Zonder doorzettingsvermogen
emigreren 'n hachelijk avontuur
Nol v. d. Bosch» oud-secretaris der L.T.J.t óver Canada
HUIZEN MET BLOEMIGE BABY'S EN
SCHREEUWENDE BEHANGSELS
I De „Ster" van de week
ZATERDAG 16 JANUARI 1954
i5Ê LfclLtöE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Rechs: De Niagara-awtervallen op
De grens van Canada en de Verenig
de Staten.
Links: Het fraaie, zachtglooiende
landschap van Z.-Ontario, een van
de vruchtbaarste staten van Canada.
over zijn niet-katholieke wericgever,
die hem naar de stad bracht, om aan
zijn Zondagsplicht te kunnen vol
doen.
rYE VOORSTELLING die de mees-
ten van ons van Canada hebben,
is wel hoofdzakelijk ontworsteld aan
de diverse Amerikaanse producten,
die we hier onder de naam film voor
geschoteld kregen. Zo kunnen we
geen Canada zeggen zonder te den
ken aan wouden en steppen-gebie-
den waarin eenzelvige personen de
tijd en enkele beren doden; aan onaf
zienbare goudvelden, waarop schrik
barende figuren minder stevig in de
schoenen en elkaar naar het leven
staan. Dit laatste dikwijls niet alleen
voor het goud maar terwille van een
zwak schepseltje, dat eveneens op
het edele metaal verlekkerd, in al
die ruwe bolsters naar een gouden
pit zoekt. De befaamde Royal Moun
tain Police is er dan altijd nog om
deze zich slecht uitende lieden over
hun eerste moeilijkheden heen te
helpen. Zij doen dit goed gekleed en
toch met een verbluffend vertoon
van spierbezit.
Zo zagen ook wij dit ruwe land,
toen wij een dezer dagen bij de heer
N. v. <L Bosch binnenstapte, die an
derhalf jaar in Canada doorbracht
en bereid was gevonden enige in
drukken van zijn belevenissen weer
te geven.
Naar Engels voorbeeld
IN DE LOOP VAN HET gesprek
bleek ons wel duidelijk hoe scheef
onze voorstelling van zaken was. Ter
wijl wij onder 't genot van een voor
treffelijke sigaar rond een gezellig
snorrende kachel zaten, vertelde Nol
v. d. Bosch over Z. Ontario, het land,
waar hij zijn tweede vaderland ge
vonden heeft.
Z. Ontario ligt tegen de Amerikaan
se grens tussen de grote meren in
geklemd. Het is een vruchtbaar ge
bied, maar het maakt slechts een heel
klein gedeelte van Canada uit. Nol
liet ons op een grote kaart zien, welk
een nietige indruk dit gebied ten op- j
zichte van de enorme lap grond, die
men Canada genoemd heeft, maakt.
Toch is het altijd nog groter dan Ne
derland, voegde hij er veelbeteke
nend aan toe.
In Z. Ontario heeft men alles naar
Engels voorbeeld ingericht. De hoofd
stad heet London en ligt aan de ri
vier de Thames. Ook de andere ste
den hebben niet alleen met Engelse
collega's de naam gemeen. Zo is in
Stratford, net als in de naamgenoot
in Engeland, die Shakespeare binnen
zijn wallen mocht zien, afgelopen
zomer een herdenking geweest, waar
bij stukken van de grote Engelse
schrijver opgevoerd werden. De be
volking van Z. Ontario bestaat voor
een groot gedeelte uit personen van
Engelse-, Ierse- en Schotse afkomst,
maar ook veel Duitsers, Belgen, Ita
lianen, Polen, Russen en.... Neder
landers hebben hier een nieuwe werk
gelegenheid gevonden.
Onjuiste voorlichting
DE BOERDERIJ, waarop Nol werkt
ligt ongeveer 16 kilometer van
London aan de hoofdweg. Een gelijk
aantal minuten met de auto en hij
zit midden in de stad. Wij moeten
met onze kennis van Canada, wel
vreemd hebben gekeken bij deze ont
nuchterende bijzonderheid, want hi;
vervolgde: „Je krijgt zo het idee, dal
eigenlijk maar weinig Nederlander?
beseffen, dat het leven in vele ge
deelten van Canada werkelijk nie'
zoveel verschilt van dat in ons land
Voor de mensen die toch hier blij
ven is dat niet zo erg.
Maar dat dikwijls emigranten met
zeer vreemde denkbeelden naar Cana
da komen, is toch wel een zaak, die
aan de juistheid van de voorlichting
doet twijfelen. Zij verwachten over
het algemeen een leven vol avontuur
en nieuwe mogelijkheden. Zeker, er
zijn mogelijkheden genoeg. Alleen,
om tie te verwezenlijken zal zeer en
zeer hard gewerkt moeten worden.
Van de grond af aan zal de emigrant
opnieuw moeten beginnen. Om vaste
grond onder de voeten te krijgen zal
by er heel wat aarde moeten verzet
ten. Daarvoor is veel wilskracht no
dig.
Het is verder 'n vereiste dat de emi
grant een vastomlijnd doel voor ogen
heeft en paraat is, eventuele tegen
slagen te overwinnen. Is dat niet het
geval dan zal hij waarschijnlijk een
nog veel diepere smak maken, dan
ooit in het moederland het geval zal
kunnen zijn.
Door een goede voorlichting kan
men de emigrant in zijn nieuwe va
derland veel moeilijkheden bespa
ren.
Vanzelfsprekendheid
NOG EEN ANDER belangrijk punt
is volgens Nol v. d. Bosch de
aanpassing aan de nieuwe omstandig
heden. De vrijgezellen lukt dit meest
al wel. De getrouwden hebben echter
meer aanpassings moeilijkheden. Hier
ziet men dikwijls een hang om zich
in het gezinsleven te isoleren. Er zijn
families, waar de vrouw wegkruipt,
wanneer haar man een Canadese
gast meebrengt. De reden is vooral de
spreekangst, die overwonnen moet
worden. De Canadezen hebben geen
schuld aan deze afzondering.
Het zijn over het algemeen harte
lijke mensen, die gul zijn met uit
nodigingen, maar het ook als vanzelf
sprekend beschouwen, dat er af en
toe iets terug wordt gedaan. Je zou
I het met een Nederlands woord ver
plichtingen kunnen noemen, als dat
woord niet zo'n vormelijke klank
had. Voor dergelijke dingen is de
Canadees te eerlijk en te spontaan.
Op dit moment onderbrak Nol zich
om naar iemand op de weg te
zwaaien.
„Ook een Stomp wij kse Canadees
met vacantie", verduidelijkte hij.
Wij vroegen hem, of hij deze epii-
grant ook wel eens in Canada ont-
moet had.
„Zeker," zei Nol, „verschillende
malen. Er zijn meer mensen, die mij
vragen of ik daar wel eens met Ne
derlanders in aanraking komt. Als
het niet zo paradoxaal klonk, zou ik
haast zeggen, meer dan hier." En hij
vertelde ons het verhaal van de pa
rochie-herder van Strathroy, die eni
ge jaren terug slechts enkele zielen
in bruikleen had, terwijl op het
ogenblik zijn kerk iedere Zondag voor
driekwart gevuld is met Nederlandse
parochianen.
Ruim standpunt
1"\E CANADEZEN nemen een ruim
standpunt in tegenover anders
denkenden. Zij vinden godsdienst 'n
zaak, die ieder voor zichzelf moet
regelen. Dit is natuurlijk aanvecht
baar, maar een feit is, dat de Cana
dees wars is van allerlei kleinzielige
schot- en standsverdelingen en op dit
punt ons land nog liet een en ander
van haar leren kan. Een tegenstel
ling als hier tussen Noord en Zuid
b"'-oorbeeld, behoort in Canada ge
lukkig tot de onmogelijkheden. Daar
om is het zo jammer, dat sommige
Nederlanders onderling deze schot-
standengeest blijven aanhangen, die
hen het leven in Europa dikwijls zo
moeilijk maakte.
Nol vertelde ons met enthousiasme
Dansen zonder te parkeren
/-VVER DE HOLLANDSE clubs, die
in Z. Ontario als paddestoelen
uit de grond gerezen zijn, was Nol
•v. d. Bosch niet erg te spreken. En
kele malen heeft hij een bezoek aan
een dergelijke club gebracht. Tot een
contact met de andere Hollanders
was hij echter niet gekomen.
De hele avond werd er gedanst en
toen tegen sluitingstijd een emigran
ten-pater een korte predicatie wilde
houden, maakten enkelen zich
haastig uit de voeten. Een andere
keer begon er juist eon dansmara-
thon, toen Nol in een van de clubs
arriveerde. Dit dansen zonder te par
keren is een van de culturele bij
dragen van het aangrenzende Ame
rika. Er werden prijzen uitgeloofd
voor het paar, dat het langst „dan
send" op de vloer kon blijven. Het
was warm en in 'n oogwenk was de
zaal veranderd in een aquarium met
naar luchthappende mensen. Men kan
zich voorstellen dat aan het einde
van de avond het „puntje van de
pater letterlijk, in het water viel
Gelukkig echter is de katholieke emi
grant, wat contact met geloofsgeno
ten betreft, niet enkel op deze clubs
aangewezen. In London bevinden zich
negen katholieke kerken, waarvan
vier nieuwe kerken van de laatste
jaren. De stad trit honderdduizend
inwoners. Van het aantal inwoners is
11 pet. katholiek. Er zijn enige ka
tholieke scholen en de aandacht voor
het bijzonder onderwijs, dat slechts
gedeeltelijk gesubsidiëerd wordt,
neemt hand over hand toe.
Schreeuwende beh^pgsels
f\VER HET ALGEMEEN BESTEED
men in Canada minder aandacht
aan de huiselijke sfeer dan hier in
Nederland. De Canadezen houden
van harde kleuren. Zo is een wit
huis met een blauw of groen dak een
gewoon verschijnsel in het heuvel
achtige lahdschap. Ook binnenshuis
versieren de, voor Hollandse begrip
pen, meest rumoerige behangsels de
muren. De kinderkamers worden op
gefleurd door levensgrote beeld
romans, waardoor de kinderen met
het revolvertrekken vertrouwd kun
nen raken. De Canadees, heeft trou
wens over het algemeen behoefte om
zijn fantasie door allerlei drukwerk
aan te vullen. Dit wordt hem gemak
kelijk gemaakt door een bepaalde
industrie, die zich uitsluitend bezig
houdt met het vervaardigen van
kaarten voor alle gelegenheden. Zelf
brieven schrijven of gedichten ma
ken, zoals wij hier met Sinterklaas,
daar doet men riiet aan. Je stuurt
eenvoudig een kaartje en klaar ben
je. Overigens een echte Amerikaanse
gewoonte.
De Canadezen hebben nog meer en
nog kwalijker gewoonten van de
Yankees overgenomen. Zo houdt men
van schoonheidswedstrijden, waarbij
zowel de normale als de meer gevor
derde baby's in het strijdperk treden.
In Canada is men gek op dit soort
baby-keuring en nu en dan verschijnt
er dan ook in de dagbladen een foto
van een baby naast het bekroonde
vee.
Tornado
ALS VANZELF KWAM het gesprek
op het boerenleven in Canada.
De provincie Z. Ontario, waar Nol
werk gevonden heeft, is een vrucht
baar land. Er is zelfs een gebied, dat
men de Hof van Eden noemt. Toch
loopt er door al dat rijke land een
strook grond, waarop de natuur zich
in al haar hardheid doet gelden.
Tussen het gecultiveerde land ligt het
kaal en dor als een scheiding door
een weelderige haardos. In 1943 heeft
een geweldige tornado al het leven
uit deze streek gebannen. Men poogde
het dodelijk spoor uit te wissen, maar
in het afgelopen jaar echter legde
een nieuwe tornado het oude spoor
weer open. Het land laat de seizoe
nen weerloos over zich heengaan;
gloeiend en dor in de zomer, koud en
onherbergzaam in de winter.
Vruchtbaar gebied
r\E 70 HA., DIE DOOR Nol v. d.
Bosch en zijn patroon productief
gemaakt worden, zijn voor een groot
gedeelte vruchtbaar bouwland. In de
glooiende velden bevinden zich hier
en daar plekken, waar men in het
na- en voorjaar niet doorheen kan. De
grond is hier onbruikbaar door de
grote hoeveelheden grint, die zich
vlak onder de oppervlakte bevinden,
of door de zgn. watergaten. Dit zijn
plaatsen, waar de grond het water
lang vasthoudt of waar het water
geen uitgang vindt naar lagere ge
deelten. Daarom is het zo belangrijk,
wanneer men grond wil kopen, dit,
in tegenstelling met ons land, beter
in het voorjaar kan doen. In dat jaar
getijde is het gemakkelijk, de natte
plekken te ontdekken, terwijl in do
zomer deze dikwijls droog liggen of
na met veel moeite bewerkt te zijn,
aan het oog worden onttrokken. De
kwaliteit van de gronden is zeer on
gelijk. Hier heeft men een zandge
bied, daar zware, vette leemgronden
en nog een eind verder weer een
grintveld; over het algemeen zavel
gronden.
TTOEN NOL. V. D. EOSCH midden
October naar Holland vertrok,
waren de velden geploegd en gereed
om in het voorjaar het zaad te ont
vangen. Het gebeurt maar weinig,
dat de grond door zware regens weer
dichtslibt. Wat dat betreft hebben de
Canadese boeren het heel wat ge
makkelijker dan hun Hollandse col
lega's. De prettige, geregelde over
gangen der seizoenen maakt, dat de
farmers weten waarmee ze rekening
te houden hebben.
Nol v. d. Bosch is van Canada gaan
houden. Als hij in Maart naar zijn
tweede vaderland terugkeert, zal de
grond, die hij dit najaar omgeploegd
heeft, klaar liggen om nieuwe vruch
ten voort te brengen.
Het binnenhalen van de oogst op een farm in Z.-Ontario.
-\etherklanken
ZONDAG.
HILVERSUM I, 402 m.
8.00 VARA. 12.00 AVRO. 17.00 VARA.
18.30 VPRO. 19.00 1KOR. 20.00—24.00
AVRO.
VARA. 8.00 Nieuws en weerber.
8.18 Gram. 8.55 Sportber. 9.00 „Langs
ongebaande wegen", caus. 9.15 Volks
dansen. 9.30 „Geestelijk leven". 9.45
Mèt en zonder omslag. 10.15 Kamer-
ork., kl. koor en sol. 10.45 „Zoete
hoop", hoorsp. lil.lO Promenade ork.
kl. koor en sol. AVRO: 12.00 Sport.
12.05 Mandoline ork. en soliste. 12.35
Even afrekenen, Heren! 12.45 Instr.
sextet en soliste. 13.00 Nieuws. 13.05
Meded. of gram. 13.10 Hammond
orgel en piano. 13.30 Lichte muz.
14.00 Boekbespr. 14.30 Strijkkwart.
1505 Disco-causerie. 15.50 Filmoraat-
je. 16.05 Dansork. en sol. 16.30 Sport-
revue. VARA: 17.00 Strijksextet.
17.30 Voor de jeugd. 17.50 Sportjour
naal. 18.15 Nieuws en sportuitsl.
VPRO: 18.30 Korte kerkdienst. IKOR:
19.00 Kinderdienst. 19.35 Gesprekken
om de Bijbel. AVRO: 20.00 Nieuws.
20.05 Lichtemuz. 20.30 Klankb. over
Oostenrijk. 21.00 Studio Europa! 22.00
Meded. en gram. 22.10 „Rijk en geen
geld", hoorsp. 22.40 Orgelconc. 23.00
Nieuws. 23.15 Radiojourn. 23.30
24.00 Gram.
HILVERSUM II, 298 m.
8.00 KRO. 9.30 NCRV. 10.00 IKOR
12.00 NCRV. 12.15 KRO. 17.00
NCRV. 19.45—24.00 KRO.
KRO: 8.00 Nieuws. 8.15 Gram. 8.25
Hoogmis. NCRV: 9.30 Nieuws en wa-
terst. 9.45 Orgelconc. IKOR: 10.00
„De open deur". 10.30 Ned. Herv.
Kerkdienst. 12.00 Gram. 12.15 Gram.
12.20 Apologie. 12.40 Hammondorgel
en piano. 12.56 Zonnewijzer. 13.00
Nieuws en Kath. nieuws. 13.10 Gevar.
muz. 13.40 Boekbespr. 13.55 Gram.
14.00 Voor de jeugd. 14.30 Radio
Philharm. ork. en solist. 15.20 „Het
Atoom in dienst van de Vrede",
klankb. 15.40 Kamerkoor en strij
kers. 16.10 „Kath. Thuisfront over
al". 16.15 Sport. 16.30 Vespers. 17.00
Geref. Kerkdienst. 18.30 Gewijde
muz. 19.00 Nieuws uit de kerken.
19.05 Vocaal ons., kamerórk. en sol.
19.30 .,Weg en werk der Kerkher
vormers", caus. 19.45 Nieuws. 20.00
Gram. 20.25 De gewone man. 20.30
Amus. muz. 21.15 „De aanstelling",
hoorsp. 22.00 Promenade-ork. 22.25
Actualiteiten. 22.35 Gram. 22.45
Avondgebed en lit. kal. 23.00 Nieuws.
23.15—24.00 Gram.
MAANDAG.
HILVERSUM L 402 M.
7.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.20—24.00
VARA: 7.00 Nws. 7.13 Gram. 7.50
Voor de jeugd. 8.00 Nws. 8.18 Gram.
3.35 Franse rtiansons. 9.00 Gym. v.
d. vrouw. 9.10 „Onder de pannen",
hoorsp. 9.30 Waterst 9.35 Gram. VP
RO: 10.00 „Voor de Oude Dag", caus.
10.05 Morgenwijding. VARA: 10.20
Franse liederen. 10.40 Voor de zie
ken. 11.40 Voordr. 12.00 Gram. 12.07
Accoord. ork. en sol. 12.30 Land- en
tuinb. meded. 12.33 Voor het plat
teland. 12.38 Accord, ork. en sol. 13.00
Nws. 13.15 Voor de Middenstand.
13.20 Gram. 14.00 Voor de vrouw.
14.15 Viool, clavecimbel en cello. 14.45
Gram. 15.00 „Het Uniform van de
Generaal", hoorsp. 16.00 Gram. 16.45
Vragenbeantw. 17.15 Gram. 17.25 Kl.
koor en orgel. 17.50 Mil. comm.
18.00 Glen Miller prog. 18.45 Pari,
overz. 19.00 Kinderliedjes. 19.10 Muz.
caus. 19.25 Volkszang. 19.45 Rege-
ringsuitz.: Vraaggespr. met Dr. Ir. E.
W. B. van den Muijzenberg, direc
teur van het instituut voor tuinbouw
techniek over Tien jaar tuinbouw
techniek". 20.00 Nws. 20.05 Act. 20.10
„In Holland staat een huis", hoorsp.
met muz. 20.40 Aethqrforum. 21.20
Oude en moderne dansen. 21.55 „Im
migratie, een wereldprobleem", caus.
22.10 Radio Philh. ork. en solist. 23.00
Nws. 23.15 Orgelsp. 23.3524.00 Gra-
mofoonpl.
HILVERSUM II. 298 M.
7.00—24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Gram. 7.15
Gym. 7.30 Gewijde muz. 7.45 Een
woord v. d. dag. 8.00 Nws. en weer
ber. 8.15 Sportuitsl. 8.20 Gram. 8.30
Tot uw dienst. 8.35 Gram. 9.00 Voor
de zieken. 9.30 Voor de vrouw. 9.35
Gram. 10.30 Morgendienst. 11.00
Gram. 11.15 Gevar. muz. 12.25 Voor
boer en tuinder. 12.30 Land- en tuin-
bouwmeded. 12.33 Orgelconc. 12.59
Klokgelui. 13.00 Nws. 13.15 Mandoli-
ne-ens. 13.45 Gram. 14.00 Schoolra
dio. 14.30 Gram. 14.45 Voor de vrouw
15.15 Gram. 15.40 Vocaal ens. 16.00
Bijbellezing. 16.30 Kamermuz. 17.00
Voor de kleuters. 17.15 Gram. 17.30
Voor de jeugd. 17.45 Regeringsuitz.:
Nederland en de wereld: „Japan en
de Westerse Wereld", door E. J. Ba
ron Lewe van Aduard. 18.00 Ge
mengd koor. 18.20 Sport. 18.30 Zi
geunerkwint. 18.45 Eng. les. 19.00
Nws. en weerber. 1910 Mozartvleu-
gel en gitaar. 19.30 „Volk en Staat".
19.45 Huismuz. 20.00 Radiokrant.
20.20 Negro-spirituals. 20.40 „Mozart",
hoorsp. 21.45 Promenade-ork. 22.20
22.20 Pianorecital. 22.45 Avondover
denking. 23.00 Nws. en SOS-ber.
23.15 „Het Evangelie in Esperanto".
23.30—24.00 Gram.
Paul Krüger
Zoals zoveel mensen in deze
tijd naar Canada en Australië
gaan, vertrokken heel veel ja
ren geleden Nederlanders naar
Afrika, het land, waar de negers
wonen.
Zij stichtten daar in dat war
me land een eigen staat en werk
ten hard op het land om hun
boterham te verdienen.
Nu gebeurde het ongeveer 80
jaren geleden, dat in hun gebied
goud gevonden werd en Enge
land wilde zo graag dit goud
hebben, dat het een leger solda
ten naar Afrika stuurde om de
boeren hun land af te pakken.
Er leefde in die tijd bij de boe
ren een man, die Paul Krüger
heette. Reeds als jongen was
Paul Krüger erg dapper geweest:
Hij doodde eens een leeuw, die
paarden wilde verscheuren en
toen hij eens per ongeluk zijn
duim afschoot, verdroeg hij de
pijn moedig en verzorgde zelf
de wond. Toen nu de Engelse
soldaten begonnen te vechten,
voerde hij de Boeren aan en de
Engelsen werden verslagen.
De boeren kozen nu Paul Krü
ger tot hun president cn toen de
Engelsen 20 jaren later in 1896
weer begonnen te vechten om
le goudvelden te krijgen, voerde
Paul Krüger de Boeren weer aan.
Nu verloren de Boeren echter
:!e oorlog en Paul Krüger moest
op een Nederlands schip, dat ko
ningin Wilhelmina gestuurd had,
vluchten.
Vele mensen hadden erg veel
medelijden met hem en zijn
land, maar zij waren te bang
voor Engeland om te helpen,
Zo stierf Paul Krüger in Zwit
serland, toen hij 80 jaren oud
was, in 1904, ver van zijn land,
waar hij zoveel voor gedaan had.
Hij was een groot man, die
niet alleen moedig voor zijn land
vocht, maar die tevens een groot
geloof in God had.
Tijdens zijn leven zei hij eens:
„Wanneer je iets neemt, dat van
een ander is, dan rust daar een
vloek op".
STERREKIJKER.
