El Glawie wenst krachtig
Frans optreden in Marokko
Duitse perscommentaren over
jongste nota van de Russen
Komt Franse parlement bijeen
om uitweg te zoeken in impasse?
Edgar Sanders
in Wenen
Overwinnaar Mossadeq vreest
voor een aanslag op zijn leven
Adonis weer in
de boeien
A WOENSDAG 19 AUGUSTUS 1953
JT A />^1 ft* 44stc JAARGANG X No. 12969
jjjQ/ 1 Mevrouw Mossadeq
Directeur: c. m v. HAMERsvELD. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN naar de keuken j
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN. S
Papengracht 32, Tel. 20015. Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., f 2.p. mnd., f 6.p. kwart. Franco p. p. f 6.80. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
Naar aanleiding van een persge-
sprek, dat hij aan de hoofdredacteur
van „Le Petit Mahocain", een te Ca
sablanca verschijnend blad, heeft toe
gestaan, heeft de Pasja van Marra-
kesj Dinsdagmorgen aan de pers een
nadere verklaring verstrekt, waarin
hij verklaart eens en voor al aan
Frankrijk zijn woord gegeven te heb
ben en zonder voorbehoud.
Het persgesprek was verkeerd uit
gelegd, aldus Pasja El Glawie. Hij
had de Franse openbare mening al
leen willen waarschuwen tegen te
lang dralen, dat er toe zou kunnen
leiden, dat de weinig ontwikkelde
meerderheid der Marokkanen tot
extra actie zou geraken.
Volgens de publicatie van „Le Pe
tit Marocain" had de Pasja een van
het paleis van de sultan van Marok
ko uitgegaan communiqué een „op
roep tot revolutie" genoemd. Het
ging minder om een godsdienstige
opstand tegen „de imam", die door
zeven millioen Marokkanen vast
besloten om het Islamietische geloof
te handhaven, is gekozen, dan wel
om een verklaring van de heilige
Oorlog tegen Frankrijk en de Fran
sen', aldus had de Pasja volgens het
blad omtrent het communiqué van
de Sultan gezegd.
Anarchie dreigt
Verder had El Glawie volgens het
verslag gezegd, dat het Marrokkaan-
se volk de Sultan onwaardig had ge
oordeeld om nog langer geestelijk
leider te zijn en voor hem als zq-
danig een opvolger had gekozen.
Ging het geestelijke de Marokkanen
aan, het tijdelijke was de zorg van
de beschermende mogendheid. Het
Marokkaanse volk verwachtte beslis
singen. Van die beslissingen, die niet
vertraagd konden worden zonder
schade, voor het Franse werk
prestige in Marokko, hing de toe
komst af. De Franse regering droeg
een verschrikkelijke verantwoorde
lijkheid, die haar door de Marokka
nen niet werd benijd. „Ik ben sedert
veertig jaren de vriend van Frank
rijk, omdat ik in dienst van Marok
ko ben.Thans c wil ik Marokko be
hoeden voor de anarchie en de on
dergang. Ik wil aannemen, dat men
in Frankrijk zal begrijpen waar de
grens ligt van mijn getrouwheid".
In zijn nadere verklaring van Dins
dag zeide de Pasja dat het ondenk
honderd werden in hechtenis geno
men.
Politie en militairen legden Dins
dagavond een cordon rondom de Ara
bische wijk om te voorkomen, dat
betogers het Franse stadsgedeelte
binnenkwamen. De politie deelde
mede, dat een aantal betogingen in
de Arabische wijk door het ingrij
pen met gummiknuppels konden wor
den beëindigd.
Een woordvoerder van de Franse
resident zeide te Casablanca, dat de
Sultan het Mohammedaanse feest
van Aid el Kebair, dat Donderdag
en Vrijdag gevierd zou worden, mis
schien zal afgelasten.
Op dit feest plegen alle volkshoof
den huilde te bewijzen aan de Sultan
als het geestelijk hoofd van Marok-
ka en een eed van trouw af te leg
gen.
Er wordt gevreesd, dat een gedeel
te de eed van trouw aan El Glawie
zou afleggen.
Te Oejda, waar Zondag hevige an
ti-Franse ongeregeldheden plaats
vonden, hebben Marokkaanse beto
gers Dinsdag een jeep van de politie
aangevallen. De oolitie opende het
vuur. waardoor minstens twee Ma
rokkanen om het leven zijn gekomen.
De politie in Oejda deelde mede,
dat de stad in staat van beleg is. Bij
na alle Marokkanen hadden zich in
hun huizen opgesloten.
.Politie en leger patrouilleerden
door de straten. Er werd een uitgaans
verbod afgekondigd.
Ontheemde jeugd bij de Koningin
Dinsdag heeft H. M. de Koningin op Paleis Soestdijk een aantal kinderen,
uit de Duitse vluchtelingenkampen dat op het ogenblik met vacantie in
het Westland is, ontvangen. De Koningin temidden van haar jeugdige
gasten in de tuin van het Paleis.
STAKINGEN DUREN VOORT
Dinsdagavond was er nog steeds
weinig verandering in de toestand in
Frankrijk te bespeuren. Wel werden
enkele spoorweg-arbeiders en em-
ployé's van de posterijen gearres
teerd, doch er was geen enkele aan
wijzing, dat de maatregelen, die La-
niel Maandagavond aankondigde,
reeds zijn ingevoerd.
De leiders van de socialistische, ka
tholieke en communistische vakver
bonden staan vrijwel voortdurend
met elkaar in verbinding.
Overal in Frankrijk bleef het even-
wel vrij rustig, zoals het gedurende
baar was dat hij ook maar een en- deze gehele staking nog rustig is ge-
kel woord zou kunnen spreken waar- weest.
door zijn verknochtheid en onwan-.de spoorwegen was enige ver
telbare trouw aan Frankrijk in twij- betering te bemerken. Het aantal uit
,o„ ïrnn-nnn ,Trnrjon i Parijs naar de provincie vertrekken-
fel zou kunnen worden getrokken.de £fiinen nam"toe en er reden weer
"ïf-j1 UT06 1S UT geweest en zal enkeje treinen naar de Parijse voor-
altyd blijven: Nauwe samenwerking !-steden Ongeveer de helft van het
tussen Frankrijk en de gezonde ele- j normale aantal ondergrondse treinen
menten van de Marokkaanse bevol-1 was Dinsdag in dienst. Ook bij de
king"- j PTT was de toestand iets gunstiger.
j Er werd een grotere hoeveelheid
Geen Mohammedaans feest j briefpost behandeld en meer tele-
In de Arabische wijk van Casa- i J""1*; telegraafverbindingen wer-
blanca werden ruim 500 Marokka- den tot «bracht. Het oerso-
nen bij een razzia ondervraagd. Ruim
CHURCHILL LEIDT WEER
KABINETSVERGADERING.
Sir Winston Churchill heeft Dins
dag, voor het eerst sinds 24 Juni j.l.,
de leiding gehad ener buitengewone
bijeenkomst van het Britse kabinet.
Er werd vergaderd in de ambtswo
ning van de premier, Downingstreet
10, in Londen.
Van gewoonlijk betrouwbare zijde
wordt vernomen dat in hoofdzaak is
gesproken over het Sowj et-Russische
voorstel, om in de komende zes
maanden een vredesconferentie te
houden tussen de „grote vier", ter
bespreking van het punt: Vredesver
drag met Duitsland.
den tot stand gebracht. Het perso
neel van de gas- en electriciteitsbe-
drijven was nog steeds in staking.
De vuilnismannen en straatvegers
gingen in sommige districten weer
aan het werk. Ook de havenarbeiders
in Le Havre vatten het werk weer
op, maar in Duinkerken bleven hun
collega's thuis. In het mijngebied
was de toestand onveranderd.
Op de spoorwegstations in het
Saargebied stonden Dinsdag 30 vol
geladen kolentreinen en 26 goederen
treinen, met in totaal ruim drie dui
zend wagons, alle be9temd voor
Frankrijk. In verband met de sta
king in Frankrijk nemen de Franse
Spoorwegen de wagons niet over.
Ook het geldverkeer tussen Frank
rijk en het Saargebied is stopgezet.
Te Bar-le-Duc in Oost-Frankrijk
zullen zes ambtenaren van de PTT
worden berecht, omdat zij geen
Tante Pos lang op „vacantie"?
hoor hebben gegeven aan een bevel
de regering tot hervatting van
de werkzaamheden.
De gouverneur van het departe
ment van de Maas gaf opdracht tot
vervolging van ongeveer vijftig
spoorwegarbeiders, die vorige week
Woensdag hun bevel tot hervatting
van de werkzaamheden hadden ver
brand bij een betoging voor een oor
logsgedenkteken.
De vakbondleider Jouhaux bracht
Dinsdagavond een bezoek aan pre
sident Auriol. Waarnemers waren
van oordeel, dat dit bezoek de jong
ste poging is om achter de schermen
uit de impasse, te komen, waarin de
staat en zijn werknemers zich be
vinden.
Dinsdagavond waren 222 verzoe
ken tot bijeenroeping van het parle
ment binnengekomen, waarvan er
179 schriftelijk zijn bevestigd.
Edgar Sanders, de zo juist door de
Hongaren vrijgelaten Engelse zaken
man, die ruim diye-en-een half jaar
gevangen heeft gezeten, is Dinsdag
te Wenen aangekomen. Samen met
hem heeft een Italiaan de grens
overschreden, die ruim twee jaar in
een Hongaarse gevangenis had ge
zeten. Beiden waren gezond en San
ders heeft 's middags een persconfe
rentie gehouden, waarop hij o.a. ver
telde, dat hij voor het proces en daar
na niet mishandeld was, al waren de
verhoren ook bijzonder langdurig
afmattend. De beschuldiging van
spionnage noemde hij volkomen on
gerijmd.
Hem was pas de avond tevoren
meegedeeld, dat hij zou worden vrij
gelaten. Zijn vrouw, die voortdurend
pogingen heeft gedaan om hem vrij
te krijgen, waarvan de laatste poging
van vorige week dus wel succes heeft
gehad, is ijlings per vliegtuig naar
Wenen gereisd, waar zij zich bij haar
man heeft
Zijn vrouw moet alle maaltijden bereiden
Hoessein Makki, voormalig hoofd
van de genationaliseerde Perzische
olie-industrie, is Dinsdag gearresteerd
op grond van de bepalingen van de
wef °P de veiligheid van de staat.
Voorts is vernomen, dat de leider
van de „Soemka's" (Perzische natio-
naal-socialisten), Moetsji Zadeh,
Dinsdag uit gevangenschap is ont
slagen.
In Teheran was de toestand Dins
dag gespannen. Er waren op ver
scheidene plaatsen botsingen tussen
aanhangers van de Pan-Iraanse en
de Toedeh-partij. De zetel van de
eerstgenoemde partij werd door aan
hangers van de Toedeh aangevallen
en geplunderd. De politie slaagde er
in het gebouw te ontzetten en de
betogers te verspreiden. Ook ten
zuiden van de hoofdstad kwam het
tot ongeregeldheden.
De Perzische communistische par
tei heeft een beroep gedaan op pre
mier Mossadeq om van Perzië een
..democratische republiek" te ma
ken.
Het regeringsgezinde Perzische
dagblad „Ettehad Melli" schrijft dat
de omgeving van de minister-presi
dent voor een aanslag op diens le
ven vreest. Zijn maaltijden mogen
slechts door zijn echtgenote worden
bereid.
Het bestuur van Teheran heeft een
De chaos bij de Franse P.T.T. tengevolge van de stakingen, heeft onge
kende afmetingen aangenomen. Op het station Austerlitz te Parijs bijv.
lagen honderden postzakken opgestapeld. Wanneer zullen de poststukken
de plaats van bestemming bereiken?
Hulp voor Griekenland
Het Nederlandse Roode Kruis
heeft vandaag op giro 777 26.669,70
voor de 'hulpverlening aan Grieken
land ontvangen. Het was de eerste
dag, dat de girostrookjes, met giften
binnenkwamen. Prinses Wilhelmina
heeft eveneens een belangrijk bedrag
gestort. Met het s.s. „Jupiter" van de
KNSM, dat 20 Augustus van Am
sterdam vertrekt, zullen enige zen
dingen, waaronder dekens en baby
voeding, worden verscheept.
Een ondertoon van diep pessimis
me wat betreft de kansen op een her
stel van de Duitse eenheid klinkt
door in vrijwel alle breedvoerige be
schouwingen, die de Duitse pers
Dinsdag aan het jongste voorstel van
Moskou tot onderhandelingen over
een Duits vredesverdrag wijdt.
Overzichtschrijvers komen evenals
de leiders der grote partijen, echter
tot de conclusie, dat het gesprek met
Moskou zeker niet zal mogen wor
den afgebroken.
De door dr. Adenauer uitgespro
ken overtuiging, dat de nota zou zijn
bedoeld om de aanstaande verkie
zingen in West-Duitsland te beïn
vloeden, wordt niet door alle bladen
gedeeld. De onafhankelijke „Frank
furter Allgemeine Zeitung" is veel
eer van mening, dat de nota vooral
aan de Westelijke geallieerden ge
richt is en met name aan Parijs en
Londen. Voor de regeerders in deze
beide hoofdsteden heeft de nota, vol
gens dit blad, in elk geval meer op
heldering betreffende de Russische
bedoelingen gebracht. Het blad
maant de Duitse politici daarom aan
nauwkeurig te letten op de reacties,
die de nota in Parijs en Londen zal
wekken.
Men kan volgens dit blad, aan
nemen, dat deze hoofdsteden zullen
blijven aandringen op onderhande
lingen, doch het blad betwijfelt
vooralsnog, dat het inderdaad tot be
sprekingen zal komen. Volgens het
Frankfortse blad heeft Moskou niet
veel kansen om in Duitsland psycho
logisch invloed uit te oefenen, om
dat „het wantrouwen der Duitsers
tegenover Bolsjewistische beloften
enorm groot is". Bovendien betoogt
dit blad dat „voor millioenen Duit
sers de erkenning van de Oder-Neis-
se-grens een onmogelijkheid zou
zijn".
Het socialistische partijblad „West-
Deutsche Neue Presse" meent, dat
de nota een bedreiging inhoudt, dat
„alle hoop op een spoedige hereni
ging van Duitsland langzaam maar
zeker ten grave gedragen wordt".
Het enige positieve element in de no
ta ziet het blad in het feit, dat de
Russen kennelijk over het vraagstuk
in contact willen blijven met het
Westen. Het wenst daarom: onder
handelingen op de snelste wijze.
Verschillende bladen zoeken de
kern van de Russische nota in de
vaststelling, dat een intrede van
West-Duitsland in een Europees le
ger de Duitse hereniging voor goed
onmogelijk zou maken.
Volgens de in Miinchen verschij
nende „Sueddeutsche Zeitung" moet
men daarom de nota in de eerste
plaats zien als gericht tegen de Na-
vo. „Het strategische doel is de ver
nietiging van het Atlantisch Pact en
daarin stemt de nota overeen met
de laatste rede van Malenkof voor
de Opperste Sowjet".
De „Stuttgarter Zeitung" zegt, dat
't verkeerd zou zijn deze dreiging der
Sowjet-Unie als louter propaganda
terzijde te leggen. „Hier wordt voor
het eerst duidelijk en op een wijze,
die niet kan worden misverstaan, ge
zegd, dat het niet mogelijk kan zijn
tegelijk de EVG en de Duitse her
eniging na te streven", aldus dit blad.
De links gerichte „Frankfurter
Rundschau" knoopt daar de opvat
ting aan vast, dat de Russen inder
daad oprecht zijn in hun vrees voor
een agressief karakter der EVG.
„Wellicht is het ook juist, wanneer
zij de herwapening van Duitsland
als een bedreiging zien", aldus het
blad. Over deze zaken kan men vol
gens het blad echter praten, mits de
Russen bereid blijken te erkennen,
dat de Europese wereld „een ge
meenschappelijke binding" nodig
heeft.
De te Bonn verschijnende „Gene
ral Anzeiger" spreekt de overtuiging
uit, dat een opgeven het EVG-plan"
zonder twijfel niet het ergste zou
zijn, daar de meerderheid van het
Duitse volk de EVG niet als doel op
zichzelf, doch eerder als middel tot
een doel beschouwt". Inmiddels ge
looft dit blad, dat indien de Russen,
niet van plan zjjn met betere aan
biedingen te komen, „er niet veel
hoop meer kan zijn voor overeen
stemming over het Duitse vraagstuk
langs de weg der onderhandeling".
Het grootste West-Duitse dagblad
„Die Welt", beperkt zijn commen
taar tot een schildering van de ont
wikkeling, die zou intreden wanneer
Duitsland inderdaad neutraal gebied
zou worden. Het blad volgt hier ge
heel en al de voorspelling van dr
Adenauer. „In elk geval zou het ein
de zijn: een bosjewisering van geheel
Duitsland, die spoedig gevolgd zou
worden door de vorming van volks
democratieën in Frankrijk, Italië,
Oostenrijk en andere Europese lan
den." Het blad grondvest dit pessi
mistische inzicht evenals de kanse
lier, op de veronderstelling, dat de
Amerikanen zich, bij een Duitse
neutralisering, van het Europese vas
teland zouden terugtrekken.
beloning van 100.000 rialen uitge
loofd voor het verstrekken van in
lichtingen, welke leiden tot het ar
resteren van generaal Zahedi, die
door de Sjah voor zijn vertrek uit
het land tot premier is benoemd.
Toen de Sjah en de keizerin van
Perzië op het vliegveld van Rome
aankwamen, was er veel politie op
de been. Men had namelijk van te
voren aan het Italiaanse departe
ment van buitenlandse zaken laten
weten, dat de Sjah naar Rome on
derweg was. Het departement liet
weten, dat de Sjah, zijnde nog steeds
een regerend vorst, geen verblijfs
vergunning nodig heeft, noch om
politiek asyl behoeft te vragen. „De
Sjah en zijn echtgenote zullen altijd
welkom zijn in Italië", zo werd me
degedeeld.
Generaal Zahedi, die zich nog
steeds schuil houdt in de bergen,
heeft een boodschap uitgegeven,
waarin hij er op wijst, dat de afwe
zigheid van de Sjah slechts een tij
delijke is. Ook de Sjah heeft te Ro
me laten doorschemeren, dat hij
slechts tijdelijk in Italië zal blijven.
Hij maakte niet duidelijk of hij voor
nemens was naar zijn land terug te
keren, dan wel naar een ander land
te reizen. Wel heeft de Sjah later
tegenover reporters ondubbelzinnig
te kennen gegeven niet van plan te
zijn om af te treden.
President Naguib heeft 150 Egyp
tenaren, die waren veroordeeld tot
minder dan vijf jaar gevangenisstraf
wegens deelneming aan de onlusten
in Cairo op 26 Januari van het vorig
jaar, amnestie verleend in verband
met de komende Mohammedaanse
vasten.
De 43-jarige Amerikaan Harold
Adonis, wiens uitlevering in Mei van
dit jaar door de Nederlandse rege
ring werd geweigerd, en die daarna
vrijwillig naar de Verenigde Staten
terugkeerde, is Dinsdag bij aankomst
te New York in hechtenis genomen.
Hij wordt beschuldigd van belasting
ontduiking. Adonis reisde met de
„Veendam" naar de Verenigde Sta
ten.
Adonis had van begin af de be
schuldiging, dat hy betrokken was
bij een samenzwering tot omkopen
in het belang van speelhuizen, tegen
gesproken. De steekpenningen zou
den 228.000 dollar bedragen hebben
Adonis was ambtenaar op het bu
reau van de gouverneur van de Ame
rikaanse staat New Yersey.
HOE
wordt
het
weer?
t (Geldig van Woensdagavond
tot Donderdagavond. (Opge
maakt te 10 uur).
PLAATSELIJK ENIGE REGEN.
Half tot zwaar bewolkt met
plaatselijk enige regen of mot
regen. Zwakke tot matige, later
aan de kust nu en dan vrij
krachtige Zuidelijke tot Zuid-
Westelijke wind. Ongeveer de
zelfde temperatuur als vandaag.
2 Sept.: zon op 5.53 en onder 19.26;
maan op 0.en onder 16.54 uur.
Aanhoudend koel weer
Het K.N.M.I. deelt mede:
Sinds Zondag bevindt ons land
zich in een Zuidwestelijke luchtstro
ming, die in stand gehouden wordt
tussen een gordel van hogedruk bo
ven Frankrijk en een depressie ten
Noorden van Schotland. De Zuid
westelijke winden voeren ko?le
lucht aan, die van oceanische oor
sprong is. Gisteren passeerde een
front met regenbuien. Vandaag staat
het weer onder invloed van een
zwakke rug van hoge druk, waar
door op de meeste plaatsen droog
weer voorkomt. Van de Oceaan na
derde vanmorgen echter alweer een
nieuwe storing Ierland. Deze sto
ring zal morgen tot onze omgeving
doordringen met als gevolg veel be
wolking en wellicht ook wat regen.
Aangezien de Westelijke circulatie
voortduurt, moet op aanhouden van
het koele weer worden gerekend.
Het weer in Europa
De weerrapporten van hedenmor
gen 7 uur luiden:
weer
temp
HELSINKI
nevel
20 C
STOCKHOLM
zwaar bew.
22
OSLO
regen
21
KOPENHAGEN
onbew.
21
AMSTERDAM
zwaar bew.
20
EDINBURGH
zwaar bew.
17
LONDEN
licht bew.
22
LUXEMBURG
zwaar bew.
22
PARIJS
zwaar bew.
26
BORDEAUX
mist
25
GRENOBLE
onbew.
28
NICE
onbew.
27
GENèVE
onbewolkt
28
ZÜRICH
licht bew.
26
LOCARNO
onbewolkt
27
BERLIJN
zwaar bew.
25
FRANKFORT
nevel
26
MüNCHEN
half bew.
24
WENEN
onbewolkt
26
INNSBRUCK
zwaar bew.
28
ROME
onbewolkt
31
Korreltje
Een dapper man loop niet meer
gevaar dan een lafaard.
Nelson.
