
ontruiming bepaald.
Bedell Smith vervangen
President Eisenhower heeft giste
ren Herbert Hoover jr. benoemd tot
onderstaatsecretaris van buitenland
se zaken, een post die tot nu toe
werd bekleed door Walter Bedell
Smith.
Hoover zal zijn functie aanvaarden
zodra de Senaat de benoeming heeft
goedgekeurd.
Naar Reuter verneemt heeft Be
dell Smith ontslag genomen, omdat
zijn gezondheid zeer slecht is.
Sacramenten in
landstaal
de
In een vluchtelingencentrum dat is ingesteld door het Bevrijdings Hulp
Comité van Goa in Belgaum, krijgen vluchtelingen uit de Portugese kolo
nie Goa hun voedselrantsoenen.
Op verzoek van het Amerikaanse
Episcopaat heeft het Vaticaan het ge
bruik van de Engelse taal bij het toe
dienen van de sacramenten van het
Doopsel, het Huwelijk en het Olie
sel toegestaan. Deze concessie geldt
niet voor alle Engelssprekende lan
den. Deze landen moeten zich recht
streeks hiervoor tot het Vaticaan
wenden.
Men verwacht, dat binnenkort ook
het gebruik van het Spaans zal wor
den toegestaan, zoals dit reeds het
geval is met het Frans, het Duits en
het Italiaans.
Mendès-
voorsteleln van premier
France is uitgeoefend.
De journalisten kregen te horen,
dat de premier volledig van deze cri
tiek op de hoogte is, maar dat hij
hiertegenover vier redenen wenst te
stellen, waarom hij naar ratificatie
van het E.D.G.-verdrag streeft:
1. Hij wil Duitsland definiitef aan
het Westen binden.
2. Hij wil het Westen verzekeren
van een Duitse militaire bijdrage aan
de defensie.
3. Hij wenst in West-Duitsland de
regering-Adenauer in het zadel te
houden.
4. Hij wenst een Europese politie
ke organisatie in het leven te roepen.
Morgen gaat het doek op.
Morgen reeds gaat in Brussel het
doek van de conferentie op, wanneer
Mendès-France en Adenauer een
voorbespreking zullen hebben, waar
bij ook de Saörkwestie ter tafel zal
komen. De eigenlijke conferentie be
gint Donderdagmorgen halfelf.
Generaal de Castries
vrijgelaten
De Franse bevelhebber van Dien
Bien Phoe tijdens het beleg door de
Vietminh, generaal de Castries, zal
uit krijgsgevangenschap worden ont
slagen, aldus heeft de radio van de
Vietminh Woensdag gemeld.
De vrijlating van de groep gevan
genen waartoe generaal de Castries
behoort, zou Woensdag begninen. In
totaal zullen 280 officieren, onder wie
drie te Dien Bien Phoe krijgsgevan
gen gemaakte kolonels, worden te
ruggezonden.
Australië over N.-Guinea
Australië zal zich verzetten tegen
plaatsing van de kwestie-Nieuw-Gui-
nea op de agenda van de Algemene
Vergadering van de Verenigde Na
ties, aldus heeft de Australische mi
nister van buitenlandse zaken, Ca
sey, Woensdag in het parlement te
Canberra medegedeeld.
Australië is van oordeel, aldus
Casey, dat de belangen van de in
heemse bevolking van Nieuw-Guinea
door het Nederlandse bestuur beter
worden gediend dan onder Indone
sisch bewind het geval zou zijn.
Sovjet-kruiser schoot
op de „Dora"
Maandag om ongeveer twaalf uur
is de Nederlandse kustvaarder „Do-
ra" in de Finse Golf beschoten door
een kruiser, vermoedelijk behoren
de tot de marine van de Sovjet-Unie
die de naam Iwan droeg. De kapitein,
de heer H. Piek uit Delfzijl, die aan
dek was toen de kruiser zicht
kwam, verkeerde in de veronueistel
ling dat de Iwan schoot omdat de
„Dora" in verboden water voer. Hij
liet zijn schip daarom stoppen doch
de Iwan kwam niet naderbij. Toen
de „Dora" weer verder ging schoot
de kruiser nogmaals en stoomde ver
volgens enige uren met de „Dora"
op. Daarna draaide het vaartuig en
verdween.
De kapitein heeft het gebeurde in
een gesprek met zijn reder, de heer:
S. R. Eissens te Delfzijl, bekend ge
maakt. De „Dora" vaart thans van
Lovisa naar Schotland.
daaronder de waardeaanduiding, te
weten ter linkerzijde het waardecijfer
1 en ter rechterzijde de letter G.,
alsmede het onderschrift Nederland,
het muntteken (de Mercuriusstaf) en
het muntmeestersteken (een vis).
Ingevolge de Muntwet 1948 ver
toont de voorzijde de beeltenis van
de regerende Vorstin. Zowel de voor
zijde als de keerzijde van de beelde
naar is omgeven door een parelkrans.
De gulden heeft een gladde rand en
draagt als randschrift God-Zij-Met-
Ons. De middellijn is 25 m.m., de dik
te ongeveer 1,6 m.m. en het gewicht
6 Yi gram.
Zoals men weet, is destijds besloten
met de uitgifte van de nieuwe rijks
daalder voorlopig te wachten.
(Geldig van Woensdagavond tot
Donderdagavond. Opgemaakt te
10 uur).
KOEL WEER.
Veranderlijke bewolking met j
kans op enkele buien. Matige j
tot vrij krachtige wind tussen
Zuid en Zuidwest. Weinig ver
andering in temperatuur.
19 Aug.: zon op 5,29 en onder 19.58;
maan op 21.26 en onder 12.19 uur.
Enkele buien
Het K.N.M.I. deelt mede:
Een rug van hoge luchtdruk, die
Dinsdag overal in het land stralend
weer bezorgde, waarbij de maximum
temperaturen op vele plaatsen tot
boven de 20 graden kwamen, werd
van het Westen uit aangetast door
een nieuwe depressie, die bij Ierland
aangekomen snel in betekenis toenam
en vanmorgen bij Noord-Engeland
was aangekomen. Het frontsysteem
van de depressie passeerde geduren
de de nacht ons land, wat gepaard
ging met enige regen of motregen.
Na het passeren van het front stroomt
maritiem-polaire lucht binnen, waar
in met veranderlijke bewolking ook
enkele buien tot ontwikkeling kun
nen komen. De depressie wordt ge
volgd door een krachtig hogedruk-
gebied ten Noorden van de Azoren,
dat zich in Noordoostelijke richting
uitbreidt. Het opdringen van dit hoge-
drukgebied heeft tot gevolg, dat de
depressie boven de Noordzee terecht
komt, zodat de komende 2 dagen de
aanvoer van koele maritieme lucht
zal voortduren met vrij veel wind en
ook nog enkele buien. In de tem-
peratuurverdeling komt weinig ver
andering.
H?t weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor-
gen 7 uur luiden
weer
temp.
STOCKHOLM
zwaar bew.
20 C.
OSLO
geheel bew.
20
KOPENHAGEN
half bew.
17
AMSTERDAM
licht bew.
20
LONDEN
half bew.
20
LUXEMBURG
regen
19
PARIJS
regen
21
BORDEAUX
mist
22
GRENOBLE
licht bew.
25
NICE
onbew.
23
GENèVE
onbew.
23
ZüRICH
nevel
21
LOCARNO
licht bew.
24
BERLIJN
mist
20
FRANKFORT
nevel
21
MÜNCHEN
zwaar bew.
19
WENEN
onbew.
22
INNSBRUCK
half bew.
21
Rome
onbew.
28
AJACCIO
onbew
26
Korreltje
Wie al te veel op lof zijn gesteld,
wyzen d- dat hun verdien
sten gering zijn.
Plutarch us.
