Het boek, bevrijd van banden,
vond de wereld als koninkrijk
VOOR EEN GOED BOEK
MAAR VELEN VAN ZIJN ONDERDANEN
BRACHTEN HET TOT DE BEDELSTAF
Korting aan de haard
HET BOEK DER BOEKEN
Techniek en resultaat
Zandvliet's Boekhandel
ZATERDAG 15 NOVEMBER 1952
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Als een gekluisterde Koning, als
een Aristocraat, vér verwijderd van
de massa als een vorst, vrij van de
opdringerige nieuwsgierigheid van
het volk, heeft Het Boek talrijke
eeuwen een kleine hofhouding gere
geerd, die in hoofdzaak bestond uit
eenzame kluizenaars en in later ja
ren uit vrome, ingetogen monniken.
Gekluisterd aan de lessenaars der
Middeleeuwse kloosters, verborgen
in de voor het zonlicht beschermde
bibliotheken, heerste deze Vorst over
zijn kleine schare, totdat de boek
drukkunst zijn boeien verbrak, zijn
rijk vergrootte en een zegetocht over
de wereld voor hem bereidde.
En het Boek daalde af van zijn
eenzame zetel, het wierp de poorten
van zijn ingetogen burcht open en
begaf zich onder de mensen.
De Aristocraat mengde zich onder
het volk en het volk eerst schuch
ter door zijn pracht bejubelde
hem weldra met groot gejuich. De
Vorst werd een gezine figuur; men
haalde hem in huis en hij kreeg in
iedere woning een ereplaats.
En wederom verstreken de eeuwen.
Men raakte gewend aan het hoge
gezelschap, men beschouwde het niet
meer als een gunst, wanneer de vorst
in de woning aanwezig was Anderen
kwamen en ontlusterden de koning,
zij hebben zijn kroon afgerukt en
zijn met goud bestikte kleed hebben
zij verscheurd om hem daarna met
een modderig en besmeurd gewaad
te omkleden.
En de -koning wa^ aan hen over
geleverd; eenmaal buiten de poorten
van zijn eenzaam, doch veilig paleis,
leefde hij slechts bij de gratie van
diegenen, waaronder hij zich b<
ven had.
Wanneer wij vandaag trachten
Koning Boek te vinden, dan treffen
wij hem dikwijls aan, ontluisterd en
besmeurd; op andere plaatsen kent
men hem amper en beschouwt men
hem slechts als een lastige gast, voor
wien men de deur sluit en zijn oor
spronkelijke waarde moet men soms
weer gaan zoeken in de donkere za
len van de bibliotheken en in de
ivoren toren der geleerden en den
kers.
Het oude Koninkrijk.
Het boek, zoals wij dit kennen, is
niet zo heel érg oud, maar indien
men onder het boek wil verstaan het
geschreven woord dan vindt men
'het reeds bij de oudste ons bekende
volkeren.
Het boek, het geschrift, heeft
steeds de mensheid geboeid. Hier
door immers kon men iets te weten
komen, dan men tot dan toe wellicht
onbekend gebleven was. Daar echter
het schrijven van een geschrift in
de vroegere eeuwen, die ons bekend
zijn, een langdurig en kostbaar werk
was, schreef men slechts dat op, wat
men zeer belangrijk vond. Zo zijn
de wijsheden der Grieken én Romei
nen, der Noord Chinezen en Voor-
Indiërs tot ons gekomen en beter
dan de archeologische vondsten, ver
tellen zij ons, hoe men in die lang-
vervlogen dagen leefde en dacht.
Een van de oudste geschriften,
waarover de 20e eeuw beschikt, is de
Ilias en de Odysseus van de Griek
se dichter Homerus, welke werken
een beeld geven van de Trojaanse
oorlog en de lotgevallen van een der
aan deze oorlog deelnemende veld
heren. Dit boek is hoogstwaarschijn
lijk een tiental eeuwen voor Christus
geschreven en vormt een dankbare
informatiebron voor de zeden en
gewoonten van de mensheid uit die
dagen.
Bevrijd Koninkrijk.
Nu is zoals wij boven reeds
schreven het boek lange tijd voor
het merendeel der mensheid geslo
ten gebleven. Men kon niet lezen en
de inhoud der bestaande boeken
leerde men soms per toeval kennen
door rondtrekkende minstrelen, die
de geschiedenissen op rijm voordroe
gen.
Weinigen onder ons beseffen welk
een geheel nieuwe wereld voor de
mensheid open ging, toen in de late
Middeleeuwen het leren lezen n
algemener werd.
Wij spreken nu slechts over West-
Europa en in nog enger verband, fei
telijk alleen over Nederland. Neder
land kreeg zijn kloosterscholen, Ne
derlands ontwikkeling steeg en sinds
een kwart eeuw is het practisch on
mogelijk in Nederland om niet te
kunnen lezen. Doch velen zagen en
zien het rijke land niet, dat hierdoor
voor hen geopend is; men had zelfs
een leer-„plicht" nodig. Iets, wat
Het schone boek
O, Vechter, die in 't vaderland
met scherpgeschuurde tee en tand
door vodde en vilte en voren vecht
en 't taaie terwland ommelegt!
Ik zie u geerne, ontembaar aan,
uw' diepe en duistere wegen gaan
van al dat vreeze is frank en vrij!
Mijn doen is dat, zoo dunkt 'et mij!
(Uit: Bloemlezing Guido
Gezelle's Gedichten).
vroeger een hoge uitverkiezing was
wordt thans door sommigen be
schouwd als een last, waaraan nu
eenmaal niet te ontkomen is en zij
weigeren'hardnekkig na het volbren
gen van die plicht de enorme rijk
dommen, die hen in de schoot ge
worpen worden, te accepteren.
Ontluister Koninkrijk.
Begin dezer eeuw, kwam het boek,
dat reeds vele eeuwen een zeer gro
te plaats in het Nederlandse leven
ingenomen had, meer tot algemeen
heid. Steeds is de techniek verbe
terd en momenteel ligt het bo.ek bin
nen het bereik van een iedei. Maar
de Koning is bedelaar geworden;
men sluit de woning voor hem, meft
verwerpt de rijkdom, die hij komt
brengen.
Daarbij heeft men de Koning zijr.
waardigheid ontnomen. Het blanke,
reine papier, waar men vroeger zo
zuinig op was, is bekladderd met
woorden, die geen enkele zin meer
hebben of die de vunzigheid en de
mislukking van het leven bejubelen
en aanprijzen.
Bedriegelijk Koninkrijk.
Momenteel zijn er in Nederland
vele organisaties, die zich ernstig be
zighouden met het probleem van
het boek. Men wil het goede boek
weer de plaats, die het kreej, toen
het zijn eenzaam paleis verliet, te
ruggeven en men wil het weer om-
Het geestige boek
Het was een merkwaardig tuin
feest. De meeste mensen, die een
tuinfeest geven, beginnen met een
tuin te hebben, maar die had no
taris Dorre niet. Dat wil zeggen,
er lag aan de achterkant van zijn
huis een tuinje, van alle kanten
door de overige huizen ingesloten,
en waarin een kippenhok stond en
een duiventil. Catharina vertelde
mij later de ontsteltenis der huis
genoten toen de notaris zijn on
wrikbaar voornemen te kennen gaf
hierin een tuinfeest te organiseren.
„Maar Karei," sprak mevrouw
wenend, „dat kan toch niet!"
„Waarom zou dat niet kunnen?"
sprak de notaris, rood wordend,
,,'t is een tuin als ieder ander. We
breken het kippenhok af en dan
zul je eens zien, hoe aardig het
wordt."
(Uit: Pieter Bas van
Godfried Bomans)
mensheid uitgestort, de Unesco be
gon om slechts één voorbeeld te
noemen de leeslessen voor oude
re analphabeten in India met een
brochure over Kinderbeperking!
De volkeren, die jarenlang geslui-
mérd hebben in hun eigen cultuur,
onwetend van de wereld daarbuiten,
wordt een koninkrijk geopend, dat
lichtend lijkt, maar dat hen zal voe
ren naar de diepste duisternissen.
Onbekend Koninkrijk.
Wat kunnen wij, katholieken en
speciaal wij, Nederlandse katholie
ken, doen om dit gevaar te bestrij
den. Talrijke studiecommissies hou
den zich met dit lastige en veelzij-
"dige vraagstuk bezig. De oplossing
schijnt eenvoudiger, dan zij in wer
kelijkheid is. Alhoewel we moeten
afwachten tot welke conclusies de
ze commissies zullen komen, toch
kunnen we de basis van het verzet
tegen het misleidende en verderve-
lijke boek reeds bij onszelf leggen.
Voordat men echter het Koninkrijk
van het Boek met vurigheid kan ver
dedigen, dient men het eerst te ken
nen en te beminnen. Het is hierom,
dat de voornaamste organisaties van
het Nederlandse Katholieke volks
deel besloten hebben, om ieder jaar
een Katholieke boekenweek te orga
niseren ter propagering van het wa
re koninkrijk en de ware luister van
het boek. Dit jaar zal deze week de
komende zeven dagen gehouden
worden.
Daarna verscheen de Heer hem bij de eik van Mamre. Eens, toen
hij op een hete middag in de opening van zijn tent zat, en zijn
ogen opensloeg, zag hij drie mannen voor zich staan. Zodra hij
ze zag, liep hij ze van de tentingang tegemoet, boog zich ter
aarde, en sprak: Heer, als ik genade heb gevonden in uw ogen,
ga dan uw dienaar niet voorbij. Sta mij toe, wat water te halen;
dan kunt Gij u de voeten wassen, en uitrusten onder de boom.
Ik zal ook een stuk brood laten halen, om u wat te verkwikken,
eer ge verder trekt; gij zijt nu toch langs uw dienaar gekomen.
(Uit: 18e hoofdstuk van het Boek der Schepping).
kleden met de mantel van goud, die
het zovele eeuwen met trots 'gedra
gen heeft.
Want niet alleen heeft men het
goud vervangen door modder, maar
tevens heeft de wereld zozeer haar
gevoel voor schoonheid verloren, dat
men dikwijls de modder als goud be
ziet en het goud veracht als een
waardeloos metaal. Niet slechts in
ons „beschaafde" werelddeel dreigt
dit gevaar, maar in nog sterkere ma
te worden de volkeren, die liet ko
ninkrijk van het boek nog niet ken
nen, bedreigd, doordat men hun de
besmeurde mantel toont als de wa
re tooi van Koning Boek en daarbij
deze onwetenden wijs maakt, dat de
ze tooi een koning waardig is.
Een nuchter en zakelijk bewijs
moge dit aantonen: Na de oorlog
heeft de mensheid en vooral Ame
rika en Rusland zich bijzonder be
zorgd gemaakt voor de geestelijke
vorming van de zgn. „achterlijke"
gebieden. Amerika uitte die bezorgd
heid via een organisatie van de Ver
enigde Naties en Rusland ging die
gebieden, waar hij het loodzware
juk van zijn dictatuur kon plaatsen,
„ontwikkelen".
Na de oorlog kwamen deze twee
landen plotseling tot de ontdekking,
dat 1200 milliöen mensen niet kon
den lezen. Daar het boek de meest
directe propaganda- voor een systeem
is, begreep men, dat men analpha
beten slechts dan voor de onder
scheidene systemen kon winnen, in7
dien men het rijk van het boek voor
hen opende.
Donker Koninkrijk.
Hoe vreemd het ook moge klinken,
zowel Rusland, als de onder Ameri
kaanse invloed werkende Unesco be-,
tekenen op dit belangrijke terrein
van Koning Boek een even grote
vijand voor het Christendom.
Heeft Rusland een modderstroom
van ongeveer 750 000.000 communis-
tische propagandaboeken over de
Een gezellige boek
En te midden van dit alles stond
Pickwick, het gelaat overgoten met
een glimlacht, waaraan geen man,
geen vrouw en geen kind weer
stond kon bieden. De gelukkigste
van allen, altijd weer de handen
drukkend van altijd weer dezelfde
mensen en, wanneer er toevallig
niemand voor hem stond, in zijn
eigen handen wrijvend van louter
genoeglijkheid, zich omwendend
naar eenieder, die zich iets prij-
zends liet onvallen en al de aan
wezigen door zijn opgetogen ge
zicht verrukkend. Dan wordt het
ontbijt aangekondigd. Pickwick leidt
de oude dame naar het hoofdeind
van de lange tafel, gespannen luis
terend naar de berichten omtrent
wijlen Lady Tollimglower. De
vrienden schikken zich aan weers
zijden. Sam vat post achter de stoel
leuning zijns meesters.
(Uit: Samuël Pickwick van
Charles Dickens).
Uw huis een koninkrijk.
Door deze week wil men de tijd'
genoten van deze naar snelheid en
efficiency snakkende eeuw weer
overtuigen, dat de geestelijke waar
de van het. goede boek een niet te
onderschatten en moeilijk te over
schatten rijkdom veregenwoordigt.
Maar afzien van de verrijking van
geest, heeft Koning Boek in zijn
bloeiperiode aan de huiselijke haard
een sfeer gebracht van gezelligheid
en saamhorigheid.
Maar waar vindt men nog de ge
zinnen, waar 's Zondagsavonds, on
der het genot van een warme
chocolade, het ogenblik verbeid
wordt, dat Moeder het boek zal
openslaan om haar kleine volkje
enige uren lang rond te leiden in een
koninkrijk, dat telkens opnieuw ver
rassingen biedt?
De tweede vraag durven wij bijna
niet stellen: Waar zijn de gezinnen,
waar Vader 's Zondagsmorgens na
het ontbijt het Boek der Boeken
opent, om in een voor kinderen be-
In de „Librije" te Zutfen ligt het boek nog als een gekluisterde koning aan
de ketting. In de Middeleeuwen, toen één boek soms een mensenleven werk
vertegenwoordigde, beveiligden de monniken in de kloosters op deze wijze
hun bezit tegen diefstal.
vattelijke taal het wonderschone
verhaal, waarop hun levensbeschou
wing een basis moet vinden, voor te
lezen?
Gesloten Koninkrijk.
Laten onze vaders en moeders de
ze uren toch niet als onbelangrijk
beschouwen; zij vormen een zeer
voornaam deel van de opvoeding en
men kan er zelden te vroeg mee be
ginnen. Hoe kan men immers van
een volwassene belangstelling voor
de Bijbel en hei goede boek ver
wachten, indien men verzuimd heeft
hem als kind dit koninkrijk te ont
sluiten?
Koopbaar Koninkrijk.
Hierop aansluitend rijst onmid
dellijk de vraag: Wat is het goede
en juiste boek; vanneer kan welk
Het spannende boek
Raven keek naar hem met bene
velde ogen en probeerde hem on
der schot te krijgen. Het was geen
moeilijk schot, maar het scheen of
zijn hand plotseling weigerde te do
den. Hij voelde slechts een diepe
pijn en wanhoop, die een volledige
verwarring in zijn binnenste ver
oorzaakte. Hij poogde nogmaals zijn
hand op het doel te richten, maar
Saunders schoot hem vanuit de
deuropening in de rug.
(Uit: Geweer te huur van
Graham Greene).
kind welk boek lezen? Deze vraag
beantwoorden is onmogelijk. Maar
wel staat vast, dat de rijke Katholie
ke boekenmarkt in Nederland vol
doende keus biedt om na enig zoe
ken het juiste boek te vinden.
Men beschouwe de aankoop van
een goed boek niet als weggegooid
geld, omdat het, na gelezen te zijn,
geen waarde meer zou hebben. Juist
door het herlezen van een boek,
waarvan de inhoud bekend' is, ont
dekt men vaak schoonheden, die bij
de eerste lezing over het hoofd ge
zien zijn. Zo wordt het boek een on
uitputtelijke bron van rijkdom, die
men niet meer zou willen missen.
De Decembermaand nadert. En
wanneer U straks op het verlang
lijstje van Uw jongste spruit of Uw
oudste zoon een boek ziet staan,
plaats het dan niet onderaan, zodat
het kans loopt door speculaaspoppen
en voetbalschoenen verdrongen te
worden.
Ep wanneer het verlanglijstje geen
boek bevat, neem dan eens zelf het
initiatief. De katholieke boekhande
laar specialiseert zich dagelijk in de
keuze van het juiste boek voor uw
zoon of dochter.
En met dit „vostelijke" geschenk
zult u de poort openen van een
schoon rijk, wiens rijkdommen on
uitputtelijk zijn.
NAAR
HAARLEMMERSTRAAT 117
TELEFOON 20421
De bovenste afbeelding is een (drukpers van dc „Leidsc Courant". Het
werk, waar vroeger tientallen monniken een leven aan besteedden, gebeurt
hier in een paar uur. En de foto daaronder toont U het resultaat: Ontelbare
boeken, het terrein van iedere wetenschap bestrijkend, liggen in de vele
zalen van de Universiteitsbibliotheek te Leiden, om de mensheid een weten
schappelijke erfenis van eeuwen deelachtig te doen worden.
in grote spanning volgen jong en oud: moeder op haar tocht door het gr0i
avontuur, dat slechts een klein onderdeel is van het onuitputtelijke konink
rijk van Koning Boek. Uren rijgen zich op deze wijze aaneen en het klok
je van gehoorzaamheid slaat altijd te vroeg.waar vinden we ze echter
D"g, de moeders, die zo hun kinderen de weg leren vinden naar het land van
I hoonheid, spanning, gezelligheid en plezier?
