De vijf fractie-leiders beten in
ruim drie uur de eerste spits af
Wat achter de rug is en
wat er nog komen gaat
Tijdens avondzitting gingen acht
sprekers nader op de details in
VRIJDAG 14 NOVEMBER 1952
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 1
BEGROTING 1953 IN DE LEIDSE RAAD
De woningbouw
midden in de
Nadat gistermiddag eerst enige
huishoudelijke agendapunten waren
afgewerkt (zie ons blad van gisteren)
ving de gemeenteraad van Leiden,
onder voorzitterschap van burge
meester jhr. mr. F. H. van Kinschot,
aan met de behandeling van de ge
meentebegroting 1953.
P. v. d. A.
Zoals gebruikelijk kwamen eerst
de fractieleiders aan het woord. De
spits werd afgebeten door de heer
Goslings (P.v.d.A.), die veel waar
dering had voor het beleid van B.
en W.
Hij wees er op, dat er in feite geen
sluitende begroting was, omdat de
rijksuitkering nog niet vaststaat. B.
en W. hebben namelijk aangenomen,
dat de uitkering van het Gemeente
fonds met 650.000.wordt ver
hoogd. De wijze waarop do gemeente
er in geslaagd is financiën te ver
krijgen, had de waardering van de
fractie, al waarschuwde spr. voor
zichtig te zijn bij eventuele komen
de rentedaling.
Woningbouw bevredigend
De werkgelegenheid is onvoldoen
de toegenomen en de investeringen
in nieuwe industrieën zijn onbevre
digend, aldus de heer Goslings.
Over de woningbouw in Leiden
was spr. zeer tevreden. Er zijn na de
bcvrijdin? 1585 woningen gebouwd,
waarvan 271 in 1952. Thans zijn er
853 in aanbouw.
Ten aanzien van de krotoprui
ming merkte spr. op, dat men zich
voorlopig moet beperken tot inci
dentele krotopruimingen. Er moe
ten echter tijdig plannen gemaakt
worden. Spr. was verheugd, dat B.
en W. op dit punt actief zijn.
De heer Goslings benadrukte de
noodzaak van vrije speelgelegenhe-
den voor de jeugd en het behouden
van waardevolle oude gebouwen in
te saneren wijken, o.a. het oude St.
Caecilia-gasthuis
Voorts kunnen vele andere open
bare werken als werkverruiming uit
gevoerd worden, o.a. het aanleggen
van wegen, dempen van grachten,
bouw van nieuwe Schouwburg, vol
tooiing restauratie van de Stadsge
hoorzaal, aanleg van nieuwe vee
markt en zweminrichting (al of niet
overdekt).
Spr. informeerde naar de plannen
van de regering ten aanzien van de
werkverruimingsplannen. Komt Lei
den daarvoor ook in aanmerking?
De gemeente moet niet terugschrik
ken voor grote uitgaven bij het aan
trekken van nieuwe industrieën. Re
geren is vooruit zien en de industrie
is voor Leiden van levensbelang.
Onderwijs en jeugd
Sprekend over het onderwijs, vroeg
spr. o.a. of het mogelijk is in Leiden
een M.T.S. te stichten en een tex
tielschool.
Gezien de sterke daling van het
aantal nieuwe studenten in Leiden,
drontr spr. aan op verhoging van
subsidie aan het Leids Studiefonds.
Ook het nihilisme onder de jeugd
had de aandacht van de heer Gos
lings. Hij wees op de noodzaak van
volksopvoeding, niet alleen op school,
maar ook door diverse instellingen.
Mede in verband met het leiderspro
bleem verzocht spr. instelling van
een z.g. Jeugdcommissie.
Wat het sociale beleid betreft,
merkte spr. op, dat er op het gebied
van de volksgezondheid veel is ge
daan, Hoever is het onderzoek ge
vorderd inzake de stichting van een
stadsacademisch ziekenhuis?
Met genoegen sloot spr. zich aan
bij de motie over de verhoging der
wethoudersvergoedingen.
Er blijven nog vele wensen over,
maar Keulen en Aken zijn niet op
één dag gebouwd. Men mag B. en
W. erkentelijk zijn voor hetgeen zij
in de huidige moeilijkheden toch nog
hebben bereikt, aldus de heer Gos
lings.
Prot. Chr.
De tweede fractieleider, die aan
het woord kwam, was de heer Woud-
stra (prot. chr.), die de financiële
toestand van de gemeente heel-wat
gunstiger vond dan verleden jaar.
Ondanks de sombere vooruitzichten
van een jaar geleden, zijn er toch
veel noodzakelijke werken tot stand
gekomen, o.a. de scholenbouw.
Spr. toonde zich echter zeer gere
serveerd ten aanzien van de finan-
Mare-demping
Voordat de begroting aan de
orde kwam deelde de voorzitter
mede, dat Ged. Staten een wij
ziging in de begroting 1952 nad-
den goedgekeurd. Nadien werd
ons van bevoegde zijde medege
deeld, dat deze wijziging betrek
king had op de uitgetrokken
gelden voor demping van de
Lange en Stille Mare. Nu Ged.
Staten hun goedkeuring gege
ven hebben, staat er niets meer
in de weg om direct met de
demping te beginnen.
stond bij allen
belangstelling
ciële verhouding tussen rijk en ge
meente.
Sprekend over sociale zaken ver
heugde spr. zich over de verbouwing
van het Nutsgebouw tot bureau voor
de Dienst van Sociale Zaken. De
heer Woudstra had gedacht, dat door
invoering van de werkloosheidswet
een belangrijk deel van de lasten
der werkloosheid van de gemeente
afgewenteld zou worden. Hij was
benieuwd naar de rekening over
1952.
Op onderwijsgebied is er veel lof
felijks geschied. De behoefte aan
schoolruimte is minder groot dan
enige jaren geleden verwacht werd.
Toch moet aan de scholenbouw bij
zondere aandacht besteed blijven
worden.
De heer Woudstra maakte zich er
bezorgd over, dat steeds meer cul
turele verenigingen om verhoging
van subsidie vragen. De gemeente
moet bedenken, dat subsidie alleen
gegeven mag worden wanneer het
werkelijk nodig is. Een geval als „De
Mens in z'n vrije tijd" mag zich niet
herhalen!
Meer particuliere bouw
In de woningbouw zit naar mening
van de prot. chr. fractie minder
schot dan verleden jaar. Wat is hier
van de oorzaak? Spr. meende de
oorzaak te moeten zoeken in een ge
ringe'particuliere bouw. Hij spoorde
B. en W. aan de particuliere bouw
volgens de premieregeling te bevor
deren. Hij zag de geringe teruggang
van de Leidse bevolking o.a. veroor
zaakt door het ernstige woningte
kort.
K.V.P.
De heer Van Dijk (K.V.P.) sloot
zich aan bij de vorige sprekers, wat
betreft de lof aan B. en W. Hij ver
heugde zich over het optimistische
geluid, dat uit de geleidebrief ge
klonken heeft.
Sprekend over een meer doelbe
wuste gezinspolitiek, was spr. echter
teleurgesteld over het antwoord van
B. en W. in de Memorie van Ant
woord. Een groot deel van het Ned.
volk ziet verlangend uit naar ver
wezenlijking van de gezinspolitiek.
Het gezin is immers de kiem van de
gemeente en het moreel van de ge
meente wordt bepaald door de ge
zinnen. De maatschappij vraagt
maatregelen voor het behoud van
de gaafheid van het gezin. Het grote
gezin mag niet ten onder gaan aan
pauperisme.
Aangezien B. en W. suggesties ge
vraagd hebben, lanceerde de heer
Van Dijk het denkbeeld bij de ge
boorte van het 3e kind en de daar
op volgende kinderen een bedrag
van 50 a 100 gulden beschikbaar te
doen stellen door de Gemeente,
wier voortbestaan grotendeels af
hangt van de geboorten.
Een eigen woning
'Als tweede suggestie wees de heer
Van Dijk op het bezit van een eigen
woning voor iedere gezin, dat een
zeer goede sociale maatregel is. Zou
het Gemeentebestuur in samenwer
king met de huisvaders en de werk
nemers dit vraagstuk eens in studie
willen nemen?
Leiden heeft een Huurbijslagfonds,
maar het is blijkbaar in het archief
geplaatst. Kan dit fonds niet op
nieuw tot leven gewekt worden, zo
dat- grote gezinnen de huizen van
woningbouwverenigingen kunnen be
wonen tegen betaling van een la
gere huur dan thans betaald wordt?
Nog een wens mocht volgens spr.
niet achterwege blijven: afschaffing
van het vermenigvuldigingscijfer bij
de vaststelling van het schoolgeld,
waardoor de reeds zo zwaar getrof
fen middengroepen nog eens te
zwaar belast worden.
Verleden jaar hebben B. en
gezegd geen vrijheid te hebben het
vermenigvuldigingscijfer tot 1 te
verlagen.- Thans is die vrijheid er
wel, zodat de heer Van Dijk meen
de B. en W. aan dit woord te moe
ten herinneren.
Ten aanzien van het personeels
beleid had spr. moeten constateren,
dat de commissie van Bijstand voor
de Lichtfabrieken volledig was uit
gerangeerd. Is het college van B. en
W. van plan op deze weg voort te
gaan? De heer Van Dijk liet hierte
gen een ernstig protest horen, over
tuigd dat de werkwijze van B. en
W. het algemeen belang schaadt.
Woningnood stijgt nog
Over de volkshuisvesting merkte
de heer Van Dyk op, dat het aantal
nieuwe woningen na de bevrijding
(1585) geen reden tot veel optimis
me geeft. Vóór de oorlog werden er
in Leiden 400 per jaar gebouwd. We
tippelen dus nog steeds achteruit.
Spr. wilde de activiteit van de be
trokken wethouder niet in twijfel
trekken, maar toch moet er meer ge
daan worden. Er moet een groter
kwantum voor Leiden beschikbaar
gesteld worden.
Sprekend over liet onderwijs was
spr. erkentelijk voor de medewer
king van B. en W. aan het Mytyl-
onderwijs, zoals ook vorige sprekers
reeds gezegd hadden. Hij vond het
echter onjuist, dat de betrokken
Mytyl-onderwij zer op eigen verzoek
is aangenomen een jaar gratis les te
geven, en bepleitte subsidiëring van
deze school..
Spr. was teleurgesteld, omdat het
voorstel WoudstraVan Dijk over
het bijzonder kleuteronderwijs nog
steeds niet in behandeling gekomen
is. Hij drong aan op spoed.
Culturele subsidies
Ten aanzien van de steun aan cul
turele verenigingen merkte de heer
Van Dijk op, dat K. en O niet alles
alleen kan doen, hoeveel lof spr.
ook had voor het werk van de Stich
ting. Hij betreurde dat ,.De Mens
in z'n vrije tijd" verdwenen was.
Wat doet in dit verband de Commis
sie voor Culturele Zaken? Spr. had
de subsidie-regeling graag in handen
van deze commissie gesteld gezien.
De heer Van D jk informeerde ver
volgens naar het Burg^rijfonds. Er
is nog geen bestemming, gegeven aan
de gelden. In dit verband suggereer
de spr. beschikbaarstelling van deze
gelden voor het stichten van Kruis
verenigingsgebouwen in de buiten
wijken.
V.V.D.
Na de theepauze kwam de heer
Frohwein (V.V.D.) aan de beurt, die
graag precies wilde weten hoe de
liquiditeitspositie van de gemeente
in cijfers uitgedrukt is. Helaas laat
het rijk te lang op zich wachten en
ondertussen hebben B. en W. reeds
op een extra beijdrage van 650.000
uit het Gementefonds gerekend bij
het sluitend maken van de begroting.
Spr. vroeg of B. en W. nog plan
nen hebben nieuwe belastingbronnen
aan te boren. De finantiële draag
kracht van de burgerij is door ae
zware belastingdruk uirtgeput; er
moet dus gestreefd worden naar ver
mindering van de belastingdruk op
bedrijfsleven en particulieren.
Het was spr. opgevallen, dat B. en
W. zich verplicht achten bij te dra
gen in de extra kosten tengevolge
van de verzakking van de nieuwe
spoorbaan. Zijn er wel voldoende
grondboringen verricht?
De heer Frohwein drong aan op de
bouw van middenstandswoningen en
deed een beroep op de gemeente de
particuliere bouw te bevorderen.
Ten aanzien van de werkloosheid
deed spr. de suggestie aan de hand
het terrein van de Gem. Reinigings
dienst af te graven om een vlotte
doorgang te krijgen voor schepen
naar de Lichtfabrieken.
Wat de Lichtfabrieken betreft, was
spr. vol waardering voor de voort
varendheid en deskundigheid op tech
nisch gebied, waardoor dit bedrijf
zeer gunstig afsteekt bij soortgelijke
bedrijven. Spr. was het echter niet
eens *met de organisatie van de top
leiding. De bedrijfs-econoom zal een
veel grotere activiteit moeten kunnen
ontplooien.
Spr. pleitte voor de aanstelling
van een warmte-technisch-deskundi-
ge, omdat de uitgaven voor deze ad
viezen zeer hoog zijn.
Gistermiddag hebben eerst de vijf fractie-voorzitters gesproken.
Gemiddeld hadden zij een half uur nodig; de heer Frohwein was
echter in zes minuten klaar, waar tegenover stond, dat de heer Van
Weizen bijna een uur nodig had. Om precies te zijn: Goslings 35
minuten, Woudstra 30, Van Dijk 30, Frohwein 6 en Van Weizen 56
's Avonds spraken acht van de overige raadsleden: Knol 28 minuten,
BraggaarDe Does 32, Geertsema 20, Van Iterson 28, Ten Broek 18,
Goudswaard-Knipscheer 14, Aalders 10 en Dirks 18. De thee- en
avondpauze buiten beschouwing latend, heeft de Raad dus 4 uur 45
minuten vergaderd.
Wat er nog komen zal? De wethouders niet meegerekend, zijn er
nog 20 raadsleden, die niets gezegd hebben. Naar schatting zullen er
hiervan 17 a 18 willen spreken. Daarmede wordt de Vrijdagmiddag
gevuld en vermoedelijk een flink deel van de avond. Als de Raad
in eerste instantie! uitgesproken is, komen burgemeester en wet
houders aan bod. Vermoedelijk zal er Vrijdagavond door een of
twee wethouders gesproken worden. De overige leden van B. en W.
komen Maandagmiddag aan de beurt. Wanneer de Raadsleden in
tweede instantie Maandagavond kort van stof zijn en B. en W.
kort in hun antwoorden daarop, is het mogelijk, dat de begroting
reeds Maandagavond wordt aangenomen. Zo niet, dan wordt de ver
gadering Dinsdagmiddag en eventueel Dinsdagavond voortgezet.
C.P.N.
Als laatste fractieleider voerde de
heer Van Weizen (C.P.N.) het woord.
Hij wees o.a. op de woningbouw, ten
aanzien waarvan meerdere maatrege
len genomen dienen te worden. Spr.
vergeleek het aantal na de bevrij
ding gebouwde woningen (1585) met
het aantal gesloten huwelijken (5600)
en concludeerde daarbij, dat de wo
ningbouw achtergebleven is bij de
behoefte, al wilde hij de betrokken
wethouder geen gebrek aan activi
teit verwijten. Leiden zal echter een
grotere toewijzing van bouwvolume
moeten krijgen.
Vervolgens wees de heer Van Wei
zen op de werkloosheid. Het aantal
werklozen schommelt tussen 1300 en
1800. De communistische partij is be-
Terugkerend tot de woningbouw,
wees spr. er op, dat hij de particu
liere bouw niet geheel aan banden
wilde leggen, maar hierin toch geen
oplossing van de woningnood zag.
Juiste Vacantic-besteding.
De heer Van Weizen had veel
waardering voor het werk van K. en
O., maar constateerde ten aanzien
van de vrije tijdsbesteding een lacu
ne wat een juiste vacantie-bsteding
betreft.
Spr. bepleitte voorts de samenstel
ling van een woningstatistiek, mede
ten behoeve van de saneringsplan
nen.
Nadat aldus de vijf fractie-leiders
gesproken hadden, werd om 5.20
uur de vergadering geschorst.
Openbare werken onder de schijnwerpers
CRITIEK OP WONINGBOUW EN
OP HET CULTUREEL BELEID
dienstjaren maar van prestaties.
Ten aanzien van het verkeer vroeg
spr. of de proef met de stoplichten
aan het Gangetje bevredigend is ge
weest.
Het speet spr., dat er nog steeds
geen rapport is over de toestand van
de sportvelden aan de Haarlemmer
vaart. Is de goedkeuring onvoorwaar
delijk geschied?
Spr. was verheugd over de acti
viteit met betrekking tot de scholen
bouw. Worden er straks echter niet
te veel scholen gebouwd als het aan
tal schoolkinderen terugloopt?
Hoe zijn de kosten van het Leidse
onderwijs in verhouding met het on
derwijs in de omgeving?
Aanval op cultureel beleid.
Over het cultureel beleid van B.
en W. was de V.V.D.-fractie niet
enthousiast. Het initiatief moet van
particuliere zijden komen en de
begin-opzet dient eenvoudig te zijn.
Pas na goed succes kan men subsidie
vragen en dan kan de gemeente een
toezichthouder aanwijzen. De wet
houder van onderwijs pleegt vaak
zelf initiatieven te nemen of zich di
rect in particuliere initiatieven te
mengen, vaak met onmiddellijke fi
nanciële toezeggingen. In dit ver
band herinnerde spr. aan ,,De Mens
in z'n vrije tijd", welke Stichting de
gemeente voor een strop van dui
zend gulden laat opkomen. De wet
houder moet geen Sinterklaas zijn;
laat hij de tabberd verwisselen voor
het boetekleed.
Spr. sloot zich aan bij de mening
van de heer Van Dijk over de Cultu
rele Commissie, aan wie nog geen
enkel advies gevraagd werd, terwijl
er zoveel problemen behandeld moe
ten worden.
De verantwoordelijkheid van de
grote gezinnen ligt bij de ouders.
Daarom wees spr. de suggestie-Van
Dijk af betreffende de gemeente
toeslag bij geboorten.
De vijfde spreker van de avond
(het sloeg inmiddels half tien) was
de heer Van Iterson (prot. chr.), die
sprak over bestratingen, rioleringen,
e.d. Reeds twee jaar zeggen B. en
W., dat de plannen voor riolering
van de Langebrug gereed liggen.
Maar wanneei volgt de uitvoering?
Met betrekking tot de Spoorweg-
werken bevreemdde het spr., dat er
onvoldoende grondboringen zfjn ver
richt, ten gevolge waarvan de baan
is gaan zakken.
De sportvelden aan de Haarlem
mervaart zijn door de K.N.V.B.
slechts voorwaardelijk goedgekeurd.
Spr. achtte drainage noodzakelijk.
Laten B. en W. in het vervolg eerst
deskundigen inschakelen.
Verleden jaar is door B. en W.
toegezegd, dat bekend gemaakt zal
worden welke bestemming het col
lege zal geven aan de braakliggende
grond aan de Herengracht. Thans
zeggen B. en W., dat de grond be
stemd is voor een openbaar gebouw
en parkeerruimte. Spr. wilde er maar
liever huizen bouwen.
Ten aanzien van> de verbindings
wegen met de omliggende gemeen
ten bepleitte de heer Van Iterson het
in kaart brengen van de plannen,
mede in verband met grachten-dem
ping, Stadssanering en het aanleg
gen van nieuwe straten.
Waar denken B. en W. een even
tuele nieuwe Schouwburg te bou
wen? Spr. suggereerde deze te bou
wen aan het nieuwe Stationsplein,
waar tevens voldoende parkeer
ruimte is. Het ontwerpen van een
geheel Stadsplan kan uit reclame-
oorpunt van groot belang zijn.
Ook de heer Van Iterson pleitte
voor stimulering van particuliere
woningbouw. Spr. weidde uit over
de woningbouwpolitiek, met name
over de verhouding tussen arbei
ders- en middenstandswoningen.
Vervolg pag. 3, eerste blad.
B. en W. achter de Regeringstafel
De avondzitting werd geopend door
de heer Knol (prot. chr.) die een fi
nanciële beschouwing hield, waarna
hij inging op de kwestie van de Lichtr
fabrieken, die de heef Van Dijk had
aangesneden. Spr. vond het onjuist
dat de commissie van l ijstand niet
op de hoogte was van meningsver
schillen tussen het college en een
hoofd van dienst.
Mevr. Braggaar-De Does (P. v. d.
A.) was niet tevreden over sommige
antwoorden van B en W. in de Me
morie van Antwoord. Zij wenste
meer vrouwen ingeschakeld te zien
bij werkzaamheden van volkshuis
vesting, enz. Tot nu toe hebben de
heren der schepping het voor het zeg
gen gehad (luidruchtig protest van
alle mannelijke raadsleden!) maar
het liet wel eens te wensen over.
Spr. bepleitte weer een goede zorg
voor ouden van dagen. Zij betwijfel
de dat er voldoende plaats was in de
tehuizen voor bejaarden en wees op
de noodzaak van het stichten van
zo'n tehuis voor bejaarden van alle
levensovertuigingen.
Mevr. Braggaar besteede ook aan
dacht aan de Gem. Volkscredietbank,
waarvan een betere huisvesting wel
de aandacht van B. en W. heeft, zon
der dat men echter één stap vooruit
gekomen is.
Lagere badhuistarieven.
De bestaande badhuizen komen
dóór uitbreiding van de gemeente
steeds verder van de bewoners te
liggen. Er moeten dus nieuwe bad
huizen komen, b.v. een aan de Le
liestraat. Spr. bepleitte bovendien
lagere tarieven in de eerste helft van
do week, om spreiding van de bezoe
kers te bevorderen.
Het zwemmen in buitenwater keur
de spr. uit het oogpunt van volksge
zondheid af en bepleitte daarom de 1
stichting van een nieuw overdekt I
zwembad. Er zullen wel financiële
bezwaren zijn, maar als we daar te
veel rekening mee houden, komen we
nooit verder. Is het niet mogelijk een I
overdekt zwembad te combineren
met een nieuw badhuis?
Sprekend over de zuigelingenzorg i
wees spr. er op, dat door de lange
afstanden en het lange wachten vele
moeders weerhouden worden de con-
sultatiebureaux te bezoeken. Er dient j
een bureau te komen in het Mors- en
Haagwegkwartier.
Natuurlijk kwam ook de kinder
crèche weer ter sprake. Vele wer
kende moeders hebben geen gelegen
heid hun kleine kinderen goed te la
ten verzorgen. Wanneer komt er een
voorstel?
De nieuwe wijken hebben een goe
de stadsverbinding nodig. Nog steeds
zijn er geen nieuwe plannen bekend
De raadzaal behoeft verbetering,
o..a de zitplaatsen van B. en W. moe
ten omhoog. De acoustiek is slecht.
Over de sociaal-economische hulp
aan kleine zelfstandigen sprak de
heer Geertsema (V.V.D.). De toestand
van kleine middenstanders wordt
steeds meer zorgwekkend. De Raad
moge bij het behandelen van
Middenstandsaangelegenheden hier i
steeds steeds rekening mee houden.
Spr. was er wel bang voor, dat B. Een overzicht van de tafel van B. en W. tijdens de behandeling van de begroting. Van links naar rechts: een
en W. er niets voor zouden voelen ambtenaar, wethouder D. van der Kwaak, wethouder A. J. Jongeleen, wethouder J. C. van Schalk, burge
de gratificaties aan jubilerende amb- meester jhr. mr. F. H. van Kinschot, gemeente-secretaris mr. J. Bool en wethouder St. Menken,
tenaren niet te laten afhangen van| (Foto: „De Leidse Courant").
