S)e CekAóeSotvfccmt
Onoverzichtelijke situatie
in Indonesië
De weg terug
Debat over Europees leger
uitgesteld
5)e „ff auitud" watdt fregxaiMt
Mill
Eisenhower overlegde
met Truman
Trumans laatste
rapport
Moskou wil weer
eens praten
De Saarkwestie
in de Bondsdag
VOENSDAG 19 NOVEMBER 1952
44ste JAARGANG No. 12744
Directeur: C. M. v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.47 p. w., f 2.p. mnd., f 6.p. kwart. Franco p. p. f 6.80. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
De evolutie naar de
publiekrechtelijke
bedrijfsorganisatie
i.
ZANDER veel belangstelling van de
zijde van de politieke- en so
ciale organisaties en van een groot
deel van het publiek zowel werk
gevers als werknemers is nu ruim
twee jaar geleden de Wet op de Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie
door de Staten-Generaal aangeno
men.
Ondanks de grondige voorberei
ding werden door de Tweede Kamer
niet minder dan 70 amendementen
op het Wetsvoorstel ingediend.
Op 12 October 1949 aanvaardde de
Tweede Kamer het ontwerp met 55
stemmen (Katholieke Volkspartij,
Partij van de Arbeid en een stem
van de Christelijk Historische Unie)
tegen 35. De Eerste Kamer aan
vaardde het ontwerp op 25 Januari
1950, met 30 stemmen (Katholieke
Volkspartij, Partij van de Arbeid en
een stem van de Anti-Revolutionai
ren) tegen 11.
Daarmee werd een lange evolutie
voorlopig afgesloten. Dat wil zeg
gen: de diverse lichamen van de
Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisa
tie zouden daarna moeten worden
ingesteld en moeten tonen dat zij de
geest van de Publiekrechtelijke Be
drijfsorganisatie verstonden.
Eén lichaam werd tegelijk en door
de aanneming van de Wet door de
Staten-Generaal ingesteld, n.l. het
top-orgaan voor de Publiekrechte
lijke Bedrijfsorganisatie, de Soci
aal-Economische Raad. Dit orgaan
werkt nu reeds ruim twee jaar.
Waaruit dat werken o.a. heeft be
staan, zullen wij in een van de vol
gende artikelen overzien.
WIL ,MEN HET WEZEN en het
doel van de Publiekrechtelijke
Bedrijfsorganisatie doorschouwen,
dan is het noodzakelijk te bedenken
welke ontwikkeling er aan vooraf is
gegaan, De Publiekrechtelijke Be
drijfsorganisatie is immers niet een
stelsel dat plotseling in een volko
men onvoorbereide maatschappij is
geplant. Integendeel: het is een
noodzakelijke consequentie van de
ontwikkeling van het maatschappe
lijk leven gedurende de laatste halve
eeuw. Men kan deze ontwikkeling
zelfs nog verder terugvoeren dan tot
1900, n.l. tot spoedig na 1800, na de
Franse Revolutie. Doch vooral gedu
rende de laatste halve eeuw ziet men
een ontwikkeling in het maatschap
pelijk zeiven, welke onmiskenbaar
wijst naar de beide wezenseigen
schappen van de Publiekrechtelijke
Bedrijfsorganisatie, Deze zijn staat-
rechtelijk: democratisering van het
bedrijfsleven en economisch: gebon
den economie.
Des te dichter wij in deze eeuw tot
het jaar 1950 naderden, des te dui
delijker deze beide eigenschappen
zich in allerlei maatschappelijke
verschijnselen manifesteerden. Het
is vooral Veraarts verdienste hierop
reeds vroeg gewezen te hebben.
DE FRANSE REVOLUTIE heeft
getracht de gebondenheid op
economisch gebied te vernietigen. In
1791 werden de gilden in Frankrijk
opgeheven. Het individualisme kon
daarna vrij tot ontwikkeling komen.
Men stond toen aan de vooravond
van de bloei van het liberalisme.
Doch reeds spoedig ontstond er een
reactie tegen dit individualisme; er
waren geleerden die de organische
staats- en maatschappijbeschouwing
ontwikkelden. Het zijn de romanti
ci in de sociale filosofie. Zij zien de
gemeenschappen niet als samenge
bundelde individuen zoals de
toenmalige liberalen dit meenden
doch als zelfstandige levenseen
heden. Zij leggen de nadruk op de
historisch gegroeide verhoudingen,
welke men niet ongestraft kan nege
ren. Zo vinden wij reeds bij Adam
Müller de opvatting dat er publiek
rechtelijke regelingen in het econo
misch leven moeten komen. Elke be
drijfstak willen deze romantici als
een eenheid zien. Ook in Nederland
kan men omstreeks het midden van
de vorige eeuw reeds dergelijke op
vattingen vinden n.l. bij Groen van
Prinsterer.
/"\OK ENKELE grote katholieken
zochten in dezelfde richting,
zoals von Ketteler. Zij begrepen te
recht dat in het moderne economi
sche leven met zijn grootindustrie en
intens vervoerwezen de Middel
eeuwse gilden-organisaties geen pas
sende vorm van een publiekrechte
lijk georganiseerd economisch leven
meer konden zijn. De gilden hadden
immers typisch het karakter van
plaatselijke organisaties.
In katholieke kring werd deze
stroming versneld en geconcretiseerd
na de verschijning van „Rerum No
varum" (1891). Deze encycliek vroeg
redelijke verheffing van en betere
materiële bestaansmogelijkheden
voor de volksklassen. Pesch noemde
het stelsel het corporatisme, hoewel
op de beide zojuist genoemde idealen
van de encycliek de meeste nadruk
gelegd bleef.
Steeds meer kreeg de opvatting
van samenwerking in christelijke
zowel katholieke als protestantse
kringen tussen werkgevers ^werk
nemers aanhang. In ons la'nd kan
men Kuyper, Talma, Nolens en Aal-
berse noemen.
Vooral na de eerste wereldoorlog'
Overste weigert bespreking met sultan
Overste Warrouw houdt na zijn machtsgreep op Celebes voet bij stuk. Na-
nat hem gisteren was medegedeeld, dat de minister van Defensie, sultan
Hamengkoe Boewono van Djokja, en de stafchef van het leger, gen.-maj.
Simatoepang, besloten hadden naar Celebes te gaan, liet hij weten dat bij
hen niet zal ontvangen, wanneer zij van plan zijn de door hem genomen
maatregelen te bespreken. Deze nieuwe ontwikkeling in de hoogst onover
zichtelijke situatie in Indonesië heeft de toestand verder verscherpt Deze is
des te moeilijker te overzien nu Warrouw op Celebes en de Molukken een
aantal arrestaties (w.o. de afgezette kolonel Soebroto) heeft laten verrich
ten en de Indonesische regering hierop slechts gereageerd heeft met de
korte mededeling, dat zij „alle moeilijkheden volledig zal oplossen, na diep
gaand over met president Soekarno".
nel Soebroto blijkt gearresteerd te
zijn. Warrouw zelf verklaarde heden,
Woensdagmorgen (Ind. tijd) aan de
pers, dat Soebroto uitlatingen had
gedaan, welke er op neer kwamen,
dat hij alleen aan vice-president
Hatta en de minister van Defensie
verantwoording verschuldigd was.
Inmiddels worden ook uit' Ambon
arrestaties gemeld van verscheidene
hoge ambtenaren van het gouverne-
ments bureau aldaar. Zij zouden
hebben deelgenomen aan de „onder
grondse activiteit" van de republiek
der Zuid-Molukken."
TANKS PATROUILLEREN.
In Makassar is de toestand ogen
schijnlijk kalm, al is er minder ver
keer op straat dan anders. Uit de be
richten, welke door de strenge cen
suur slechts druppelsgewijs te Dja
karta binnenkomen, blijkt, dat in
fanterie en tanks door de straten
patrouilleren. De militaire politie is
evenwel uit het stadsbeeld verdwe
nen en haar posten, zo ook alle be
langrijke gebouwen zijn door gewo
ne troepen bezet. De telefoonverbin
dingen, welke Zondagmorgen, na
Warrouw's machtsgreep verbroken
waren geweest, zijn diezelfde mid
dag heropend.
De door Warrouw afgezette kolo-
werd in ons land en ook elders, de
hoofdgedachte van Rerum Novarum
in allerlei sociale wetten meer en
meer aangetroffen.
Naast deze sociale wetten zag men
dat de werkgevers en werknemers
elkaar vonden in de regeling van de
arbeidsverhoudingen, n.l. bij de
collectieve arbeidsovereenkomsten.
Hierbij werd de inhoud van de ar
beidsovereenkomst niet meer tussen
een individuele werkgever en indi
viduele werknemer gesloten, doch
collectief door de vertegenwoordi
gers van werkgevers en werknemers
geregeld. In christelijk kringen werd
dit alles toegejuicht, omdat het de
werkgevers en werknemers tot el
kaar bracht, niet via veel strijd, doch
via overleg en contact.
In socialistische kringen (Wibaut)
daarentegen werd de collectieve ar
beidsovereenkomst meer als een
strijdmiddel gezien.
Vooral Veraart verdedigde de op
vatting dat dit alles wijst naar de
publiekrechtelijke bedrijfsorganisa
tie. Hij propageerde reeds ruim 30
jaar geleden een stelsel van bedrijfs
organisatie op de grondslag van de
collectieve arbeidsovereenkomst, Zijn
argumentatie was niet wijsgerig-so-
ciologisch, zoals dat bij Pesch e.a.
geschiedde, doch vooral realistisch-
economisch. Zijn eerste omvangrijke
publicatie over de economische be
drijfsorganisatie dateren uit de jaren
voor en na de eerste wereldoorlog.
Veraart kreeg een kans om zijn
ideëen te verwezenlijken in de be
drijfstak van de typografie. Met
taaie volharding heeft hij in de daar
opvolgende' jaren gewezen op de
evolutie in het maatschappelijk le
ven, welke evolutie de bekroning
zou moeten ontvangen in de Pu
bliekrechtelijke Bedrijfsorganisatie.
Dr. J. G. M. DELFGAAUW.
Met 308 tegen 282 stemmen keur
de het Britse Lagerhuis gisteravond
een wetsontwerp goed, waarbij het
door de Labour-regering in 1947 ge
naaste lange-afstand-wegvervoer
weer aan de particuliere eigenaars
terugkomt. Met deze stemmenver
houding werd nl. een Labour-amen-
dement, dat de ontnaastingsvoorstel-
len te niet wilde doen, verworpen.
Het ontwerp decentraliseert ook
de staatsspoorwegen in zes regionale
groepen, die elk voor een groot deel
autonoom zullen zijn. De spoorwegen
zullen wel een groot aantal vracht
auto's in dienst mogen houden, doch
deze zullen nu moeten concurreren
met de particuliere expediteurs.
Thans heeft Churchill's conservatie
ve regering n^g een wetsontwerp
voor de ontnaasting van de staal- en
ijzerindustrie in petto.
Door de hevige sneeuwval, welke
dit jaar ongewoon vroeg is begon
nen, zijn momenteel vrijwel alle be
langrijke bergpassen in Zwitserland,
Italië, Frankrijk en Oostenrijk, in de
grote internationale verbindingen,
voor het verkeer gesloten, zo deelt
de ANWB mede.
Adenauer leed nederlaag in Bondsdag
Dr. Adenauer heelt gistermiddag in de West-Duitse Bondsdag de nederlaag
geleden bij een poging om tegen de wens van het staatsgerechtshof in de
ratificatie van de conventies van Bonn en van het verdrag over het Euro
pese leger de volgende week te doen houden. Een twintigtal leden der rege-
rings-coalitie was niet bereid dr Adenauer te volgen in zijn argument, dat
de ratificatie niet meer mocht worden uitgesteld. Met 179 tegen 166 stem
men bij 6 onthoudingen verwierp de Bondsdag een voorstel van de chr.-
democratische unie om de beslissende debatten over de verdragen op 26 en
27 November te houden, dezelfde dagen waarop de verdragen door het
staatsgerechtshof in Karlsruhe in bet openbaar zullen worden behandeld.
De stemming verliep in de uiterste spanning.
DE „SCHAPENSPRONG".
Daar bij de normale procedure^van
handopsteken de president geen dui
delijk beeld van de stemverhouding
kon krijgen, werd de stemming her
haald door middel van de in de
Bondsdag gebruikelijke „schapen-
sprong". Daarbij verlaten alle afge
vaardigden de zaal, om door drie ver
schillende deuren weer binnen te ko
men. De rij, die door de deur met
het opschrift „neen" trok, was deze
maal het langst, voor het eerst bij
een belangrijke stemming over een
voorstel van regeringszijde.
Een week geleden had het staats
gerechtshof de president van de
Bondsdag verzocht de debatten niet
te doen samenvallen met de open
bare zittingen van dit college, dat zal
moeten uitmaken of de verdragen al
dan niet in overeenstemming zijn met
de Duitse grondwet. Kort ma dit ver.
zoek heeft de regering besloten des
ondanks te trachten de ratificatie de
volgende week te doen houden. Deze
poging is thans definitief mislukt en
een nieuwe datum is niet vastgesteld.
Waarschijnlijk zal de Bondsdag de
verdragen thans in de tweede week
van December behandelen. In elk ge
val wordt verwacht, dat de regerings
coalitie zal trachten te voorkomen,
dat de beslissing zal worden uitge
steld tot het staatsgerecthshof op 15
December zijn uitspraak zal hebben
gedaan.
In politieke kringen in Bonn is men
van oordeel, dat uit de stemming
geen conclusies kunnen worden ge
trokken met betrekking tot de opvat
ting van de Bondsdag betreffende de
verdragen zelf.
In het Britse Lagerhuis heeft men
gisteren een beroep gedaan op Chur
chill om Eisenhower te vergezellen
op zijn reis naar Korea. De socialist
Lewis vond het nodig, dat Churchill
met Eisenhower mee zou gaan. Hij
vroeg de eerste minister of hij wel
wist hoe bezorgd het Britse volk is
over Korea.
En Churchill antwoordde: „Ik weet
in elk geval wel, dat u zeer bezorgd
bent over vele dingen die boven uw
begrip gaan".
ATt-
V;-
a V
WSm
Gisteren heeft men een aanvang gemaakt met het begraven van de „Fautus". De eerste dieptebommen zijn ont
ploft, teneinde de kleilaag rondom het wrak te laten scheuren. Toen de marine de eerste bom liet ontploffen
werd er geen knal gehoord. Het geluid bleek geheel te worden gesmoord door de waterlaag. Men zag een
enorme massa water en slijk boven de waterspiegel oprijzen, een soort uitgespreide parachute, van naar
schatting 15 tot 18 meter hoogte, die secondenlang bleef hangen. Tijdens de ontploffing cirkelde een marine
vliegtuig rondom de plek, waar de „watcrparapluie" werd opgestoken. Het moment van de ontploffing. Een boei
(links) markeert de plek, waar het wrak moet liggen. Het marinevliegtuig cirkelt rond.
Een glimlach kon er niet vanaf
Gisteren hebben de nieuw-gekozen president Eisenhower en de nog in
functie zijnde Truman elkaar voor het eerst ontmoet sedert 2 Juni, de dag,
waarop Eisenhower uit Europa terugkeerde om aan de verkiezingen deel te
nemen. In de maanden, die daartussen lagen, hadden de twee mannen ge
durende de bittere verkiezingsstrijd bijna als vijanden tegenover elkaar,
gestaan. Nu trokken zij zich terug in het Witte Huis voor een gesprek onder
vier ogen, waarvan de enige toegelaten fotograaf later zei: Er heerste in
het vertrek een zeer formele sfeer.
Eisenhowers aankomst in Washing
ton is een ware zegetocht geworden.
Circa een half millioen Amerikanen
stonden rijen dik langs de vijftien
kilometer lange weg, die van het
vliegveld naar het Witte Huis leidt,
en kreten als „Good old Ike" waren
niet van de lucht. De menigte scheen
voor een groot deel uit vrouwen te
bestaan. Eisenhower was kennelijk
verbaasd over deze ontvangst, om
dat hij immers slechts voor een kort
en uitsluitend zakelijk bezoek was
gekomen. De Amerikanen bleken
echter te voelen, dat zij een historisch
ogenblik meermaakten. Het gesprek
tussen de twee mannen betekent im
mers het begin van de bewindsover
dracht van de Democratische rege
ring, die het land nu twintig jaar lang
heeft geleid, op het eerste Republi
keinse bestuur sedert 1932
Het is slecht twee maal in de ge
schiedenis voorgekomen, dat een
nieuwgekozen president voor zijni
eigenlijke ambtsaanvaarding met de
nog in functie zijnde president in
overleg trad. Maar waarschijnlijk zal
president Truman in de tijd, die hem
tot 20 Januari nog rest, uiterst be
langrijke beslissingen moeten nemen
in de Koreaanse oorlog en in vraag
stukken, die met het Atlantische pact
samenhangen. Daarom is het moge
lijk, dat Eisenhower hem privé eni
ge aanwijzingen zal geven, opdat de
Amerikaanse politiek in de komende
negen weken zonder schokken zal
kunnen overgaan in de politiek, wel
ke Eisenhower zich voorstelt de ko-
„In een tijdsbestek, waarin een
natie, zoals Rusland, aanstuurt op
wereldoverheersing, hebben wij
slechst de keus tussen: óf de prijs be
talen voor het gezamenlijk opbou
wen van een doeltreffende verdedi
ging op militair, economisch, politiek
en geestelijk terrein óf de dure los
prijs betalen voor een politiek van
toegeven."
Aldus verklaarde president Tru
man in een rapport aan het Congres
over de wederkerige hulpverlening
het laatste rappor1 hierovei. voor
dat hij de teugels van het bewind
overgeeft aan generaal Eisenhower.
Bij de hulpverlening aan de Euro
pese bondgenoten was in het eerste
hall jaar van 1952 een aanzienlijke
achterstand ontstaan voor een
groot deel te wijten aan de oorlog
op Korea doch al had dit geen
ernstige gevolgen g. .ad op de acti
vering van de troepen in Europa,
toch waren er maatregelen geno
men om de wapenzendingen te be
spoedigen. En globaal genomen was
er wezenlijke voortgang gemaakt bij
het versterken van de vrije wereld,
aldus Truman
In het eerste halfjaar van 1952 was
voor een waarde van 667 millioen
dollar verscheept, waarmee dan het
totaal van de waarde der hulpver
lening sinds 1949 is gestegen tot 1.8
milliard dollar. Om veiligheidsrede
nen konden geen details over de ver
leende hulp gepubliceerd worden,
maar enkele openbaar gemaakte cij
fers zijn: 12.000 gevechtsvoertuigen,
13.594 stukken f-eschut, 2179 vlieg
tuigen en ruim één millioen mitrail
leurs en lichte wapens. De in het
buitenland geplaatste militaire be
stellingen beliepen een waarde van
621 millioen dollar, waarvan in Ne
derland 38 millioen.
De Russen steken voelhorens uit
om de mogelijkheid te onderzoeken
van een persoonlijk onderhoud tus
sen Stalin en Churchill, schrijft de
commentator Robert S. Allen in de
New York Post.
„De rode Tsaren van het Kremlin
proberen weer het oude lokmiddel
te gebruiken", schrijft Allen. „Zij
zinspelen er zelfs op, dat de Britse
minister-president er wellicht een
bijeenkomst van drie van kar. maken
door zijn goede vriend die nu presi
dent van de Verenigde Staten wordt,
ook uit te nodigen. Het schijnt zelfs
dat Stalin bereid zou zijn om voor
een onderhoud met de twee mannen
uit het Westen hun halverwege te
gemoet te komen
Volgens Allen doen de communis
ten hun voorstellen via neutrale po
litieke kanalen.
mende vier jaar te volgen.
Een openbare verklaring over
Eisenhowers inzichten verwacht men
echter niet. Overeenkomstig de Ame
rikaanse grondwet zal Eisenhower
overigens geen enkele verantwoorde,
lijkheid nemen voor enig besluit, dat
Truman in de hem overblijvende we
ken zou willen nemen.
Zij keken streng.
Zodra Eisenhower was aangeko
men, trok hij zich met Truman voor
een privé gesprek van vijf kwartier
in een afzonderlijk vertrek terug.
Na afloop werd één fotograaf toege
laten, die later vertelde, dat de man
nen „streng" keken en eerst by het
derde foto een glimlach toonden.
Later hebben Eisenhower en Tru
man een gezamenlijke verklaring
uitgegeven, waarin slechts wordt ge
zegd, dat „gegevens over de belang
rijkste problemen wtaren uitgewis
seld". Wij vertrouwen er op, zo zegt
de verklaring verder, dat deze sa
menkomst een bewijs te meer is voor
de bekwaamheid van het Amerikaan
se volk om zijn zaken te regelen met
besef voor continuïteit en verant
woordelijkheid.
De Duitse Bondsdag heeft Dins
dagmiddag zijn volle instemming
uitgesproken met de pogingen der
verboden partijen in het Saargebied
om de verkiezing van 30 November
door een boycot tot een „votum van
trouw aan Duitsland" te maken. Dr.
Adenauer zelf heeft vanaf de kathe
der van de Bondsdag de bevolking
van de Saar toegeroepen: „Ik twijfel
er niet aan, dat de overwinning zal
toekomen aan diegenen, die in deze
strijd tegen dwang moed tonen". De
Saarbevolking zelf was bij deze ge
legenheid voor het eerst in de Duit
se Bondsdag vertegenwoordigd, zij
het slechts op de diplomatieke gale
rij waar een aantal leiders der in het
Saarland verboden Duitsgezinde par
tijen had plaats genomen. De een
stemmig door de Bondsdag aangeno
men verklaring heeft nog eens de
Duitse protesten tegen „de kneve
ling van de democratische rechten in
het Saargebied" geformuleerd. Zij
zegt een „op grond van manipulaties
van het seperatistische machtsappa
raat gevormde Landdag" niet be
schouwd zal worden als wettige ver
tegenwoordiging van het Saarvolk.
De afgevaardigden gaven luide
uiting aan hun afkeurig, toen de
communisten tegen de verklaring
stemden.
De Franse Nationale Vergadering
heeft Dinsdag besloten het debat
over buitenlandse zaken, dat 27 No
vember zou worden gehouden, tot
4 December uit te stellen in verband
met de verkiezingen in het Saarge
bied aan het einde van deze maand.
DE HANDELSPOLITIEK VAN
AMERIKA.
De heer Jacob Javits, republikeins
lid van de commissie voor buiten
landse zaken van het Amerikaanse
Huis van Afgevaardigden, die giste
ren voor een bezoek van vijf weken
naar Europa is vertrokken, ver
klaarde voor zijn vertrek, dat de
nieuwe regering der Verenigde Sta
ten een buitenlandse economische
politiek zal volgen, die waarschijn
lijk zal leiden to' een verdubbeling
van de Amerikaanse in- en uitvoer
in de eerstkomende vijf jaar. De bui
tenlandse handel der Verenigde Sta
tten heeft thans een waarde van 25
30 milliard dollars per jaar. Naar
de mening van de heer Javits zal de
nieuwe regering er naar streven de
hulpverlening aan -het buitenland te
vervangen door uitbreiding van de
handel.
De Europese reis van de heer Ja
vits heeft ten doel na te gaan, welke
invloed de vervanging van de econo
mische door militaire hulp heeft. De
heer Javits zal Engeland, Frankryk,
Zwitserland, Italië en Duitsland be
zoeken.
EINSTEIN WIL NIET.
Officieel is te Tel Aviv gisteravond
bekend gemaakt, dat professor Al-
bert Einstein een aanbod om de
nieuwe president van Israël te wor
den, heeft afgev/ezen.
Jiameitje
