Zelfbediening, probleem
van klant of middenstand
De eerste koerierster van de prins
gisteren te Amsterdam herdacht
Vrienden onder
elkaar
„Instuiven" te Amsterdam zeer in
trek bij de katholieke jongeren
Dronken lieden lieten hun
vriend rustig verdrinken
Brons-groen-eiken-blaadje jarenlang
door Bureaucratius van stam gesneden
Zwendel met
valse postwissels
DONDERDAG 5 NOVEMBER 1953
Ut LElUbfc LU 11 KAN!
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
O estadige groei
Dr. A. W. Luyckx, directeur van
het Economisch Instituut voor de
Middenstand, heeft hedenmiddag
voor de radio een lezing gehouden
over het probleem van de zelfbedie
ning. Dr. Luyckx schetste allereerst
de geschiedenis van de zelfbediening.
Het was in het jaar 1932, tJjtV.is
één van de zwaarste depressies welke
het economische leven heeft gekend,
dat twee Amerikanen kwamen met
een experiment op het gebied van de
distributie.
Aan een grote verkeersweg in de
omgeving van New York hadden zij
de beschikking gekregen over een
leegstaand fabriekspand. Met ver
mijding van alles wat naar luxe
zweemde, werd deze ruimte door hen
ingericht als verkoopplaats van le
vensmiddelen en huishoudelijke arti
kelen.
Veel personeel was niet noodzake-
lijw, want de verkoop ging zeer een
voudig. Aan de klanten, die de zaak
bezochten, werd by de ingang een
mandje uitgereikt en via een vast
gestelde route, die langs alle goede
ren leidde, konden de kopers vervol
gens hun keus bepalen en tegelijk
het gewenste artikel in hun mand
meenemen.
Aan het einde van de route werd
de inhoud van het mandje vastge
steld, verpakt en afgerekend. Cre-
diet werd aan de klanten niet gege
ven en bezorging van de goederen
aan huis was uitgesloten.
Alles was erop gericht om de kos
ten zoveel mogelijk te drukken.
Het succes van de nieuwe verkoop
methode was verrassend. Reeds de
eerste weken werden omzetten be
reikt van 10.000 dollar per dag en ho
ger.
Meer dan de helft.
Het is dan ook geen wonder, dat
het systeem, hetwelk met de naam
„supermarket" werd aangeduid, wel
dra navolging vond.
Vier jaar, na dit eerste experiment
telde de V.S. reeds 1200 zaken, die
volgens het zelfbediendngssysteem
werkten met een gezamenlijke omzet
van 500 millioen dollar. En weer 4
jaar later (in 1940) was dit aantal
reeds tot het vijfvoudige gestegen.
Volgens dr. Luyckx loopt thans
zelfs reeds meer dan de helft van de
totale omzet aan levensmiddelen in
de V.S. via zelfbedieningszaken.
Reeds tijdens de bezetting.
Bezien wij de nog korte historie
van de zelfbediening in Europa, dan
blijkt, dat Zweden in dit opzicht de
primeur heeft, zo vervolgde de heer
Luyckx. Na een mislukte poging in
de eerste oorlogsjaren, kreeg om
streeks 1945 het nieuwe systeem al
daar vaste voet. Rond 1948 zien we
dan in practisch alle overige West-
europese landen de eerste zelfbedie
ningswinkels verrijzen en na vijf jaar
was de situatie aldus, dat op dit ge
bied Engeland, Zweden, Frankrijk en
Zwitserland het resp. 1000, 600, 400
en 200 winkels aan de kop gaan.
In Nederland heeft het aantal zelf
bedieningszaken de 100 nog niet over
schreden. Reeds in de bezettingstijd
werden hier te lande proeven ge
nomen met het nieuwe systeem. En
hoewel de eerste pogingen weinig
succesvol waren, zien wij ook hier
sinds 1948 steeds meer voorbeelden
van geslaagde vestigingen. Zo lang
zamerhand kan dan ook de eerste ex-
Enkele honderden behoorlijke zelf
bedieningszaken kunnen dan ook
zeer grote problemen voor de reeds
bestaande bedrijven met zich bren
gen.
Geen modegril.
Voorzover de situatie thans kan
worden overzien zou het onjuist zijn,
bij de toekomstverwachtingen over
de zelfbediening zich te veel te la
ten leiden door de ontwikkeling in
de detailhandel, die Amerika te zien
heeft gegeven.
Een ontwikkeling van de zelfbedie
ning als Amerika te zien heeft ge
geven, zal hier dan ook vrij zeker
niet kunnen worden verwacht, aldus
dr. Luyckx.
Anderzijds is echter wel gebleken,
dat de zelfbediening niet een mode
gril is, die vroeg of laat gedoemd is
te verdwijnen. De middenstander en
zijn organisaties zullen dan ook ern
stige aandacht aan dit systeem moe
ten schenken.
Vroegere striictuur wijzigingen in
de distributie hebben geleerd, hoe na
delig het is niet tijdig de bakens te
verzetten, indien dit nodig is, zo be
sloot spreker.
Clandestiene
radio-luisteraars
In het jaarverslag over 1952 van
de P.T.T. wordt gemeld dat het aan
tal clandestiene radioluisteraars nog
steeds betrekkelijk groot is. By
400.000 controle-bezoeken in het af
gelopen jaar werden ongeveer 110.000
belangrijke overtredingen geconsta
teerd.
Aetherklanken
Televisieprogramma.
KRO.: 20.15—21.45 „De Varkens
hoeder," opera v. Jan Mul.
HILVERSUM I. 402 Mr
7.0024.00 KRO.
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Gram. 7.45
Morgengebed en lit. kal. 8.00 Nieuws.
8.15 Gram. 9.00 Voor de huisvr. 9.35
Waterstanden. 9.40 Gram. 9.45 School
radio. 10.00 Kamerork. 10.30 Franse
chansons. 11.00 Voor de zieken. 11.40
Mannenkoor. 12.00 Angelus. 12.03
Metropole-ork. 12.30 Land- en tuin-
bouwmededelingen. 12.33 Lichte muz.
12.55 Zonnewijzer. 13.00 Nieuws en
Katholiek nieuws. 13.20 Piano en or
gel. 13.45 Voor de vrouw. 14.00 Gram.
14.30 „Hier vrij Europa". 15.00
Schoolradio. 15.30 Alt, viool en piano.
16.00 Voor de zieken. 17.00 Voor de
jeugd. 17.15 Kinderkoor. 17.40 Amus.
muz. 18.10 Lichte muz. 18.40 Vragen-
beantwoording. 18.52 Act. 19.00
Nieuws. 19.10 Regeringsuitz.: Verkla
ring en toelichting. 19.30 Gram. 20.25
De gewone man. 20.30 Pol. forum.
21.00 Amus. muz. 21.30 „Moet ik
mijn ouders gehoorzamen", caus.
21.45 Mil. ork. 22.20 Gram. 22.45 „De
komende Sint Willibrordzondag",
caus. 23.00 Nieuws. 23.1524.00 Gra-
mofoonmuziek.
7.00 VARA. 10.00 VPRO. 10.20 VARA.
12.00 AVRO. 16.00 VARA. 19.30
VPRO. 21.00 VARA. 22.40 VPRO.
23.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nieuws. 7.10 Gram.
7.15 Gym. 7.33 Gram. 8.00 Nieuws.
8.18 Gram. 8.45 Voor de huisvr. 9.00
Gym. 9.10 Gram. 9.40 Schoolradio.
VPRO: 10.00 „Thuis", caus. 10.05
Morgenwijding. VARA: 10.20 Voor
de kleuters. 10.40 Geestelijke liede
ren. 11.00 Radiofeuilleton. 11.20 Gra-
mofoonmuziek. 11.35 Orgel en zang.
AVRO: 12.00 Musette-orkest. 12.30
Land- en tuinb.meded. 12.33 Sport en
Prognose. 12.48 Gram. 13.00 Nieuws.
13.15 Meded. of gram. 13.20 Prome
nade-orkest. 14.00 Kookpraatje. 14.20
Viool en piano. 14.50 Voordr. 15.10
Clavecimbelrecital. 15.30 Gevar. muz.
VARA: 16.00 Gram. 16.30 Muz. caus.
(met gram.). 17.10 Voor de jeugd.
17.40 Samenzang. 18.00 Nieuws. 18.15
Gevar. muz. 18.45 „De Haverkist",
hoorsp. 19.00 Kinderliedjes. 19.10
Kinderkoor. VPRO: 19.30 „Hoe ik tot
mijn geloof kwam", caus. 19.50 Mede
delingen. 20.00 Nieuws. 20.05 Boek
bespreking. 20.15 Gewijde muz. 20.30
„Europa één", caus. 20.40 „De zorg
voor het bedreigde kind", caus.
'ARA: 21.00 Voor de jeugd. 21.35
levar. muz. 21.55 Buitenl. weekoverz.
2.10 Gevar. muz. VPRO: 22.40 „Van-
laag", caus. 22.45 Avondwjjding.
VARA: 23.00 Nieuws. 23.15—24.00
Gramofoonmuziek.
Tien jaren geleden
werd zij gefusilleerd
In het eerst gebouwde gedeelte van
de nieuwe tuinstad Slotermeer te
Amsterdam, waar welhaast alle na
men der straten herinneren aan hen,
die slachtoffer zijn geworden bij hun
verzet tegen de overheerser in de be
zettingsjaren, is gistermiddag Reina
Prinsen Geerlings herdacht, die deze
maand tien jaar geleden het leven
liet in het concentratiekamp Oranien-
burg op 21-jarige leeftijd.
Zij was de eerste koerierster van de
staf van Z. K. H. prins Bernhard, die
te harer nagedachtenis een klimroos
heeft geschonken voor de beplanting
in de naar haar genoemde straat.
Nadat de drie-jarige Reina Pit,,
die naar de verzetsstrijdsters is ge
noemd, het naambord had ontbloot
door het verwijderen v»si de Neder
landse driekleur, plantte de heer J.
R. Koning, hoofd van de afdeling be
planting van de dienst der publieke
werken, in opdracht van Z. K. H.
prins Bernhard de klimroos onder
het naambord. De kleine Reina mocht
met behulp van een grote schop de
eerste aarde op de plant werpen.
Reina Prinsen Geerlings werd op
23 Juli 1943 gearresteerd met een
grote groep verzetsstrijders wegens
ondergronds verzet en hulpverlening
aan de vijand. Zjj verleende hulp aan
Joodse landgenoten, protesteerde te
gen de arbeidsinzet der studenten,
zocht onderdak voor Joodse kinderen
en bezorgde illegale bladen. Zij heeft
hulp verleend aan Engelandvaarders
Na proefvordering
Autobezitters, die niet
verschenen
en trachtte reserve-officieren te be
wegen tot organisatie van een bin
nenlands leger. Op 24 November 1943
is zy gefusilleerd in kamp Oranien-
burg, nadat zij kort daarvoor in de
gevangenis haar 21ste levensjaar had
bereikt.
Binnenkort zullen in verscheidene
delen des lands autobezitters, die on
danks herhaalde oproep niet zijn
verschenen by de proefvordering van
auto's in het kader van de in Augus
tus gehouden mobilisatie-oefening
Drietand, moeten terecht staan we
gens het in de inkwartieringswet om
schreven misdrijf, waaraan zy zich
hebben schuldig gemaakt. Vooral in
het Zuiden des lands zullen naar ver
wacht wordt vrij vele autobezitters
worden vervolgd.
Tot vervolging is besloten in ver
band met het vrij hoge aantal opge-
roepenen, dat aan de oproep geen
gevolg heeft gegeven, niettegenstaan
de het feit, dat de inkwartieringswet
en haar uitvoeringsbepalingen daar
toe uitdrukkelijk de plicht schept.
Neergeslagen en beroofd
Een 40-jarige Nederlandse verte
genwoordiger, die in Frankrijk
woont, is Dinsdagnacht door een 30-
jarige zeeman en een 27-jarige
draaier, beiden Surinamers met wie
hij in een café kennis had gemaakt
op straat neergeslagen en beroofd
van zijn portefeuille met 70 gld. In
een café op de Zeedijk was hij mei
het tweetal in contact gekomen en
beiden hadden een consumptie van
hem gebruikt. De nieuwe kennissen
zouden hem naar zijn hotel brengen.
Toen het drietal echter op de O.Z.'
Kolk was aangekomen vroegen de
twee Surinamers de man om geld.
De vertegenwoordiger weigerde op
dit verzoek in te gaan, waarop de
mannen hem bedreigden met de
woorden: „Geld moeten wij hebben,
anders maken wij je dood". In de
hierop volgende vechtpartij waarin
hij zich niet onbetuigd liet. moest de
vertegenwoordiger het onderspit del
ven. Hij liep een wond op zijn voor
hoofd en een gezwollen lip op. Voor
dat de mannen de vlucht namen,
hadden zij zijn portefeuille weten te
bemachtigen. Op aanwijzingen van
een vrouw kon de recherche de bei
de mannen, die nog geen bekentenis
hebben afgelegd, arresteren. Het
geld is vrijwel in zijn geheel terug
gevonden in de woning waarin de
beide mannen waren gevlucht. Het
was verborgen in het bed van een
I aldaar wonende vrouw.
FIGUREN OP DE
ACHTERGROND
In elke grote stad zijn duizenden
katholieke jongens en meisjes, die
hard werken en des avonds stude
ren, maar in hun vrije tijd „de aan
sluiting missen". Door de parochie,
de organisaties en de verenigingen
zijn zij evenals op ander niveau
de zogenaamde asfaltjeugd moei
lijk te „vangen" Toch verlangen zy
naar goede ontspanniftg en gezellig
heid. Het antwoord werd in Am
sterdam gegeven: tien bloeiende „In
stuiven", thans door bisschoppelijke
goedkeuring genggesteund, onttrek
ken deze jongeen op moderne ma
nier aan het isolement, dat vaak
voortvloeit uit hun goedwillende
ijver.
In andere grote steden gaat het
Amsterdamse experiment ingang vin
den. Vooral in de Randstad Hol
land zal het spoedig worden opge
volgd. In de tien Instuiven van de
hoofdstad werden en worden dit
jaar meer dan vierhonderd avonden
gegeven: onder andere dansavon
den (150), cabarets (11) bioscdop-
voorstellingen (52) en debatavon
den (21). Dit alles op de voordelig
ste manier, want de gemeente Am
sterdam waardeerde het positieve
doel met ontheffing van belasting.
Alleenwonende jongelui kunnen via
de Instuif het Kerstfeest gaan vie
ren op een reis naar de Rijn.
Na wat groeistoornissen heeft de
Instuif een doeltreffende en psycho
logisch verantwoorde vorm gekre
gen De programma's zijn van het
hoogste gehalte - alleen beroeDS-
artisten komen voor het voetlicht,
de films zijn zó uit de
VERTRAGING TREINVERKEER
Tengevolge van een technische sto
ring in het beveiligingssysteem nabij
de splitsing van de spoorbaan uit
Amsterdam in de richtingen Haarlem
en Zaandam, heeft het treinverkeer
in beide richtingen vanochtend om
streeks zes uur enige vertraging on
dervonden De treinen moesten met
de nodige voorzichtigheid langs het
traject worden geleid, waardoor on
geveer 10 a 15 minuten vertraging
op de dienstregeling ontstond. Hoe
wel de storing even na acht uur was
verholpen, heeft de vertraging nog
enige tijd nagewerkt, zeer tot onge
noegen van de talrijke reizigers, die
op deze spitsuren van de trein ge
bruik maken.
Op 10 December zal de K.A.B, in
het Casino te Den Bosch een con
gres houden, gewijd aan de huidige
situatie met betrekking tot de werk
gelegenheid in het Zuiden en aan de
maatregelen, die in verband daar
mee door de K.A.B. urgent worden
geacht. Het gaat hier in hoofdzaak
om de provincie Noord-Brabant het
daaraan grenzende Zuidelijk deel
van Gelderland en Noord-Liraburg.
Twee inleiders zullen op dit congres
het woord voeren. Behalve de de
putaties van bonden en de plaat
selijke afdelingen van de K.A.B. zul
len vele autoriteiten tot bijwoning
van de bijeenkomst worden uitgeno
digd. i
Bij het spelen is een 3-jarig
meisje te Amsterdam uit het raam
van een tweede verdieping gevallen
en gedood.
PHILIPS PRODUCTIE IN
MEXICO WORDT
VERDRIEVOUDIGD.
De productie van Philips in Mexico
zal in de niet verre toekomst verdrie
voudigd worden. Bovendien zal men
zich ook op het terrein van de tele
visie begeven. Tot nu toe was de pro
ductie beperkt tot de radio.
Het tegenwoordige fabrieksopper-
vlak van 300 vierk. meter zal uitge
breid worden tot 10.000 vierk meter.
De plannen zijn reeds klaar. De Ne
derlandse kern van leidinggevend
personeel wordt ook vergroot.
Tot deze uitbreiding werd verleden
jaar in principe besloten toen Prins
Bernhard een bezoek aan Mexico
bracht. Hij was toen o.m vergezeld
van de heer ir. P. F. S Otten. pre
sident ven da raad van bestuur van
Philips.
Praten kost geld
Kapitaal gestolen
Een groothandelaar in juweliers
artikelen ging gistermorgen even
een praatje maken in een juweliers-
zaak aan de Kalverstraat te Amster
dam en vergat zijn auto af te sluiten.
Dit is voor hem een duur praatje
geworden, want een dief, die langs
kwam, vond de gelegenheid te mooi
om niet het koffertje, dat naast de
bestuurdersplaats stond, even mee
to nemen.
Hij heeft een goede slag geslagen,
want het koffertje bevatte twee
houten stapelcassettes vol gouden
armbanden, ringen en colliers, die
te zamen een waarde van 25 mille
vertegenwoordigen.
en hebben grote vormende invloed.
Het viel op, dat de jeugdige bezoe
kers na enige tijd op „hun" zaal uit
gekeken raakten; daarom kan elke
deelnemer thans binnenlopen in elk
van de tien Instuiven in de ver
schillende stadswijken. Daar kan hy
ook zijn prettigste .publiek" en ken
nissen zoeken De leden op het
ogenblik 4500 'n getal zijn boven
de zeventien en ongehuwd.
Op 1 November heeft mgr. Hui-
bers, de bisschop van Haarlem, de
weleerw. heer C. J Groote aange
steld tot hoofdaalmoezenier van alle
Instuiven. Even actueel is de recen
te oprichting van een directorium,
waarin zeventien Amsterdamse per
soonlijkheden de achtergrond van de
Instuif bepalen. Drie mensen uit de
amusementswereld stellen met de
tien penningmeesters de roulerende
programma's samen. Elke Instuif
wordt voor de directe gang van za
ken geleid door een geestelijke.
met wie hierdoor de persoonlijke
ontmoeting in een vlotte sfeer mo
gelijk wordt ter zijde gestaan
door drie deskundige volwassenen en
drie jongeren.
Ook studenten en jongelui uit
jeugdwerk, standsorganisaties er
parochievereniging zoeken de ge
zelligheid van de Instuif en zijn er
vaste klant. De Instuif eeeft ruimte
aan elk fris initiatief. Cabaretavon
den worden met een dansje afgerond.
Elke eerste Vrijdag van de maand
vinden „Instuivers" elkaar bij een
Avondmis. Elke Woensdag is er een
Jongerenmis. „Volkskr."
Vallende balk trof
twee voorbijgangers
Gistermiddag zijn twee voorbij
gangers, een Scheveninger en een
Rotterdammer, op de Hoogstraat te
Rotterdam ernstig getroffen door een
zware balk, die van da tweede etage
van een in-aanbouw zijnd pand op
straat stortte. Werklieden gebruikten
daar nl. een balk met een katrol als
hijswerktuig en waren bezig daar
mee een reclame bord op te trekken.
Plotseling schoot de balk los, plofte
op straat en kwam bij .het omkante
len terecht op de juist passerende 60-
jarige kantoorbediende S. uit Sche-
veningen en de 59-jarige opzichter
Van B., woonachtig in Rotterdam-
Zuid. Vooral S. werd zwaar aan hoofd
en rug gewond. Beiden zijn in het
ziekenhuis Coolsingel ter verpleging
opgenomen. De bouwpolitie en de re
cherche stellen een onderzoek in.
Wilde stakingen
in Groningin
In Groningen dreigt een nieuwe
stakingsgolf de arbeidsvrede te ver
storen, al ziet het er niet naar uit,
dat deze dit keer lang zal duren,
daar de stakers geen steun onder
vinden van de vakbonden.
Het betreft hier een staking in de
strocartonfabrieken. Reeds maan
denlang zijn er loononderhandelin-
§en gaande tussen organisaties en
edrijven, doch de arbeiders van elf
fabrieken hebben besloten een vier
entwintig uurs staking te houden,
die tot morgenochtend 6 uur zal du
ren.
De Christelijke vakbond heeft de-
zo staking met klem ontraden.
„GEMEENTELIJKE
GAS-VOORZIENING
ZUID-HOLLAND",
In het stadhuis te Rotterdam is
gisteravond een vergadering gehou
den van de algemene raad van de or
ganisatie van samenwerking „Ge
meentelijke Gasvoorziening Zuid-
Holland".
Mededeling werd gedaan van de
door de raden der deelnemende ge
meenten gedane benoeming van le
den van de algemene raad. Gekozen
z(jn daarin: voor Rotterdam de wet
houders H .E. van den Brule en J.
van Tilburg, alsmede mevrouw M.
BlokWouts en de heren J- H. Nef-
kens, L. M. Bliek, M. Frenkel, H. C.
Kranenburg, A. R. de Kwaadsteniet
en C. van der Linden, voor 'sGraven-
hage de wethouders mr. J. van Aart-
sen en Th. M. Dresmé, alsmede,, dr.
mr. J. A. M. van Staaij, mr. A. J. Dan-
kelman, W. H. A. Nuij, H Swart en
W. Verburg, voor Lelden wethouder
D. van der Kwaak, alsmede H. C. van
der Hoeven, S. M. Stolp en A. van
Dijk, voor Delft burgemeester D. de
Loor en wethouder J. A. Lausberg,
voor Gouda burgemeester mr. dr. K.
F. O. James en G M. Nederhorst en
voor Schiedam wethouder mr. M. J.
M. van Kinderen en J. Weergang.
De vergadering benoemde tot le
den van het college van beheer: wet
houder J. A. Lausberg, Delft, burge
meester mr. dr. K. F. O. James, Gou
da, wethouder mr. J. van Aartsen,
Den Haag, wethouder D. van der
Kwaak, Leiden, wethouder H E. van
den Brule, Rotterdam en wethouder
mr. M. J. M. van Kinderen, Schie
dam.
Tot voorzitter en plaatsvervangen
de voorzitter van de algemene raad,
tevens resp. voorzitter en plaatsver
vangend voorzitter van het college
van beheer werden gekozen: wet
houder H E. van den Brule, Rotter
dam en burgemeester mr, dr. K. F.
O. James, Gouda.
Hp vnlcrpndp /lucr naarministerie meende te moeten con-
1/C vuigcnuc uag Iiddi c]Uderent dat de ten laste iegging
voetbalmatch
Gistermiddag stonden voor
kantonrechter van Hoorn drie Enk-
huizers terecht. Deze heren waren
het d>e op 13 September geen vinger
uitstaken toen hun vriend, evenals
zij stomdronken, te water raakte en
voor hun ogen verdronk.
Alleen een vierde makker had, zij
het bescheiden pogingen aangewend
de drenkeling te bereiken en daar
door werd hij niet als verdachte
maar als getuige gedagvaard.
De heren draaiden er zo om heen,
dat de ambtenaar van het openbaar
Het Spaansche Huiske zucht in eenzaamheid
JONGENS MOGEN SLECHTS VRIJEN MET DE
TOESTEMMING VAN DOUANE-BEAMBTE!
Zolang de eenwording in Europa ven, doofde tot as: nu wacht men op
nog geen vaststaand feit Js, zullen ge- de nieuwe weg!
vallen, zoals deze momenteel in Lim
burg bestaan en reeds jaren met een
mokkend hart door het leven ge
dragen zijn, nog wel even voortdu
ren, alhoewel in Echt thans de hoop
'weer eens) fel opleeft, dat de moei
lijkheid daar opgeheven zal worden.
Toen de grillige grenzen van Eu
ropa door de geschiedenis getrokken
werden, kwam er onder Sittard,
even ten Oosten van Echt, een denk
beeldige lijn, die prcies een klein ge
huchtje, „Spaansche Huiske", in
tweeën sneed en zelfs sommige hui
zen in het plaatsje voor de helft op
Nederlands- en voor de andere helft
op Duits grondgebied plaatste.
Zegt minister nu: „Ja?"
In het Oostelijk gedeelte van Echt
herleeft echter thans de hoop, dat de
gewraakte „verboden zone" langs de
Nederlands-Duitse grens opgeheven
wordt. Er is een nieuwe rijksweg
geprojecteerd tussen oude en nieuwe
mijnstreek: een regelrechte verbin
ding HeerlenVlodrop. Deze auto
baan zou hier vlak langs de grens
komen te lopen en aldus heeft men gehucht, vaak zelfs dwars door de
voor' de derde maal echter al dei huizen: Wie door de Hollandse voor-
beste verwachtingen dat de 500-m. I deur binnenstapt kan er door het
Duitse achterpoortje weer uit en
passeert dan, onbewust, ergens in de
gang of de keuken ,de slagboom".
Maar met de slingerende grillen van
die onzichtbare streep zitten de cir
ca 80 inwoners nu toch maar al ja
renlang te haspelen. Want enkel
daardoor stoot een papieren gordijn
van tijdrovende rompslomp hen af
van de „vry- wereld". Zelfs
Eenzaam en ongebrepen.
Het is nooit druk geweest in
Spaansch Huiske, het gehucht onder
de gemeente Echt. Spaans van naam
en kom-af, Duits van tong en taal,
Nederlands van hoofd en hart....
niemands land in feite en practyk.
Want Spaansch Huiske, 18 huizen in
totaal, ligt geheel binnen de «500-m.
strook en is dus, én voor de Duitsers
uit Saeffelen, dat vlakbij ligt, én
voor de mensen van Koningsbosch-
Echt, verboden zone.
Wie naar Spaansch Huiske
moet zich 's morgens met een geldige
reden voor een pas melden op het
bureau der douanes. Zou men cr des
middags onverwachts heen moeten,
dan zit er niets anders op dan uit te
stellen tot de andere dag. Want de
verblijfsvergunningen worden alleen
tussen 8 en 12.30 uur verstrekt. Zon
der papieren loopt men de kans op
een verbaal, soms van circa 30.
Het „Papieren gordijn."
Do grens loopt hier pal door het
strook gaat verdwijnen. De eerste
keer heeft men vergeefs heil ver
wacht van een request naar Den
Haag. „Neen" schreef de minister
van Financiën terug. Voor de twee
de maal gloeide het optimisme aan,
toen de Duitsers aan hun kant van
de grens de strook vrijgaven. De
hoop, dat nu ook aan Nederlandse
ziide de strook zou worden vrijgegp-
verkeer wordt over een modderige
landweg met een grote boog precies
buiten Spaansch-Huiske om geleid.
Alleen geregelde en bonafide bezoe
kers krijgen een pas voor een jaar.
Heel de rest moet naar het bureau,
zo vaak ze iets te doen hebben op
Spaansch-Huiske.
Lang leve Bureaucratius!
,,Het is ja alles kwatsch" zeggen
de bewoners van dit gehucht in half
om half Duits-Nederlands. En inder
daad, sinds de instelling van de 500
meter-strook na de oorlog, ontston
den er de vreemdste en dwaaste si
tuaties Zo mogen de mijnwerkers
en de meisjes van de Philips-fabriek
te Sittard niet in Spaansch-Huiske
in hun bus stappen. In weer en wind
moeten de inwoners eerst te voet de
verre tocht tot buiten het „smokkel-
front" maken, daar wachten, instap
pen en.... dezelfde weg terugry-
den.
Amor in de knel
Zo heeft iedereen in Spaansch-
Huiske zijn bezwaren: neringdoen
den blijven gebonden aan de 20
huisgezinnen van het gehucht en er
valt met de beste wil geen klant bij
te winnen. Er is één café waar tot
voor kort enkele stamgasten uit Ko-
ningsbosch-Echt geregeld kwamen
kaarten. Die liefhebbers stonden be
halve op de lei óók broederlijk bij
een op een gezamenlijke pas. Ook
de echte liefhebbers hebben klach
ten: „Als e_n cavalier ons naar huis
wil brengen moet hij bij de paal met
het beruchte bordje al zijn afscheid
fluisteren", mokken de jongedames.
Nóg sterker: Voor een vaste verke
ring heeft men behalve het hartje
van een Spaanse (Huiskese) schone
en de toestemming der diverse pa
pa's en mama's.... ook een papier
tje van de douanes nodig!
legging
juist was.
Dronkemans tranen.
Zy hadden op straat wel even
staan huilen maar deze dronken-
mans-smart was toch wel het enige
geweest, waarmee ze hun vriend her
dacht hadden. De volgende dag ver
gezelden ze hun voetbalclub weer,
alsof er niets gebeurd was. Ten huize
van getuige W. hadden ze overlegd
wie de politie moest waarschuwen.
Het lot wees D. aan, die echter al
vorens bij de politie binnen te gaan,
tot zijn knieën in het water stapte.
Mild vonnis.
De ambtenaar van het openbaar
ministerie noemde hun houding lam
lendig en eiste tegen ieder van de
drie 3 weken hechtenis.
De kantonrechter hield echter re
kening met hun door drank ver
traagd reactievermogen en hun ver
der onbesproken gedrag. Hij veroor
deelde hierop alle drie tot f 75 boete
en een maand voorwaardelijk met
een proeftijd van twee jaar.
De Amsterdamse rechtbank heeft
gistermiddag drie zaken behandeld
tegen jonge Amsterdammers, die er
van beschuldigd verden postwissels
vervalst te hebben.
Jhr. mr A. Reigersman, officier
van justitie, eiste tegen de 32-jarige
filmoperateur H„ die hij de „auctor
intellectualis" in deze zaak noemde,
een gevangenisstraf voor de tijd van
2 jaar en 6 maanden met aftrek cn
voorwaardelij ke terbesch ikkingstel-
ling van de regering, tegen de 23-
jarige fotograaf K. wegens valsheid
in geschrifte en poging tot oplich
ting een gevangenisstraf voor de tijd
van 1 jaar en 6 maanden met aftrek,
en tegen de 22-jarige focusslijper
Van H. wegens valsheid in geschrifte
en het gebruik maken van een vals
geschrift eveneens een gevangenis
straf voor de tijd van 1 jaar en 6
maanden met aftrek.
De drie verdachten bekenden ter
zitting het hun ten laste gelegde. De
filmoperateur heeft op eén dag in
December 1952 bij tal van postkan
toren in de hoofdstad in totaal 22
valse postwissels elk ten bedrage
van 48 aangeboden en geïnd.
In Juni 1953 heeft hij met zijn
zwager K. en de derde verdachte
Van H. opnieuw een negentigtal val
se postwissels vervaardigd.
In zyn requisitoir tegen de verd.
zeide mr. Reigersman o.m.: „Deze
zaak heeft een ernstig karakter. Het
misdrijf is gepleegd na ryp beraad
en het geheel is op geraffineerde wij
ze in elkaar gezet". Hij achtte ten
slotte Van H. even schuldig als K.
en eiste daarom tegen hem dezelfde
straf als tegen de fotograaf.
De rechtbank zal in deze zaken op
18 November a.s. uitspraak doen.
