ATJEH IS IN OPSTAND TEGEN
DE REGERING VAN DJAKARTA
Korea-conferentie niet
op de agenda
Zware stormen woedden
op de Oceaan
ATJEH
„Daroel Islam" deelt de lakens uit
op vele plaatsen wordt gevochten
Straatsburg
achter E.D.G*
Poolse bisschop
veroordeeld
Verkiezingen in Denemarken
leiden tot impasse
Zuivering in
Georgië
WOENSDAG 23 SEPTEMBER 1953
44ste JAARGANG
No. 12999
Directeur: C. M. v. HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
roert zich weer
Papengracht 32, Tel. 20015. Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., f 2p. mnd., f 6.p. kwart. Franco p. p. f 6.80. - Adverb: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
POLITIEKE
LEVENSKUNST
rvE heer Geert Ruygers heeft in het
blad van de Kath. werkgemeen
schap in de Partij van de Arbeid een
beschouwing geschreven over de een
heid, in aansluiting op een beschou
wing, welke hij in Juli 1.1. in het
zelfde blad liet opnemen. Het is de
vraag, of het goed is „aan de voor
avond van het gesprek" over de een
heid onder de Katholieken nogmaals
de toch over-en-weer bekende stand
punten in zake de politieke eenheid
te belichten. De heer Geert Ruygers
heeft goed gevonden het wèl te doen
en dat is zijn recht, want wij leven
in een vrij land en in een vrije Kerk
voegen we er onmiddellijk aan
toe in een vrij politiek partijver
band. Iemand houdt op Nederlan
der te zijn als hij zich in een ander
land laat naturaliseren. Iemand
weigert Katholiek te zijn, als hij de
Christelijke leer, zoals deze op Pe
trus' rotsgestoelte wordt geleraard,
verwerpt. Iemand kan uit de partij
van de Katholieke politieke eenheid,
de K.V.P., treden, wanneer de be
ginselen van die partij niet stroken
met zijn beginselen Evenmin als
iemand, die zich in een ander land
laat naturaliseren zijn Katholiciteit
verliest, evenmin verliest zijn Katho
liciteit iemand, die zich bij een an
der geoorloofd politiek verband aan
sluit. Hij is daarin vrij, evenals wij
ons de vrijheid veroorloven in volle
vrijheid overtuigd lid van de partij
der Katholieke politieke eenheid te
zijn. De heer Ruygers schrijft in de
zelfde geest, dat iedereen het volste
recht heeft zijn standpunt niet-over-
tuigend of verkeerd te achten, maar
men kan niet zeggen, „dat het een on
katholiek standpunt is". En hij ver
volgt: „Het is ons niet duidelijk,
waarom daarover tussen katholieken
niet een open en zakelijke discussie
mogelijk zou zijn, zonder dat dege
nen, die van de gangbare opvattin
gen afwijken, direct in de hoek van
de minder goede katholieken worden
gedrukt". Eerder in hetzelfde arti
kel schrijft hij, dat het „er soms op
lijkt alsof men een stembriefje van
de K.V.P. nodig heeft om in de he
mel te komen". Uit de toon van dit
artikel spreekt een niet geringe ver
bittering en gegriefdheid over wat er
in' genoemd wordt „ketterjagerij"
en die verbittering en - gegriefdheid
kunnen wij aanvoelen en nemen wij
over. Wfj zijn het hoegenaamd niet
eens met het politieke standpunt
van de heer Ruygers c.s., maar zijn
van mening, dat diegenen in de hoek
van de minder goede katholieken ge
drukt dienen te worden, die anderen
in die hoek willen dringen. Wij twij
felen meer aan onze eigen recht
zinnigheid dan aan de rechtzinnigheid
van de heer Ruygers. Wij betwijfe
len echter, of de voormannen in de
werkgemeenschap van de P. v. d. A.
door sentiment en ressentiment be-
invloed, voldoende duidelijk voor
de geest staat het ideaal van een
Katholieke werkgemeenschap buiten
de P. v. d A., een Katholieke werk
gemeenschap onafhankelijk van
iedere niet-Christelijke partijgroe
pering, een werkgemeenschap, waar
in de evangelische maatschappij-ge
dachte ook politiek het zuiverst kan
worden benaderd. Dat ideaal van een
Katholieke politieke werkgemeen
schap buiten de P v. d. A. is bereikt
en 'n bereikt ideaal is geen ideaal
meer. Maar wij geven de verzeke
ring, dat als dit door het hoogste
kerkelijk gezag aangeprezen „be
reikte ideaal" verloren ging, het
weer een echt ideaal zou zijn, waar
naar alle Katholieken, de heer Geert
Ruygers c.s. inbegrepen, hartelijk
zouden terugverlangen. De mannen
in de werkgemeenschap van de P. v.
d. A. zijn al te idealistisch. Zij wen
sen een bereikt ideaal prijs te ge
ven, omdat het. vanzelfsprekend,
geen ideaal meer is. Hetgeen zij nu
als ideaal nastreven, zou, eenmaal
bereikt en zijn bekoring verloren,
hun eenheid-vliedende krachten doen
zwenken tot eenheid-zoekende krach
ten en leiden tot heroprichting van
een Katholieke werkgemeenschap
buiten de P. v. d A., dus tot een
K.V.P. Het is levenskunst, bereikte
idealen nog als idealen te waarde
ren. Die levenskunst wensen wij ook
in politicis de heer Ruygers en vol
gelingen toe.
Pastoor Haver f
Gisteren is in Huize St. Bavo te
Heemstede in de ouderdom van
ruim 80 jaar overleden em. pastoor
H. J. C. Haver.
Pastoor Haver werd geboren te
Amsterdam 13 Juli 1873. Hij werd
priester gewijd 15 Augustus 1898 en
was achtereenvolgens kapelaan te
Naaldwijk. Den Haag (O.L. Vrouw
van Goede Raad). Delft. (H. Hipno-
lytus) en Beverwijk (H. Agatha). Tij
dens zijn werkzaamheden in de laat
ste parochie ontving de thans over
ledene opdracht tot oprichting van
een nieuwe parochie en 11 Mei 1915
werd hij tot pastoor van deze nieu
we parochie TO L. Vrouw van Goede
Raad) te Beverwijk benoemd. In 1922
volgde zijn benoeming tot pastoor te
Rotterdam (H. Lambterus).
April 1947 werd de overledene be
noemd tot ere-kanunnik van het H.
Kaüittel. Op 26 Nov. 1949 verkreeg
castoor Haver eervol ontslag, en ves
tigde zich te Huize St. Bavo, waar
hü gisteren is overleden.
De reeds gepubliceerde ongeregeldheden in Atjeh blijken een ernsti
gere ondergrond te hebben dan vermoed werd. In Atjeh blijkt een for
mele opstand te zijn uitgebroken tegen het gezag van Djakarta. Op veie
plaatsen (Sigli, Peureula, Lhok Seumawe, Langsa en Molabo) zijn ge
vechten gemeld tussen de opstandige groepen, veelal slechts bewapend
met messen en speren, die vlakken met een maansikkel op een groen
veld met zich meevoeren, en leger en politie. Bij een van deze gevechten,
te Lhok Seumawe, zou één militair zijn gedood en werden 60 opstande
lingen gevangen genomen.
Volgens een woordvoerder van het leger te Kotaradja zouden alleen
de hoofdplaatsen van de regentschappen en de omgeving daarvan nog
in handen van het leger zijn.
Bij onderdelen van het leger, zo voegde hij er nog aan toe, zoude»
pamfletten zijn verspreid, waarin wordt medegedeeld, dat Atjeh met
ingang van 21 September tot deel van de „Negara Islam Indonesia" (In
donesische Islamietische staat) is geproclameerd. Dit zou betekenen, dat
de „Daroel Islam-beweging" van Kartosoerwirjo zich thans ook over
Atjeh heeft verbreid, nadat kortgeleden reeds uit Makassar werd gemeld,
dat Kahar Moezakkar (een bendeleider) zich met zijn troepen bij de
„Daroel Islam" had aangesloten.
Intussen heeft het Indonesische kabinet na een spoedzitting leger en
politie opdracht gegeven, maatregelen te nemen ,,om de toestand weer in
banden te krijgen". In Kotaradja is reeds een avondklok ingesteld van
20.00 tot 6.00 uur.
VERBINDINGEN VERBROKEN.
In een communiqué van de rege
ring werd gesproken over zes plaat
sen, waar de opstandelingen leger en
politie zouden hebben aangevallen.
Maar volledige berichten ontbreken,
daar alle telegraaf- en telefoonver
bindingen tussen Medan, Kotaradja
en het binnenland, zijn verbroken.
Ook de spoorlijn tussen deze twee
plaatsen is op drie plaatsen opgebro
ken. De trein, die Zondagavond 19
uur te Kotaradja had moeten aan
komen, is nog steeds niet op zijn be-
Na een kort debat over de stand der
Europese verdediging, ingeleid door
de Nederlander Fens (K.V.P.), heeft
de Raadgevende Vergadering te
Straatsburg Dinsdagmiddag met 47
tegen 10 stemmen, bij 18 onthoudin
gen, een aanbeveling aanvaard, waar
in op spoedige bekrachtiging der E.
D.G. wordt aangedrongen.
Het aangenomen besluit legt na
druk op de dringende noodzaak om
de bewapening voort te zetten. Het
betuigt instemming met de toezeg
ging van de NAVO, het gehele gebied
der aangesloten landen te verdedigen.
Voorts vestigt het de aandacht op de
gevaren voor de Europese economie,
die zouden voortvloeien uit vermin
dering van de hulpverlening der Ver
enigde Staten, tenzij hier tegenover
zou staan een vrijere invoer in de
Verenigde Staten en meer Ameri
kaanse investeringen in Europa.
stemming gearriveerd. De busdien
sten tussen de Atjehse hoofdstad en
de omliggende plaatsen zijn gestaakt.
Tekenend is ook, dat de regenten
van Langsa, Sigli en Takengon naar
Medan zijn gevlucht, evenwel niet
zonder hun bezittingen, voor zover
die te vervoeren waren, mee te ne
men. Verder, dat er in de straten van
Kotaradja door leger en politie wordt
gepatrouilleerd en tevens, dat de be
volking is opgeroepen, rustig te blij
ven en normaal haar werk te blijven
doen
Te Djakarta heeft intussen pre
mier Ali Sastroamidjojo (die onder
meer met stafchef kolonel Bambeng
Soegeng heeft geconfereerd) „maat
regelen" aangekondigd om de moei
lijkheden op Atjeh op te lossen. Door
welke motieven de opstandelingen
worden geleid, is evenwel niet ge
heel duidelijk. De gevonden pam
fletten zouden wijzen op activiteit
van de „Daroel Islam": in regerings
kringen te Djakarta sprak men ech
ter van een federalistische beweging.
En een woordvoerder van het leger
te Kotaradja, een zekere majoor
Prajatna, verklaarde voor de radio:
„Er zijn blijkbaar mensen, die een
staat in een staat willen vormen".
En „Merdeka" schrijft in een
hoofdartikel, dat de ongeregeldhe
den, althans voor een deel verklaard
kunnen worden uit de stiefmoeder
lijke behandeling, die Atjeh van de
regering zou krygen.
„De regering zal repressief moe
ten optreden", zo schrijft het blad,
„en wij weten niet, wat dan de ge
volgen zullen zijn. West-Java werd
een probleem, daarna Zuid-Celebes
en West-Borneo en nu Atjeh...."
Mgr. Kaczmarek, bisschop van
Kielce, is door een Pools militair ge
rechtshof te Warschau veroordeeld
tot twaalf jaar gevangenisstraf, aldus
heeft radio-Warschau Dinsdag omge
roepen. Zijn voornaamste „medeplich
tige", pater Jan Danilewicz, kreeg
tien jaar.
De 58-jarige bisschop stond met
drie geestelijken en een kloosterzus
ter terecht, beschuldigd van „spion-
nage en tegen de staat gerichte pro
paganda".
De beide andere geestelijken, Da-
browski en Widlak, werden veroor
deeld tot respectievelijk negen en zes
jaar gevangenisstraf en de klooster
zuster Niklewska tot vijf jaar. De
zuster werd evenwel onmiddellijk
in vrijheid gesteld, gezien de tijd,
doorgebracht in voorarrest.
Ook voor de andere veroordeelden
geldt aftrek van voorarrest en tevens
recht van beroep.
Volgens het Vaticaanse blad „Os-
servatore Romano" luidt het proces
„een grotere aanval op de katholieke
geest van Polen" in.
Winst voor de
socialisten
In Denemarken zijn Dinsdag alge
mene verkiezingen gehouden voor het
„Folketing", d.i. de Deens volksver
tegenwoordiging, die thans slechts uit
één enkele vertegenwoordigend
lichaam bestaat, (daar de senaat kort
geleden is opgeheven).
De uitslag is als volgt:
Partij stemmen perc. oude
pet.
Sociaal-democr. 895,038 41.3 40.3
Radicalen 168.794 7.8 8.6
Conservatieven 365.270 16.8 17.3
Boerenpartij 499.975 23.1 22.1
Neen voor Visjinski
De Verenigde Naties hebben gis
teren besloten de voorbereiding van
de politieke conferentie over Korea
niet opnieuw in behandeling te ne
men en daarmee hebben zij de Rus
sische eis verworpen. Het besluit
werd genomen in de uit vijftien lan
den bestaande agendacommissie met
slechts twee stemmen tegen en één
onthouding.
Andrei Visjinski staat geheel ach
ter de Chinese eis, dat de conferen
tie over Korea een ronde-tafelcon
ferentie moet zijn met niet alleen de
oorlogvoerende partijen, maar ook
neutrale Aziatische landen als In-
Eeuwfeest Utrechtse Sterrenwacht
De sterrenwacht te Utrecht, het astronomisch observatorium van de
Rijksuniversiteit, dat gebouwd is op het eeuwenoude bolwerk Zonnen-
burg, bestaat op 28 September honderd jaar. Op die dag zal een kleine
herdenkingsplechtigheid plaats vinden met korte toespraken en zal er
gelegenheid zijn tot bezichtiging van het laboratorium. Ter gelegenheid
van het eeuwfeest maakten wij enige foto's. Prof. M. G. J. Minnaert, de
directeur van het observatorium, gezeten bij het ondereinde van de
zonnekijker met grote spektograaf, oorspronkelijk gebouwd door Prof.
W. H. Julius.
dië, indonesië, Birma en Pakistan.
Amerika houdt vast aan het eer
der door de Verenigde Naties geno
men besluit, dat de conferentie over
Korea een tweezijdig karkter zal
hebben en dat alleen de oorlogvoe
rende partijen daaraan deel zullen
nemen, met dien verstande, dat de
communistische partij eventueel Rus
land zou kunnen uitnodigen. Vol
gens de wapenstilstandsovereenkomst
moet de conferentie uiterlijk op 28
October bijeenkomen en omdat men
nog slechts vijf weken van die da
tum is verwijderd, wensen Amerika
en zijn bondgenoten het debat over
de organisatie niet te heropenen. Wel
heeft de Amerikaanse afgevaardigde,
Henry Cabot Lodge, gisteren een
concessie gedaan: men zou eerst de
conferentie kunnen beleggen en op
die conferentie zou men kunnen be
slissen, of er eventueel neutrale lan
den zouden worden uitgenodigd. Wij
zijn bovendien bereid, aldus Cabot
Lodge, onmiddellijk een vertegen
woordiger naar San Francisco Ge-
nève of Honoloeloe te zenden om
tezamen met vertegenwoordigers van
Rood-China en Noord-Korea voor
bereidingen voor de conferentie af
treffen. Visjinski vond dat voorstel
echter onlogisch en onredelijk. Sel-
wyn Lloyd, de Britse vertegenwoor
diger in het debat, achtte de houding
van Rusland „droevig, zeer ongeluk
kig en hoogst betreurenswaardig".
Enkelvoudige
belastingpartij 75.201 3.5
Communisten 93.706 4.3
Onafhankelijken 58.522 2.7
Duitse partij 9.734 0.5
Op grond van deze cijfers is de
zetelverdeling:
Partij aantal zetels
Sociaal democraten 74
Radicalen 14
Conservatieven 30
Boerenpartij 42
Enkelv. belastingpartij 6
Communisten 8
Onafhankelijken
Duitse partij 1
De socialisten hebben in de nieuwe
Deense volksvertegenwoordiging dus
twee zetels meer dan de Conservatie
ven en de Boerenpartij tezamen. Dit
betekent in de practijk een impasse,
daar een louter uit socialisten samen
gestelde regering in het Folketing de
mindere zou zijn van de andere par
tijen.
Het enige vooruitzicht op het vor
men van een stabiele Deense regering
schijnt gelegen in een uitbreiding der
huidige regeringscoalitie van Conser
vatieven en Boerenpartij met de Ra
dicalen.
De voorzitter van de Deense Socia
listische Partij heeft echter reeds ge-
eist, dat de regering zal aftreden en
dat hem zal worden opgedragen een
nieuwe regering te vormen.
Radio-Tiflis heeft gisteren bekend
gemaakt, dat de premier van de
Georgische Sowjet-republiek, Bah-
radze, en de eerste secretaris van de
Georgische communistische partij ont
slagen zijn. De premier zal vervangen
worden door „kameraad Jawak-
jisjwili".
De premier werd afgezet door een
decreet van het presidium van de
opperste Sowjet van de Georgische
Sowjetrepubliek.
Georgië is het vaderland van wijlen
Joseph Stalin en de voormalige chef
van de geheime Sowjet-politie Beria.
Deze reorganisatie wordt blijkbaar
door het Kremlin in Moskou van veel
betekenis geacht. Het is de tweede
reorganisatie in de strategische repu
bliek Georgië in drie maanden.
In Juli j.l. werd de minister van
Binnenlandse Zaken van Georgië,
Vladimir Dekanozov, uit de partij ge
zet, op beschuldiging handlanger van
Beria te zijn, nadat Beria ten val ge
komen was.
Geen opwaaiende rokken
De Duitser Bruno Bürgel uit Nien-
burg/Weser, heeft een handig appa
raatje bedacht, en in fabricage ge
bracht, dat de vele fietsende Neder
landse vrouwen misschien van het
lastige euvel van de opwaaiende rok
ken bij het fietsen, kan afhelpen.
Hij construeerde een instrumentje,
bestaande uit twee glazen balletjes,
die door een klem tegen elkaar wor
den gedrukt. Met een houder wordt
het apparaatje aan de stang van de
fiets bevestigd. Men hoeft niets an
ders, te doen, dan de zoom van de rok
tussen de tegen elkaar geklemde bol
letjes te leggen. De rok wordt vast
gehouden zolang men op de fiets
ziet. Stapt men echter plotseling af,
dan hoeft men niet bang te zijn
daardoor de rok te scheuren, want de
bolletjes laten onmiddellijk de stof
los.
HOE
wordt
het
weer?
(Geldig van Woensdagavond
tot Donderdagavond. Opgemaakt
te 10 uur).
AANHOUDEND VRIJ KOUD.
Wisselend bewolkt met enkele
buien. Matige tot krachtige wind,
aanvankelijk krimpend naar
Zuid, later draaiend naar West.
Weinig verandering in tempera
tuur.
24 Sept.: zon op 6.29 en onder 18.35;
maan op 18.35 en onder 8.23.
Het weer in Europa
De weerrrapporten van hedenmor-
gen 7 uur luiden:
weer
temp.
HELSINKI
regen
9 C.
STOCKHOLM
zwaar bew.
14
OSLO
geheel bew.
KOPENHAGEN
onbew.
16
AMSTERDAM
regenbui
13
EDINBURGH
zwaar bew.
17
LONDEN
half bew.
17
LUXEMBURG
zwaar bew.
14
PARIJS
regenbui
19
BORDEAUX
regen
20
GRENOBLE
zwaar bew.
20
NICE
zwaar bew.
26
GENEVE
zwaar bew.
20
ZURICH
zwaar bew.
18
LOCARNO
regen
20
BERLIJN
half bew.
18
FRANKFORT
zwaar bew.
17
MUNCHEN
onbew.
18
WENEN
nevel
16
INNSBRUCK
mist
16
ROME
half bew.
27
Scheepvaart had
veel te lijden
De zwaarste storm sedert die van
de vorige winter, met windvlagen
van maximaal 130 km. per uur, heeft
de Westeuropese kusten in de nacht
van Maandag op Dinsdag geteisterd,
veel schade op de Britse eilanden
veroorzaakt en de zeescheepvaart in
dit gebied vrijwel tot stilstand ge
bracht. In Engeland heeft de storm
vijf mensen het leven gekost.
Een der weinige schepen, die de
storm trotseerden, was het grote
Franse luxe-passagierschip „Ile de
France" en 't heeft onderweg naar
New York op twee na alle 26 opva
renden van het zinkende Liberiaanse
vrachtschip „Greenville" opgenomen.
De „Ile de France" zal met bijna 36
uur vertraging in New York aan
komen.
De 83.000 ton metende „Queen
Elizabeth" kon Maandagavond de ha
ven van Southampton niet binnen
lopen en ging bij het eiland Wight
met haar 973 passagiers voor anker.
In Wales blies de storm eeh 3-tons
vrachtauto, die langs de zee reed,
van de rotsen. De chauffeur kwam
om het leven toen de vrachtauto 300
voet naar beneden stortte en in
brand vloog.
De zee sleurde drie mannen mee,
die aan het werk waren in de haven
van Lynmouth (Devon). Een van
hen verdronk, de twee anderen wer
den gered. Dijkwachters hebben de
wacht betrokken op de nog zwakke
dijken die Vrijdagavond een spring
vloed te verduren krijgen.
Volgens berichten van Franse kust-
radiostations is de 90 ton metende
Franse treiler „Anne Gaston" op de
kust van Ierland geworpen. Een van
de negen opvarenden, de hoofdelec-
tricien, verdronk.
Een reddingsboot redde de zeven
opvarenden van het lichtschip „Saint
Goven" in het Kanaal van Bristol,
nadat het vaartuig water was begon
nen te maken. Veertien passagiers
ontsnapten aan een ongeluk toen een
windvlaag een toestel van de BEA
tydens een landing op het eiland
Guernsey in Het Kanaal omverblies.
Het landingsgestel werd in de vleu
gels gedrukt en de neus boorde zich
in het vliegveld.
Onbestendig weer
Het K.N.M.I. deelt mede:
De oude stormdepressie neemt ver
der in betekenis af. Vanmorgen
werd het centrum met een druk van
987 mb. boven Schotland aangetrof
fen Het storm veld is vrijwel verdwe
nen.
Toch blijft deze storing indirect nog
invloed op het weer uitoefenen.
Randstoringen ervan trekken name
lijk via het Kanaal over de Noord
zee, waaroor de wind nu en dan toe
neemt en, vooral in de kustgebie
den, enkele buien vallen. De wind
blijft echter in hoofdzaak in de Zuid
westhoek, zodat de aangevoerde lucht,
hoewel polair van oorsprong, een
vrij lange weg over betrekkelijk
warm zeewater nroet afleggen. Een
verdere daling van de temperatuur
is daardoor de eerste paar dagen niet
waarschijnlijk.
Korreltje
Verontschuldiging van het kwaad
betekent vaak de vermenigvuldiging
ervan.
