S)e ft2idóeSoma/nt
Westerse Drie beraden zich te Londen Kleurentelevisie
Moskou, Triëst en Nabije Oosten
op het menu
Adenauer sprak een woordje mee
Frans offensief
in Indo-China
Poolse kerkvervolging heeft
ook *n politieke achtergrond
Explosie op Amerikaans
vliegdekschip
Een zeldzaamheid, zelfs in de haven van New York
Engeland en het
EDG-verdrag
Mijnwerkers
zaten opgesloten
Rustig herfstweer
Directeur: C. M. v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ZATERDAG 17 OCTOBER 1953
45ste JAARGANG No. 13019
Papengracht 32, Tel. 20015. Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., f 2p. mnd., f 6.p. kwart. Franco p. p. f 6.80. - Advert.: 15 ct p. mm. Telefoontjes f 1.50
GEHARREWAR
OM TRIËST
|"\EZER DAGEN ZIJN te Londen
de drie Westerse vrienden, de
ministers Dulles, Eden en Bidault,
tezamen gekomen om eens een hartig
woordje met elkaar te praten. Wat zij
samen willen zoeken is, volgens het
woord van Dulles, de „grondslag voor
een duurzame vrede".
Zo'n grondslag zou in elk geval
moeten zijn: overeenstemming tus
sen de volken. Speciaal: overeen
stemming met Sovjet-Rusland. En
daarom zal de vraag, hoe de kloof
tussen het Westen en Sovjet-Rus
land te vei-kleinen, wel het centrale
punt van bespreking uitma
ken, want dat is het kern-pro
bleem van de hele internationale po
litiek van onze dagen. Zou
0 men erin slagen dit kernpro
bleem tot oplossing te bren
gen, dan was de oplossing van zovele
andere brandende vraagstukken kin
derspel.
Maar zolang dat niet het geval is
en wij zien geen enkele mogelijk
heid, dat dit in de naaste toekomst
zou gebeuren, ondanks alle pogin
gen van Churchill om Malenkof per
soonlijk met het Westen in contact
te brengen zal men zich moeten
blijven bezig houden met de Euro
pese Defensie Gemeenschap, met de
Viermogendheden-conferentie over
Duitsland, met de krijgsgevangenen
in Korea, met1, het geharrewar om
Triëst (een vette kluif voor Visjins-
ki) en zovele andere kwesties.
Er is dius stof genoeg voor de
drie' vrienden daar in Londen om
zich het hoofd over te breken, maar
twee punten zullen wel voornamelijk
de aandacht gevraagd hebben, n.l.
df- Europese Defensie Gemeenschap
en Triëst.
Generaal Gruenther, die dezer da
gen in ons land geweest is, heeft het
nog eens duidelijk gemaakt,"dat bij
alle vorderingen, welke wij ge
maakt hebben, het einddoel nog lang
niet bereikt is en dat wij met alle
macht er naar moeten blijven stre
ven ons zou sterk mogelijk te maken.
Dat is alleen bereikbaar door inscha
keling van Duitsland en daarover
zullen Dulles en Eden wel enige
harde noten kraken met vriend
Bidault.
Men moet toegeven, dat de kwestie
tamelijk ingewikkeld is, omdat de
Fransen inderdaad zitten te houden
met hun slepende oorlog in Indo-
China en daarom de beschikking
over hun soldaten in eigen hand wil
len hebben, maar aan de andere kant
is' het belang van West-Europa te
vens een levensbelang voor hen zelf.
UET TWEEDE ZWAARTEPUNT
**van de besprekingen zal gelegen
zijn geweest in de kwestie-Triëst.
Zulke kleine gebieden, welke twist
appels zijn tussen twee aan elkaar
grenzende landen, kunnen het uit
gangspunt zijn voor grote verwikke
lingen. Dat was het geval met Dan
zig, dat aanleiding werd tot de
tweede wereldoorlog en nu is het
weer Triëst, dat dreigt te worden
opgeblazen tot een kwestie van we
reldomvattende betekenis. Als men
niet oppast, slaagt straks de Sovjet-'
Unie er in om notabene via de
Veiligheidsraad de onveiligheid
zó enorm te vergroten, dat de gek
ste dingen kunnen gebeuren.
Wat men de Sovjet-Unie in deze
terecht kan verwijten, is, dat zij het
geval buiten alle proporties tracht op
te blazen; men kan haar niet ver
wijten, dat zij het Westen beschul
digt van verdragsschennis. Met an
dere woorden- het argument van
Moskou is iuridisch gerechtvaar
digd en formeel heeft Visjinksi ge
lijk, als hij zegt: Hier wordt het Ita
liaanse vredesverdrag geschonden
en dus moet de Veiligheidsraad daar
een stokje voor steken.
Het vredesverdrag met Italië be
paalt nl. dat de Veiligheidsraad een
gouverneur moet benoemen voor het
vrij gebied Triëst en verantwoordelijk
zal zijn voor de onafhankelijkheid
van dit gebied. Maar de Veiligheids
raad kon niet tot overeenstemming
komen over de benoeming van de
.gouverneur en daarom bleef Triëst
maar zolang onder Brits-Ameri
kaanse bezetting. Dat bleef zo jaar
in jaar uit en thans schijnen de
Amerikanen en Britten het zat ge
worden te zijn en willen zij weg. De
stad Triëst met zijn begerenswaar
dige haven willen zij toevertrouwen
aan de Italianen, wat op zichzelf ge
rechtvaardigd is, daar de bevol
king van Triëst absoluut Italiaans is.
De verwarring dreigt nu ten top te
stijgen, daar de bemoeiingen van
Moskou de pogingen, om het als
nog met Tito eens te worden, vólko-
komen doorkruisen. Tito is genegen
te praten met de betrokken landen
(Amerika, Engeland en Italië), iets
waartoe Amerika en Engeland ook
wel bereid zijn als Rusland er maar
buiten blijft; maar als Tito ziet, dat
Rusland er in slaagt de positie van
de tegenpartij in de Veiligheidsraad te
verzwakken, zal hij niet nalaten er
een schepje op te doen.
Alle verwachting is nu, dat de Vei
ligheidsraad kennis zal nemen van de
pogingen, welke onderling gedaan
worden om tot overeenstemming te
komen en derhalve zal besluiten,
de behandeling van de zaak op te
schorten teneinde het resultaat van
deze pogingen af te wachten.
Laten wij hopen, dat ook hier het
spreekwoord bewaarheid zal wor
den, dat de soep niet zo heet gegeten
wórdt als zij-wórdt
De Amerikaanse minister John Foster Dulles, de Britse minister Anthony
Eden en de Franse minister Georges Bidault ontmoetten elkaar gisteroch
tend om 11 uur op het Foreign Office te Londen om hun definitieve goed
keuring te hechten aan de nota, die reeds in de Westerse ambassades te
Moskou klaar lag.
Gisteravond werd een kort communiqué uitgegeven, waarin gezegd werd:
„De ministers zijn hun besprekingen begonnen over een antwoord op de
Sow jet-nota van 26 September j.l., het probleem-Triëst en de toestand aan
de Israëlisch-Jordaanse grens. De besprekingen worden Zaterdag voort
gezet".
HET ISRAËLISCH-JORDAANSE
INCIDENT.
Een woordvoerder van 't Britse
ministerie van Buitenlandse Zaken
weigerde nog iets toe te voegen aan
dit summiere communiqué.
Verrassend was de mededeling, dat
de ministers ook hebben gesproken
over het Israëlisch-Jordaanse vraag
stuk.
In dit verband wordt vernomen dat
de ministers Bidault en Foster Dul
les een Brits protest bij de Israëlische
regering tegen het jongste incident
aan de Israëlisch-Jordaanse grens
hebben onderschreven.
Een woordvoerder heeft meege
deeld, dat de drie ministers het er
over eens waren, „dat de toestanjl
aan de Israëlisch-Jordaanse grens als
„zeer ernstig" moet worden be
schouwd".
Volgens zegslieden zijn de minis
ters niet gereedgekomen met het op
stellen van een antwoord op de
Sow jet-nota. Naar vernomen wordt
hebben de ministers zich beziggehou
den met een herziening van het ont-
werp-antwoord, waarin, naar ver
luidt, een conferentie van de minis
ters van Buitenlandse Zaken van de
Grote Vier op 9 November te Lu
gano voorgesteld werd.
Volgens Ass. Press zijn de minis
ters gisteravond overeengekomen de
hand te houden aan het Brits-Ame-1
rikaanse besluit om zone A van j
Triëst te ontruimen en aan Italië
over te dragen.
Te Londen wordt verwacht, dat de
Turkse ambassadeur er bij de Grote
Drie op aan zal dringen het Joego
slavische voorstel voor het op korte
termijn houden van viermogend-
hedenbesprekingen door de in het
vraagstuk Triëst betrokken staten, te
aanvaarden.
Uit officiële kringen wordt verder
vernomen, dat de ministers ook over
wogen hebben of zij op korte termijn
Rusland zullen uitnodigen voor be
sprekingen o-ver een non-agressie
verdrag tussen het Oosten en Westen.
In verband met bezwaren van de
Westduitse bondskanselier Adenauer,
om dit aanbod reeds nu te doen, heb
ben - zij de beslissing tot heden uit
gesteld.
De Nederlandse ambassadeur dr. J.
H. van Roy en is gisteren te Washing
ton door de waarnemende minister
van Buitenlandse Zaken Walter Be
dell Smith ingelicht over
in Lon-
ADENAUER KWAI ER TUSSEN.
West-Duitslands kanselier, Aden
auer, heeft te elfder ure een vertra
gende invloed uitgeoefend op het
streven van de drie Westelijke mi
nisters van Buitenlandse Zaken, die
thans te Londen maatregelen bespre
ken om zo spoedig mogelijk tot een
aan Duitsland gewijde conferentie
met Moskou te komen.
In een nota heeft Adenauer name
lijk ernstige bedenkingen geuit tegen
het aanbieden van „veiligheidsgaran
ties" aan Rusland op dit ogenblik,
aangezien naar zijn mening éérst
Europa's defensie geregeld dient te
worden. Als gevolg hiervan overwe
gen de drie ministers nu, een wijzi
ging aan te brengen in de reeds op
gestelde uitnodiging-tot-een-gesprek,
bestemd voor het Kremlin.
Donderdag is in New York een de
monstratie met televisie in kleuren
gegeven, welke naar de mening van
waarnemers in de toekomst zal
worden aangemerkt als de officiële
geboorte van de kleurentelevisie. Bij
uitzendingen volgens het gedemon
streerde systeem in kleuren kan het
beeld ook op een gewone ontvanger
in zwart-wit ontvangen worden.
Men toonde zich zeer tevreden over
de ontvangst der kleuren in fijne
schakeringen, aldus de „Daily Tele
graph".
De Oder-Neisse-grens
De Franse troepen zijn in Indo-
China een offensief begonnen, dat
het grootste is sinds vele jaren. Naar
gemeld wordt worden er. goede vor
deringen gemaakt. De Fransen ruk
ken op in het dal van de Rode
Rivier en ontmoeten geen tegenstand
van betekenis.
Colonnes tanks, geharde parachu
tisten en infanterie worden tijdens
de opmars voorzien van voorraden tatie van de kardinaal zijn afgelegd,
De strijd der Poolse regering tegen
de Katholieke Kerk en haar geeste
lijkheid schijnt behalve haat tegen
Kerk en goddienst ook een buiten
landse politieke doelstelling als ach
tergrond te hebben. Het is het blad
„Bulletin", een uitgave van de voor
lichtingsdienst der Westduitse rege
ring, dat hierop wijst, waarbij het
blad zelf spreekt van een „openlijke"
oorlogshetze tegen de Bondsrepubliek.
Het blad maakt deze gevolgtrek
king zowel uit de officiële verklarin
gen, die in Warschau over de arres-
door een vloot van honderd Dakota'
de grootste „luchtbrug" die er ooit
in Indo-China is georganiseerd. Vaar
tuigen van de Franse marine hebben
troepen aan land gebracht achter de
linies van de Vietmirih. De spoor
wegen waarover de vijand de be
schikking had zijn alle door de ge
lande troepen vernield.
als uit de getuigenissen tijdens het
onlangs gevoerde proces tegen de
bisschop van Kielce, mgr. Kaczma-
rek-
Kardinaal Vfyszynski is ervan be
schuldigd een actie tb hebben ge
voerd, die schadelijk zou kunnen zijn
Minstens 30 doden
Een ontploffing aan boord van het
Amerikaanse vliegdekschip „Leyte",
dat te Boston in dok ligt, heeft Vrij
dagmiddag minstens 30 doden en 40
gewonden geëist. Er brak brand uit
en drie uur na de ontploffing was
men nog bezig met blussen. Tot laat
in de avond heeft men naar mogelijke
slachtoffers gezocht.
De gezagvoerder van het 27.000 ton
metende schip, kapitein-ter-zee Tho
mas Ahroom zei te geloven, dat de
meeste doden onder de officieren ge
vallen zijn. Daarnaast werden enige
de drie- matrozen en burgerwerklieden het
slachtoffer.
De oorzaak van de ontploffing
staat nog niet vast. Toen het ge
beurde, waren ongeveer 1400 beman
ningsleden aan boord.
De gezagvoerder is van mening, dat
de ontploffing op het dek beneden
het hangardek is ontstaan; Het ergst
werd een officiers verblijf en het ver
blijf van de adjudant-onderofficieren
getroffen. De vliegtuigen, die bij het
schip behoren, en de bemanning
daarvan bevonden zich aan de wal.
De „Leyte" is in April 1946 in
dienst gesteld. Het schip heeft in de
Koreaanse wateren dienst gedaan en
was, na een reparatieperiode van
tien maanden, bijna weer gereed om
het ruime sop te kiezen.
Een zeldzaamheid, zelfs in de- haven van New York 's wereld grootste havenstad, toont deze indrukwekkende
luchtfoto. Zeven van de grootste passagiersschepen lagen gelijktijdig aan de kaden in de Hudsonrivier,
gedurende iets minder dan drie uur. Het zijn, van rechts op de voorgrond naar links: de „Saturnia" uit Italië;
de „America" en de „United States" van de United States Line; de „Ile de France" van de Franse passa-
gierslijn; de Cunarders „Queen Elizabeth" en „Caronia" en de „Gripsholm" van de ZwedenAmerikalijn. De
„America" arriveerde in de haven om 13.00 uur, waardoor de zeven schepen naast elkaar kwamen te liggen.
Te 15.30 vertrok de „Caronia" waarmee de „ketting" van zeven werd verbroken.
„met het oog op de aanslagen op de
integriteit van de grenzen der volks
republiek Polen". Deze beschuldiging
kan, gezien in verband met een in
de Poolse pers gepubliceerde verkla-
rng van „het Poolse episcopaat", vol
gens het „Bulletin", moeilijk twijfel
laten bestaan aan het feit, dat de
strijd om de Oder-Neisse-grens
mede de achtergrond van de arres
tatie vormt.
In deze zg. „verklaring van het
Poolse episcopaat heet het onder
meer: Het Poolse episcopaat merkt
op, dat in een tijd van versterkte ac
ties der Duitse zenivsionisten, die te
gen integriteit van onze grenzen aan
Oder en Neisse zijn gericht, een vol
ledige consolidering van het Poolse
volk nodig is. Daarom verzet het
episcopaat zich vastbesloten tegen de
politieke houding en acties van een
zeker deel van de Duitse hiërarchie
en van een groot deel van de Duitse
clerus, die tot de aandrijvers van de
anti-Poolse en revisionistische actie
behoren, waarbij zij zich zelfs beroe
pen de autoriteit van de apostolische
hoofdstad van het Vaticaan".
Er kan ook volgens het „Bulletin",
geen twijfel aan bestaan, dat deze
verklaring door de Poolse regering
is opgeseld. Zij is in volkomen over
eenstemming met de uitingen in de
Poolse pers, waarin het heet, dat dr.
Adenauer door Paus en Kerk ge
vierd wordt, „op het ogenblik, waar
op hij naar voren treedt rtiet een pro
gram van revisie van onze Oder-
Neisse-grens, van roof van onze ge
bieden, van de vernietigingen van
onze staat en van de vorming van
een nieuw gouvernement-generaal".
De Poolse „Trybuna Ludu" heeft
Paus Pius zelfs „de Duitse Paus"
genoemd, aan wie het volgens de
Poolse communisten te wijten was.
dat „de Duitse revisionisten van jaar
tot jaar werden aangemoedigd en
aangespoord tot nieuwe vijandige
handelingen tegen Polen".
Het kerkelijk bestuur van de onder
Poolse administratie gestelde gebie
den vormt een voortdurend wrij
vingspunt, hetgeen onlangs ook tot
uiting is gekomen in een protest van
de Poolse bisschoppen tegen van
staatswege voorgenomen aanvullin
gen van vacatures in dit gebied. Het
Vaticaan is er in 1945 toe overge
gaan in Breslau, Oppeln en Lands
berg apostolische administarties in te
richten, doch het heeft hier geen
bisschoppen benoemd, kennelijk om
dat de huidige grens nog niet als de-
"initief wordt beschouwd.
Het Duitse episcopaat heeft zich
eveneens op het standpunt gesteld,
dat de toestand achter Oder en Neisse
niet definitief zou zijn Het heeft
deze opvatting zeer duidelijk gede
monstreerd doordat het nog steeds de
vroegere leiders van e Duitse gees
telijkheid in deze provincies tot de
jaarlijkse bisschops-conferentie van
Fulda heeft toegelaten.
Naar verluidt heeft Churchill de
Franse minister van buitenlandse za
ken, Bidault, in ruil voor een spoedi
ge ratificatie van het EDG-verdrag
door het Franse parlement enige
voorstellen gedaan voor een nauwere
verbintenis tussen Engeland en de
EDG-landen.
De Britse voorstellen zouden om
vatten:
1. De een of andei-e vorm van Brit
se deelneming aan het klein Europe
se parlement, dat hét toezicht op de
EDG zou hebben.
2. Britse deelneming in de ministe
riële raad, die de strategie -van de
EDG zou uitstippelen maar dit
slechts in tijden, dat Britse belangen
daarbij betrokken zijn.
3. Het onder het commando van de
EDG stellen van Britse troepen, in
dien de NATO daartoe bevel geeft.
Dit zou kunnen betekenen, dat een
Britse divisie onder het bevel van
een Franse, Duitse, Belgische of Ne
derlandse generaal zou kunnen ko
men te staan. Italië en Luxemburg
zijn de andere leden van de EDG.
4. Een permanente Britse missie
bij het hoofdkwartier van de EDG
ter coördinering van de Britse mi
litaire plannen met die van de lan-
i den van de EDG.
ff
mêM
(Jongen uit Gunadala in India)
In de Bradford kolenmijn nabij
Manchester is Vrijdag brand uitge
broken in het gebouw, waarin zich
de machines bevinden voor het naar
boven., en naar beneden brengen
van de mijnwerkers.
Meer dan 500 mijnwerkers wer
den tijdelijk op 900 meter onder de
grond ingesloten. Daar de normale
uitgang geblokkeerd werd. Zeven
uur na het uitbreken van de brand
waren allen weer ongedeerd aan de
oppervlakte. Door het uitvallen van
de stroom hadden de mannen in het
donker gezeten.
HOE
wordt
het
weer?
(Geldig van Zaterdagavond tot 4
t Zondagavond. Opgemaakt te 10 j
I uur).
WEINIG WIND
Zwaar bewolkt met tijdelijk i
X enige regen of motregen maar
X later ook verspreide opklaringen. 1
Vanavond en vannacht hier en 1
t daar mistvorming. Weinig wind. 1
Ongeveer dezelfde temperatuur 5
als vandaag. 1
13 Oct.: zon op 7.09 en onder 17.40;
maan op 15.46 en onder 1.21 uur.
19 Oct.: zon op 7.11 en onder 17.38;
maan op 16.02 en onder 2.48 uur.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor
gen 7 uur luiden:
weer
temp.
HELSINKI
geheel bew.
6 C.
OSLO
motregen
3
STOCKHOLM
motregen
7
KOPENHAGEN
zwaar bew.
11
LONDEN
regen
9
AMSTERDAM
mist
10
BRUSSEL
mist
10
PARIJS
regen
12
BORDEAUX
regen
13
NICE
half bew.
14
BERLIJN
nevel
12
FRANKFORT
regen
13
MUNCHEN
nevel
12
ZURICH
mist
12
ROME
zwaar bew.
19
Hogedrukgebieden boven Rusland
en Scandinavië enerzijds en bij de
Azoren anderzijds oefenen invloed
op het weer in onze omgeving uit.
De luchtdrukverschillen zijn daar
door klein, zodat er maar weinig
wind heerst. Het temperatuursver-
loop is in verband hiermee sterk af
hankelijk van de bewolking. Van
nacht klaarde het in Zuid- en West-
Nederland op, waardoor daar flinke
afkoeling optrad en hier en daar
dichte mist gevormd werd. In het
algemene temperatuursniveau zijn
voor het weekeinde geen belangrijke
veranderingen te verwachten. De ge
middelde temperatuur in de eerste
helft van deze maand was ongeveer
1 graad Celsius boven normaal. De
over het algemeen zwakke winden
droegen er toe bij om deze periode
voor het gevoel zacht te doen lij
ken. Intussen nadert over de Britse
eilanden een oud Atlantisch regen
front, datmorgen in een deel van het
land enige neerslag zal veroorzaken.
Later op de dag zijn echter ook op
klaringen te verwachten.
Korreltje
Niet elk woord vertrouwe men.
