De reis van Prins Bernhard
Burgemeester klaagde over
medewerking hogere instanties
Een lamp voor H. M. de Koningin
In „St* Ursula" te Nieuwveen
»Dat li ons zou komen bezoekent
hadden we niet durven vermoeden«
DONDERDAG 20 MEM954
DE LEIDSE COURANT
In Nieuwveen, waar de koninklijke
stoet tegen twaalf uur arriveerde,
werd de vorstin begroet door burge
meester J. A. Bakhuizen. Het belang
rijkste punt van het programma was
hier een bezoek aan Huize „St. Ur
sula", een katholiek internaat voor
schoolgaande imbeciele jongens en
meisjes, aan welke inrichting de pio
nierster op het gebied van onderwijs
aan imbecielen, zuster Paula, onlangs
een koninklijke onderscheiding ont
ving.
Een woord van welkom werd ge
sproken door rector J. A. Slijkerman,
voorzitter van het bestuur der in
richting, die een woord van dank
sprak voor de eer van dit hoge be
zoek. Wij weten allen, zo zeide spre
ker, dat U altijd meeleeft met het lief
een leed van Uw volk, maar we had
den niet durven vermoeden, dat U
mét een persoonlijk bezoek zou ver
eren, een huis, waarvan de zorgenkin
deren intellectueel zo arm zijn en
voor de gemeenschap zo weinig kun
nen bereiken. Spreker was overtuigd,
dat dit bezoek een spoorslag zou zijn
voor allen, die hun beste krachten
wij derf aan deze kinderen, om ver
lichting te brengen in de zorgen van
zovele ouders.
Toespraak van zuster Virginea.
Bij deze ontvangst waren, o.m. aan
wezig: de moeder-overste, zuster Bo-
nifacia, zuster Paula en zuster Con
cordia. Verder pastoor Schretlen, ka
pelaan Van Paassen en de gemeente
secretaris, de heer J. J. Roovers.
Zuster Virginea, hoofd van de St.
Ursula-school, hield daarna de vol
gende toespraak tot koningin Juliana:
Mevrouw,
Dit internaat met de daaraan ver
bonden school is bestemd voor wat
men „imbecielen" pleegt te noemen.
Dit zijn kinderen waarvan het I. Q.
ongeveer tussen de 30 en "60 is ge
legen. Op grond van.deze beperkte
intelligentie zijn deze kinderen niet
in staat een school voor gewoon lager
onderwijs te volgen.
Het zijn echter ook geen idiote kin
deren, die niet te onderwijzen en op
te voeden zijn. Een imbeciel is in ze
kere zin opvoedbaar en kan ook nog
heel wat leren.
Als voornaamjste doel van deze
school moet de gedragsvorming be
schouwd worden; met onze christelij
ke levensovertuiging als uitgangs
punt en als doel, trachten wij dit kind
te leren zich ordelijk, netjes en over
eenkomstig de wellevendheidsnor
men te gedragen.
Verder neemt hier handenarbeid
en ook de lichamelijke opvoeding een
belarigrijke plaats in. Het lichaam in
het algemeen en de hand in het bij
zonder zijn als het ware het aangrij
pingspunt voor de opvoeding van en
het onderwijs aan imbecielen.
Met behulp van talrijke leermidde-
n wordt vervolgens getracht dit
kind zintuigelijk te vormen, met na
me zijn oog, oor en tastgevoel te ont
wikkelen.
En met de vorming van hand, oog
en oor als basis pogen we dan het
beperkte verstand voorzover moge
lijk te ontwikkelen. Deze verstande
lijke ontwikkeling omvat o.a. het le
ren lezen, schrijven en het leren op
lossen van eenvoudige rekenkundi
ge vraagstukjes.
Ten slotte heeft deze school tot taak
het oudere kind te leren nuttige ar
beid te verrichten. De meisjes oefe
nen zich in huishoudelijke arbeid en
jongens in arbeidsvormen als:
boekbinden, pitrietwerk, houtarbeid,
matten maken, weven enz.
Bliksembezoek aan
Zevenhoven
Voor het gemeentehuis van Zeven
hoven, waar de stoet slechts drie mi
nuten stilstond, was het een gewel
dige drukte. Behalve de burgemees
ter, de heer Detmers, de wethouders,
leden van de raad, het gemeenteper-
soneel, de ouden van dagen en de ge-
coreerden, stond er de gehele school
jeugd, uitgedost met oranje en wui
vend met kleine vlaggen.
Koningin Juliana verliet de auto
niet, maar men had een kleine ten
toonstelling ingericht, welke van de
wagen uit goed te zien was. Op deze
kleine expositie werd duidelijk ge
maakt, dat Zevenhoven' leeft van de
veeteelt en de landbouw. De levende
have, een aantal kippen, verbaasden
zich over de drukte maar tokkelden
naar hartelust mee.
Peter Detmers, een zoontje van de
burgemeester, en Sjaantje de Groot,
en dochtertje van de wethouder, bo
den het geschenk van de gemeente
aan: een „hijs" rookvlees, keurig ver
pakt en voorzien van oranj estrikken
en een kleine, tractor met een schijf-
egge.
Enige ogenblikken na aankomst
vertrok de stoet alweer in de rich
ting Nieuwveen.
De opvoeding tot arbeidzaamheid
is belangrijk, ook voor dit kind. Ook
voor het levensgeluk van de volwas
sen imbecil is arbeid een zegen en
werkeloosheid een vloek.
Hiermee heb ik in het kort het doel
van deze school omschreven en wij
prijzen ons gelukkig, dat U dit in
ternaat met een bezoek wilt vereren.
Na deze toespraken maakte konin
gin Juliana een korte rondgang door
het instituut.
Voor Marijke
In Huize „St. Ursttla" te Nieuw-
t veen, ging men even buiten het
vastgestelde programma, toen
enkele kinderen spontaan een
l pop aanboden met de woorden:
„Astublief koningin, voor Ma
rijke"
In dezelfde gemeente hield de
stoet nog even stil voor „Ons
Belang" waar een kleine exposi-
tie van zuivelproducten was in-
gericht, die werd opgeluisterd
met boerendansen.
Onder de grauwe Hollandse luch
ten snelde de stoet van Prins Bern
hard odor het Hollandse meren- en
Rijndistrict. Zijn eerste bezoek goldt
te Woerden het depot retourgoede
ren, van het directoraat materieel
landmacht. Hier bezichtigde de Prins
de wasserij, de schoenmakerij, de
chemische wasserij en de naaikamers,
waar het lijfgoed en de uniformen
van de landmacht worden hersteld.
Hij werd voorgelicht door de majoor
intendant D. M. L. hoofd van het
depot J. A. Collard en de kapitein
der militaire administratie J. H.
Klapdoor. Ook de burgemeester van
Woerden, de heer H. H. C. Vos maak
te dit bezoek mee.
Van Woerden ging het in snelle
vaart naar Bodegraven, waar een
minder prozaisch bezoek de Prins
wachtte. Burgemeester mr. J. J. Cro-
les, stond daar gereed bij de ingang
van Turkenburgs Koninklijke Zaad-
handel om tezamen met de heer P.
Turkenburg en diens mededirecteu
ren de Prins in te lichten over dc
geheimen van de zaadteelt.
Aan de Prins werd bij deze gele
genheid een tuinbouwdoos aangebo
den ten behoeve van prinses Mar
griet die een prijs heeft gewonnen
voor een van de mooiste kindertuin
tjes te Baan. Deze doos bevat een
boekje „Jeugd en Bloemen" en ver
der groentezaden, bloemzaden, steek-
etiketten, blocmenprikkers, bloemen-
schikkers, bloembinddraad, gekleur
de raffia, tuinbouwpotlood, kunst
mest voor de bloemen, en verder een
bloemenvorkje, een vetplantschopje
en een wiedvorkje. Als bijzonderheid
kan nog vermeld worden dat zich bij
de verzameling een nieuw tuinbonen-
ras, genaamd „Emma", genoemd naar
de overgrootmoeder van prinses Mar
griet, bevond.
Te Alphen aan den Rijn gaf in de
raadszaal burgemeester Ed. D. Wit-
schey een uiteenzetting over de ont
wikkeling van zijn gemeente als
dustriëel centrum (zie elders). Na
-he uiteenzetting zeide prins Bern-
'lard: „Dank U zeer'burgemeester, U
ïebt geen blad voor de mond geno
men''.
In Bodegraven maakten drie kinderen hun opwachting.
ging, dat bij de door de Landsrege- aandeel zou kunnen hebben in de
Prins Bernhard te Alphen a.d. Rijn
Nadat de prins bij aankomst te on
geveer 11.15 uur op het raadhuis te
Alphen aan den Rijn begroet was
door burgemeester Ed. C. Witschey
in de fraai versierde raadszaal gaf de
burgemeester een beknopte uiteen
zetting van de ontwikkelingsgang van
zijn gemeente naar industrialisatie en
belichtte de daarmede verbonden
problemen. Bij deze uiteenzetting
waren tegenwoordig de wethouders
C, M. Deerenberg, A. J. Dekker. J.
v. d. Berg en G. Nijman, de voltallige
raad, vertegenwoordigers alt indus
triële kringen en van de plaatselijke
middenstand.
Burgemeester Witschey wees ter
inleiding op de zeer bijzondere bete-
releveerde de burgëmeester enkele
belangrijke passages uit het Econo
misch Technologisch Instituut-rap
port, waar gozegdi wordt, dat de in
dustrie een belangrijk arbeidsschep-
pend element in Alphen aan den
Rijn vormt. Hoewel de industriële
structuur een zeer gevarieerd beeld
toont, zijn een drietal bedrijfstakken,
t.w. de steen- en cementwarenindus-
trie. de papier en grafische industrie
en de metaalnijverheid van bijzonde
re beteekenis. O rwegend primair
zijnde, n.l. voor ruim 84 pet., is zij
voor de inkomensvorming ter plaatse
uitermate belangrijk.
De middenstand heeft een verzor
gend karakter en vervult teyens een
J streekfunctie waarbij het evenwel de
kenis van deze dag waarop Alphen invloed van grotere centra als Lei-
aan den Rijn de eer te beurt valt de den en Gouda niet heeft kunnen uit-
Koningin en de Prins binnen zijn schakelen.
grenzen te mogen hebben, een feit
dat tot nu toe nog niet gememoreerd
kon worden, en nu de gemeente tot
grote voldoening strekt.
Na een beknopt -historisch over
zicht te hebben gegeven van het ont
staan van Alphen aan den Rijn, dat
zijn naam waarschijnlijk dankt aan
de Romeinse nederzetting Albiniana,
De Koninzin nroeft van de kaas.
Wat de iandbouw aangaat kan
worden opgemerkt dat de beschik
bare cultuurgrond in hoofdzaak
veengrond voornamelijk gebruikt
wordt voor weidebouw. De veedicht
heid is betrekkelijk hoog, zelfs iets
hoger dan het gemiddelde voor ge
heel Rijnland en zelfs groter dan in
de Krimpenerwaard, een der belang
rijkste weidegebieden van ons land;
de bezetting bedroeg in 1947 gemid-
meld 183 stuks per 100 h.a.
De zelfkazerij is in het -gebied nog
van grote betekenis; in 1946 en 1947
was b.v. de productie nog boven het
gemiddelde van het gehele gebied.
Vervolgens besprak de burge
meester de wegen en de nieuwe brug
gen.
De afgelopen 5 jaren vorderden de
aankoop van industrieterreinen,
wegenaanleg, bruggen-, huizen- en
scholenbouw, benevens noodzakelij- j
ke verzwaring van de netten van gas,
water en electriciteit een uitgave
van totaal 10.100.000.
Een onlangs opgemaakt urgentie
plan voor de jaren 1954 t/m 1958,
waarop uitgaven voorkomen voor
een tehuis voor bejaarden, bouw van
scholen voor gewoon- en b.g.l. onder
wijs, en kleuterscholen, uitbreiding
van het te kleine bospark, aanleg van
sport- en recreatieterreinen, sloot-
demping, aankoop van industrieter
reinen en het bouwrijp maken daar
van, krotopruiming, woningbouw,
wegenaanleg, enz. sluit met een be
drag van rond f 16.000.000.—. Het
noodzakelijke havenplan is hierin nog
niet verwerkt, terwijl er evenmin
sprake is van bijzondere behartiging
van het zo belangrijke jeugdwerk.
Zowel dit feit, als de omstandig
heid, dat de hier werkende bestaande
industrie zal moeten blijven beschik
ken over een voldoend aantal .ar
beidskrachten, terwijl bij de ver
wachte toeneming van de bevolking
tot ongeveer 25.000 in 1960; 27.000 in
1970 en 30.000 in 1980 behoorlijke be
staansmogelijkheden zullen dienen te
.worden nagestreefd en de overwe-
ring voorgestane industrialisatiepoli-
tiek de factoren, welke zich bij indus
trievestiging doen gelden, in Alphen
aan den Rijn buitengewoon gunstig
zijn, onderstrepen overduidelijk de
noodzaak van uitbreiding van be
staande en vestiging van nieuwe in
dustrie. Alleen hierdoor kan de snel
groeiende bevolking van de gemeen
te zelf en van het omringende plat
teland voldoende worden opgevan
gen. Daarbij gaat het ten deze niet
om een wenselijkheid, maar om een
bittere noodzaak, een plicht.
Op suggestie van de Centrale Di
rectie van Volkshuisvesting werd in
Februari 1951 aan Gedeputeerde Sta
ten uitvoerig gemotiveerd verzocht
Alphen aan den Rijn met het oog op
woningtoewijzing aan te merken als
.bijzonder ontwikkelingsgebied".
Ruim 2 jaar bleef het antwoord uit
en toen volgde in 5 regels een afwij
zing.... Natuurlijk ondernam de ge
meente opnieuw stappen en nu we
ten wij dan sinds Februari 1954, dat
Gedeputeerde Staten het gewenst
achten met een industrieel bestem
mingsplan voor de gehele provincie
te komen, waarop men hier dient te
wachten
Toch is de industrialisatiepolitiek
van de Regering niet van de laatste
jaren! Is er dan wel voldoende sa
menspel ten deze? Moet de bestaan
de industrie dus nóg langer wachten
voor zij wordt geholpen en moeten de
grote kapitalen met goedkeuring van
G. S. voor industrialisatie aange
wend, maar renteloos blijven?
Terwijl bepaalde industrieën hier
werkkrachten tekort komen, wilden
de Staatsmijnen pogingen aanwenden
am mensen uit deze gemeente weg
te halen. Klopt dit nu wel helemaal?
Dit alles overziende kan spr. de si
tuatie voor Alphen aan den Rijn in
het kader van het samenspel tussen
verschillende instanties weinig be
vredigend en in menig opzicht be
paald teleurstellend noemen.
Na een kort pleidooi van de heer
W. H. van Oordt als voorzitter van
de industriële club voor de belangen
van de Alphense industrieën haar
vermeerdering uitbreiding en ont
plooiing, gaf de heer W. Samsom, di
recteur van de drukkerij en uitge
versbedrijf N. Samsom N.V. te Alphen
aan den Rijn, uiting aan een gedach
te die sedert korte tijd bij zijn on
derneming leeft en welke wellicht
bij verwezenlijking een belangrijk
verruiming van de woongelegenheid.
Deze gedachte namelijk dat de be
woner, de werknemer in casu, in dier
voege aan de tot standkoming van
woningen deelneemt, dat hij door spa
ringen langzamerhand eigenaar wordt
van de woning. Deze vorm is niet
nieuw, zij is in deze gemeente op be
perkte schaal in het verleden toe
gepast, aldus de heer Samsom. Deze
vorm verdraagt zich het best met de
coöperatieve gedachte, die gezamen
lijke deelneming inhoudt. Toepassing
is evenwel moeilijk zolang er zulk
een groot onrendabel deel bouwkos
ten is. Het ligt naar de mening van
de heer Samsom in de rede, dat zo
als de overheid premie geeft, de be
trokken industrie daarnaast instaat
voor de onrendabele kosten. Een be
staande .bouwvereniging, of wel een
nieuwe, welke zich deze taak aan
trekt, lijkt hiertoe nodig, opdat er
een instantie met eigen bevoegdheid
zij, die enerzijds de industrie, ander
zijds de woningbehoevenden helpt,
beiden met inzet van de voorhanden
draagkracht.
Foto's Koninklijk
bezoek van
N. van der Horst
Vraaggesprek.
Z. K. H. de Prins aanvaardde de
uitnodiging van de industriële club
om door middel van een vraaggesprek
van gedachten te wisselen over de
huidige problemen waarvoor de ge
meente Alphen aan den Rijn zich ge
steld ziet ten aanzien van de indus
trialisatie, zoals van hoger hand is
opgelegd en het benauwend woning
probleem, dat een van de belangrijk
ste belemmeringen op deze weg
vormt.
Naar een dakpannenfabriek.
Na beëindiging van de bijeenkomst
ten raadhuize bracht de Prins te on
geveer 11.50 uur met zijn gevolg een
hezoek aan de N.V. Dakpannen- en
Kleiwarenfabrieken v.h. D. van Oordt
en Co., waar de Prins werd begroet
en rondgeleid door de directeur, de
heer W. H. van Oordt. Hierbij waren
o.m. tegenwoordig de heren H. K. M.
Simons, bedrijfsleider, W. S. v. d.
Meent, procuratiehouder, ir. G. J.
Lambert, commissaris en mr. F. A.
des Tombes, commissaris. Deze in
dustrie is in haar genre een van de
meest moderne van Alphen aan den
Rijn.
Na bezichtiging van het bedrijf van
de N.V. Dakpannen- en Kleiwaren
fabrieken v.h. D. van Oordt en Co.,
waar de Prins zich belangstellend
liet voorlichten omtrent de by zon
derheden, begaf Z. K. H. zich langs
de reeds eerder door ons vermelde
routes, naar N. Samsom N.V. Uitge
versbedrijf.
Bij de toegang tot het hoofdge-
bouw werden de Prins en zijn gevolg
verwelkomd door de beide directeu
ren, de heren N. en W. Samsom. Na
dat in de ontvangsthal de overige le
den der directie en de directiesecre
taris de heer C. van de Griend, wa
ren voorgesteld, gaf de heer J. F.
Samsom een korte uiteenzetting over
de taak en de opbouw van de onder
neming.
De heer Samsom illustreerde zijn
uiteenzetting op de „Ideograaf". Dit
is een hulpmiddel, dat bij de instruc
tie op allerlei gebied (onderwijs, op
leiding van! personeel in bedrijven)
in de toekomst ongetwijfeld een gro
te rol gaat spelen. De Ideograaf is in
principe eigenlijk niet anders dan
een met ruig donkergroen flanel be
kleed bord. De firma Samsom stelt
speciaal geprepareerd papier ver
krijgbaar (in zes kleuren), dat zon
der meer op het flanel blijft kleven.
Na deze uiteenzetting werd de
ponskaartendienst bezichtigd. Een
der directeuren, de heer mr. R. H.
Samsom, gaf hier een toelichting op
de gang van zaken en de werking
van de inderdaad zeer vernuftige
Hollerith-machines.
Tenslotte bezocht Prins Bernhard
het toonzaalgebouw (het oude „Over-
post", vroeger o.a. secretariegebouw
van Alphen, in 1951 geheel gerestau
reerd). Enkele jaren geleden zijn er
toonzalen ingericht met het doel de
cliënten zo volledig mogelijk te kun
nen voorlichten omtrent de verkrijg
baar gestelde artikelen. De verdeling
in drie verkoopsectoren manifesteert
zich in het toonzaalgebouw hierin,
dat er drie afzonderlijke zalen zijn
ingericht, resp. voor de gemeente
administratie, de ondernemingen en
het onderwijs.
De bijzondere aandacht van Z.K.H.
werd gevraagd voor een kleine ex
positie van geselecteerde uitgaven op
bestuursrechtelijk gebied uit het om
vangrijke boekenfonds van Samsom.
Voorts stonden enkele interessante
toepassingen van de Ideograaf opge
steld (o.a. een instructief schema van
goodwill-reis van Z.K.H. naar
Mexico). In de toonzaal voor het on
derwijs viel vooral op de kleine ten
toonstelling van verkeersuitgaven en
-leermiddelen, die beogen onze Ne
derlandse jeugd de zo nodige ver-
keerskennis bij te brengen. Voor de
prinsessen werd hier een charmant
verpakt exemplaar van de serie lees
boekjes „Loekie" (geschreven door
het Alphense schoolhoofd P. Stoutha-
mer) aangeboden.
De heer W. Samsom dankte ten
slotte de Prins voor zijn bezoek en
bood hem een luxe editie van het
standaardwerk „Nederlands Be
stuursrecht" aan.
Na deze rondgang wachtte de Prins
in de cantine een ontvangst door de
Industriële Club van Alphen aan den
Rijn, waarbij alle leden vertegen
woordigd waren. De Prins mengde
zich hier in een ongedwongen ge
sprek met de onderscheidene Alphen
se industriëlen en liet zich in details
voorlichten over algemene en locale
industriële vraagstukken.
Nadat intusr H. M. de Koningin
ten raadhuize was gearriveerd en
door burgemeester Ed. C. Witschey
begroet, werd de Prins aan de cantine
van N. Samsom N.V. door de burge
meester afgehaald. Het gezelschap
begaf zich vervolgens te voet naar het
Raadhuis waar hij zich bij de Konin
gin voegde om vervolgens naar „Avi
fauna" te vertrekken.
Bij het bezoek van
de Koningin aan
Nieuwkoop werd
haar vanmorgen deze
smeedijzeren sche
merlamp aangeboden
Korte bontjas
De Koningin was gekleed
een korte sabelbontjas, een zwart
mantelcostuum, zwarte schoenen,
zwarte handschoenen en licht-
blauw-groen hoedje. De Konin
gin was in gezelschap van me-
vrouw N. SmittAvis, haar par
ticulier-secretaresse en kapitein
luitenant ter zee G. J. Stegeman,
adjudant van H.M.
