Californië, het land van de qouden dromen
Tienduizenden mensen trokken er heen om
goud en geluk te gaan zoeken
TUSSEN TEXAS EN PACIFIC
Rusland wil het klimaat veranderen
DE 1.E1DSE COURANT
BI AD - PAGINA I
Het pad van pater Serra werd
n „koninklijke weg
TITIE CALIFORNIë ZEGT stelt zich een landvoor, dat God als model
moet hebben gediend bij het scheppen van het paradijs, een land'
waar de zon de vruchten op de wangen kust totdat ze blozen, waar het
klimaat van fluweel is en de bodem van goud, waar iedereen rijk en ge
lukkig is. Is daar ook niet het grote Amerikaanse filmcentrum Hollywood?
En filmsterren weten deksels goed waar ze liet beste kunnen stralen, niet
waar. Nu kan geredelijk worden toegegeven, dat er op deze hobbelige aard
bol streken zijn, waar het minder geriefelijk is om te verwijlen, maar toch
is het zelfs in Californië ook niet volmaakt. Want Jangs de kust komt v^el
meer mist voor dan mén denken zou en landinwaarts vecht de vrucht
baarheid van de bodem een verbeten strijd met de alsmaar veld winnen
de woestijn. Californië kan alleen bloeien met behulp van het water van
verafgelegen rivieren, die door nog veel verder afliggende gletsjers wor
den gevoed. Deze gletsjers nu nemen veel sneller af dan men in Californië
wel wenselijk vindt en £ls de afsmelting dézer ijsmassa's even snel blijft
voortgaan als de laatste jaren het geval is geweest, zou over een dikke
Honderd jaar Californië wel eens ontruimd moeten worden door zijn be"
volking, evenals in vroeger tijden grote Indianensteden verlaten zijn, om
dat het voor hun landbouw benodigde water niet meer beschikbaar bleek
te zijn.
Dat is geen prettig vooruitzicht voor een paradijs en daarom zal mer
wel alle mogelijke moeke doen om een kunstmatige watertoevoer te krij
gen, waar de natuurlijke ontbreekt. Misschien weet men er wel iets op te
vinden om het water van de Grote Oceaan te benutten; dat is dichtbij en
men behoeft er niet zo zuinig mee te zijn. Jammer dat het zo zout is.
Geloof derSpaanjaarden
drukte stempel op land
péN VAN DE BEKENDSTE steden
van Californië is Los Angeles, het
geen vertaald wil zeggen: De Enge
len. Dat is natuurlijk een afkorting,
want anders is het wel een vreemde
naam voor een stad. Het waren kolo
nisten uit Mexico, die in 1781 de stad
stichtten en haar noemden: El Pueblo
de Nuestra Senora la Reina de los An.
geles. Dat klinkt, nietwaar: „het Pue
blo van Onze Lieve Vrouwe, de Ko
ningin der Engelen". Maar hoe mooi
het ook klinkt, het was te lang in de
dagelijkse omgang en zodoende is
alles er af geknepen en zijn alleen de
engeltjes overgebleven.
Eén plek van Los Angeles is we
reld beroemd geworden in de kringen
der geleerden, n.l. een grote teer-
put, La Brea genaamd. Op die plek
kwamen reeds de vroegere Indianen
pek halen om hun kano's en allerlei
vaatwerk dicht te maken en later in de
tijd van de zeilschepen kwamen er
allerlei kapiteins om hun schepen te
laten repareren. Nog later vond men
in de aanwezigheid van dit pek aan
leiding om naar olie te zoeken en bij
die gelegenheid deed men een inte
ressante ontdekking. Het pek bleek
nl. een grote begraafplaats te zijn
van talrijke voorhistorische dieren,
die zo ongeveer een millioen jaar
geleden geleefd hadden en weggezakt
waren in het verraderlijke zwarte
goedje, dat gewoonlijk met een laag
water bedekt is. De put is er nog en de
skeletten zijn er ook nog. Het ble
ken meest tijdgenoten te zijn van de
mammouth en van andere praehisto-
rische dieren, die ook in Europa
huisden in de ijstijd.
Maar om nog even op die mooie
naam van Los Angeles terug te ko
men: weet u, dat men er serieus aan
edacht heeft, om de stad maar om
te dopen in „Pueblo de los Diablos"
tewel Duivelsstad? Dat was om-
reeks 1850, toen de befaamde goud.
ush aan de gang was. Toen gebeurde
minstens één moord per dag, zon-
er te rekenen de lynchpartijen op
dieven en rovers, die zonder vorm
van proces werden opgehangen.
Die dagen van de goudrush
waren woelige dagen! Zodra het
bekend werd, dat er goud in de bo
dem zat de eerste vondst werd in
1848 gedaan kwamen er van alle
kanten goudzoekers naar het Wes
ten om goud te vinden en rijk te
In de woestijngebieden van Cali
fornië groeien reuzen cactussen.
worden. Men kwam langs allerlei
wegen. Duizenden worstelden door
het oerwoud in de landengte van Pa
nama en gingen per schip verder;
nog meerderen zochten zich een
weg door de Zuidelijke woestijnge
bieden langs de z.g. Santa Fé-trail,
maar de meesten kwamen over Ore
gon met wagens en paarden. Ieder
wilde de eerste zijn om een claim
af te bakenen en die concurrentie
strijd heeft menigeen het leven ge
kost. Want afwijken van de door
voorgangers gevolgde route om de weg
te bekorten gaf altijd kansen op
wegzakken in modder of drijfzand,
op plotseling komen voor steile rots
wanden of afgronden, op wegge
sleept worden door snelstromende
rivieren wanneer de overtocht te ver
van de van ouds bekende door
waadbare plaatsen werd geprobeerd.
Velen zagen spoedig in, dat ze te
veel onnodige zaken hadden meege
nomen en lieten deze langs de weg
achter, wagens, kleren, levensmid
delen en wapens. Wat een levenskans
zou men denken, voor nakomenden,
die door een of ander ongeluk een
deel van hun uitrusting hadden ver
speeld! O neen, dat was de bedoe
ling niet! Alles wat achtergelaten j
werd, werd meteen grondig ver-
nield en al spoedig bleef het daar
niet bij. Sommigen in de voorhoede
gingen er toe over het gras, dat hun
vee niet meer nodig had, te verbran
den; zij gingen zover dat zij wa
terputten onklaar maakten, totdat
een ruiterschaar van nakomende
groepen hen inhaalde en heel dui
delijk aan het verstand bracht, dat
j dergelijke wandaden voortaan met
de dood zouden worden gestraft.
Het ergste gedeelte lag bij de
Sierra Nevada, mijlen lang door de
woestijn, zonder water en zonder
plantengroei. Om maar snel er door
te komen werd alles weggeworpen,
zo erg, dat er later daar in de buurt
een stad verrees, die de Voddenstad
genoemd werd. Het stof werd een
ontzettende plaag. Hier en daar wa
ren bronnen en meertjes van zo sterk
alkalihoudend water, dat de muil
dieren, paarden en ossen, die het ge
dronken hadden, onder vreselijke
pijnen stierven.
De passen over de Sierra Nevada
zijn 8 tot 8 duizend voet hoog; we
gen waren er toen niet en het is
dus begrijpelijk, dat vele honderden
wagens hier achtergebleven zijn.
Toch was de klim omhoog nog niet
eens het gevaarlijkste; de afdaling
was nog erger. Aan de andere kant
was n.l. water en zodra de dorstige
dieren 't water roken, sloegen zij op
hol en tuimelden recht omlaag van
de steile bergwand. Menige wagen,
die ruim 2000 mijl was meegesleurd
door ontelbare moeilijkheden heen,
werd hier aan splinters geslagen.
Wat al illusies zullen op zulke
tochten naar het goudland mede zijn
stukgeslagen door de wreedheid
van de onbarmhartige woestijn en de
harde rotsen.
Hoe vreselijk de Zuidelijke weg
moet zijn geweest kan men afleiden
uit de gebleekte skeletten op de
Camino del Diablo, de Duivelsweg,
door de woestijngebieden tussen
Yuma en Aguas Calientes (nu Palm
Springs), welke skeletten thans na
zoveel jaren nog te zien zijn.
CR IS OOK EEN „KONINKLIJKE'
weg, de Camino Real, welke langs
de hele Californische kust loopt. Wie
thans over deze kolossale autoweg
rijdt, kan zich nauwelijks voorstel
len, dat dit eens het pad was, dat
de door pater Serra omstreeks het
jaar 1750 gestichte Californische mis
sieposten verbond. Die missieposten
zijn er nog; het zijn door Francis
canen bestuurde scholen, welke be
zocht worden door het donkerder
gekleurde deel der bevolking, de af
stammelingen van de oude Califor-
nios, van de Indianen of van de later
binnen gekomen Mexicanen. Het
paadje door de wildernis is echter
een autostrada geworden, zo breed,
dat vier auto's naast elkaar rijdend,
elkaar gemakkelijk kunnen passe
ren.
Het leven daar gaat nu allemaal
„op rolletjes", maar in de tijd van i
pater Serra was dat anders. Pater
Serra en zijn Spaanse helpers von-l
Links: Mormonentempel in Salt
Lake City.
Rechts: De brug van San Francisco
naar Oakland is een der langste ter
wereld.
den de Indianen van Californië stug
en onvriendelijk, hoewel niet dade
lijk vijandig. Zij wilden wel ge
schenken aannemen, zoals kralen en
kledingstukken, maar zij weigerden
alle voedsel, omdat de missionaris
sen over zee waren gekomen en aan
de bekende zeevaardersziekte, scheur
buik, leden. De Indianen weten de
ziekte der Spanjaarden aan verkeerd
voedsel en daar hadden zij gelijk in.
Weldra staken de paters echter de
spade in de grond en geholpen door
de Indiaanse bekeerlingen werden
hun landbouwkundige talenten be
loond met overvloedige oogsten. De
niet bekeerde Indianen en dat
waren de meesten bleven echter
stug en afzijdig, zij stalen wat zij
pakken konden en deinsden er niet
voor terug een missiepost te bestor
men, uit te plunderen en in brand
te steken.
Nog erger dan de Indianen maak
ten het de Spanjaarden zelf. Zij lie
ten hun soldaten door de paters on
derhouden, niet alleen het voedsel,
maar ook de soldij en het verdere
onderhoud der militairen moest door
de paters geleverd worden. Geen
wonder dus dat de missieposten op
die manier in verval raakten. In de
dertiger jaren van de vorige eeuw
werd de Spaanse missiepaters zelfs
aangezegd het land te verlaten. Het
gouvernement nam alle bezittingen
der Missie over en de Indianen trok
ken zich in de heuvels terug, waar
men tot op de huidige dag op mooie
stille avonden de oude Spaanse hym
nen nog horen kan, gezongen door de
diepe melodieuze stemmen der In
dianen, die misschien de woorden
niet meer begrijpen, maar toch ge
nieten van de plechtige oude Spaan
se melodieën, muzikaal als ze meest
al zijn.
De verdwijning van de Missie
heeft geduurd tot 1893, tóen Fran
ciscaanse paters uit Mexico in Cali
fornië mochten terugkeren, waar zij,
zoals gezegd, thans nog zegenrijk
werk verrichten onder de Indianen.
Een bijzonderheid is, dat de kapel
van een der oude missieposten, nl.
die van San Luis Rey (de heilige ko
ning Lodewijk) bewaard is gebleven
in de toestand zoals zij vroeger was.
De oorspronkelijke door de India
nen aangebrachte versieringen, zijn
nog intact gebleven en na wat res
tauratie is deze kbpel thans een be-
TUSSEN TEXAS
EN PACIFIC
Wij dachten, dat de Ver. Sta
ten van Amerika nu wel bekend
genoeg waren, maar onder het
lezen van dr. W. G. N. v. d.
Sleens boek „Tussen Texas en
Pacific" hebben wij ervaren, dat
er nog heel wat wetenswaardigs
valt te vertellen, vooral van dat
verre land in het Westen, het
rijke en zonnige Californië. Dat
prachtige land, waarheen eens
duizenden en duizenden optrok
ken op zoek naar goud, het land
van de manderijntjes en de si
naasappelen, het land van Holly
wood, vertoont nog sterke spo
ren van de invloed der Spanjaar
den, want het waren de Spaan
se conquistadores, op de voet ge
volgd door de Spaanse monni
ken, die het land openlegden.
Dr. v. d. Sleen vertelt op onder
houdende wijze over allerlei
aspecten van Californië, waarbij
hij op zijn eigen wijze, zo losjes
weg, de oude geschiedenis weet
te verbinden met de jongste
gegevens. Aan dit boek, dat uit"
gegeven is door Nederland's
Boekhuis te Tilburg, hebben wij
de bijzonderheden, alsmede de
foto's ontleend voor nevenstaand
artikel.
Een oude kerk uit de 17e eeuw in één der missie-staties.
WIJ MOGEN DIT PRAATJE over
Californië niet besluiten, voordat
wij nog even melding hebben ge
maakt van een zeer bekend gewas
van zijn vruchtbare bodem, nl. de
sinaasappel. De sinaasappel is daar
oorspronkelijk niet inheems ge
weest, doch van China overgebracht
naar Spanje en vandaar in Califor
nië terecht gekomen, waar de oran
jebolletjes welig tieren.
Paradijstoestanden zijn er evenwel
In de bossen van Californië staan
duizend-jarige Sequoya's, waarvan
sommige zo dik zijn, dat men er met
een auto doorheen kan rijden.
niet; men moet wel degelijk oppas
sen dat het klimaat geen roet in het
eten gooit. Want zelfs in Californië
kan het 's nachts lelijk vriezen en
als de temperatuur beneden het
vriespunt dre:gt te dalen is Califor
nië in rep en roer. Dan zendt de ra
dio elk half uur weerberichten uit,
een soort stormwaarschuwingsdienst
zou men kunnen zeggen. De hele
nacht door als het nodig mocht blij
ken. Dan staan de eigenaars der si
naasappelboomgaarden en hun tien
tallen "helpers klaar om het kwaad te
voorkomen. Naast elke boom staat
een oliebrander of bij elke drie een
z.g. „smudgepot". De oliebrander
geeft warmte en mag niet walmen;
dat is onvoordelig. De „smudgepot"
moet walmen, want die zwarte
smook, die zich als een deken over
de hele vallei legt, behoedt de kost
bare vruchten voor bevriezen. Alle
huizen worden er smerig en groeze
lig van en op de wegen botsen de
auto's op elkaar, maar dat deert
niet, want de sinaasappeloogst moet
gered worden. Als er een oogst mis
lukt, zijn duizenden werkloos.
Als u dus een kist met Californi
sche sinaasappelen, mandarijntjes,
grape-fruit of citroenen ziet staan
met „Sunkist" er op, weet u, dat
deze zonnekinderen niet alleen ge
koesterd zijn door de warme zon van
Californië, maar eveneens door de
zorg van de kwekers en het roet
van de „smudgepotten".
In Siberië en Korea
De zee is een indirecte warmte
bron die door zijn warme golfstro
men het klimaat van hele landen kan
beïnvloeden. De zee brengt dan ook
meer warmte over, dan ooit alle ko
lenmijnen van de wereld bij elkaar
kunnen opbrengen. Onze betrekke
lijk zachte winters in Europa, heb
ben wij voor een belangrijk deel te
danken aan de warme Golfstroom uit
de Atlantische Oceaan. De Russische
wetenschap kent natuurlijk ook de
belangrijkheid van de Golfstroom.
Dit is dan ook de reden dat de Rus
sen thans bezig zijn een afsluitdijk
te bouw van het eiland Sachalin
naar het vasteland van Azië. De aan
leg van een dergelijke afsluitdijk
heeft niet de bedoeling om te voor
zien in een vaste oeververbinding
van het eiland Sachalin met Siberië.
Nee, Rusland heeft met de bouw van
deze dijk veel grotere belangen op
het oog. Men wil de koude golfstroom
uit de Zee van Ochotsk dwingen om
een geheel andere koers te volgen.
Want als dat lukt kan men het kli
maat wijzigen.
Tot op heden stroomt deze koude
golfstroom uit dc Zee van Ochotsk
door de nauwe doorgang van het
eiland Sachalin naar de Japanze
Zée. Op deze tocht brengt het de tem
peratuur van de kust van Siberië en
Korea onder zijn dwang. Het gevolg
is dan ook, dat dit deel van Azië zich
kenmerkt door zeer strenge winters.
De grote haven van Wladiwostok,
(die tevens een belangrijke Russische
vlootbasis is) is daarom minstens
een derde deel van het jaar niet ge
schikt voor de grote scheepvaart. De
felle tegenstellingen in het klimaat
van Korea worden ook veroorzaakt
door de aanwezigheid van deze kou
de golfstroom. De westkust van Ja
pan echter mag zich verheugen in
de aanwezigheid van een warme
golfstroom, waardoor het klimaat
hier veel zachter is. Als de Russen
nu hun dijk zullen hebben voltooid,
valt de koude golfstroom, in de Ja
panse Zee, weg. Alleen de warme
golfstroom zal aan blijven bestaan.
Het gevolg is dan dat Korea en de
kust van Siberië een zachtere tem
peratuur zal verkrijgen. De winters
zullen, volgens berekening, zachter
worden en de haven van Wladiwo
stok zal niet meer dicht vriezen.
Thans is men nog verplicht om de
ze haven met ijsbrekers open te hou
den. Men heeft dus het gehele jaar
de beschikking over een ys vrije ha
ven van Wladiwostok.
Het gevolg van de aanleg van de
afsluitdijk zal zijn dat de golfstroom
een andere route zal moeten nemen,
n.l. langs de Oostkust van het eiland
Sachalin en Japan. Wat de gevolgen
daarvan zullen zijn, kan men nu nog
niet in zijn geheel overzien. De mo
gelijkheid is aonwezi^ da* dese kou
de golfstroom het onderspit zal moe
ten delven tegen de warme stroming
uit het Zuiden. (Zie kaart) Dan zul
len er vermoedelijk geen ernstige
gevolgen merkbaar zijn. Mr ar ver
loopt deze omlegging van de koude
golfstroom niet zo gunstig dan vreest
men ernstige gevolgen voor Japan.
Het klimaat in grote delen van dit
land kan dan ten ongunste verande
ren. Bijzonder zware regenval kan
het gevolg worden, terwijl grote
streken tot onvruchtbare gebieden
kunnen worden herschapen. Ook
kunnen er nog tal van andere nade
lige factoren optreden, die men
thans nog niet kan overzien.
Uit ervaring in andere delen van
de wereld weet men dat veranderin
gen in de golfstroom of de botsing
van koud en warm water ernstige
gevolgen kan hebben.
Denken wij nier aan Peru in 1925,
waar door natuurlijke verandering
van de golfstroom bijzonder hoge
temperaturen optraden die zware re
genval veroorzaakten. De aanleg van
deze dijk kan dus een gevaar voor
Japan bptekenen. De ernst van het
mogelijke gevaar kan men nu nog
niet overzien.
De dijk zelf is ca. 14 km lang en
wordt aangelegd in de Tatarengolf.
(Zie kaart) Over de dam wil men
een verkeersweg aanleggen, waar
door een vaste oeververbinding van
Sachalin met Siberië zal ontstaan.
Verkenningsdiensten van de Ameri
kaanse luchtmacht hebben over de
ze dijk een rapport samengesteld dat
is voorzien van bewijsmateriaal over
de bouw. Wanneer de dijk gereed is,
is nog niet te berekenen. De werk
zaamheden z'jn echter ai enige ivd
aan de
