3)e CcidóeSoii^cmt
Koop nu een
j waterstofbommetje
Werkgevers en werknemers
gebruikten andere cijfers
Zou dat
voldoende zijn?
Ex-premier voor
de rechters
Planters hebben Atjeh verlaten
Israël geeft niet
thuis
Waterstofbommen tegen
voordeliger prijzen
Bijna gekookt in
de cockpit
Directeur: C. M. v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VRIJDAG 25 SEPTEMBER 1953
44ste JAARGANG No. 13001
Papengracht 32, Tel. 20015. Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., 2.p. mnd., f 6.— p. kwart. Franco p. p. 6.80. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes 1.50
Medisch onderzoek
vóór het huwelijk
DIJ de behandeling van de vierde
serie vraagpunten voor een
nieuw Burgerlijk Wetboek in de
Tweede Kamer is het probleem van
het geneeskundig onderzoek vóór het
huwelijk ter sprake gekomen. Een
buitengewoon belangrijk onderwerp,
omdat er tal van huwelijken niet
zouden zijn gestrand, indien cN; hu
wenden zich vóór het huwelijk me
disch hadden laten onderzoeken en
een eventueel advies van de arts om'
van het huwelijk af te zien hadden
opgevolgd. De laatste beperking
indien zij dit advies zouden hebben
opgevolgd dient men wel goed in
het oog te houden.
Prof. Meyers, die zich met de her
ziening van het Burgerlijk Wetboek
heeft belast, had deze voorziening
niet in zijn ontwerp opgenomen,
maar er was een amendement inge
diend door de socialistische afge
vaardigde mej. Zeelenberg, die in
dit amendement het medisch on
derzoek vóór het huwelijk verplicht
had gesteld, maar zo, dat hij de huwe
lijksvoltrekking alleen het bewijs zou
moeten worden overgelegd dat dit
medisch onderzoek had plaats gehad
en meer niet. Het was immers duide
lijk, dat dit verplicht onderzoek niet
zou mogen leiden tot een huwelijks
verbod, aangezien dit een niet toe
laatbare inbreuk zou betekenen op
de persoonlijke vrijheid en verant
woordelijkheid. Ook in het amende
ment van mej. Zeelenberg werd er
dus vanuit gegaan, dat zonder toe
stemming van de betrokken persoon
geen mededeling van de resultaten
van het medisch onderzoek aan der
den, ook niet aan de andere partij
bij het huwelijk betrokken, zou mo
gen worden gedaan. Men kent intus
sen het resultaat. Alleen de P. v. d.
A. heeft zich vóór dit amendement
verklaard, de overige partijen, uit
gezonderd enkele leden persoonlijk
stemden tegen, óók de chrstelijke
partijen, hoewel toch zelfs de
Synode van de Nederlands Her
vormde Kerk in een adres aan de
minister van Justitie en aan de Sta
ten Generaal daarmee haar instem
ming had betuigd.
*70ALS wy reeds zeiden is dit
vraagstuk van groot gewicht.
Maar de moeilijkheid is .aUereerst
deze. dat het hier een overheidsin
grijpen betreft in een zuiver parti
culiere aangelegenheid. Natuurlijk
kan het niet anders dan goed zijn
voor de verantwoordelijkheid van
degene, die wil gaan trouwen, in
dien men zich van te voren op de
hoogte stelt of er bezwaren van me
dische aard zijn, waarvan het goed
zou zijn, dat beide partijen daarvan
oo de hoogte waren. Maar men kan
nu eenmaal niet het al of niet door
gaan van het huwelijk daarvan af
hankelijk stellen, daar deze beslis
sing dienaangaande geheel in de per
soonlijke sfeer moet worden geno
men. Men kan dit betreuren of niet,
maar het hoge goed van de persoon
lijke vrijheid vereist dit.
De practijk echter maakt deze zaak
nog moeilijker. Men gaat nu een
maal niet tot een medisch onderzoek
over zo gauw men iemand heeft ont
moet of zo spoedig twee jongemen-
sen enige tijd met elkander omgang
hebben. Dan komen zulke zaken niet
ter sprake en het zou ook niet van
welgevoeglijkheid getuigen, indien
dit wel zou geschieden.
Op zijn vroegst zou deze verplich
ting onder het oog worden gezien,
indien beide jongemensen reeds ge
ruime tijd zijn verloofd en nadat de
omgang zich reeds heeft verdiept
tot liefde. Dus eerst pas op het ogen
blik, dat z\j er aan denken te zullen
gaan trouwen, komen het medisch
onderzoek en de resultaten daarvan
in het geding.
IJET is duidelijk, dat indien het on-
derzoek ongunstig zou uitvallen,
de beide huwelijkspartners voor een
zeer zwaar gewetensconflict zouden
worden geplaatst. Maar dit dan al
leen, indien de partner, voor wie het
medisch onderzoek ongunstig zou
zijn uitgevallen, de andere partij
dienaangaande op de hoogte zou heb
ben gesteld. Men kan dat immers
nooit eisen en zou hij of zij dat niet
doen uit angst, dat het huwelijk daar
op zou kunnen afspringen en zou dan
later dit gebrek zich openbaren in
het huwelijk zelf of in de kinderen,
dan zou juist dat medisch onderzoek
een bron worden tot tweespalt, om
dat de een deander dan zou ver
wijten, dat hij of zij tegenover haar
of hem de uitslag van het medisch
onderzoek zou hebben verzwegen. En
dan is men nog verder van huis.
Met zulk een wettelijke bapaling
mengt de overheid zich dus in een
conflict tussen twee verloofden zon
der daarbij een oplossing tc kunnen
geven.
Bovendien weet de medicus ook
niet alles. Hij zal onmiddellijk de
natuurlijke feiten kunnen vaststellen,
welke een huwelijk zeker ongewenst
maken, maar dit is slechts een zeer
klein percentage van de huwelijks
moeilijkheden. Hier spelen tal van
zielkundige en erfelijkheidskwesties
een rol, waarvan de achtergronden
ook een medicus kunnen ontgaan.
Hij zal deze zeker serieus onder de
ogen zien, maar als hij de achter
gronden niet kent, zal hij het geval
ook niet zuiver kunnen beoordelen.
Een ander gevaar is dit, dat hiermee
een begin van dwang in handen van
de overheid wordt gelegd in een zuiver
Loonoverleg is weer op gang
Professorale adviezen
Dc bijzondere vergadering van de
ministerraad heeft besloten drie des
kundigen te verzoeken advies te
verstrekken omtrent de Ioonkwestie.
Tot de aangezochten behoren prof.
dr. F. de Roos van de Vrije Uuiversi-
teit te Amsterdam, prof. dr. H. J.
Wifteveen van de Economische Hoge
school te Rotterdam en prof. dr. J.
J. J. Dalmulder van de Katholieke
Economische Hogeschool te Tilburg.
Dit advies wordt op korte termijn,
van Maandag a.s., ingewacht.
Zaterdag zal er nog een nieuw
contact plaats hebben tussen werk
gevers en werknemers in de Stich
ting van de Arbeid.
Beide partijen hebben zich ver
bonden geen mededelingen hierover
te verstrekken, om de nieuwe be
sprekingen niet te bemoeilijken.
NIEUWE BECIJFERINGEN
De hoogte der te verwachten stij
ging van de kosten van levensonder
houd na de huurverhoging en de an
dere maatregelen, die de prijzen van
het levensonderhoud zullen beïn
vloeden, vormt een punt van geschil
tussen werkgevers- en werknemers
organisaties.
Dit geschil wordt geweten aan de
uiteenlopende berekeningen, die het
Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft verstrekt.
Aan verscheidene hoofd-ambtena-
ren is opdracht gegeven de becijfe
ringen, die van de zijde der werk
gevers en werknemers tijdens de
loononderhandelingen werden ge
bruikt na te rekenen.
Gistermorgen vond in het ge
bouw van het Centraal Bureau voor
de Statistiek een conferentie plaats,
waaraan werd deelgenomen door de
adjunct-directeur van het CBS, prof.
Versteeg, prof. Brouwers, secretaris
generaal van Economische Zaken,
dr. Pen, hoofdambtenaar van Econo
mische Zaken, dr. Van Dierendonck,
hoofdambtenaar van Sociale Zaken,
en prof. Koopmans, raadadviseur
aan het ministerie van Financiën.
Het kabinet stelt vooral belang in
de juiste becijfering van de con
sumptiebeperking, die bij de loon
onderhandelingen een zo belangrijke
rol speelt. Blijkbaar wordt getwij
feld aan de juistheid van de cijfers,
die werkgevers- en werknemersor
ganisaties als basis hebben geno
men.
Nieuwe becijferingen, die met gro
te spoed en na langdurig overwerk
op het CBS zijn gemaakt, zullen par
tijen wellicht in staat stellen, alsnog
nader tot elkaar te komen.
Minister-president dr. W. Drees,
die met minister J. Algera volgende
week de eerste vlucht naar Johan
nesburg zal meemaken, wil gaarne
voor zijn vertrek de gehele Ioon
kwestie geregeld zien.
De bezittingen van ex-koning Fa-
roek van Egypte paleizen, land
huizen, jachten auto's en landerijen
die naar schatting ruim vijftig
millioen waar zijn, blijken voldoende
te zijn om de. schulden te dekken,
aldus meldt de dienst voor de belas
tingen, die er aan toevoegt, dat mis
schien nog iets zal overblijven.
De dienst der t belastingen maakt
aanspraak op ruim dertig millioen
gulden. Egyptische en buitenlandse
firma's eisen ruim vijftien millioen.
Wegens hoogverraad moet de voor
malige premier van Egypte, Ibrahim
abdel Hadi Zaterdag verschijnen
voor het revolutionnaire tribunaal.
Hij wordt er van beschuldigd, on-
geoorlloofde verbintenissen te heb
ben onderhouden met buitenlandse
kringen en te hebben samengezwp-
ren tegen de veiligheid van de
staat, waardoor hij het nieuwe ré-
giem in gevaar bracht.
De toestand is nog vrij verward
Op advies van de gouverneur van Noord-Sumatra zijn alle employé's
van de bij de Avros (Algemene vereniging van rubberplanters ter Oost
kust van Sumatra) aangesloten ondernemingen in Atjeh naar elders over
gebracht. De vrouwen en kinderen der employé's waren reeds enige dagen
geëvacueerd. Het personeel van de ondernemingen is thans voorlopig voor
een deel ondergebracht in de vacantiecentra van Oost-Sumatra: Brastagi
en Prapat. Uit andere berichten, welke Djakarta bereikten, blijkt, dat ook
een aantal ambtenaren en ambtenaarsgezinnen uit plaatsen in Atjeh naar
Medan zijn geëvacueerd.
MEESTER VAN DE SITUATIE?
DJAKARTA, 24 Sept. „De toe
stand in Atjeh is sinds Zondag niet
slechter geworden", zo verklaarde de
Indonesische premier, Ali Sastroa-
midjojo, vandaag. Maar zijn minister
van Voorlichting, dr. Tobing, was
voor de radio heel wat optimistischer:
„Wij zijn de toestand meester".
Naar thans bekend is geworden,
zijn Zondagavond de eerste-luitenant
Ibrahim Saleh en 87 man van zijn
compagnie, die in Sidikalang in Ta-
panoeli was gelegerd, van hun onder
deel, gedeserteerd en naar Atjeh ver
trokken. Saleh en de 87 manschappen
zijn alle Atjehers, de overige 31 mi-
weet waar deze dwang zal ein
digen. Het is een kwestie van: prin-
cipiis obstal! Wees voorzichtig met
het binnenhalen van de overheid in
deze gevoelige en persoonlijke ma
terie.
Toch is het goed, dat deze zaak
weer eens aan de orde is gekomen. De
aandacht is weer eens gevestigd op
een zaak, die voor tal van mensen
en ook voor de maatschappij van
het hoogste belang is. En men is
daarbij dan tot de conclusie geko
men, dat de moeilijkheden aan een
huwelijk verbonden alleen in de per
soonlijke sfeer kunnen worden opge
lost. Hier ligt namelijk een taak voor
de religie.
De zielzorgers zijn het, die hun
jeugdige volgelingen op zaken, als
hier aan de orde zijn, attent kunnen
maken. Zij alléén zijn het, die hen
ervan kunnen overtuigen, dat zij goed
zullen door zich bijtijds door een me
dische keuring ervan te overtuigen
of hun lichamelijke en psychische
toestand zo is, dat zij met recht en
reden niet alleen op een bovenna
tuurlijk maar ook op een natuur
lijk goed huwelijk zullen kunnen ver^
trouwen. En daarom zullen de ouders
in belangrijke mate kunnen mede
werken in de overtuiging, dat het be
ter is, dat hun kinderen geen huwe
lijk sluiten dan een- ongelukkig hu
welijk. Maar omdat dit alles zal moe
ten blijven in de persoonlijke sfeer,
zal de overheid hier buiten moeten
blijven en kan dit alleen worden
overgelaten aan die instanties, die
door persoonlijk contact dienaangaan.
de invloed kunnen uitoefenen. Er
daarom kan deze zaak alleen in de
geestelijke sfeer tot individuele op-
persoonlijke zaak zonder dat men lossing worden gebracht.
litairen van de compagnie waren niet
van Atjeh afkomstig.
De deserteurs zijn met een jeep van
het leger en in twee burger jeeps naar
Kotatjane in Zuid-Atjeh getrokken.
Zij gaven voor, op oefening te gaan
en namen ook de wapens mee van de
31 andere manschappen van de com
pagnie. Voor hun vertrek verbraken
zij de telefoonverbindingen Van Ko
tatjane zijn zij naar Matjam Koem-
bang getrokken en vandaar naar
Blang Kedjeren.
HOE HET BEGON.
Volgens evacué's die te Belawan
zijn aangekomen, begonnen de ge
vechten te Lhok Seumawe in de
nacht van 20 op 21 September. De
aanvallers, die met vuurwapens, kris
sen en messen waren gewapend, kwa
men zowel met auto's als met prau
wen.
Zij waren gekleed in zwarte en
khaki uniformen en droegen op hun
mouwen kentekenen van de „Tentara
Islam Indonesia". De opstandelingen
zouden zware verliezen hebben gele
den. Bij de haven had men vele ge
sneuvelden zien liggen.
Volgens de „Tangsa" een blad
te Medan is een overval op de po
litiekazerne te Langsa mislukt, waar
bij 21 van de aanvallers werden ge
dood of gevangen genomen. De re
bellen slaagden er echter wel in, het
spoorwegstation tijdelijk in handen
te krijgen.
Het is thans uit in beslag genomen
documenten gebleken, dat de opstand
onder leiding staat van Teungkoe
Dabed Beuroeh, de voormalige mili
taire commandant van Atjeh. Volgens
vroegere berichten zou hij reeds zijn
gearresteerd, maar dit blijkt niet juist
De Israëlische regering heeft de
haar door generaal Vagn Bennike,
chef-staf van het waarnemerskorps
der Verenigde Naties in Palestina, ge
geven opdracht om het-werk aan een
kanaal in de aan Syrië grenzende
gedemilitariseerde zóne te staken,
verworpen.
Dit is door de Israëlisdie minister
van buitenlandse zaken, Mosje Sjaret,
schriftelijk aan generaal Bennike
medegedeeld. De tekst van Sjarets
I antwoord is Donderdagavond te Tel
Aviv gepubliceerd.
De Noorderlijkste nederzetting op aarde
rappr /ff;
Enige journalisten en fotografen, die per helicopter naar de vliegbasis Thule in Groenland waren gekomen, na
men de gelegenheid waar, om een bezoek te brengen aan de Noordelijkste nederzetting op aarde, het Eskimo
dorp Kanak, in Noord-Groenland. In de lente van dit jaar verlieten 70 Eskimo's Thule, op zoek naar een plek,
waar het lawaai van de luchtbasis, het wild deze Eskimo's leven van de jacht niet zou afschrikken. De
Eskimo's stichtten Kanak, waar zij gingen wonen in pre-fabricated woningen, hun beschikbaar gesteld door
de Deense regering. Een gebouw moet van Thule naar Kanak worden gebracht; dat is de kerk, men hoopt dit
werk de volgende zomer te kunnen doen. Thans wordt de school gebruikt als kapel. De 28-jarige predikant
onderwijzer, Peter Jensen. Hij staat voor de school in Kanak, die thans ook als kapel dienst doet. (rechts). Een
van de inwoonsters van Kanak is Simekag (15 jaar). Eskimokinderen van alle leeftijden ziet men roken.
Ook geschikt voor
smalle beurzen
De Amerikaanse specialisten in
atoomenergie zijn met hun onderzoe
kingen zo ver gevorderd, dat Amerika
binnen afzienbare tijd de waterstof
bom (het vernietigendste wapen,
waarover de mensheid thans be
schikt) veel eenvoudiger en vooral
veel goedkoper zal kunnen fabrice
ren dan zelfs de gewone atoombom-
Bovendien zal niet alleen Amerika
dat kunnen ,want het nieuwe pro
cédé zal elk land met een niet te klei
ne militaire begroting in de toekomst
in staat stellen zelf een voorraad wa
terstofbommen te vervaardigen.
Dit nieuws heeft gisteren in de
Amerikaanse hoofdstad enige op
schudding gewekt, hoewel het uiter
aard in het stadium nog niet van re
geringszijde is bevestigd.
Volgens A.P. is het nieuws uitge
lekt, nadat president Eisenhower ge
durende ruim drie uur besprekingen
Schade in Normandië
door springvloed
De springvloed van Donderdag
heeft langs de kust van Normandië
schade veroorzaakt. De zee brak
door dijken bij de baai van Veys, na
bij Isigny, die reeds stormschade
hadden opgelopen en die nog niet
waren gerepareerd. Meer dan dui
zend hectaren land zijn ondergelo
pen. Er vielen geen slachtoffers,
doch talrijke boerderijen zijn door 't
water van de buitenwereld afgeslo
ten.
In de havenstad Lorient kwamen
enige huizen langs de kade onder wa
ter te staan. Bij Rouaan werd de 48-
jarige Edouard Doura, vader van 3
kinderen, door het hoge water in de
Seine meegesleurd. Het slachtoffer
kwam om het leven.
HERTOG VAN ALVA
OVERLEDEN.
De hertog van Alva, voormalig
Spaanse ambar.adeur in Groot-Brit-
tannië en een van de bekendste mo
narchisten, is gisteren in de Cecil-
kliniek te Lausanne overleden.
had gevoerd met leden van zijn na
tionale veiligheidsraad (het hoogste
militaire orgaan van het land) en
het opperbevelhebber van leger,
luchtmacht en vloot. Het moet een
zeer bijzondere zitting zijn geweest,
want er waren tweemaal zoveel des
kundigen en adviseurs bij aanwezig
als normaal.
Tot dusver was de moeilijkheid,
die het vervaardigen en tot explosie
brengen van een waterstofbom tot
zulk een kostbare en omslachtige on
derneming maakte, dat voor de ex
plosie van de nieuwe bom een tempe
ratuur van een millioen graden moest
worden opgewekt. Die temperatuur
kon slechts bereikt worden met be
hulp van een afzonderlijke „s
hoedje", dat op zichzelf een kleine
atoombom moest zijn. Men schijnt nu
een andere mogelijkheid te hebben
gevonden. Welke, is uiteraard nog ge
heim.
Het nieuwe principe moet volgens
experts echter gebaseerd zijn op fei
ten, die reeds m de jaren 1930 be
kend waren en waarvan de Sovjet-
Unie en andere landen dus wel op de
hoogte zullen zijn. Naar schatting
heeft Amerika op de Sovjet-Unie
een voorsprong van tenminste twee
jaar, maar die achterstand kan thans
elk ogenblik worden ingehaald.
En de Sovjet-Unie?
Gordon Dean, de voormalige voor
zitter van de Amerikaanse commis
sie voor atoomenergie, heeft in een
rede verklaard, dat Rusland binnen
„een paar jaar" in staat zal zijn Ame
rika te vernietigen. „De tijd wordt
kort. Kunnen wij de Sovjet-Unie toe
staan deze machtspositie te berei
ken?" aldus Dean.
Luitenant ter zee eerste klasse
Lithgow van de Engelse marine tui
melde gistermiddag half bewusteloos
uit de cocpit van zijn Vickers F-4,
nadat hij veilig was geland op het
Engelse vliegveld van Tripolis in Li-
bye. Hij had een vlucht boven de
Sahara gemaakt in het vooruitzicht
morgen of overmorgen als het
weer gunstig is een aanval te
doen op het wereldsnelheidsrecord
dat met 1171 kilometer per uur op
naam staat van zijn landgenoot Ne
ville Duke. Maar de afkoelingsinstal-
latie van de Vickers was onderweg
defect geraakt en dooh de wrijving
was de hitte in de cockpit gestegen
tot meer dan 82 graden Celsius, 18
graden beneden het kookpunt.
Het zweet gutste de 33-jarige test-
piloat von het gezicht, toen hij 20
minuten na de start van zijn oefen-
vlucht boven de gloeiende woestijn
terugkeerde. Zijn hand trilde zo, dat
hij na deze test, die wel het zwaarste
was geweest wat men van het weer
standsvermogen van een mens kan
vergen, bijna geen sigaret kon aan
steken. De temperatuur op de hoog
te waarop Lithgow vloog bedroeg
ruim 42 graden. Door de wrijving
van de lucht langs de straaljager
kwam er nog 42 graden bij. „Ik zat
als in een bakoven, toen de koel
installatie uitviel", zei Lithgow. De
installatie is de laatste vinding van
de Engelsen op dit gebied. De lucht
wordt via een met ijs gevulde filter
in kanalen gevoerd, die in het pilo-
tenpak zijn ingenaaid. De piloot zelf
blijft dan fris, maar dt tempera
tuur in de cockpit niet.
Nog meer minnaars
der vrijheid
Een woordvoerder van het Ame
rikaanse ministerie van buitenland
se zaken heeft medegedeeld, dat Jan
Galewicz, voormalig consul-gene
raal van Polen te New York, heeft
gebroken met de Poolse communis
tische regering. Hij is 19 Juni jl. uit
New York vertrokken en hij zou zich
thans te Montevideo bevinden.
Voorts wordt te Washington van
welingelichte zijde vernomen, dat
twee leden van de staf van de Pool
se voorlichtingsdienst te New York,
Michat Wionczek en Henry Gall,
enige maanden geleden ontslag heb
ben genomen. Zij zouden zich thans
in Mexico bevinden.
DE BALANS VAN CYPRUS.
Uit een voorlopig overzicht van de
schade, die door de recente aardbe
ving in het district Paphos op het
eiland Cyprus is aangericht, blijkt
dat er 110 dorpen getroffen zijn,
1300 huizen zijn vernield en 3500
ernstig beschadigd.
Enkele van de beschadigde hui
zen kunnen niet meer hersteld wor
den.
Geen enkele zal gedurende de ko
mende winter bewoonbaar zijn.
Er zijn tenten nodig om 33.000 men
sen onder te brengen.
HOE
wordt
het
weer?
Geldig van Vrijdagavond tot
Zaterdagavond. Opgemaakt 'te
10 uur).
VRIJ KOUDE NACHT.
Vrij koude nacht met plaatse- 1
lijk mist. Morgen overdag licht 1
tot half bewolkt en droog weer.
Zwakke tot matige wind tussen -
Zuid-west en Zuid. Ongeveer de
zelfde temperaturen als vandaag.
25 Sept.: zon op 6.32 en onder 18.30;
maan op 19.28 en onder 11.25 uur.
Het weer in Europa
van Vrijdagmorgen 7 uur
luiden:
STOCKHOLM
mist
13 c
KOPENHAGEN
mist
16
AMSTERDAM
licht bew.
17
EDINBURGH
nevel.
LONDEN
mist.
17
LUXEMBURG
zw. bew.
15
PARIJS
licht bew.
19
BORDEAUX
mist.
20
GRENOBLE
regen.
20
NICE
regenbui
25
GENEVE
regen.
17
ZURICH
regen.
15
LOCARNO
regen.
15
BERLIJN
nevel.
17
FRANKFORT
nevel.
16
MUNCHEN
regen.
15
WENEN
geheel bew.
23
INNSBRUCK
geheel bew.
20
ROME
zwaar bew.
HELSINKI
regen.
10
OSLO
regen.
9
Korreltje
Het nastreven geeft meer vreugde
dan het bezitten.
