DE VLUCHT DER LUCHTVAART HEEN
Icaros was het eerste slachtoffer en zijn vader Daidalos schaamt zich
Het Rapenburg, de schoonste straat
ter wereld, blijve eeuwig ongedempt
ZATERDAG 9 MEI 1953
DE LEIDSL COURANT
TWEEDE BI.AD - PAGINA i
~X~ ~"L ~Tk "T™X "V "7" H "T~\ f~ I J C Ook de slaaf heeft zijn ijdelheld:
1^/ I 1 IH In-/ I Hi/ wil slechts gehoorzamen
I Y I j 1 I I aan de grootste despoten. I
Links: De moederlijke wesp,
gedurende de tragische rampdagen
heel wat Nederlanders in haar armen
gekoesterd heeft.
Rechts: Een detaille-foto van de
helicoptère, waar luitenant Greve uit
Katwijk aan Zee even vertrouwd
mee is, als een doorsnee Nederlan
der met zijn flets.
Een nieuwe perfectie werd geboren,
doch is bijna reeds weer verouderd
WANNEER WE DE KLASSIEKE DICHTER MOGEN GELOVEN, DAN IS
I1ET EERSTE SLACHTOFFER VAN DE LUCHTVAART VELE EEUWEN
VOOR CHRISTUS OP EEN AFGELEGEN PLEKJE TUSSEN KRETA EN
GRIEKENLAND IN ZEE GESTORT. DE GRIEKSE MYTHOLOGIE VER
TELT, HOE EEN ZEKERE DAIDALOS, DIE VERBANNEN WAS NAAR
KRETA. Zó NAAR ZIJN GRIEKSE VADERLAND TERUGVERLANGDE,
DAT HIJ VOOR ZICHZELF EN VOOR ZIJN ZOON, ICAROS, KUNSTMA
TIGE VLEUGELS MAAKTE EN DEZE MET BIJEN-WAS AAN HET
LICHAAM BEVESTIGDE. TOEN DE LICHTZINNIGE ICAROS, ONDANKS
DE WAARSCHUWINGEN VAN ZIJN VADER, TE HOOG GING VLIEGEN,
DEED DE ZON DE WAS SMELTEN EN STORTTE ICAROS IN ZEE.
ste graad. De bestuurder heeft maar
een heel klein plaatsje gekregen en
meer bema is niet vereist, om
dat radar, in de neus van het toe
stel aang .acht, de piloot waar
schuwt voor een naderende vijand
en eventueel ae diverse wapens in
werking kan stellen. Over de be
wapening van het vliegtuig, kanon
nen. wordt in vakkringen slechts
goedmoedig gelachen: „Welke ja
ger", zo vraagt men zich daar af,
„wordt nu nog uitgerust met kanon
nen?"
Experts hebben daarop vlug ver
klaard, dat deze ouderwetse bewa
pening verv ingen zal worden door
vliegtuigrakettcn. Hierdoor zal de
..Hawker-Luriter" een volwaardige
tegenstander worden voor een even
tuele toekomstige vijand, tenzij
tenzij deze tegenstander te lang op
zich laat wachten, want dan is ook
de ..Hawker-Hunter", die nu als de
meest geperiectionneerde jager
wordt toegejuicht, weer hopeloos
verouderd.
EN VAN MORGEN.
Land van schaamte
wordt drukt bevolkt
Wanneer Icaros het eerste slacht
offer van de aviatiek is geweest, dan
heeft het heel wat eeuwen geduurd, j
voordat hij een metgezel in zijn lot
kreeg en wanneer de vindingrijke
Daidalos een kijkje had kunnen ne
men in deze 20e eeuw, dan zou hij
zich wellicht voor zijn vleugels met
was-bevestiging geschaamd hebben.
Doch zou Icaros in deze eeuw vele
lotgenoten vinden, ook Daidalos zou
in het land der schaamte niet een
zaam leven; want wanneer de super-
technici van 1953 hun oog laten val- j
len op de vliegtuigen van een halve j
eeuw geleden, dan kan hun glimlach
slechts het schaamrood jagen op de
konen der ploeteraars van die tfjd.
En steeds sneller gaat men zich
schamen. De technicus van 1940 is in
1953 nog slechts een handige ama
teur en 't genie van vandaag is wel
licht reeds de volgende week een
prutser.
DE PERFECTIE VAN
VANDAAG.
Voordat wij Daidalos en de ploete
raars van het begin in het land van
schaamte achterlaten, moeten wij hun
toch de eer geven, die hun toe
komt; zij hebben met hun pogen
slechts nobele en sportieve doelen
nagestreefd, terwijl de zeil bewuste
techniek van onze dagen bij haar
prestaties het zwaartepunt laat val
len op de vernietiging van een mo
gelijke vijand, een streven, dat ang
stig veel op zelfvernietiging gaat lij
ken.
Een van de nieuwste vindingen op
dit gebied is de „Hawker-Hunter
die door de Nato te Parijs enige
weken geleden tot standaard-type
van de vVest-Europese luchtmacht
werd vernevcn. Wani.ce. v/e de tech
nische mogelijkheden van deze nieu
we straaljager bezien, dan ontdek
ken we, dat hij le Russische „Mig",
waarvoor Amerika onlangs 100.000
geboaen heeft plus een veilig leven
voor de piloot, rlie hem zal uitleve
ren, verre overtreft.
De „Hav/ker" vliegt 1100 km. per
uur en kan een hoogte bereiken van
15 km.. Dit laatste is erg practisch,
omdat hij anders de hoogvliegende
straalbommanweipers niet zou kun
nen aanvallen en daarvoor is hij nu j
eenmaal gebouwd. Het vliegtuig
heeft de vorm van een pijl en is ge- j De „perfectie-van-vandaag", die voorlopig het standaard-type zal worden
stroomlijnd in de (tot nu toe) hoog- van de West-Europese luchtmacht.
En de kans is in het geheel niet
gering, dat de nieuwe straaljager
slechts een heel kort leven beschoren
is, want er wordt momenteel in een
geheel andere richting geëxperimen
teerd.
Tot welke prestaties is de nieuwe
jager per slot van rekening .slechts"
in staat?
Nu goed, hij kan met een beetje
goede wil de geluids-barrière, die
bij een snelheid van 1150 km. per uur
bereikt wordt, doorbreken.
Maar wat doet hij tegen de „hitte-
barrière"?
Wanneer hij daar konit bij een
snelheid van ongeveer 1600 km. per
uur dan verliest het aluminium
zijn sterkte en v ordt de piloot in ce
cockpit langzaam gekookt. Omdat
dit natuurlijk voor het vliegtuig erg
onpractisch en voor de piloot erg
onplezierig is, heeft men een gla
zen luchtschip gebouwd, dat ook te-
gep deze nieuwe barrière bestand is.
Glas heeft een reel hogere smelt-
temperatuur dan aluminium, is stuk
ken goedkoper en kan nog meer bij
dragen tot de gestroomde lijn van
het toekomstige vliegtuig. Door
middel van ludhtdrukcabines zal men
voorts nog poger dc piloot op een
menswaardige temperatuur te hou
den. Als deze en nog enkele andere
technische bijkomstigheden nader Uit
gewerkt' zijn, zal ook 't „hitte-obsta.
kei" voor de mensheid geen hinder
nis meer vormen en zal men op <.oek
kunnen gaan naar een volgende
barrière*
NOODHULPJE IN VASTE
DIENST.
Het zal velen maar droevig stem
men, dat de vlucht, die hei vliegtuig
neemt, kennelijk slechts afgestemd
is op massavernietiging en het ver
pletteren van de eenzame man in
zijn nauwe ockpit. kilometer hoog,
die toevallig een vijand is en toe
vallig een gedeelte van een seconde
te laat op het knopje drukt.
Het is daarom verheugend, dat de
hedendaagse techniek ook nog zo nu
en dan eens iets uitvindt, dat per
ongeluk niet bestemd kan worden
voor vernietiging maar dat juist ge
bruikt wordt voor het tegendeel: het
redden van mensen in nood.
Geen enkele Nederlander zal men
na de rampnacht van 1 Februari
nog behoeven uit te leggen, welke
I schatten het kleine ogenschijnlijk
i zo zwakke stiefkind van de hui
dige aviatiek, de helicoptère, verte-
genwoordigt.
Dit kleine stalen geraamte, dat
I „biddend" als een zorgzame moeder
boven een noodlijdend mensenkind
1 in de lucht kan blijven stil
staan om hl-.lp te bieden, waar ieder
I ander vervoermiddel faalt, is in zijn
I beginperiode n et meer geweest dan
j leuk speelgoed. Pas in de laatste
I dagen van de tv/eede wereldoorlog
I. leerde men de waarde van dit toe-
I stelletje kennen en nog moest Ne.
1 derland eerst een ramp beleden,
j voordat men ook hier in luchtvaart
kringen tot de conclusie kwam, dat
een aantal van deze geduldige, waak
zame wespen onmisbaar moet wor
den gèar'
Momenteel telt de Nederlandse j
luchtmacht een vlieger, die specialist
is in het vliegen van helicoptères. I
De uit Katwijk aan Zee afkomstige I
luitenant ter zee II G. II. Greve, die
reeds meer dan 10 jaar ervaringen
in de lucht heeft opgedaan en o.m. j
als oorlogsvlieger op verschillende
plaatsen van de wereld geopereerd
heeft, werd enige tijd geleden door
de Nederlandse regering uitgezon- j
den naa- het Amerikaanse trainings
kamp Ellyson Field te Florida, waar
hij alle geheimen van het fraeielc
toestelletje heeft leren doorgronden.
Met deze wetenschap is hij thans in
Nederland teruggekeerd om zo no
dig de toekomstige Nederlandse he-
lieoptère-vliegers met goede raad
van dienst te kunnen zijn
Ondertussen bestaan er grote plan
nen om de helicoptère niet alleen als
noodhulpje te laten fungeren, doch
hem ook dienstbaar te maken aan het
maatschappelijke leven van iedere
dag. Rotterdam overlegt al geruime
tijd met België over de oprichting
van een internationale helicoptère-
dienst met als eindstation Rotter
dam en Vlissingen heeft al gevraagd
of hij in dat geval als tussenstation
zal kunnen worden ingeschakeld.
Toch zal de helicoptère nooit eni
ge betekenis krygen voor het ge
wone personenvervoer. Daarvoor is
zyn snelheid niet groot genoeg, zyn
vervoers-capaciteit tc gering en zyn
comfort tc beperkt. Maai- als vlie
gende postbode en als courier met
kleine, kostbare ladingen kan hij
nog een grootse toekomst tegemoet
gaan,
DE DRI*S SECONDEN.
Doch, zoals we reeds schreven, de
helicoptère is oen uitzondering. Men
bouwt weliswaar zo nu en dan ook
eens een vliegtuig, dat voor de ge-
EEN ONTWERP VOOR EEN GLAZEN VLIEGTUIG
flet luchtmonster, dat al zijn voorgangers zal slaan (wanneer het tenminste
ook startklaar zal komen), het glazen vliegtuig.
wone burger een aangenaam en prac
tisch vervoermiddel kan zijn, maar
de meeste aandacht wordt toch be
steed aan het construeren van ver-
nietigings-rohotten en luchtdulvcls,
die slechts de hoogmoedige mens de
schijn geven, dat hij meester is over
alle natuurelementen, die hij
momenteel kent of in dc toe
komst nog zal lercr kennen. En ter
wijl Daidalos met de aviateur van
gisteren bloost in het land van
schaamte en Icaros met vele onbe
kenden zucht in het land van ver
getelheid, rent de mensheid met een
steeds toenemerde vaar' voort oo het
pad van de techniek, dat schijn
baar geen einde kont. waarvan al
thans het einde voor hem nog lang
niet in zicht is.
Cijfers van snelheden worden ver
vangen door woorden, die grenzen
aangeven, de afstand van vroeger is
de hoogte van thans, ruimte wordt
uitgeschakeld en dit alles geschiedt
onder het mom van veiligheid en
tijdsbesparing.
Een Chinees wij6gccr bezocht eens
oen Amerikaans warenhuis, waar
hem oen pasgebouwde lift werd ge
toond, dio in snelheid alle bestaande
met drie seconden overtrof.
Dc wegeer luisterde met belang
stelling naar dc geestdriftige uiteen
zetting van de trotse ontwerper en
vroeg toen: „En va', doet u nu mot
de drie seconden, die u hebt uitge
spaard?"
Wc kunnen beter niet tc lang over
deze wijsgerige vraag nadenken, want
dan zou wellicht het land van Dai
dalos overbevolkt rakcnl
LE1DSE STRATEN EN STEGEN
50.
LIET IS NIET moeilijk een loflied 1
te schrijven op "net onvolprezen
Rapenburg, maar wel is het moeilijk
daarbij origineel to zijn, omdat reeds
zovelen hun fantasie over deze Leid-
se gracht hebben uitgeput! Hoe zou
den wij ooit in staat zijn loffelijker
over het Rapenburg te schrijven dan
Polyander a Kerohove, die het Ra
penburg de schoonste straat ter we
reld noemde. Want, schreef hij, Euro
pa is het schoonste der werelddelen,
in Europa is Nederland het schoon
ste land, onder dc verenigde elf pro
vinciën Ls Holland het schoonste ge
west, in dit gewest is Leiden de
schoonste stad en in deze schoon
ste stad is het Rapenburg dc schoon
ste straat. Een redenering, die sluit
als een bus!
Het Rapenburg dateert uit de mid
deleeuwen. Tot 1389 vormde deze
gracht de zuidelijke stadsgrens en
haar binnenzijde heette toen de Veste,
later ook yel Meyenburgh, vermoe
delijk genoemd naar een zekere
voorname dame Meyne, die daar
gewoond zou hebben. Aanvankelijk
strekte de gracht zich uit van de
Noord- of liagepoort tot de Ooster
poort aan het oostelijk einae van dc
Brcestraat Tegenover wat thans dc
Kloksteeg is moet vroeger een Witte-
poort gestaan hebben, die echter op
de oudste plattegronden niet meer
voorkomt. De poort moet aus al voor
de uitleg in 1389 zijn gesloopt.
De afkomst van de naam Rapen
burg roept vele vragen op. Ir. G. L.
Driessen geeft in zijn boek „Leid-
sche Straatnamen" een acceptabele
verklaring. De naam is vermoedelijk
afkomstig van de heren van Raap-
woude, die tegenover hei voorma
lige Begijnhof (thans Universiteits-
1 uibliotheek) een ourg of bewonin-
ghe zouden hebben gehad In 1386
stond Barholomeus van Raaphorst
enige grond aan de stad af ter ver
groting van het Rapenburg aan die
zijde Maar ook Amsterdam bezit een
Rapenburg, dat in ieder geval niets
met het ges.acht Raaphorst te ma
ken neeft. Het Amsterdamse Rapen-
bung werd in 1597 bij de stad ge
trokken en men meent, dat de naam
verband houdt met de eigenaardige
ligging en bodemgesteldheid Een
I afdoende verklaring wordt echter
niet gegeven
Hoe het ook zij, wy hebben ons
i rtapenbuig en we zijn er trots op!
Dat laatste moït overigens met cni-
gt voorzichtigheid gezegj worden,
want zowel in 187b ais in 1883 en in
1907 verzochten de bewoners van het
Rapenburg aan de gemeenteraad
een besluit tot demping te nemen.
Gelukkig kregen de voorstellen geen
I meerderheid en als we ons herinne
ren wat burgemeester jhr. mr. F. H.
van Kinschot enige jaren geleden,
toen de Marc-kwestie aan de orde
was. over demping van het Rapen-
burg heeft gezegd, geloven we niet,
dat het spoedig gebeuren zal. Dit
ondanks het feit, dat men ook thans
nog voorstanders van Rapenburg
demping vindt, voornamelijk om ver
keerstechnische redenen. Deze voor
standers zeggen namelijk, dat dc
Brcestraat onvoldoende is om het
doorgaand verkeer vlotte doorgang
tc geven en dat er straks een prach
tige oplossing bereikt kan worden,
wanneer dc nieuwe weg van het
Rijnsburgcrwcg-viaduct over dc
Beestenmarkt langs molen De Valk
naar de tc verbreden Turfmarkt
wordt aangelegd, door het Rapen
burg te^ dempen en te laten aanslui
ten op het Lcvcndaal, waarvan het
laatste stukje toch gedoemd is om
gedempt tc worden. Het zou inder
daad een oplossing zijn; het zou een
nog betere oplossing zijn wanneer
men de hele binnenstad afbrak cn
modern herbouwde, maar dat is ook
onzin.
Voor wie er oog voor heeft, is het
Rapenburg een verrukkelijke gracht!
Dc hoge patriciërshuizen, die lang
zamerhand stuk voor stuk aan dc
normale bewoning onttrokken wor-
den en nieuwe bestemmingen krij-
I gen als kantoor, bankgebouw of uni
versitaire instelling, spiegelen hun
trotse gezichten in het rimpelige
grachtwater, dat doar bruggen over
spannen wordt, die de eeuwen ge
trotseerd hebben. Kastelen van hui
zen vindt men er, huizen met brede
marmeren gangen, majestueuze
schoorsteenmantels, gebeeldhouwde
trappen en gestucte plafonds, dio
herinneren uit do tijd toen dc rijke
kooplieden er ten eer in stelden
hun woningen dooi ware kunstenaars
te laten bouwen er inrichten.
Lange tijd is het Rapenburg kaal
geweest, nadat de eeuwenoude iepen
wegens ziekte omgehakt moesten
worden. Maar de jonge linden, die
daarna geplant werden (na dc be
vrijding aangevuld) beginnen zich
langzamerhand tot flinke bomen te
ontwikkelen; hier en daar reiken de
takken reeos tot elkaar cn nu het
voorjaar Ls, vormen zij een tulen
sluier van luchtig groen, een lange
slinger van boom tot boom.
Kan men zich op een mooie voor-
Jaarsdag iets heerlijker indenken dan
een uurtje flaneren langs het zon
beschenen Rapenburg, waarin hat
water glinstert als goud en dc ge
vels met hun versiering van guirlan
de rs cn festoenen blinkcren in do
zon? lots heerlijker dan een wande
ling langs de schoonste straal der we
reld?
(Foto: „De Leid.sc Courant").
