In een mild zonnetje bezocht de Koningin
dansende Eilandkinderen en 1800 lammeren
Mensen in werkkleding weerstonden verleiding niet
Regen week voor het spattende
slotspel op het Schuttersveld
De Prins
voor het
toonde veel belangstelling
Leidse industriële leven
Diner in het voormalige Prinsenhof
VRIJDAG 21 MEI 1954
DE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD - PAGINA 1
het werk niet onbetuigd gelaten.
Spreker overhandigde de Koningin
vervolgens een propagandaboekje
van de speeltuinverenigingen.
Da dames mevr. de Koster-Cha-
bot, mevr. G. Broers-Slegtenhorst en
mevr. N. Kaak-Hartendorp en de he
ren W. van Zonneveld, A. Lasschuit,
B. Broers, M. v. d. Kaay en A. Land
man werden hierna aan de Konin
gin voorgesteld.
Nijver dwergvolkje.
De balkons van de omringende
huizen schenen te bezwijken onder
hun enthousiaste levende last, toen
H. M. het eigenlijke speelterrein be
trad.
Om het fraaie kabouterhuisje was
een nijver dwergvolk je bezig de
grond te ontginnen. Langs de glij
baan roetsten de kinderen in adem
benemende vaart omlaag. In het mid
den van het terrein werden einde
loze rondemolens gedraaid en aan
de klimwerktuigen hingen talloze
lenige knaapjes. Voor de grote vlag
genmasten, die recht tegenover de in
gang stonden opgesteld, dansten een
tiental op de Schaatsrijders wals van
Een mild zonnetje speelde over de kletsnatte Hoge Morsweg toen he
denmorgen omstreeks halftien Koningin Juliana het jacht Piet Hein verliet.
Nog even later scheurden de wolken vaneen en verdreef een stralende len
tezon alle sombere herinneringen aan de gisteren door de regen zo zeer ont
luisterde feestelijkheden. Bij het hek van het botenhuis van Njord bood de
10-jarige Jopie van der Voort, namens de kinderen van de speeltuinvereni
ging „HetMorskwartier", de Koningin een bouquet Gerbera's aan. Op de
Hoge Morsweg hadden zich de manschappen van de B.B. opgesteld wier
helmen fel opflikkerden tegen de nog grauwe wolkenmassa's.
De burgemeester van Oegstgeest,
de heer H. L. du Boeuff, lid van de
kringraad en mr. G. H. Heino, secr.-
penn. van de Kringraad werden ver
volgens aan H.M. voorgesteld. Het
hoofd van B.B. te Leiden, de heer
Hagedoorn gaf tijdens de inspectie
op belangstellende vragen der Ko
ningin een korte toelichting. Onder
de opgestelde manschappen bevond
zich ook 'n afdeling padvinders, die in
de B.B. ordonnance-diensten vervul
len. Na de inspectie begaf de Ko
ningin in gezelschap van de com
missaris der Koningin mr. L. A. Kes-
per en burgemeester jhr. mr. F. H.
van Kinschot naar de Lammermarkt.
Talrijke mensen, die hun werk even
in de steek gelaten hadden, namen
de kans waar, de Koningin, die in een
open wagen was gezeten, te zien.
Huisvrouwen, sommige met de
schoonmaakattributen nog in de
hand, hadden hun kinderen mee naar
buiten genomen om de Vorstin toe
te juichen. Voor de fabrieken stonden
dichte drommen arbeiders. Het win
kelpersoneel had toonbank en geldlaa
in de steek gelaten om een glimp van
de kleurige stoet op te vangen. Bij
de Lammermarkt was de belangstel
ling zo groot dat er geen ruimte
meer tussen stoeprand en winkelpui
te bekennen viel.
Bij de ingang van de Lammer
markt werd de Koningin verwel
komd door wethouder D. van der
Kwaak. Vervolgens werden de di
recteur van de Markt en Haven
dienst, de heer M. Weima, de voor
zitter van de veemarktcommissie en
vice-voorzitter van de Bond van
Veehandelaren aan de Koningin
Voorgesteld.
Tussen de veehandelaren die de
bijna 1800 lammeren tussen de no
dige beperkingen hadden uitgestald,
door wandelde de Landsvrouwe naar
het plein voor de lustig draaiende
molen de Valk. Wethouder Van der
Kwaak bood Haar namens de bij de
markt betrokken handel, het beste
lam van de markt aan. De 11-jarige
Liesje van der Kwaak voegde hier
aan een beter hanteerbaar wollen
lammetje, als model aan toe. Nadat
de Koningin nog belangstellend had
geïnformeerd had door wie het aar
dige model vervaardigd was, verliet
het gezelschap de markt, die onmid
dellijk hierna de even onderbroken
handel hervatte.
Over de singels ging de rit ver
volgens naar de het onlangs in ge
bruik genomen laboratorium voor
cytologie en experimentele histolo
gie. In de hal van het laboratorium
bood Joyce Swaen, die de kleuter
schoenen maar nauwelijks ontwassen
was, de Koningin een bouquet bloe
men aan. Nadat verschillende hoog
leraren aan de hoge gaste waren
voorgesteld, werd een rondgang door
het gebouw gemaakt waarbij de
koningin zich uitvoerig over de
nieuwste technische en wetenschap
pelijke snufjes door prof. dr. P. J.
Gaillard, liet inlichten.
BIEDERMEYER JONKERTJE.
Door dichte rijen verpleegsters
met vrolijk waaiende kapjes reed de
stoet de hekken van het Academische
Ziekenhuis uit. Over de singels waar
de Leidse - bevolking, even uit het
werk gevlucht, zich in dikke rijen
had opgesteld, ging de tocht vervol
gens naar de Speeltuin „Het Eiland".
In de Kortenearstraat verdrongen
zich de Eilandbewoners op stoepen
en daken. Erebogen gaven te kennen
hoe opgetogen men over deze hoge
onderscheiding was. Aan de ingang
van de geheel ingebouwde speeltuin
overhandigde de 12-jarige Willy van
Leeuwen, in Biedermeyer costuum
de koningin een bouquet Biedermeyer
rozen. De voorzitter van de Bond
van Speeltuinverenigingen, de heer
P. flippo, richtte vervolgens het
woord tot de vorstin. Nadat hij zijn
In de speeltuin „Ons Eiland" bespiedde de Koningin enige kabouters.
De Koningin onderhandelde op de
veemarkt over een echt schaap, maar
kreeg een speelgoed-lam ten
geschenke.
dankbaarheid over het bezoek aan
één van de twaalf Leidse
speeltuinen had uitgedrukt, wees hij
op de opvoedende taak, die de speel
tuin voor de kinderen heeft. In de
tuinen wordt de jeugd gemeenschaps
zin bijgebracht. Alle speeltuigen, al
dus de heer Flippo, zijn door de be
stuursleden en leden zelf vervaar
digd. Ook de dames hebben zich bij
Enkele aardige momentopnamen
Verschillende aardige voorvallen deden ^ich voor tijdens de bezoe
ken, die de prins vanmorgen aan verschillende Leidse bedrijven
bracht. In de hal van de fabriek „Cronesteijn" hingen vier dekens
met het wapen van Leiden, een paard en de naam van de betreffende
prinses erin geweven.
„Het is de bedoeling, dat deze dekens in de kleur geleverd worden,
welke U wenselijk acht. Wat denkt U ervan?", vroeg de heer Heringa
aan de prins.
Prins Bernhard maakte een verschrikt gebaar. „Ontzettend moei
lijk", zei hij. „Als ik een kleur noem, zeggen myn dochters vanavond:
„Hoe hebt U die kleur nu kunnen nemen!"
„Misschien kunnen we het aan de koningin vragen?" opperde de
directeur.
„Dat kan wel", antwoordde de prins onder grote hilariteit, „maar
ik kan U bij voorbaat verzekeren, dat U hetzelfde antwoord krijgt."
Toen de prins bij een rondleiding vroeg, of er in de fabriek gerookt
mocht worden, kreeg hij ten antwoord: „U mag alles, maar het per
soneel mag niet roken".
„Oh nee", antwoordde de prins gedecideerd, „zij niet, ik ook niet!"
en meteen drukte hij zijn sigaret in een asbakje uit.
Toen de bejaarde heer H. van Berkel, die reeds meer dan vijftig
jaar in dienst is van de N.V. Gebr. v. Wijk, even een kijkje kwam ne
men bij de hal, waar de koninklijke gast zich bevond, veerde prins
Bernhard direct uit zijn stoel op en ging een praatje met de reeds
meer dan gouden jubilaris maken.
Tegen half elf 's avonds kreeg Plu-
vius medelijden met het feestvieren-
en omlerh^eM zich naafloop op on- to«!n ,dat het cnth.ou~
gedwongen wijze met de kinderen.
Na nag enige werktuigen bezichtigd
siasme toch niet te blussen was; hoe
te hebben, dia de jeugdige gemoe
deren in beweging houden, begaf de
Koningin zich naar de uitgang, waar
een hoofdkabouter een alleraardig
ste kabouterpop voor prinses Marij
ke aanbood. Door de feestelijk be-
vlagde en versierde straten vertrok
de Koningin hierna naar de Pariey's
wolspinnerij.
Foto's Koninklijk
bezoek van
N. van der Horst
de oude Burcht omlaag gedaald was,
had de regen Leiden verlaten en de
vrijwel uitgestorven straten vulden
zich vlug met mensen, die de politie
nog onverwacht druk werk gaven om
allen netjes op de stoep te houden.
Hare Majesteit, die te zamen met
Prins Bernhard in de tweede auto
plaatsgenomen had, bleek onver
moeid en met een hartelijke giim-
mch begroette zij de onverdroten
Leidenaars, die zij het dan met
verregende kleren vol geestdrift
hun koninklijke gasten toejuichten.
Grote drukte op het Schuttersveld.
Via de Burchtsteeg bereikte de
stoet de overdekte Korenbeurs, waar
ruim honderd belangstellenden een
veilige schuilplaats tegen het regen
water gevonden hadden; voort ging
Prins Bernhard heeft vanmorgen
zijn bezoek aan Leiden afgesloten
met een bezoek aan verschillende
bedrijven. Tegen half tien werd de
koninklijke gast door ir. Kruijt na
mens de Leidse Vereniging van In
dustriëlen ontvangen in de Groene
Papezaal van de Lakenhal, waar ir.
J. J. G. van Hoek, vice-voorzitter van
de Kamer van Koophandel een inlei
ding hield over „De Leidse Indus
trieën".
Nadat ir. Hoek een historisch over
zicht had gegeven van de ontwikke
ling der Leidse textiel- en metaal
nijverheid, kwam hij tot een be
knopte uiteenzetting van de huidige
industriële activiteit.
Mede dank zij de grote medewer
king van het gemeentebestuur, zo
zeide spreker, is vooral in latere tijden
het zogenaamde klimaat voor de in
dustrie gunstig geworden; een mo
dern, goed functionnerend, waarlijk
dynamisch electriciteitsbedrijf, een in
vele opzichten welwillende samen
werking van overheidsdiensten met
de fabrikanten, een voor nieuwe ves
tigingen mogelijkheden biedende
grondpolitiek en een warme belang
stelling van het gemeentebestuur en
de burgerij voor de opleiding en ver
dere ontwikkeling van de arbeiders
bevolking zijn gunstige factoren in
dezen.
Een belemmerende omstandigheid
is, zoals overal in onze Westelijke
provincies, aldus ir. Van Hoek, een
gebrek aan woonruimte, waardoor 't
aantrekken van arbeidskrachten uit
andere streken van ons vaderland,
ernstig bemoeilijkt wordt. Daarnevens
valt het te betreuren, dat, ondanks de
zo ruim aanwezige gelegenheid, bij
een deel van de bevolking de lust tot
opvoering van de vakbekwaamheid
niet aanwezig is en dat daarnaast van
een ongemotiveerde voorkeur voor
bepaalde vakken gesproken kan wor
den. Hierdoor hebben de meeste tak
ken van industrie met een ernstig
tekort aan arbeidskrachten te kam
pen en zijn er bedrijven, welk geheel
of gedeeltelijk naar elders zijn ver
trokken.
Vervolgens wees ir. Van Hoek er
op, dat de fabrikanten van zich tot
export lenende producten na de oor
log, met inzet van veelal hun volle
persoonlijkheid, getracht hebben ver
loren gegane exportgebieden te her
overen en nieuwe markten voor hun
producten toegankelijk te maken.
Met vreugde kan geconstateerd wor
den, dat b.v. één van de Leidse de-
kenfabrieken 1/3 deel van haar om
zet exporteert, terwijl vóór de oorlog;
de export onbetekenend was: de om
zet is in totaal sinds de vooroorlogse
jaren met 70 pet. toegenomen. Van de
nagenoeg verdubbelde omzet in ga
rens gaat, naar een fabrikant spre
ker meedeelde, ongeveer de helft
naar het buitenland, aan damesman
telstoffen en tweeds, een voor Lei
den nieuw product, zal dit jaar door
een fabriek voor ongeveer ƒ3.000.000
worden geëxporteerd.
Het reeds door spreker genoemde
metaalbedrijf exporteerde in 1953
voor ruim 2.000.000 gulden; sinds
Tocht langs de fabrieken
Bij Gebr. Van Wijk kreeg de Prins vier dekens voor de prinsessen aangebo
den. „Prachtige kwaliteit", zei hij, terwijl hij er vakkundig in kneep.
1946 werd aldaar het aantal arbei
ders verdubbeld en als voorbeeld van
verder gaande mechanisatie zij ver
meld, dat de productie per arbeider
in 1939 15 ton per jaar bedroeg en
van 1946 tot 1953 steeg van 14 tot,
22 ton.
HET WAAROM.
De prins, die de uiteenzetting met
levendige belangstelling gevolgd had,
opende direct het gesprek. Hij infor
meerde, waar de oorzaak zat, dat er
zo weinig lust was tot 'het verwerven
van vakbekwaamheid en hoe het mo
gelijk was, dat de Leidse textieldag-
school in Leiden voorlopig moest
worden gesloten wegens gebrek aan
belangstelling.
Rond dit onderwerp kwam men op
de arbeid van de gehuwde vrouw in
de industrie, welke weinig aantrek
kelijk wordt gemaakt door het hef
fen van een flinke belasting, wan
neer ook de man werkt.
De prins opperde de mogelijkheid,
dat de regering hiermede voor had te
voorkomen een afname van de zorg
voor de kinderen, die ongetwijfeld
een gevolg is van het in arbeidsdienst
zijn van zowel de vader als de moe
der.
Ook de hoge belastingen voor over
werk kwamen in het geding, maar
hierover bleken de meningen ver
deeld te zjjn.
Voor de prins de Lakenhal verliet,
werd hem door ir. Kruijt een boek
werk over de Leidse industrieën aan
geboden.
NAAR DE BEDRIJVEN.
Het eerste bedrijf, waaraan de
prins een bezoek bracht, was de Roto
gravure Mij. Hij werd ontvangen
door de heer J. C. Stafleu, die de ko
ninklijk gast rondleiden over alle af
delingen en waar nodig een nadere
het naar de Botermarkt en Gange
tje naar de Steenschuur, waar een
sprookje:a.htige verlichting de be
koorlijke omtrek >n een Oudhollandse
gjoed zette en langs het historische
Rapenlburg, het Kort Rapenburg, de
Blauwpoortsbrug, Steenstraat en
Rijnsburgersingel bereikte de stoet 't
Schuttersveld, waar wederom dui
zenden de regen getrotseerd hadden
en vol spanning urenlang op de
kemst van het Koninklijk Paar ge
wacht hadden, die tevens de ope
ning van het vuurwerk betekende.
De eretribune, hoewel overdekt,
was natgeregend, de wind had 't water
afgelost en maakte de avond kil en
koud. Daarom besloten de koninklij
ke gasten de kleurrijke apotheose
van deze eerste bezoekdag aan Lei
den in hun auto te volgen.
Spel van spattend schoon.
Op het moment, dat overal op het
veld de lichten gedoofd werden, scho
ten de eerste vuurpijlen door de
lucht om daar in een waterval van
kleuren uiteen tc spatten en na deze
inleiding werd het Koninklijk Paar
een fonicelend „Welkom" toegeroe
pen.
Het feest van doffe slagen en spat
tende feest^l kheid duurde ruim drie
kwartier en ondanks de vrij sterke
wind, die soms de heldere kleuren
achter een dikke nevel poogde te
verbergen, kreeg het weer geen kans
spelbreker te worden.
Toen na al het spattend schoon ten
slotte om tien minuten over half
twaalf de gehele stellage ingenomen
werd door een sterrenschietend „Lel
den huldigt zijn Koningin", kwamen
H.M. en de Prins uit de auto
om afscheid te nemen van hun gast
heer, burgemeester Van Kinschot en
nog enkele autoriteiten.
Een rondritje langs de duizenden
aanwezigen, die zich achter de touwaf
zetting stonden te verdringen om toch
maar een glimpje van de hoge gas
ten te kunnen opvangen, en toen ver
dwenen de auto's met een gematigd
vaartje in het duister.
Nog even kreeg de politie handen
vol werk om verkeer en mensen in
goede banen te leiden, maar vrij spoe
dig had ook Leiden zich met zijn ko
ninklijke gasten te rusten begeven.
toelichting gaf.
Bij aankomst aan de fabriek „Cro
nesteijn" van de N.V. Gebr. v. Wijk,
herinnerde de directeur, de heer He
ringa aan het bezoek van koningen
Wilhelmina aan de oude fabriek op
het Levendaal. Hij zeide tot de prins,
die inspecteur generaal is van de
landmacht, dat hij een kijkje kon ne
men op de afdeling, waar gewerkt
wordt aan de order voor 90.000 leger-
dekens.
Het laatste bezoek gold de meelfa
briek „De Sleutels", waar na ver
welkoming door dc directeur, de heer
De Koster een korte rondwande
ling werd gemaakt door alle afdelin
gen van de fabriek.
In dit bedrijf werd tenslotte in be
sloten kring een samenkomst met de
prins gehouden, waarbij in een na
beschouwing nog enige tijd over de
Leidse industrie werd gesproken.
De populariteit van prins Bern
hard kwam tijdens deze tour langs
de Leidse bedrijven weer duidelijk
tot uiting. Overal vooral in de om
geving van de fabrieken stond het
zwart van de mensen, die de konink
lijke gast hartelijk toejuichten.
In het voormalige „Prinsenhof"
Rapenburg 8, was intussen alles voor
een klein diner gereed gemaakt.
De Koningin en Prins met gevolg
namen plaats aan een tafel waaraan
mede aanzaten Burgemeester en
echtgenote, 4 fractievoorzitters van
de gemeenteraad, 3 dames raadsle
den, de Commissaris van de Konin
gin voor de Provincie Zuid-Holland
met echtgenote en gevolg en de
Commissaris van Politie van de ge
meente Leiden.
De Koningin was gekleed in een
anthracietkleurige zijden robe met
een grote opstaande kraag. Zij droeg
donkere, open schoenen.
Vóór het aan tafel gaan had Hare
Majesteit een bont-cape omgeslagen.
De tafel was gedekt met een an
tiek damasten tafellaken en servet
ten uit de „Lakenhal". Ook het stads-
zilver uit de Lakenhal: 8 kandelaars,
4 zoutvaten en een 16e eeuwse wijn
koeler waren door de gemeente voor
dit doel uit de Lakenhal afgestaan.
De wijnkoeler deed, versierd met
1 bloemen, dienst als „pièce de mi
lieu" als middenstuk van een schit
terende en fonkelende tafel.
Na een aperitief kwamen als ge
rechten op het menu voor:
Cocktail de Homard
(Kreeften-cocktail)
Essence de Volaille
(Kippenbouillon)
Selle d'Agneau de Pré Salé farcle
(Gevuld Lamszadel)
Primeurs de Légumes
(Nieuwe groenten)
Macédoine de Fruits
(Vruchtensalade)
Moka
De volgende wynen werden ge
schonken:
Champagne Bollinger Brut; ChSt.
Poujeaux 1945.
Grand Cru Hors Classe; Cham
pagne Louis Roederer (Demi sec).
De Rótisserie „Oudt Leyden" ver
zorgde het diner.
