75 Procent acht volledige instemming
beginselprogram gewenst
met
Hard-arren en -draven op 't ijs
Bij een onverhoopt nieuwe
ramp is het leger paraat
UnmEfi
DINSDAG 9 FEBRUAP' 954
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BI AD - PAGINA 1
Wat de K+VJP+-werkgroepen willen
Maar niet met
werkprogram
Een rapport is samengesteld aan de
hand van binnengekomen antwoor
den op de enquête, welke onder de
werkgroepen der Kath. Volkspartij is
gehouden over de Eenheid der Ka
tholieke Nederlanders op politiek ge
bied. Aan deze enquête namen 100
werkgroepen deel, die gezamenlijk
1500 leden tellen.
De antwoorden geven het volgend
beeld.
Vraag Ia:
Meet het beginselprogram der
K.V.P. op ieder punt de volledige
instemming hebben van een lid
der Partij?
75% is 'van mening, dat een lid van
de K.V.P. met ieder punt van het Be
ginselprogram volledig dient in te
stemmen, terwijl 10% deze vraag
ontkennend beantwoordt. De overige
groepen hebben het niet bij een een
voudig ja of nee gelaten, maar som
men voorwaarden op, waarvan vol
gens hen de beantwoording afhanke
lijk is.
De meest voorkomende voorwaar
de is, dat het Beginselprogram alleen
dan op ieder punt de volledige in
stemming van een partijlid behoeft
te hebben, wanneer dit program al
leen bevat die katholieke beginselen
omtrent staats- en maatschappijleer,
waaraan iedere katholiek zonder
twijfel gebonden is. Volgens hen is
de huidige redactie van het Begin
selprogram te breed uitgeschreven
met het gevolg, dat het punten bevat,
waarover men als katholiek van me
ning zou kunnen verschillen.
Andere groepen onderstrepen, dat
in de Partijraad van December 1945
de K.V.P. uitdrukkelijk werd open
gesteld voor niet-katholieken, welke
het werkprogram om zijn innerlijke
redelijkheid wensen te aanvaarden.
Mag men van deze niet-katholieke
partijleden eisen, dat zij het Begin
selprogram. bij de opstelling waar
van de K.V.P. aanvaardt de uitspra
ken van het Kerkelijk Leergezag om
trent de natuurlijke zedewet en de
Goddelijke Openbaring, op ieder punt
volledig onderschrijven?
Vraag I b.:
Moet het werkprogram, ge
bouwd op het beginselprogram,
op ieder punt de volledige in
stemming hebben van een lid der
Partij?
Het is opvallend, dat de antwoor
den op deze vraag practisch omge
keerd evenredig zijn aan de antwoor
den op de vorige vraag. 75% eist de
ze instemming niet, 12% wel. Het
ligt voor de hand, dat ook de beant
woording van deze vraag weer aan
leiding heeft gegeven tot het stellen
van verschillende voorwaarden en
het geven van argumentaties.
Zo wordt er op gewezen, dat vele
punten van het Beginselprogram op
verschillende wijzen verwerkelijkt
kunnen worden. Men kan b.v. gerust
van mening verschillen over de con
crete uitwerking, de volgorde van ur
gentie, het al of niet compleet-zijn
van het werkprogram.
Vraag II a:
Heeft een volksvertegenwoor
diger, gekozen op een lijst der K.
V.P., het recht de inhoud dei-
werkprograms van de Partij
(voor Rijk, Provincie en Ge
meente) naar eigen inzicht te in
terpreteren?
De volksvertegenwoordiger geko
zen op een lijst van de K.V.P. wil
men doorgaans wel sterker aan het
programma binden dan een gewoon
lid der Partij. Dit moge blijken uit
het feit, dat 51% der groepen vraag
Ha bevestigend beantwoordt, terwijl
slechts 27% een eigen interpretatie
van het werkprogram door de volks
vertegenwoordigers onjuist acht.
De bemerkingen bij de beantwoor
ding van deze vraag gemaakt, kun
nen worden samengevat tot deze
twee:
1. de volkvertegenwoordiger dient in
alle gevallen te handelen naar
eigen eer en geweten en met in
achtneming van het beginselpro
gram. Inzonderheid kunnen ver
anderde omstandigheden de nood
zaak meebrengen, dat de vertegen
woordiger anders handelt dan in
het program werd bepaald op een
ogenblik waarop de veranderde
omstandigheden niet konden wor
den voorzien.
2. Een eigen interpretatie mag de
eenheid van optreden van een
fractie met onnodig schaden.
Voorts is opgemerkt, dat een eigen
interpretatie niet geoorloofd is, wan
neer een officiële interpretatie van
een programpunt is gegeven.
Vraag n b:
Houdt de reglementair voorge
schreven ondertekening, van een
werkprogram der K.V.P. door de
candidaten der Partij in, dat zij
alle punten van het program zon
der uitzondering onderschrijven?
Over deze kwestie zijn de menin
gen zeer verdeeld. 34% acht de on
dertekening wel noodzakelijk, 39%
niet.
De overige groepen zijn van me
ning, dat alleen de grote lijnen, voor
zover deze voortvloeien uit het be
ginselprogram, moeten worden on
derschreven; de details niet. Het moet
de candidaat mogelijk gemaakt wor
den bij de ondertekening voorbehou
den te maken, welke voorbehouden
ter beoordeling dienen te staan van
bevoegde instanties.
Vraag III: kiezingen mogen worden betrokken,
Daar de K.V.P. tot doel heeft wordt toch onder de antwoorden de
de bevordering van het algemeen
welzijn van het gehele Neder
landse volk, wordt gevraagd: aan
wélke algemene eisen zal een
werkprogram der Partij met het
oog hierop moeten voldoen?
Deze vraag is door de werkgroepen
van twee zijden benaderd. Enerzijds
suggestie gevonden de leiders van de
sociale organisaties ambtshalve in het
Partijbestuur zitting t,e doen nemen.
Een opmerkelijk idee in deze is het
volgende:
De in de Partij bestaande standen
commissies zouden overkoepeld kun
nen worden door een raad, waarin
worden verlangens kenbaar gemaakt deze standen-commissies sameniwer-
betreffende de vorm van het pro- ken.
gram, anderzijds betreffende de in
houd daarvan.
Aangaande de vorm komen de vol
gende wensen naar voren:
1. de formulering dient duidelijk,
beknopt, concreet en eenvoudig te
zijn;
2. de redactie zij vertrouwenwek
kend en aansprekend;
3. in het werkprogram moet worden
aangegeven in hoeverre de pro
grampunten delen vormen van de
doeleinden, welke de K.V.P.
krachtens haar beginselen na
streeft.
De verlangens gesteld ten aanzien
van de inhoud zijn alle terug te vin
den in het huidige werkprogram der
K.V.P.
Als opmerkelijk punt kan gewezen
worden op het feit, dat 56% van de
antwoorden vooropstelt, dat de K.V.
P het algemeen belang van het ge
hele Nederlandse volk te dienen
heeft. Deze groepen zijn van oordeel,
dat allerlei speciale verlangens on-
dergeordend dienen te zijn aan het
algemeen belang.
Fnkele Groenen wensen Ge sociale
verzekeringswetten niet alleen uit te
breiden, maar ook te verbeteren.
Anderen wijzen er op, dat voor de
opstelling van een degelijk politiek
werkprogram, een sociaal-economisch
program, opgesteld door de gezamen
lijke katholieke sociale organisaties,
kwalijk kan worden gemist.
Vraag IV a:
Aan welke eisen moet de Par
tij-organisatie voldoen, wil de K.
V.P. voor de Katholieke Neder
landers uit alle regionale en
maatschappelijke groeperingen
aanvaardbaar zijn:
a. Wat betreft de samenstelling
van het Partijbestuur en de
Besturen der Kringen?
Het eerste deel van vraag IV heb
ben de groepen verschillend opgevat.
Sommigen hebben als antwoord hier
op kenbaar gemaakt hun ideeën aan
gaande de eisen waaraan personen,
die tot bestuurderen gekozen worden
moeten voldoen; anderen gaven hum
Opvattingen over de manier, waarop
de besturen tot stand moeten komen.
Ten aanzien van de samenstelling
is 70% van mening, dat het Partij
bestuur een afspiegeling moet vor
men van alle sociale en regionale
groeperingen in ons katholieke
volksdeel.
20% legt de nadruk erop, dat de
eerste eis, welke aan een lid van het
Partijbestuur moet worden gesteld,
is: dat hij over voldoende capacitei
ten beschikt om deze functie naar be
horen te vervullen.
Met de bestaande wijze van verkie
zing der bestuursleden verklaart
90% zich zonder meer accoord. Sterk
wordt benadrukt, dat de verkiezing
ook in feite zo democratisch mogelijk
dient te geschieden.
Een tweetal groepen verlangt, dat
ook de afdelingen bij de verkiezing
van het Partijbestuur worden inge
schakeld.
Hoewel doorgaans het standpunt
wordt ingenomen, dat de sociale or
ganisaties als zodanig'niet bij de ver-
De commissies zouden dan als
technische en studie-commissies on
derling in de overkoepelende raad be
handeling vinden en al of niet wor
den aangenomen.
(Wordt vervolgd).
Nieuw besluit
ontslagaanvragen
Volgens de nieuwe richtlijnen voor
de toepassing van het buitengewoon
besluit arbeidsverhoudingen 1945,
welke 1 Februari door de arbeids
bureaus worden toegepast, wordt
oortaan slechts de ontslagvergun-
ning gedateerd en de geldigheids
duur ervan beperkt. Naarmate de
opzeggingstermijn langer is, wordt
ook de geldigheidsduur van de toe
stemming verlengd, zodat uiterlijk
op de laatste dag van de geldigheids
duur nog geldig kan worden opge
zegd. Klachten over het ontbreken
van wederzijds goedvinden bij een
ontslag zullen niet meer in behan
deling worden genomen, indien niet
binnen redelijke tijd bij de weder
partij bezwaar is gemaakt. In de
nieuwe richtlijnen wordt de nadruk
er op gelegd, dat ten aanzien van een
ontslagzaak steeds behoort te wor
den nagegaan, of inderdaad weder
zijds goedvinden ontbreekt, althans
onvoldoende vaststaat. Is dat het
geval, dan wordt op verzoek van be
langhebbende een beslissing geno
men door de directeur van het ge
westelijk arbeidsbureau.
Meldingssysteem
De waarschuwingsdienst voor
voor stormvloed, georganiseerd door
de directie algemene dienst van de
rijkswaterstaat, strekt zich ook uit
tot onderdelen van de Koninklijke
Landmacht. Tot de adressen, waar
aan in bepaalde omstandigheden per
telegram kennis wordt gegeven van
de hoogwaterstanden, behoren ook
die van de garnizoens-commandanten
te Bergen op Zoom, Breda, 's-Herto-
genbosch en Utrecht.
Telegram a, inhoudende het bericht
van een mogelijke overschrijding van
een bepaalde waterstand, betekent
voor de betrokken commandanten
alleen een kennisgeving en vereist
van hen geen bijzondere maatrege
len.
Bij ontvangst van telegram b be
richt van hogere waterstand dan be
doeld onder a houdt de comman
dant de beschikbare troepen gereed
Nu uitzondering geworden
en kan dus bijvoorbeeld consignatie
gelasten.
Bij ontvangst van telegram c
bericht van hogere waterstand dan
bedoeld onder b kunnen de troe
pen onmiddellijk worden ingezet
voor bijstand. De plaatselijke autori
teiten van de rijkswaterstaat kunnen
hiertoe rechtstreeks een verzoek
richten tot de betrokken garnizoens
commandanten. In elk van de vier
garnizoenen zal te allen tijde tenmin
ste een bezetting van «400 man voor
onmiddellijke bijstand aanwezig zijn.
Indien versterking van de troe
pen uit de bovengenoemde garnizoe
nen noodzakelijk zijn, kunnen door
de legerkorps- en de divisie-comman
dant ook parateeenheden ter be
schikking worden gesteld voor het
verlenen van bijstand.
SLACHTOFFERTJE VAN HET IJS
De' 7-jarige Bennie Mulder, die
gistermorgen te Enkhuizenop het
ijs aan het spelen was, is in een bijt
terecht gekomen en verdronken.
Door de vorst van de laatste da
gen zijn vele wilde zwijnen uit het
Duitse Reichswald naar meer be
woonde streken getrokken, onder
meer naar de omgeving van Nij
megen. Nijmeegse jagers hebben
reeds enkele dieren neergelegd.
DE strenge winters in het verleden wijden, getiteld
laadden veel leed en ellende on de Maas". En dit begint direct al met
de paarden. Luistert slechts:
laadden veel leed en ellende op
de schouders der armen. In romans
en romantische verhalen moge een
strenge winder ons dan bijzonder
aantrekken de werkelijkheid, vooral
in üe „goede oude tijd" was wel héél
anders. Men leze er Herman de
Man's „De Barre winter van '90" j
maar eens op na. Zulke winters
brachten niet alleen het economische
leven uit zijn voegen, doch evenzeer j
raakten mede daardoor de;
geesten in de war.
De winterse koude schiep behoefte
aan ontspanning en er was voor
al voor het platteland een ont
spanning mogelijk, welke tegelijk
goedkoop en sportief was: de ijs-
sport.
Deze sport kon men op verschil
lende wijzen beoefenen en één der
vormen maar daar had men dik
ijs voor nodig of een dikke laag
sneeuw was het arren, waarbij de
„tikkers" met één of twee paarden
bespannen, voor langere of kortere
ritten over ijs of sneeuw gebruikt
werden.
Ook waren de harddraverijen op
het ijs een zeer geliefde bezigheid
•in vroegere dagen. Het „hard-arren"
bracht duizenden kijkers op de baan
en menig schilderij, gedicht of proza
stuk heeft zulk een festiviteit voor
het nageslacht vastgelegd.
Zijn de harddraverijen typische
Nederlandse (Hollandse en Friese)
liefhebberijen, de draverijen op ijs of
sneeuw zijn het dès te meer.
In het jaar 1855 was het in Fe
bruari bitter koud, zó koud, dat de
'Maas voor Rotterdam dicht vroor
en de ijslaag zó sterk was, dat zij dui
zenden wandelaars en schaatsenrij
ders kon torsen. Toen het er naar
uitzag, dat de vorst nog wel even
zou aanhouden, werd besloten een
•kermis op het ijs te houden en daar
aan een „narrensledewedstrijd" te
verbinden. Dit was in hetzelfde jaar,
waarin enkele weken later ramp en
rouw zou worden gebracht door een
watersnood, welke drie provinciën
teisteren zou.
Maar op 25 Februari 1855 dacht
men daaraan nog niet. De wateren
waren in kluisters van ijs gevangen
en men maakte zich op voor het
houden van een draverij, welke zulk
een indruk maakte op de dichter
Van Zeggelen, dat hij niet kon na
laten daaraan een kloek gedicht t(
De harddraverij op zijn paardenfokkerij en zo vinden we
het in de annalen nog wel eens in dit
verband terug.
Zo lazen we dezer dagen in een
oud hippisch blad iets over een be
roemde arretocht vanuit Ameland on
dernomen in de winter van '90.
„Ameland arde en er was een bes
te, vrolijke stemming. Michiel Groe-
newoud arde met de burgemeester
„Goed gescherpt en mild
gevoederd.
„Trotsch op pluim en bellenkleed,
Staan de viervoet kampioenen
„Tot de spelevaart gereed.
„Luistrend naar de stem des meesters,
,,'t Oor gespitst of krom genekt,
„Spellen ze allen moed en strijdlust,
„Door den proefrit opgewekt.
„Met den teugel nauw bedwongen,
„Meet de voorhoef reeds den grond,
„En het neusgat blaast een schuimvlok
„Als een andre sneeuwjacht.
rond
En dan de start:
„Maar't signaal klinkt luid
in 't ronde
„En de hoefslag kerft het ijs:
,,'t Is Uw wisselende triomftocht
„Vos en Zwart en Bruin en Grijs;
„Veertien dravers wachten
trappelend
„Naar het hun te geven sein:
„Doortje, David en de Leuken,
„Boer,Annetje met Piet Hein,
„Vlugge, Dikke, Bruin en Hector,
„Polka, 't Boertje, Flink en Piet
„Wraken door hun kracht en
vlugheid,
„Wie van zessen klaar is, niet......"
De dichter heeft zich kostelijk ge
amuseerd. Dat blijkt uit alles, wan
neer men het gedicht leest. Maar de
uitslag en het verloop van de „nar-
rensleevaart" gaf hem zelfs de vol
gende opvoedkundige conclusies in
•cie pen (naar aanleiding van het feit,
dat één der favorieten galopperend
door de finish ging).
„Ik leidde hier de leerling af,
„Die mij mijn geest te peinzen gaf:
„Dat, wie vooruit wil, vast en vlug,
„Al draagt hij 't zaal niet op
den rug,
„Int 't..streven naar een zeker wit,
„De spoed niet in de furie zit:
„Dat onbesuisde drift licht schaadt,
„Maar stage draf het zekerst gaat."
Dichtgevroren wadden zijn in de
naar Holwerd. Op zee gekomen bleek
daar een dikke mist te hangen.
Schaap keek bedenkelijk, want er
zijn verhalen genoeg bekend van lie
den, die bij mistig weer, in korte tijd
de richting volkomen bijster zijn op
de grote onafzienbare ijsvlakte zon
der oriëntatiepunten. Siderius zette
uc uui' cmccouci. echter door, doch weldra raakte men
van Ameland en zo al arrende rijpte 1aeJ spoor reeds kwijt. De hoge ijs-
schotsen maakte het arren met tot
een °enoe*en en men besloot
in hun beider brein het plan om een
tocht per ar te maken over de Wad
den. Zulk een tocht was in geen jaren
gemaakt en het was toch altijd aan
trekkelijk eens een vlug bezoek aan
de vaste wal te maken. Normaliter
was daar niet zoveel gelegenheid
voor. De burgemeester kon de tocht
niet meemaken en zó werd de be
kende schipper Metz daartoe bereid
gevonden. Op 30 December men
kan zien hoe vroeg het toen reeds
winterde werd de tocht naar Hol
werd heen en terug volbracht.
Met de ar over de Wadden.
deeltelijk te voet te gaan. Het meest
crit;eke moment van de gehele tocht
was wel toen een der naarden met
de achterbenen door het ijs schoot.
Na vele omzwervingen kwam het
gezelschap des middags om half vier
toch nog in Nes aan, waar een ge
weldig feest op touw gezet werd en
de Schiedammer rijkelijk vloeide.
De volgende dag om een uur of
twaalf aanvaardde men de terug
tocht, thans bij zonnig weer en hel
der zicht, zodat men in rechte lijn
op Holwerd kon aansturen. Diezelf
de Zondagavond kwam het gezel-
Het pad was zeer oneffen, zoals J schap weer te Leeuwarden aan.
dat meestal op de Waddenzee (en het i We nemen aan, dat nadien zulk
IJsselmeer) het geval is. Het zicht
was echter goed en de hoge schot
sen, welke zo nu en dan „genomen"
moesten worden, bleken tenslotte
overkoombare hindernissen te zijn.
Na deze eerste tocht was het hek
van de dam en op Nieuwjaarsdag
werd te Holwerd op zee een hard
draverij gehouden, waaraan 15 arren
deelnamen. G. de With, bekend in
draverskringen reed hier. zijn paard
als overwinnaar over de eindstreep.
Op de hierop volgende 9e Januari
brachten de Holwerder boeren een
tegenbezoek aan Ameland door met
9 arren naar Nes over te steken,
waar hen een gulle; ontvangst
wachtte.
Op het gerucht van al die spor
tieve gebeuren besloten twee in de
harddraverswereld toenmaals zeer
bekende figuren t.w. Herman Schaap,
toentertijd stalhouder te Leeuwar
den en Abe Siderius, bekend pi-
een tocht niet meer ondernomen
werd of het moet zijn gèweest in de
winter van '29.
In 1930 moet het ook al een druk
te van belang zijn geweest tussen
Ameland 'en Iiolv/erd, want ook toen
vroor het dat het kraakte en de
Wadden zaten dicht. De annalen ver
melden vele tochten, welke toen
werden ondernomen over het ijs,
waarbij men 'zelfs sjezen opmerkte
en boerenwagens met twee paarden
bespannen, elk met 10 a 12 personen
bevracht
Ook deze winter zullen zij het
nog sporadisch de trouwe vier
voeters tot vermaak der menigte
weer op het ijs komen en er zal als
vanouds gehard-ard en gehard
draafd worden, al zal men helaas
dit vermaak door de vele mogelijk
heden tot afleiding en ontspanning,
welke men tegenwoordig heeft, niet
meer zó waarderen als zulks een
geschiedenis der barre winters ook al keur, tevens herbergier met de rij- halve eeuw geleden nog het geval
geen uitzondering. In de winter van tuigmaker De Hoo en hun aller ga- was.
1890 op '91 vroren de 'Wadden in' des, benevens drie ongehuwde jon-
het Noorden van ons land potdicht, gemannen met een grote bakslede,
Op Ameland kende men nog geen bespannen met4 paarden, van Op het gladde ïis zijn in Surhuister-
verharde wegen en paarden behoef-1 Leeuwarden uit ook eens een uit-) veen 'Fr.) wedstrijden voor arre-
den derhalve op dit eiland niet be- stapje naar Ameland te maken. Het sleden gehouden. Op de foto: twee
slagen te worden. Ameland was van ging op de 10e Januari langs het.. \an de deelnemers in het „heetst"
oudsher een eiland, vermaard om Dokkumer Ee en de Holwerde vaart van de strijd.
Dameshanden
v ra gen
De „witte pokken"
Schadeve g sding aan
geageerde
dienstplichtigen
De minister van Oorlog heeft een
schadevergoedingsregeling vastgesteld
voor de dienstplichtigen uit 's Gra-
venhage (Kijkduin, Loos duinen en
Scheveningen inbegrepen), Voorburg,
Rijswijk en Wassenaar, wier opkomst
met het oog op de witte pokken
moest worden uitgesteld. Deze rege
ling geldt voor hen, die hun burger
betrekking hebben opgezegd en daar
in niet direct konden terugkeren, of
niet terstond een andere gelijkwaar
dige betrekking konden krijgen, zo
dat zij door het uitstellen van de op
komst geldelijk nadeel hebben on
dervonden.
Wegens gemis van voeding en kle
ding van rijkswege, wordt een ver
goeding van 1.50 per dag toegekend,
gerekend van voor opkomst bepaalde
datum af. Indien bij opkomst aan
spraak zou hebben bestaan op kost
winnersvergoeding, dan wordt deze
toegekend alsof de opkomst normaal
is doorgegaan.
Aan kamerbewoners, die bij ver
wanten inwonen en aan wie geen
kostwinnersvergoeding kan worden
toegekend, wordt als vergoeding we
gens gemis van voeding en kleding,
van rijkswege een bedrag van drie
gulden per dag uitgekeerd. Eigen in
komsten worden op de vergoeding in
mindering gebracht. t
