Prof* dr* Willem Einthoven vond 50
jaar geleden snaargalvanometer uit
Tentoonstelling in Rijksmuseum
k
unstleven in leiöen
Geluid, dat niet voor ortze
oren bestemd is
Laös&éhutspot
VRIJDAG 11 DECEMBER 1953
ÜE LEUKE COURANT
EERSTE BLAD PAGINA 2
LEIDS HOOGLERAAR WERD BEROEMD
Roals reeds gemeld, ls het dit jaar
50 jaar geleden, dat de Leidse hoog
leraar Willem Einthoven zijn uitvin
ding van de snaargalvanometer pu
bliceerde. Ter herdenking van deze
gebeurtenis t© Leiden op 12 Decem
ber a.s., wordt in het Rijksmuseum
voor de Geschiedenis der Natuurwe
tenschappen aan de Steenstraat te
Leiden een kleine expositie inge
richt.
Na zich eerst onder invloed van
Donders te hebben beziggehouden
met problemen van het zien, wijdde
bij zich, na zijn benoeming tot hoog
leraar in 1885 hij was toen 25 jaar
en juist gepromoveerd, maar had
het 2de* deel van het artsexamen nog
niet gedaan vooral aan de electro
physiologic.
Activiteit van spieren, zenuwen
en andere levende weefsels gaat ge
paard met zeer zwakke electrische
stromen. De bestaande galvanome
ters bleken niet in staat de zeer snel
wisselende potentiaalverschillen be
vredigend weer te geven. Het kon
dan ook niet uitblijven, dat Eintho
ven met z'ni intens wetenschappelijke
speurzin na verloop van tijd naar
betere middelen begon uit te zien.
Na vele jaren van experimenteren
was Einthoven's snaargalvanometer
in 1903 gereed om aan de openbaar
heid te worden prijsgegeven.
Registratie van hartafwijkingen.
De snaargalvanometer bestond uit
een sterke watergekoelde electro-
magneet, waarbij in het magneet
veld tussen de polen een verzilverde,
(later vergulde) kwartssnaar was ge
spannen. De zwakke actiestroom door
deze snaar geleid, veroorzaakte een
uitwijking er van, die door een
microscoop vele honderden malen
vergroot op een photographische
plaat wordt geregistreerd. De ver
kregen photo is het electrocardio
gram, die de grondslag is van de ge
hele moderne hartdiagnostiek.
Het bleek al spoedig, dat het elec
trocardiogram een typische vorm
heeft en dat hartafwijkingen aan de
vorm der cardiogrammen konden
worden herkend. Gedurende enkele
jaren was de apparatuur in het
Physiologisch Laboratorium aan de
Zonneveldstraat door een speciale
kabel verbonden met het Acade
misch Ziekenhuis (thans Rijksmu
seum voor Volkenkunde)Zo kon
men op km. afstand de electro-
cardiogrammen opnemen van de zie
kenhuispatiënten.
Later werd de snaargalvanometer
nog herhaaldelijk verfijnd. Door de
snaar in vacuum te brengen, rea
geerde hij sneller; door haar dunner
te maken bereikte men dat zij rea
geerde op nog subtielere stromen en
wisselingen in stroomsterkte dan bij
de actiestromen van de hartspieren
het geval was. Nu konden o.a. de
electrogrammen worden geregis
treerd van de stromen die bij prik
keling in de zenuwen optreden. Zij
zijn van de orde van sterkte van on
geveer; één millioenste milliampère.
Reserve-officieren
en de luchtvaart
In een boeiend en levendig betoog
heeft de heer Y,perlaan, secretaris
van de Kon. Ned. Ver. voor Lucht
vaart, gisteravond voor de leden van
de Alg. Ver. van Ned. Reserve-offi-
cieren, afd. Leiden, een uiteenzet
ting gegeven over het doel en wezen
van de „Civil Air Patrol" in de Ver.
Staten. Deze organisatie omvat 70.000
vrijwilligers, die zich in hun vrije
tijd bekwamen voor de lucht- en
gronddiensten en bij catastrophes de
bestaande bezettingen van de vlieg
velden kunnen aanvullen. Voorts
dragen izij er in belangrijke mate toe
bij om grotere lagen van de burger
bevolking „airminded" te maken en
het enthousiasme voor de burger
luchtvaart en het sportvliegen te ver
hogen.
Door jaarlijkse uitwisseling van
jonge mensen uit deze kringen hoopt
men tevens de internationale ver
standhouding te helpen verbeteren en
in dit kader heeft de heer Yperlaan
onlangs met tien jonge Nederlanders
een bezoek aan de Ver. Staten ge
bracht. Eerst kwam de groep met de
vertegenwoordigers van de andere
Europese en Zuid-Amerikaanse lan
den in Washington tesamen, waar
men o.a. een enthousiaste en indruk
wekkende toespraak van minister
Foster Dulles mocht aanhoren. Daar
na genoot de Nederlandse groep ca.
2 weken gastvrijheid in de staat Ohio
en werd daar allerwege hartelijk
ontvangen. De groep werd 5 maal
voor de radio geïnterviewd en 4
maal voor de televisie; een toevallige
ontmoeting met Doris Day vormde
één van de hoogtepunten voor de
jongelui en begeleiders.
Het komende jaar wordt deze uit
wisseling voortgezet, terwijl de K.N.
V. v. L. voorbereidingen treft om dit
in groter verband inter-Europees te
doen. Door de grote medewerking
van de Militaire Luchtvaart en
diverse bedrijven zijn er nagenoeg
geen kosten voor de deelnemers aan
verbonden. Wel wordt door de K.N.
V. v. L. een vrij scherpe selectie toe
gepast. Alle jongemannen tussen 17
en 23 jaar kunnen zich opgeven.
Binnenkort zal door de K.N.V. v. L.
een Jeugdluchtvaartbrigade in het
leven worden geroepen.
Uiterst fijne snaartjes.
De fijnste kwartssnaartjes zijn ge
bruikt in de snaarphonograaph, een
instrument, dat Einthoven ontwierp
voor de registratie van tonen en
klanken. Zij waren ongeveer 1/25000
mm „dik" en hun „lengte" bedroeg
niet meer dan 2 cm. Als men bedenkt
dan er ongeveer 5 millioen van der
gelijke snaartjes in een milligram
gaan, behoeft het geen betoog, dat
het hanteren er van een uiterst sub
tiel werk was.
Het is onmogelijk in enkele alinea's
een indruk van Einthoven's werk te
geven. Hij beperkte zich niet tot de
studie der levensverrichtingen. Van
groot belang is o.a. het werk, samen
met zijn zoon uitgevoerd, over photo
graphische registratie van radiotele-
graphische seinen op grote afstand,
Na jaren van zorgvuldige proefne
ming gelukte het hun in 1922 als
eersten, Morseseinen uitgezonden
van de Malabar bij Bandoeng op een
photographische band vast te leggen
Einthoven's vindingrijke geest deed
ook van zich spreken door de uitvin
ding van een sympathisch kompas,
dat jarenlang door de Nederlandse
Marine werd beproefd en dat later in
Duitsland in serie werd vervaardigd.
Talrijke eerbewijzen
Bescheiden als hij was, heeft Eint
hoven nooit naar eerbewijzen ge
streefd, maar toch zijn zij hem rijke
lijk toegestroomd. Eredoctoraten te
fCopenhage, Stockholm, Utrecht,
Edinburgh en Aberdeen, talrijke ere
lidmaatschappen en ook de Nobel-
orijs (1924) werden zijn doel.
De tentoonstelling geeft een indruk
ran Einthoven als mens en weten
schappelijk werker. Men vindt er
portretten, documenten, handschrif
ten en photo's van het laboratorium
ui Einthoven met zijn medewerkers.
Dok zijn er instrumenten en toestel
en waarmee hij heeft gewerkt, o.a.
zier modellen van de snaargalvano-
neter, waarvan het oudste is opge-
iteld zoals daarmee vroeger electro-
lardiogrammen werden gemaakt. Bij
ïen der galvanometers liggen de
ïerste photobanden, waarop Morse-
ieinen uit Ned. Indië zijn geregis-
xeerd. Naast gegevens over het sym
pathische kompas treft men herinne
ringen aan Einthoven's optreden als
ieskundige in rechtszaken, alsook uit
:ijn studententijd. Zijn diploma als
ïrelid van de Utrechtse Studenten
roeivereniging Triton, waarvan hij
jen der oprichters was, en photo's
jetuigen van zijn atciviteit in het
verenigingsleven
De tentoonstelling is open van 12
December tot 10 Januari, op werk-
iagen (uitgezonderd 's Maandags)
oan 10—4 uur; 's Zondags en 2e
Kerstdag van 14 uur. Gesloten:
s Maandags, le Kerstdag en Nieuw
jaarsdag.
Leidse Universiteit
Geslaagd voor het candidaatsexa-
men Engelse taal- en letterkunde de
dames G. A. van Nes Leiden, J. C.
Blankenstein Wassenaar; voor het
candidaatsexamen Nederlands recht
de dames C. E. M. Dekker Aerden-
hout, M. J. J. Kessler Wassenaar, G.
M. D. Janssen, Rotterdam, E. Ch. Go-
nie Delft, M. A. E. Oudemans Rot
terdam, W. M. C. R. van Moorsel
Scheveningen, J. M. Gerling Heilo, O.
M. Loeff, Den Haag en J. van Mas-
trigt Oversohie, de heren F. M. Luij-
ten Bergen op Zoom, E. F. Salomon-
son Scheveningen, C. J. Schneider
den Haag, C. M. Bierman Laren, H.
van Zijll de Jong den Haag, H. E.
Cleton Rotterdam, J. H. Geertsema
Wassenaar, K. de Boer Meppel, H.
van Holten Rotterdam, W. C. Koo-
mans Rotterdam, F. C. F. Sterren
burg den Haag en A. J. J. van Gin-
neken den Haag.
Geslaagd voor het doctoraal exa
men Nederlands recht de heren H.
v. Vloten, Wageningen, R. H Knegt-
mans, den Haag.
Gepromoveerd tot doctor in de
Letteren en Wijsbegeerte op proef
schrift getiteld „De mens en zijn
werk", Psychologische analyse van
een aantal concrete arbeidssituaties
in Rijksdiensten, de heer F. J. E.
hogewind, geboren te Poerbolingo
(Java) en thans domicilie houdende
te Scheveningen.
Residentie Orkest
in topvorm
Het Residentie-orkest musiceerde
gisterenavond in topvorm onder de
begeesterende leiding van Willem van
Otterloo. Het was een hoogstaand en
afwisselend programma; enthousiast
en met meesterschap ten gehore ge
bracht door het orkest en door de
soliste mevrouw Adrienne de Smet, 2e
concertmeester, die al bij de aanvang
solieerde in het „Concert voor viool
en orkest in E. gr. t." van Joh. Seb.
Bach. Dit is een werk van onfeilbaar
evenwicht, melodische inventië; rag
fijn polyphoon weefsel en violisti-
sche kunstvaardigheid. Adrienne de
Smet heeft dit concert buitengewoon
mooi gespeeld, met ware distinctie en
technisch volkomen voor haar taak
berekend, doordrongen van de geest
van het bekoorlijke werk, een prach
tige cantilene uitzingend in het Ada
gio, virtuoos het Rondo. De orkestpar
tij met het gewenste relief als tegen
speler. Het talrijke gehoor heeft haar
voornaam spel zeer gewaardeerd.
Niet minder is dit het geval ge
weest tijdens en na haar vertolking
van de „Eerste Rhapsodie" van Béla
Bartók, waarin de invloed van het
volkslied op eigen scheppend werk
klaar en duidelijk blijkt, al krijgt het
citaat een heel eigen klank. Te oor
delen naar het enthousiasme van de
toehoorders wil 't ons voorkomen, dat
de Rhapsodie met haar rijke melodi
sche inventies, haar rhythmiek en
het in harmonisch opzicht zo voor
treffelijk werk volop tot de toehoor
der heeft gesproken, temeer waar de
K.A.B.-avond in de
St. Josefparochie
In de zaal Maria Gijzensteeg hield
de contactcommissie van de K. A. B.
in de St. Jozefparochie gisteren een
culturele avond, waarop rector L. P.
M. Vester sprak over „De arbeiders
jeugd in nood."
Spr. belichtte de talrijke problemen
waarmee de arbeidersjeugd te maken
krijgt na het verlaten van de school.
Hun vele moeilijkheden in de eerste
jaren van het volle leven eisen grote
aandacht van ouders en andere op
voeders. Rector Vester besloot met
een oproep tot alle aanwezigen hun
medewerking te verlenen aan het op
lossen van deze problemen. De leden,
die met grote belangstelling dit
boeiende betoog hadden gevolgd, kre
gen nadien gelegenheid tot vragen
stellen, bij de beantwoording waar
van rector Vester op enige facetten
van dit probleem nog nader kon
ingaan.
Da K. A. B.-symphonie luisterde
de bijeenkomst op met pittige mu
ziek, een goochelaar liet verbluffende
trucs zien en een accordeon-trio com
pleteerde het gevarieerde program
ma, dat volgende week Donderdag
herhaald zal worden. Een aansporing
tot bezoek zan deze tweede bijeen
komst lijkt ons overbodig.
visie, welke Adrienne de Smet so-
liërend op het werk geeft, alles be
wondering had. Ook wij respecteren
ten zeerste wat zij deed; de liefde
waarmede zij alles tot in details ver
zorgde, eenvoudig en tevens met
brille. En toch prefereren wij (hoe
wel niet te vergelijken natuurlijk)
haar Bach-in/terpretatie, waarin zij
werkelijk niets te kort is gekomen.
Knap en virtuoos heeft zij gespeeld,
met als dank: hulde,, waarin zij orkest
en dirigent betrok, en bloemen.
Als noviteit kregen wij Paganini,
variaties voor orkest van Boris Bla-
cher te horen. Het eigenlijke thema
(door verscheidene componisten ge
liefd en ook gebruikt) wordt maar
heel even gegeven, en dan wordt het
door de componist omgetoverd, ver
deeld, in fragmenten, in de meest
wonderlijke klanken en kleuren en
rhythmen uitgewerkt.
Wij vonden een en ander zeer ver
nuftig, en geestig; virtuoos geschre
ven en qua instrumentatie geslaagd
en knap. Men was in de zaal zó ver
rukt over het prachtig orkestspel, dat
de dirigent de laatste variatie bis
seerde.
Ten slottë „La Mer" van Claude
Debussy, een meesterlijk muzikaal
zee-stuk, waarin deze zijn impressies
in drie wondermooie onderdelen uit
zingt vol nuance, licht en dynamiek.
Van Otterloo heeft met zijn instru
ment het orkest, een ideale verklan
king gegeven van Debussy's onsterfe
lijk meesterwerk.
J. Kortmann.
De Getemde Feeks
voor K. en O.
Men zegt, dat William Shakespeare
voor zijn „Getemde Feeks" een
dergelijk blijspel, dat zich zeer in de
belangstelling van het publiek mocht
verheugen, als voorbeeld nam en dit
slechts lichtelijk bij geschaafd de
planken opstuurde. Hoe het ook zij
de „Feeks" die Woensdagavond door
„Het Rotterdamse Toneel" vor K. en
O. gegeven werd is nog steeds in
staat de toeschouwers ot enthousias
me te brengen.
In Shakespeare's tijd was er van
enige vrouwen-emancipatie nog geen
sprake, vandaar dat de manier
waarop de feeks tot reden gebracht
wordt toen misschien als normaal,
maar hedentendage meer als grof
moet worden beschouwd. Shake
speare heeft het stuk op jeugdige
leeftijd geschreven. Dit is waar
schijnlijk de reden waarom de din
gen, die hij later met zoveel fraaie
woorden wist te omschrijven, er
st^at de toeschouwers tot enthousias-
uitgekraamd worden. Gelukkig mis
sen wij in de „Getemde Feeks" de
cynische humor, die „Maat voor
Maat" bijvoorbeeld tot een enigszins
zure belevenis maakt.
Onder regie van Albert van Dal-
sum heeft het Rotterdams toneel al
le kansen, welke deze klucht biedt,
volledig benut.
Ko van Dijk deed als de onstuimige
minnaar Petruchio zijn medespelers
als een troep verschrikte kippen uit
Handleiding voor
Bescherming
Burgerbevolking
Het is alweer enige maanden ge
leden, dat we een en ander hebben
geschreven over Beshcreinmur.aa
geschreven over Bescherming Bur
gerbevolking.
Is u al vergeten, wat de wet op de
Bescherming Burgerbevolking is?
Dan even een kleine herinnering:
„Onder bescherming van do bevol
king verstaat deze wet het geheel van
niet militaire maatregelen tot be
scherming van de bevolking en haar
■bezittingen, zomede van de bezittin
gen van openbare lichamen, tegen
de onmiddellijke gevolgen van oor
logsgeweld."
Welnu, dat deze organisatie van
groot nut kan zijn, weet ieder, die in
de laatste oorlog „luchtbeschermer"
is geweest of het werk van de lucht-
beschermingsploegen van dichtbij
heeft meegemaakt.
Het behoeft niet gezegd, dat voor
een dergelijke organisatie werkers,
veel werkers nodig zijn, gelijk dit bij
elke organisatie het geval is.
In de maand Maart is met deze
ledenwerfactie begonnen en velen
hébben zich gelukkig aangemeld, al
hoewel er nog steeds plaatsen te
vervullen zijn.
Bij die aanmelding van vrijwilli
gers voor de BB werd reeds een
band gelegd door de indiening van
een bereidverklaring tot deelname,,
maar de verbintenis voor die vrij
willigers werd de laatste tijd niet
weinig verstevigd toen een aanvang
werd gemaakt met de opleiding van
de vrijwilligers door het geven van
een cursus.
Het grote belang van deze cursus
bestaat hierin, dat de noodwachters
niet alleen algemeen georiënteerd
geraken omtrent de BB en de wijze,
waarop deze hier ter plaatse is op
gezet, maar vooral omdat het moge
lijk is, dat zij, die t.z.t. in groeps
verband, hetzij in een blokploeg, het
zij in een ploeg van de overheids
diensten, zullen samenwerken, reeds
direct bij de aanvang van de oplei
ding allen leren kennen.
Deze cursus is nu volop aan de
gang en aan het einde daarvan zul
len de cursisten in het bezit worden
gesteld van de handleiding over de
Bescherming der Bevolking in de
A-kring Leiden.
Het is een keurig verzorgd boekje,
uitgave van de N. V. Drukkerij De
Bink te Leiden, met een voortreffe
lijke layout van P- Waterland.
Hierin wordt uiteengezet waarom
deze bescherming van de bevolking
nodig is, hoe de organisatie in elkaar
zit, hoe de blok- en wijkbesoherming
geschiedt, hoe de wijkindeling in de
A-kring is, hoe bescherming van be
drijven en overheidsdiensten moge
lijk is, terwijl de kleding en uitmon
stering der noodwachters eveneens
wórdt beschreven.
Het is een prachtig boekje, waarin
de noodwachters ongetwijfeld een
uitstekende handleiding bezitten om
de taak, die zij in het belang van het
algemeen vrijwillig op hun schouders
hebben genomen, naar behoren te
vervullen.
Triest verschijnsel
\/OOR DE ZOVEELSTE maal heb-
ben we gisteravond weer eens ge
constateerd, dat er meerdere bijeen
komsten gehouden worden door
kath. verenigingen, die him leden
voor een deel in dezelfde qringen
vinden. Deze leden worden dus voor
de keuze gesteld óf de ene óf de an
dere vergadering te bezoeken, het
geen voor de verenigingen onprettig
is, omdat hierdoor het aantal aanwe
zigen op de bijeenkomsten geringer is
dan het had kunnen zijn.
Nu worden alle kath. verenigingen
en organisaties in Leiden overkoepeld-
door de Plaatselijke Raad van Maat
schappelijk en Cultureel Overleg,
waarin alle verenigingen ,al of niet
rechtstreeks vertegenwoordigd zijn.
Herhaaldelijk heeft deze Raad de
kwestie van dergelijke doublures be
sproken en tenslotte met instemming
van alle leden vertegenwoordigers
van de verenigingen dus besloten
tot het instellen van een Kath. Week
agenda voor Leiden. De organisatie
hiervan werd in handen gelegd van
het Kath. Sociaal Bureau, Plantsoen
25, tel. 20503, dat niet alleen iedere
Zaterdag in De Leidse Courant een
agenda voor de komende week publi
ceert, maar bovendien gaarne op
treedt als informatiecentrum, dat in
lichtingen verschaft over reeds vast
gestelde bijeenkomsten. Wil het be
stuur van een vereniging dus een bij
eenkomst organiseren, dan kan het
eerst aan dit bureau informeren of er
op de gedachte datum misschien reeds
elkaar stuiven. Zijn enorm geluid
was ruimschoots voldoende om de
zaal van zijn capaciteiten als temmer
te overtuigen. De feeks, door zijn
vrouw Ellen de Thouars gespeeld,
vóór zijn verschijnen een krachtig
opponerend vrouwspersoon, leek bij
hem vergeleken slechts een bijzon
der nietig schepseltje, dat zich in
de wervelwind die hij veroorzaakte
maar nauwelijks staande kon hou
den.
Johan Fiolet en vodral Ko Arnoldi
gaven als twee oude minzieke vrij
gezellen verrukkelijk spel te zien, ter
wijl Frits van Dijk de knecht Grumio
een wel typisch Shakesperiaans fi
guur maakte. Ook de rollen van een
méër bescheiden omvang werden met
veel plezier uitstekend gespeeld. De I
vertaling van mr. Onno van den Berg
is modern en laat zich beter begrij
pen dan de stijve zinnen van Bur-
gersdijk. De muziek van Maurice
van Yzer ligt goed in het gehoor.
Aardig was de verwisseling van de
prachtige décors bij open doek. Een
toneelstuk op zichzelf. Hedenavond
volgt nog een herhaling.
ER BESTAAN geluiden, die wij
niet horen. Het menselijk oor is niet
in staat, een geluid waar te nemen,
waarvan de frequentie meer dan
15.000 trillingen per seconde be
draagt, maar vele dierenoren wel.
Men maakt hiervan op uiterst nut
tige wijze gebruik bij de zg. fluitjes
van Galton, al in de vorige eeuw be
kend, en speciaal gebruikt voor po
litiehonden.
Vooral ook insecten zijn gevoelig
een andere kath. bijeenkbmst ge
houden wordt, die het bezóek aan zijn
bijeenkomst nadelig zou beïnvloeden.
ÏJELAAS wordt er maar zeer wei-
■"nig gebruik gemaakt van deze
mogelijkheid. De schamele agenda,
die men wekelijks in de krant vindt,
is slechts een zeer flauwe afspiege
ling van de vele kath. activiteiten.
Bovendien is het aantal informaties
zeer gering. Het Kath. Sociaal Bureau
kan trouwens geen volledige inlich
tingen geven over al of niet bezette
avonden, omdat het niet volledig op
de hoogte gehouden wordt. Aldus
dreigt dit hele systeem weer op niets
uit te draaien.
Wij vragen ons af of het nu wer
kelijk niet anders kan. Is er dan on
der de kath. verenigingen zó weinig
bereidheid tot samenwerking? Of is
het een prestige-kwestie, dat de ene
vereniging niet opzij wil gaan voor de
andere? Wij weten het niet. Wij we
ten slechts, dat de meeste verenigin
gen hun eigen gang gaan en zich
van de Kath. Weekagenda niets aan
trekken. Met het gevolg, dat de bij
eenkomsten nog slechter bezocht wor
den dan anders het geval zóu zijn.
Zoals we gisteravond weer eens heb
ben kunnen constateren.
Er is nu een Raad van Overleg en
zijn leden hebben zich allen achter
het Agenda-plan geschaard. Waarom
houden de verenigingsbesturen dan
geen rekening met de besluiten, die
hun vertegenwoordigers in de Raad
genomen hebben? We vinden het
maar een triest verschijnsel.
Mpiir. I^enhwe s^rak
bij ExPoeé over Egypte
Voor de afdeling Leiden van de
Ned Ver. van Ex-politieke Gevange
nen sprak gisteravond in een der za
len van Het Gulden Vlies mevr. O.
C. D. IdenburgSiegenbeek van
Heukelom over haar reizen door
Egypte, speciaal de laatste reis, die
zij op uitnodiging van de Egyptische
regering maakte ter gelegenheid van
het jubileum van de Universiteit
van Cairo.
De voorzitter, de heer L. Questroo,
die mevr. Idenburg inleidde, ver
heugde zich over de grote opkomst
der leden en herinnerde aan de zeer
geslaagde Sint Nicolaas-actie. Alle
kinderen van de leden ontvingen een
pakket thuis. Speciale dank hiervoor
werd gebracht aan mevr Hendriks,
die ook dit jaar weer de actie met
succes geleid heeft.
Mevr. Idenburg vertelde over
Cairo, de stad met twee gezichten;
enerzijds grote welde, anderzijds
bittere armoede. Uitstekende foto's,
die mevr. Idenburg zelf had geno
men, werden geprojecteerd en lieten
de aanwezigen iets zien van de mos-
keën en citadel van Cairo.
Na de pauze sprak mevr. Iden
burg over de koningsgraven, waar
van zij eveneens lichtbeelden ver
toonde, over de Nijl, over leven en
gewoonten van de bewoners, over
het vervoer per kameel ën ezel, enz.
Alles zeer interessant en op onder
houdende wijze verteld.
De heer Questroo dankte aan het
einde mevr. Idenburg hartelijk voor
haar uitstekende lezing en wierp
tenslotte een terugblik op het bijna
afgelopen jaar Op de eerste bijeen
komst in het nieuwe jaar (25 Jan.)
zal Johan Bodegraven van de N.C.
R.V. een causerie komen houden
over zijn bromfietstocht door Europa.
voor deze „ultra sonore trillingen"
en zijn ook dikwijls in staat, deze
zelf voort te brengen. Bekend is bij
voorbeeld, dat het tjirpen der kre
kels, voorzover dat voor mensen
oren waarneembaar is, in feite sleeht*
een onbelangrijke ondertoon is van
het geluid, dat de krekel in werke
lijkheid voortbrengt en dat zo „hoog"
klinkt, dat wij het niet kunnen ho
ren.
De hoogte van een toon wordt na
melijk bepaald door het aantal- tril
lingen. Een basstem trilt per seconde
minder vaak, dan een tenor; een alt
minder vaak dan een sopraan; wie
met de mond1 fluit, brengt een nog
veel groter aantal trillingen per se
conde voort; de toon klinkt hoger.
Hoe groter het aantal trillingen, hoe
hoger de toon klinkt.
Radar der vleermuizen.
Op het principe der ultra sonore
trillingen (eigenlijk dus een ander
woord voor onhoorbaar geluid) is
ook het „radar-systeem" gebaseerd,
dat de vleermuis gebruikt om zich te
oriënteren. Men heeft met deze dier
tjes interessante proeven genomen,
door ze te laten rondfladderen in een
volkomeif donkere kamer, waarin
hier en daar draden garen waren
gespannen. Het gebeurde niet één
keer, dat de vleermuis tegen zo'n
draad of tegen de wand opvloog.
Dit diertje brengt namelijk een ge
luid voort, dat in 't gebied der ultra
sonore trillingen ligt en dus voor ons
onhoorbaar is een heel hoge toon
dus eigenlijk. Doemt er nu een hin
dernis voor hem op, dan weer
kaatst deze die toon en doordat de
vleermuis de echo ervan met zijn
oren opvangt, weet hij, dat hij zijn
koers moet wijzigen. Vandaar dat
het diertje, zelfs zonder dat hij iets
ziet, alle mogelijke hindernissen weet
te omzeilen.
Dit alles zou slechts theoretisch
interessant zijn, ware het niet, dat
men sinds de ontdekking ervan, ge
zocht heeft naar middelen, om deze
wetenschap in de praktijk toe te pas
sen. Men is er al in geslaagd, appa
raten te construeren, waarmee langs
electromagnetische weg „geluiden"
kunnen worden opgedekt met een
frequentie van vele honderdduizen
den trillingen per seconde. En er doe
men 'ongekende mogelijkheden op.
In Amerika zijn al fabrieken, waar
men melk homogeniseert door mid
del van ultra sonore trillingen. Het
schijnt, dat de melk daardoor zeer
goed te gebruiken wordt voor maag
lijders en voor kinderen. Ook alco
holische dranken kan men met een
soortgelijk procédé „oud" maken,
jaren ouder in een paar minuten
tijd!
Wassen met geluid.
Men past hiervoor „magnetostric
tie" toe. Men magnetiseert een blok
nikkel door' een electrische stroom
te leiden door een draadwikkeling,
die er om heen zit. Geschiedt dat in
het vereiste tempo, dan worden in
het blok trillingen opgewekt. Mon
teert men nu op het blok een bakje
water, dan blijkt het water die tril
lingen over te nemen.
Het water ziet er dan uit alsof het
kookt. Houdt men er een ijzeren
staaf in, dan brandt deze de hand,
i alsof zij roodgloeiend was.
1 Dat water heeft een zeer grote rei-
nigende werking. Het schijnt dat er
alweer in Amerika plannen be
staan tot het ontwerpen van een was
machine, die volgens dit principe
werkt. Een stuk wasgoed, dat in dit
water komt, wordt in ijltempo gerei
nigd: de ultra sonore trillingen ruk-
j ken de deeltjes vuil uiteen en in een
I minimum van tijd is het stuk goed
weer even smetteloos als toen het
nieuw was.
Zo blijken er tal van onvermoede
krachten te schuilen in zoiets sim
pels, als geluid.
U nadert een
oversteekplaats voor
voetgangers.
Hutspot-nieuws kan tot 1.30 uur I
telefonisch of schriftelijk doorge- I
geven worden. Zaterdags tot 12
uur. Tel. 20015.
Donderdag 10 December.
Nauwelijks zijn de Sint Nicolaas-
feesten achter de rug, is de goede
Sint weer naar Spanje vertrokken
en zijn de versieringen van de Leid
se Lichtweek opgeruimd, of de Bree-
straat-commissie meldt ons, dat het
van plan is enige levendigheid aan
deze hoofdstraat van Leiden te ge
ven door in de Kerstweek twee grote
kerstbomen (iets van acht meter, als
we het wel hebben) voor het stad
huis te plaatsen, één aan iedere kant
van het stadhuisbordes. Die bomen
zullen keurig opgetuigd worden, zo
als dat bij kerstbomen gebruikelijk
is.
Het bestuur van de vereniging De
Ambachtsschool te Leiden bericht
ons, dat op Woensdag 23 December
a.s. om drie uur in een der lokalen
van de school afscheid genomen zal
worden van de heren W. F. Ver
schoor, leraar in de vakken voor al
gemeen vormend onderwijs, en J. A.
Vreeburg, administratief beambte le
klas, die beiden de pensioengerech-1
tigde leeftijd hébben bereikt.
In Den Haag slaagde voor het exa
men middelbaar geschiedenis zuster
Serafine van de Franciscanessen te
Oudenbosch, onze oud-plaatsgenote
M. Lagerberg.
Men heeft reeds in ons blad kun
nen lezen, dat „Het Oude Vierde" op
9 Januari in de Morspoortkazerne te
Leiden een reünie zal houden. Zo
als gemeld, is dit feest bestemd voor
iedere oud-militair, die heeft ge
diend bij het 4e Regiment Infanterie,
het 28e Regiment Infanterie, het 4e
reserve-Grensbataljon, de 4e reserve-
Grenscompagnie, of het 4e Depot Ba
taljon. Blijkbaar bestaat de mening,
dat alleen genodigden welkom zijn,
doch het reunie-comité vestigt er de
aandacht op, dat iedere oud-militair
van genoemde onderdelen aan het
feest deel kan nemen Het secretariaat
van het comité is gevestigd: Thor-
beckestraat 44, telefoon 25363. Bo
vendien kunt u a.s. Maandagavond
van 8 tot 9 uur terecht op Oude Vest
215. zoals de Reunie-commisie van
't Oude Vierde ons berichtte.
STADSKOK.
