St. Annaland dichtte zijn dijk
Dijken dienen over gehele lengte verhoogd
Dikke laag vette modder bedekt
een chaos van gebroken meubilair
Kinderpartijtje
3 op het paleis
Rampschadc wordt betaald
uit leningen
Hoe oud waren
slachtoffers
Machines komen
boven water
ZATERDAG 21 FEBRUARI 1953
DE LEIDSE COURANT
DERDE BLAD - PAGINA 1
Vervroegde schoonmaak in West Brabant
Langs de kronkelende dijkweg van I van het dorp groeit met de dag. Hank op de economisch zwakke gemeente.
Dussen naar Werkendam, in het
land van Heusden en Altena, valt on
middellijk een verheugende activiteit
te bespeuren op huishoudelijk ge
bied. Nagenoeg huis voor huis krijgt
een grondige schoonmaakbeurt en
deze bedrijvigheid kweekt een lente
stemming in dit beproefde land. De
vrouwen zijn evenmin als de mannen
bij de pakken neer gaan zitten en zij
bestrijden water met water om zo
vlug mogelijk in eigen huis van de
narigheden van de overstroming af
te zijn. Hoewel langs het grootste
deel van dit traject het water nog
aan de dijk staat, heeft dit element
zo op het oog alle kwaadaardigheden
verloren. Het laat zich gedwee door
de molen wegmalcn naar de plaats
van herkomst buiten de dijken.
•De provinciale weg van Dussen
naar Werkendam is onder Almkerk
op twee plaatsen doorbroken. Twee
bailybruggen herstelden de verbin
is voor de tweede maal in enkele ja
ren ernstig getroffen. Het was eerst
de oorlog en nu is het het water.
Pastoor Damen heeft deze tweede
ellende lichamelijk niet meer kun
nen verwerken. Hij is gisteravond 60
jaar oud gestorven. Hoewel het ge
hele dorp, behoudens enkelen, geheel
was geëvaoueerd, is hij op zijn pasto
rie gebleven om te doen wat in zijn
vermogen lag.
De schoonmaak van de huizen is
een zwaar karwei. De modder moet
er eerst worden uitgespoten en dan
pas kan men beginnen met het op
ruimen van de onbeschrijfelijke chaos
Het meubilair heeft enorm veel gele
den. Kasten zijn omgevallen en de
scherven van glaswerk en servies
zijn bedekt met modder. Textielgoe-
deren, welke dagen in het water
gemeente Kaatsheuvel bij
Waalwijk heeft Hank geadopteerd.
De gemeente Hank en Dussen (dit is
n.l. één gemeente) heeft 20 totaal
vernielde huizen, 30 zwaar bescha
digde en 50 licht beschadigde. In
totaal hebben 500 woningen in deze
gemeente waterschade. Burgemeester
Ouderkerk heeft in zijn gemeente 11
nieuwe gereedstaande woningen aan
de zwaarst getroffen gezinnen toege
wezen. Zeker de helft van de ge
meente is geïnundeerd geweest. Alm
kerk heeft 12 totaal verwoeste hui
zen, 20 zwaar beschadigde en 500
lichtbeschadigde. Werkendam heeft
20 totaal verwoeste, 80 zwaar be
schadigde en ongeveer 1000 lichtbe
schadigde woningen. Zestienhonderd
won'ngen in Werkendam hebben wa
ter binnen gehad. Deze laatste ge
meente heeft voor 99 pet onder wa-
Evacuétjes hadden
onvergetelijke dag
IOm kwart voor vijf arriveerde gis-
;rmiddag voor het paleis Soestdijk
een grote bus met 50 kinderen, die
ofkomstig zijn uit Goeree Overflak
kee en Schouwen Duiveland en in
Bftarn en Soest geëvacueerd zijn.
Prinses Margriet rende heen en
weer tussen het filmzaaltje waar de
poppenkast stond en de deur, waar
door het rumoerige gezelschap bin
nen kwam. De kleinsten nam ze zelf
aan de hand en leidde ze naar bin
nen, langs de grote tafel met limo
nade en koekjes, die uiteraard de
volle belangstelling had. Het zaaltje
was versierd met papieren slingers
eh gonsde direct van de kinderstem
metjes.
Op de voorste banken zaten de
kleinsten en daartussen het jongste
prinsesje, dat onmiddellijk de beste
maatjes was met haar buurmeisje.
Hans van der Berg uit Ooltgens-
plaat ging stoer achteraan zitten met
een vriendje. Hij behoorde tot de
grootsten en stak dit in zijn commen
taar niet onder stoelen of banken.
Mijn vader werkt aan de dijk"
zei Hans, „Hij heeft hem al bijna
dicht. Morgen komt hij naar ons toe
en dat vind ik fijn". En toen de ko-
hebben gelegen, zijn nagenoeg ver- I
teerd en waardeloos. Er is moed voor ter gestaan. De scholen in Almkerk
nodig om deze chaos aan te pakken, gaan Maandag weer met de lessen
ding, zodat het verkeer normaal kan de huizen schoon te maken en te beginnen. Het leven is langs de kron-
doorgaan. In het zwaar geteisterde proberen om alles maar weer te ver- keiweg in het land van Heusden en w
Hank hangen weer hagelwitte gor- geten. Alle huizen in het dorp Hank Altena herstellende. De gemalen wer- ningjn even iater met een koekje by
dljnen achter de vensters en de ka- hebben ongeveer anderhalve meter ken op volle kracht en men hoopt h«m kwam voegde hij er nog des-
merplanten hebben het vertrouwde onder water gestaan. Huis voor huis over twee a drie weken het water l kundig aan toe: „De benzinepomp
plaatsje op de vensterbank weer te- is er schade en dit weegt loodzwaar buiten de dijken te hebben. sta£u 00k 0ndei water."
Muisstil werd het, toen mevr. Te-
stas uit Blaricum haar inleiding tot
de voorstelling begon. „Dit is een
poppenkast en daar wonen allemaal
poppen in.
In dt pauze begon de pret eerst
goed. Toen werden er papieren fluit
jes en mutsen rond gedeeld en het
zaaltje geleek een bonte miniatuur
kermis. Oorverdovend knerpten de
fluitjes, gretig zogen kindermonden
de limonade door de rietjes terwijl
de koningin en de oudste drie prin
sessen rondgingen met koekjes.
Om zeven uur stond de bus weer
plaatsje op u
ruggekregen. Dank zij de onont-
heerlijke hulp en steun van een co
lonne gezinsverzorgsters uit Den
Bosch en omgeving, komt het nor
male leven in het kleine Hank lang
zaam weer op gang. De straten zijn
nog bedekt met een laag glibberige
modder en de voortuinen van de hui
zen zijn hier en daar niet veel meer
dan modderpoelen, maar het aanzien
rekening voor de financiering van het herstel der aangerichte schade
zuiver inflatoire maatregel en wij moeten ei voor oppassen dat wij na ae
wateroverstroming niet ook nog een geldoverstroming krijgen
Aldus de minister van Financiën de heer J. van de Kieft, in antwoord op
vragen hem gesteld door het weekblad „De Zakenwereld" Minister Van de
Kieft zeide, dat Nederland niet zal terugkomen op het besluit om afstand te
doen van verdere dollarhulp tot 30 Juni 1953. „Wij hopen het zó te kunnen
bolwerken, dat we, ook het volgend jaar nie* om hulp behoeven te vragen
Nog steeds is de gulden bijna een hard currency."
„GEEN GELDOVERSTROMING ER BIJ"
T\*7£>£> t.De financiering der rampschade za 1 in zo sterk mogelijke mate door
X WUayUlUclö leningen moeten plaats vinden om het inflato're effect te voorkomen Of.
ook nog een beroep zal vorden gedaan op de tegenwaarderekening, is een
Dc commandant van de zeemacht zaak, die wij later rustig moeten bekij ken. Tenslotte is het gebruik van deze
gegeven waarin hij zijn diepe bewon
dering en erkentelijkheid uitspreekt
voer de daden, die de Ned. Marine
in afgelopen weken verricht heeft.
De dagorder vermeldt de hulpverle
ning, die door dit onderdeel verricht
is en prijst de mannen, die zo onver
vaard hun getroffen landgenoten te
hulp zijn gesneld. De commandant
besluit zijn order met de woorden:
„Het werk door het personeel van
de Koninklijke Marine in de afgelo
pen veertien dagen in het rampgebied
verricht, vervult ons met dankbaar
heid, dat het ons gegeven was om
mede te werken aan het verzachten
van het leed van hen die door deze
ramp zo zwaar getroffen zijn."
Een tweede dagorder is uitgegeven
door de commandant van het Derde
Militaire gewest, dat gelegen is in
Brabant en dat zo'n grote rol ge
speeld heeft bij de eerste hulpverle
ning tijdens de rampzalige waters-
nooddagen. De commandant wijst in
zijn dagorder ot> de speciale taak, die
de militairen van dit gewest hebben
vervuld en op het bewijs, dat hier
door geleverd is, dat een leger ook
een zeer grote constructieve macht
kan betekenen. De commandant prijst
de moed cn het doorzettingsvermo
gen van zijn militairen en besluit zijn
order:
„Wij hebben dat alles niet slechts
gedaan omdat wij goed gediscipli
neerde soldaten zijn en omdat het
door onze chefs werd opgedragen,
doch omdat het ook onze plicht is
tegenover al degenen, die ons lief zijn.
ten behoeve van al dat moois, wat
wij bezitten en niet aangetast willen
zien, ook niet door het water.
De ramp zal ongetwijfeld een zeer
nadelige invloed hebben op onze be
grotingspositie. Door de uitval van
vele agrarische producten en onver
mijdelijk uitstel en verlichting van
Van de door het informatiebuerau
van het Ned. Roode Kruis tot heden
geïdentificeerde slachtoffers van de
watersnood in totaal heden 518
luiden de leeftijdsgroepen als volgt:
01 jaar: 19
14 jaar: 41
514 jaar: 60
1519 jaar: 35
20—29 jaar: 47
3039 jaar: 42
4049 jaar: 52
5059 jaar: 73
6069 jaar: 68
7079 jaar: 54
8089 jaar: 27
90 en ouder:' 1
Daarnevens werden 30 kinderen
en 85 volwassenen geborgen en ge
ïdentificeerd, waarvan de leeftijd
nog niet kon worden vastgesteld.
födn&ea J\laiij,ke „aan de dtank
belastingen, zullen de inkomsten be
langrijk dalen. De verhoging der uit
gavenposten is nog niet te overzien.
De minister raamde on de gecombi
neerde gewone dienst, buitengewone
dienst I en landbouwmgalisatiefonr's,
in plaats van een oorspronkelijk ge
raamd overschot ad 131.COO.OOO, een
tekort van ca 80.000.000. Het te' ort
op de buitengewone dienst H was
623.000.000. „Wanneer ik een, zeer
vage raming van het totale tekort
voor 1953 mag doen, dan zou ik dit
in de orde van grootte van 1200c
millioen willen stellen".
voor er een blijde schare kinderen
reed, nog nagenietend van deze uren,
naar Baarn en Soest waar oud°rs
en pleegouders hen met warmte en
dankbaarheid ontvingèn.
Prachtig werk van
pontonniers
Met uitzondering van Schouwen-
Duiveland en Gceree-Overflakkee
kan thans worden vastgesteld, dat
de meeste cadavers groot vee zijn
geruimd. Naar schatting zitten er
nog 10.000 onder water. De meeste
daarvan zullen op Schouwen-Duive
land gevonden worden. In verband
met het zachter worden van het
Jdied aan deze fyd
Kraamvisite van een vrijgezel
Gij, die getrouwd zyt, kent gy wel
de plichten van een vrijgezel?
die zijn er grote en vele.
Hij gaat, dat is eenmaal zijn plicht
visite maken bij een naoht
en zit zich te vervelen.
Wegblijven kan hy toch niet goed,
hy weet niet wat hij zeggen moet
en krij.gt slechts thee te drinken.
Hij wil hij 's wat verbouwereerd
als hij is uitgeredeneerd,
met 't kopje thee gaan klinken.
Maar 't ergste is dan zweet hij bloed
als hij op kraamvisite moet,
dat is niet te verdragen.
Dan bibbert iedre vrijgezel,
hij ging nog liever naar de hel,
dan is hij te beklagen.
't Begint heel net, hij krijgt een hand
en een sigaar met brede band
een kopje thee met koekje.
Zo heeft hij het wel naar zijn zin
met zulk een glorieus begin
van 't huiverig bezoekje.
Dan ziet hij bloemen hier en daar
hij had ze niet, dat is wel naar,
maar heeft het glad vergeten.
Maar hij is immers vrijgezel
en och, dan weten ze het wel,
dat hij dat niet kan weten.
Als hij de fles komt uit de kast
dan op een borrel wordt vergast,
voelt hij zich zelfs behaag-lijk.
Hij neemt er een of twee of drie
en vindt zo'n kraamvisite, zie
tenslotte zelfs nog draag'lijk.
Tenslotte pryst hij het gezin,
hij ziet het schone er van in,
't zou hem ook wel wat lijken.
Hij gaat dan heen met blij gelaat,
bedenkt met schrik eerst op de straat:
'k vergat naar 't kind te kijken.
TROUBADOUR.
Na drie dagen en nachten:
Nadat drie dagen en drie nachten onafgebroken aan de dijk bij St. Anna-
land gewerkt was en de gigantische poging gisternacht bij het opkomen van
dc- vloed mislukt leek, is gisteravond het zestig meter brede gat gedicht en
was het gehele dorp in feeststemming.
Zoals wij gisteren meldden, werd de zandschuit, die de werkers aan de
dijk van materiaal voorzag, gisternacht door de sterke otroom van de op
komende vloed weggesleurd en leek het werk van cwee dagen en nachten
t* niet gedaan. Maar de 800 vechters wisten van geen wijken en gisteravond
■»ij het lage getij, kregen zij het gat dicht en zorgden zij vooi een zo stevige
verdediging, dat hedennacht de vloed het land niet meer kon binnendringen
Nog staat de polder onder water en nog vormt de aanstormende vloed
een bedreiging, maar nu het gat eenmaal gedicht is en het water gestuit
kan men beginnen met de polder van zijn water te verlossen en de dijk
weer te maken tot een stoere wachter, die een waardige verdediger vormt
✓oor het verraderlijke water.
weer, wordt de toertand voor wat de
cadaverruiming betreft met de dag
klemmender. Tot 'nu toe zy'n tusren
15 en 20.000 grote cadavers geruimd.
Ook de berging van belangrijke
landbouwmachines verloopt vlot. Er
kan worden vastgesteld, dat deze
voor ongeveer 60% uit het water
zijn gehaald. Ook hier zijn Schou-
wen-Duiveland en Goeree-Overflak-
keë de grote zorgenkinderen.
Hoewel over het algemeen de mili
taire hulp per 17 Februari jl. is be
ëindigd, blijft de geschoolde hulp der
pontonniers voorlopig beschikbaar.
De bevolking ziet de practische
mogelijkheid, om hun machines op
snelle en vakkundige wijze van de
geleden waterschade te laten her
stellen en dit heeft nieuwe moed ge
geven om het werk metterdaad aan
te pakken.
Een bijzonder voorbeeld van de
efficiënte hulp der pontonniers is wel
de zeer snelle wijze, waarop man
schappen en materiaal ter beschik
king werden gesteld bij het bergen
van ongeveer 1700 ton regerings-
graan, dat was opgeslagen in het
fort bij Ooltgensplaat. Dit graan
vertegenwoordigt een waarde van
500.000,het fort ligt midden in
het water en het graan broeit, zodat
hulp snel gebo*an dient te worden.
De pontonniers verrichten hier prach
tig werk en een bijzondere gemeen
schapsdaad. Door hun optreden zal
het mogelijk zijn, het grootste deel
van de 1700 ton graan te redden.
Ontwerp van wet
voor dijkherstel
Een bij de Tweede Kamer inge
diend ontwerp van wet, betreffende
de noodvoorziening dijkherstel, wordt
vergezeld van een memorie van toe
lichting, waarin de wetgever o.m. be
toogt, dat- het de bedoeling van de
regering is om zo min mogelijk af
breuk te doen aan de historische taak
van de waterschappen. De regering
meent echter, dat de ramp, die Ne
derland getroffen heeft, van zo grote
omvang is, dat de bestrijding hiervan
een nationale taak is, waarvoor het
gehele lapd zich offers zal moeten
getroosten. Daarom zo meent de
minister zijn d- kosten, die nodig
zijn om de waterkeringen weer in
hun oorspronkelijke staat te brengen,
voor rekening van het Rijk, terwijl
ook de technische hulpmiddelen, voor
zover zij in de rampgebieden- onvol-
doeende aanwezig zijn, door het rijk
ter beschikking moeten worden ge
steld.
HYPOTHEKEN
en voor alle andere saken
op het gebied ran on
roerende goederen
8ouw- en "akalaarsbedrijf
v. cl. Drift
Oude Vest 29 Leiden
Telel. 20513
(Advertentie)
Of de zeearmen moeten worden afgesloten
Geëvacueerde kinderen van de eilanden Schouwen-Duiveland en Goeree-
Overflakkee, die zijn ondergebracht in Baam en Soest, waren Vrijdag de
gasten op Paleis Soestdijk, waar zij in de filmzaal een voorstelling met de
poppenkast bijwoonden. In de pauze werden de kinderen onthaald op lek
kernijen welke door de Koningin en de prinsessen werden uitgereikt. Prin
ses Marijke laat zich een glas limonade goed smaken.
Het zakkende land
De minister van Verkeer en Wa
terstaat mr. J. Algera, heeft van
daag geïnstalleerd de „commissie
van« advies inzake de beantwoording
van de vraag, welke wErterstaats-
technische voorzieningen dienen te
worden getroffen met betrekking tot
de door de storvloed van 31 Januari
1953 geteisterde gebieden, waarbij in
het onderzoek ware te betrekken de
vraag, of een afsluiting van de zee
armen zulk een voorziening behoort
te vormen".
Wij staan daarbij in eenvoudige
vorm uitgedrukt, voor de keuze óf
een denklengte van meer dan duizend
kilometers met één meter of meer te
meer te verhogen in sommige ge
bieden een zeer bezwaarlijk uitvoer
bare taak óf enkele zeegaten af te
sluiten op zodanige wijze, dat die
kustlijn, die door de stormvloeden
wordt bedreigd, aanzienlijk wordt
verkort.
De commissie zal bij de behande
ling van de haar gestelde vragen
kunnen voortbouwen op de studies,
die vroeger reeds werden verricht.
Reeds sedert meer dan- 15 jaar heeft
de rijkswaterstaat gewerkt aan de
voorbereiding en ook reeds aan de
uitvoering van plannen, die mede
voor een belangrijk deel het gebied
bestrijden, waarop de werkzaamhe
den van de commissie zich zullen be
wegen.
In de eerste plaats heeft men in
de z.g. stormvloedcommissie de z.g.
randvoorwaarden willen vaststellen,
dat zijn de standen in zee vóór de
mond van de zee-armen.
Met het oog op de termijn die naar
men meende, zou verlopen, vóór dat
de noodzakelijke beveiligingswerken
tot stand zouden zijn gebracht, heeft
men deze randvoorwaarden bepaald
voor het jaar 2000, en daarbij nam
men aan, dat behoorde te worden
rekening gehouden met standen, die
met een kans van ongeveer 20 pet.
per eeuw, zullen voorkomen of over
schreden zullen worden. De invloed
van geologische bodemdaling en van
in dat tijdperk tot stand te brengen,
in het rivierregime ingrijpende, wa
terstaatswerken werden mede tot het
jaar 2000 in de cijfers verdisconteerd.
Voor Hoek van Holland kwam men
na uitvoerig onderzoek en bespre
king voor het jaar 2000 tot een cijfer,
dat schommelde tussen 4 m. 4- 4.05
m. -f N.A.P.
Bij de laatste stormvloed is het
hoog water daar waarschijnlijk tot
3.85 m. N.A.P. gerezen.
Uitgaande van de door haar bere
kende randvoorwaarden heeft de
stormvloedcommissie ook voor verder
binnenwaarts gelegen plaatsen over
eenkomstige stormvloedshoogten vast-
rSisteld. Deze bleken zodanig hoog
liggen, dat over grote lengten
--^ksverhogingen zouden moeten wor-
,'®gn toegepast, tenzij men zou over
gaan tot het uitvoeren van afdam-
gffipgen, waardoor de tussen die dam
men gelegen dijkvlakken in de toe
komst zouden worden beschermd te
gen de bedreiging door stormvloeden.
By de sedert 1940 ter hand geno
men aanleg van nieuwe dijken en
van dij ksverhogingen op het vaste
land van Noord-Brabant, is men voor
de bepaling van de dijkhoogten uit
gegaan van de cijfers van de storm
vloedscommissie en daarbij is dan
wel gebleken welke aanzienlijke ver
hogingen, in vergelijking met de be
staande kruinshoogten, het gevolg
waren van de door haar vastgestelde
stormvloedspeilen.
Naast deze dijkverhogingen wer
den tevens plannui ontworpen voor
het afsluiten vani sommige takken
van het complex benedenrivieren en
zeearmen. De in 195C tot stand geko
men afdamming van de Brielsche
Maas en van de Botlek is daarvan
een voorbeeld. Ongetwijfeld heeft
deze afdamming ten gevolge gehad
dat de langs de Brielsche Maasboe
zem gelegen eilanden tegen nog gro
tere overstromingen dan thans reeds
zijn opgetreden werden beveiligd.
De plannen voor de zo juist bespro
ken afdammingen in het complex
der benedenrivieren vloeiden echter
niet alleen voort uit de vv. ns tot be
veiliging van de aangrenzende ge
bieden tegen mogelijke stormvloe
den, maar zij maken tevens onder
deel uit van een complex maatrege
len, dat beoogde de verzilting te be
strijden.
Het complex van plannen, waarop
tot nu toe werd gedoeld en de ver
schillende stormvloedsvoorspellingen
zijn in de jaren na de oorlog, nadat
mem zich gedurende de oorlog tot
theoretische beschouwingen had moe
ten beperken, uitvoerig bestudeerd.
Heden ten dage beschikt men over
een grote serie waarnemingen en
metingen in het waterloopkundig la
boratorium te Delft, waar een model
van het complex benedenrivieren
werd gebouwd. Het denkbeeld om
ook de afdammingen van de zee
armen tussen Goeree en Schouwen
en var. de Ooster-Schelde te bestu
deren, was tot voor kort nog niet in
-3 beschouwingen betrokken. Welis
waar zag men aan een dergelijk plan
verschillende aantrekkelijke kanten
maar men oordeelde de daaraan ver
bonden moeilijkheden zo groot, dat
men er de voorkeur aan gaf eerst
andere afsluitingen van minder grote
afmetingen tot stand te brengen, al
vorens zich aan dit inderdaad wel
uiterst moeilijke probleem te wagen.
Intussen had de ministér in No-
vember van het vorig jaar opdracht
gegeven om ook dit onderdeel thans
nader in beschouwing te nemen en
de stormramp van het begin van
j deze maand heeft wel de tragische
stimulans gevormd om met nog meer
spoed dan anders in het voornemen
lag, de situatie van dit vraagstuk
voort te zetten.
Bij het thans onderhanden geno-
I men herstel van de dijken zal er naar
I kunnen worden gestreefd om enkele
punten in de dijksconstructie reeds
dadelijk te verbeteren, maar ook
daarna zal het probleem, waarvoor
wij ons zien gesteld, niet zijn opge-
j lost. Het zal noodzakelijk zijn dat
de thans door overstroming getrof
fen gebieden, evenals ook de opper
vlakten, die ditmaal gespaard bleven,
krachtig worden beveiligd tegen nieu
we,uitzonderlijk hoge vloeden. Het
kan nu eenmaal niet anders of met
de uitvoering van de definitieve be
veiligingsmaatregelen zullen nog ja
ren gemoeid zijn. God moge verhoe:
den, dat er binnen dit tijdsbestek
andermaal een dergelijke stormvloed
optreedt als thans is geschied.
