Bliksemschichten boven Nederland veroorzaakten vele felle branden Storm overviel pleziervaartuig op IJsselmeer en eiste mensenleven Door beheerst optreden een ramp voorkomen Een moderne kinderstad in Midden-Limburg VRIJDAG 4 JULI 1952 DE LEIDSE COURANT TWEEDE BLAD - PAGINA 1 Het stralende zomerweer, dat ruim een week lang een in ons land wei nig voor komende temperatuur ver corzaakte, heeft gisteren zijn einde gevonden in een zwaar onweer, dat overal in den lande grote schade heeft aangericht, alhoewel persoon lijke ongelukken tot de zeldzaamhe den behoorden. Natuurlijk waren het meestal boerderijen, die aan het he melvuur ten offer vielen, maar ook in de grote steden, trok het onweer niet spoorloos voorbij. De Amsterdamse brandweer kreeg 25 meldingen van blikseminslag en omgewaaide bomen en schuttingen. Met groot materiaal trok de hoofd stedelijke brandweer uit, toen er een brandmelding kwam van de Stads schouwburg. Maar zoals bij alle mel dingen, was ook deze inslag slechts van zeer geringe omvang. Een blik semafleider was doorgebrand. Dit had geen brand veroorzaakt, zodat de schouwburgbezoekers niet gewaar schuwd behoefden te worden en ve len in de zaal niet gemerkt hebben, dat de bliksem boven hun hoofd in geslagen is. Geteisterd Gelderland. Ernstiger waren de gevolgen op het platte land. Vooral de provincies Brabant, Gelderland en Utrecht heb ben zwaar van het onweer te lijden gehad. Even voor acht uur wérd de brandweer van Willigelangerak ge alarmeerd, dat in de grote boerderij „Rozenburg" de bliksem ingeslagen was. De schoorsteen wias van heft pand weggeslagen en de bliksem had brand veroorzaakt in het dak. On middellijk werd uitgerukt en men smaakte het genoegen de brand mees ter te worden, voordat deze een gro te omvang bereikt had. Ernstiger was de melding, die even later van het nabijgelegen Lopik bin nenkwam. In de boerderij van de heer Schep nabij de Lekdijk was de bliksem in de hooizolder geslagen. De brandweren van Lopik en Lopi- kerwaard, die zeer spoedig ter plaat se waren, stonden machteloos en kon den niet voorkomen, dat de gèhele boerderij, die juist geheel verbouwd was, in as werd gelegd. Slechts wei nig huisraad kon worden gered. De verzekering dekt hier de schade. Inmiddels was om kwart over acht brand uitgebroken in een grote hooi berg behorende bij de boerderij van de heer Van Dijk in Schalkwijk. De direct optredende brandweer kon voorkomen, dat de boérderij in brand geraakte, iets, dat tevens te danken is aan' de gimstige windrichting. De brandmeldingen te Vaasen en Epe waren minder ernstig. Enige hooibergen brandden af en in Epe werd een schuur het slachtoffer van het hemelvuur, maar grote branden kwamen in deze buurt niet voor. Bliksem in bovenleiding. Nabij Boxtel ondervond het reizi gersverkeer vertraging daar de blik sem in een voedingsstation voor de bovenleiding van het spoornet gesla gen was. Binnen het half uur had de technische dienst die euvel echter weder verholpen. Ten slotte werd een Zuidhollandse boerderij getroffen. In Bergambacht sloeg de bliksem in het woonhuis van de heer Slingerland aan de Broeksteeg. De gehele boerderij werd met de grond gelijk gemaakt. Bed getroffen kindje ongedeerd. Een blikseminslag met ongekend gunstige afloop vond plaats te Nun- speet, waar de bliksem in de afge lopen nacht wel ruiten en een ge deelte van het meubilair vernielde, maar geen brand veroorzaakte. Het ledikantje, waarin een klein meisje te slapen lag, werd door de blik sem doormidden geslagen, maar toen men in allerijl toeschoot, bleek het kindje geheel ongedeerd te zyn. Minder prettig was de ontdekking, die de gebroeders Naayer uit Twee- de-Exlermond deden, toen zij van nacht om drie uur, nadat zij door het noodweer tijdens een autotocht op gehouden waren, thuiskwamen. Hun grote boerderij stond in lichter laaie verloren. 1 en slechts een tractor en de paarden konden worden gered. Grote schade in de Betuwe. Nabij Helmond had de bliksem een zware boom geveld. Een automobi list, die door de zware regens een zeer slecht zicht op de weg had, merkte het obstakel te laat. De auto werd zwaar beschadigd, maar de be stuurder kwam met de schrik vrij. De schade, welke hij aan zijn auto opgelopen heeft, zal hij echter eerst hedenmorgen geheel in ogenschouw hebben kunnen nemen, want her ge deelte van Helmond, waar het onge luk gebeurde en dat vrij laag gele gen is, was gisteravond verstpken van licht, daar de centrale door de zware regenval ontklaar was geraakt. Van vele woningen kwam de beneden verdieping blank te staan. In de Betuwe is grote schade toe gebracht aan het kersengewas ten gevolge waarvan de pluk eerder ge ëindigd zal zijn. In Oosterhout (gem. Valburg) werd een landbouwschuur van de heer den Hartog getroffen-, die geheel afbrandde. Het gestalde vee kon tijdig in veiligheid worden gebracht. Op verscheidene plaatsen is tevens belangrijke waterschade toe gebracht. In 'n tweetal boerderijen in De Wijk (Dr.) sloeg hedennacht de bliksem in. Door zeer snel ingrijpen van de plaatselijke brandweer wist men één woonhuis te behouden. De in 1950 gebouwde boerderij van de wed. H. Pruntel te Koekange brandde ge heel af. Enkele varkens, een aantal kippen en de gehele inboedel gingen Nieuw-Guinea \JVieuiue tatikin&taCCatieó SxMpAoi Brandend Brabant. De brand, die te ongevéer kwart voor negen ontstond in dè boerderij „De Hut" te Rosmalen, bewoond door de fam. Engelbert, zette deze boerde rij onmiddellijk in lichter laaie. De familie, die eerst nog poogde enige huisraad te redden, moest deze po ging opgeven en kon zich slechts ter nauwer nood redden. De Bossche brandweer was zeer spoedig ter plaat se, maar heeft de boerderij, die ver zekerd was, niet kynnen behouden. Brandweer zag bliksem inslaan. De brandweer uit Lexmond bij Utrecht, die de door de bliksem ge troffen boerderij van de heer Kort lever wilde gaan blussen, zag onder weg een andere boerderij door 5e bliksem in brand geraken. Zij slaag de er in deze boerderij voor een groot gedeelte te redden, maar onder tussen wachtte de heer Kortlever met angstige spanning op assistentie. Ten slotte waarschuwde h de brandpost Lexmond-Vianen, die echter te laat kwam, want de boerderij brand had een dermate afmeting aangenomen, dat aan redden niet meer te denken viel. Te omstreeks 10 uur sloeg de blik sem in de met een rieten dak bedek te boerderij van de heer Veldhuis aan "Tragisch was het einde, dat het meer baten; een kwartier na het on- noodweer maakte aan een plezier- geval hees men het ontzielde lichaam reisje op het IJselmeer. Achthonderd aan bejaarden uit Beverwijk en Wijk1 aan Zee waren met een plezierboot het IJselmeer opgegaan, toen door het noodweer de stemming aan boord niet bijzonder prettig werd. Daar de kapitein de oudjes zoveel mogelijk voor het ruwe weer wilde sparen, liet -hij een groot zeil aan de regen kant hangen. Toen op een gegeven moment dit zeil losraakte, wilde een der matrozen aan de buitenkant van het schip dit euvel verhelpen. Hij werd echter overboord geslagen. On middellijk schópt men te hulp, maar daar de boot zeer licht was en zich practisch alle opvarenden naar de plaats van het ongeval begaven, dreigde een moment de boot te kap seizen. Deze ramp, die dé meest fa tale gevolgen zou hebben, is dank zij het beheerste optreden van beman ning en organisatiecommissie voor komen. Men maande de oude men sen kalm te blijven en zich over het dek te verspreiden. Inmiddels waren enige leden van de bemanning in zee gesprongen om hun makker te hulp te komen. Dit mocht echter niet boord en aanvaardde men gedrukte stemming de thuis- Jongen dook in ondiep water De moord te Haarlem Ook vrouw gearresteerd Behalve de twee a.s. schoonzoons van de vermoorde Haarlemse scheeps bouwer J. D., is thans ook de vrouw van het slachtoffer aangehouden. Vast staat weliswaar, dat zij niet medeplichtig is aan de doodslag, maar zowel de dader, H. S., als de andere a.s. schoonzoon, J. B., die hielp met het vervoeren van het lijk, ver klaren, dat hun a.s. schoonmoeder een portemonnaie met geld van hen in ontvangst heeft genomen, die van het slachtoffer afkomstig was. De vrouw ontkent dit, maar als verdacht van heling zal zij morgen voor de officier van Justitie worden geleid. Twee dochters en een zoon van de scheepsbouwer, die sinds Dins dagmorgen op het politiebureau wer den vastgehouden, bleken niet mede- schulig te zijn en werden Donder dagmorgen op vrye voeten gesteld. Tweede Kamer wil erheen In het voorlopig verslag der Twee de Kamer over de begrotingen van Nieuw Guinea 1950, 1951 en 1952, als mede het ontwerp tot credietver- strekking, verklaren vele leden het zeer moeilijk te achten zich een oor deel te vormen over wat het belang van Nieuw Guinea in concreto aan voorzieningen op verschillende bied eist. Zij achten het dan ook zeer gewenst, dat op korte termijn van wege het parlement een bezoek aan dit gebied wordt gebracht. Zeer vele andere leden sloten zich daarbij aan; zij meenden, dat met het zenden van een parlementaire missie het over leg tussen Regering en Kamer over het beleid met betrekking tot Nieuw Guinea ten zeerste zal zijn gediend. Zeer node hadden vele leden in de memories van toelichting een uiteen zetting van het gevoerde em voorge nomen beleid gemist. De brand te Heeze Minister betaal I de schade Het Ministerie van Oorlog is be reid de meest rechtvaardige vergoe ding te verlenen voor de schade ont staan door de boerderijenbrand in de buurtschap „De Rul" te Heeze, aar.<- gezien deze brand een gevolg was van de miltaire schietoefeningen die er op dat ogenblik werden gehou den. Dit is medegedeeld door de bur gemeester van Heeze, de heer M. Cox, die een onderhoud heeft gehad met de* Minister van Oorlog ir. C. Staf. Branden in April 10 Personen verloren het leven Gedurende de maand April j.l. verloren tengevolge van brand 10 personen het leven, van wie 1 lid van het brandweerpersoneel, 38 per sonen werden door brand gewond, van wie 16 leden van het brandweer personeel. De directe schade als ge volg van brand wordt geraamd op 2.956.130,— (Maart ƒ1.815.205,—, Aprli 1951 /2.704.500,—). Bij 29 branden bedroeg de schade telkens 20.000,of meer. Hierbij waren 11 boerderijen die geheel of gedeeltelijk werden vernield en waarvan de to tale direcet schade wordt geraamd op ƒ500.000,(Maart 5 boerderijen met een totale schade van f 142.000, April 1951: 13 boerderijen, schade ƒ517.800,—). Bij de boerderij branden leed de veestapel de volgende verliezen: koeien 34, varkens 75, klein vee 677. Handel en industrie leden met 12 branden een schade van 1.587.300 (Maart 8 branden met een schade van /868.700,April 1951: 10 bran den, schade ƒ1.276.000,—). TREINSTORING TUSSEN AMSTERDAM EN WEESP Gisteravond omstreeks acht uur, is een defect ontstaan aan de bovenlei ding der spoorweg bij Watergraafs meer. Van acht uur tot elf uur moest over enkelspoor worden gereden tus sen Amstedam en Weesp, waardoor nogal vertraging ontstond. Om elf uur was de leiding hersteld. De oor zaak van het defect is nog niet be kend. Wel staat vast, dat er geen blikseminslag is geweest, aldus de spoorwegen. Vrijdagochtend zijn op Schiphol, de hoofdstedelijke luchthaven, twee nieu we tankinstallaties „officieel" in gebruik genomen. De beide installaties, van de Esso Nederland N.V. (boven) en van de Shell Nederland N.V., mogen gerekend worden tot de modernste in Europa. Zij betekenen een vervolma king van de uitrusting van Nederland's nationale vlieghaven. Bus met dames in de moddersloot Het jaarlijkse uitstapje, dat 31 le den van de afdeling Midwoud van de bond van Plattelandsvrouwen giste ren naar de Hoge Veluwe zouden maken, heeft in de buurt van Nieu- vversluis een ontijdig einde gevonden, toen de autobus, die het gezelschap vervoerde, van de weg gleed en in een modderige sloot terecht kwam. Eén dame brak haar pols en vijf an deren liepen lichte kwetsuren op. De autobus reed in een kalm gan getje op de hoofdweg Amsterdam Utrecht, die door de regenval enigs zins glad v/as geworden. In de ge- meeinte Nieuwersluis raakten de rechterwielen in de berm, die blijk baar te zacht was om dit gewicht te dragen, want het voertuig begon plot seling over te hellen, kantelde en viel in de modderige sloot langs de weg. Onmiddellijk schoten van alle zijden omwonenden toe om de dames uit haar benarde positie te helpen. Via een openstaand raam konden allen de bus verlaten. De meesten waren ontoonbaar ge worden dooi de modder, die door de ramen naar binnen was gekomen. Maar weer dank zij de grote mede werking van de bewoners der villa's in de buurt, die hun badkamers ter beschikking stelden, konden de da mes, die uiteraard zeer geschrokken v/aren, op hun verhaal komen en zich van de modder ontdoen. Toevallig was de burgemeester van Midwoud, de heer J. H. Avis, wiens echtgenote ook in de autobus zat, met zijn wagen langs gekomen. Hij zorgde er voor, dat de dames een maaltijd kregen en hij bestelde tevens een bus om het gezelschap in Nieuwersluis op te ha len en naar Midwoud terug te bren gen, want het uitstapje ging hierna natuurlijk niet door. Marshall-hotel op „Hoge Veluwe'? Zowel op het ministerie van Eco nomische Zaken als van particuliere zijde wordt thans de mogelijkheid onderzocht tot vestiging van een mo dern hotel op de rand van het na tuurmonument de Hoge Veluwe. Voor de verwezenlijking van dit plan kun nen Marshall-dollars beschikbaar worden gesteld. Deze Marshall-dollars zouden ten dele de aankoop kunnen financieren van het prachtige bonten „De Heidè- pol", waarin een Gelderse hoteliér dit hotel zou willen laten inrichten. „De Heidepol" werd in 1939 ge bouwd te midden van een fraaie om geving. De plannen om op dit land goed een hotel te vestigen, zijn voortgesproten uit de wens om in de onmiddellijk nabijheid van de Hoge Veluwe de beschikking te hebben over een hotelruimte, de bezoekers van dit natuurmonument waardig. Op tragische wijze is gisteren de 24-jarige timmermèn Jan Boon uit Giessenaam om het leven gekomen. Bij het zwemmen in een plas hal verwege Giessendam en Molenaars graaf dook hij op een ondiepe plaats in het water, zodat hij met vrij grote kracht de bodem raakte. Bewuste loos kwam hij aan de oppervlakte. Andere baders pasten kunstmatige de Binnendijk te Apeldoorn. De hooi- ademhaling toe en wisten hem bij oogst was juist op de zolder gebor gen en dit werd oorzaak, dat de brandweer, die zeer spoedig ter plaat se was, machteloos was. Wel slaagde deze erin de nabij het woonhuis ge legen houten schuur te beveiligen, maar de boerderij zelf brandde tot de grond toe af. Het vee kon wor den gered. bewustzijn te brengen. Het bleek evenwel dat het slachtoffer gedeel telijk was verlamd. Artsen achtten overbrenging naar het ziekenhuis in Gorinchem noodzakelijk. Geconsta teerd werd dat een nekwervel was verbrijzeld. Men heeft nog getracht door een operatie zijn leven te red den, maar dit mocht niet meer baten. 9)-e cmtipoAing, tmti de tiein Atniteïdam-Ra^ ei Kinderen en zusters in „gezinsverband" Exaeten is de echte naam van een fictieve stad in het Midden-Limburgse heuvelland, een stad van 20 gezinnen, die ieder uit vijftien kinderen be staan Deze kinderen hebben geen echte ouders, zoals wij allen graag heb ben of zouden hebben, maar een zuster als „moeder" en een student tussen 25 en 30 als „vader". Exaeten, de stad van de 20 gezinnen, heeft een eigen gemeentebestuur. Tot jolige woede van de meisjes, die met haar getal van .80 het aantal van 120 jongens overtreffen, worden in dit bestuursapparaat alle vrouwen energiek geweerd. Protestplakkaten en -vergaderingen van de vrouwelijke bevolking hebben tot niets geleid. Ieder raadslid heeft zijn functie. Jacques vertegenwoordigt de politiemacht er» heeft machtiging om proces-verbaal te maken; Jos, Jan en Joop zijn uitgeroepen tot kolenboer en zorgen dus voor de brandstofvoorziening van het huis. Dan zijn er nog landbouwers, een bankier, die de spaarbank bijhoudt, een postbode en be lastingambtenaar en tot slot een los werkman Al degenen, die hebben ge zondigd tegen de regels van het stadswetboek, worden door de rechtbank van Exaeten gedagvaard. God, waaruit dan vrijwillig een be wuste katholieke levenshouding groeit. Bovenstaande TELEFOTO geeft een overzicht van de ravage, welke bij de ontsporing van de trein AmsterdamBazel werd aangericht. Eigen krant. De inwoners van Exaeten verzor gen een eigen krant, die maande lijks verschijnt. Iedere avond gaan zij bij bekenden de gezinskrant ha len, een dagblad, dat „thuis" ijverig wordt gelezen. Het opvoedingssysteem der voog dijkinderen, dat de Zusters Domini canessen van Bethanië hier in Bae- xem toepassen, behoort tot een der modernste experimenten op de ge hele wereld. Op volkomen aanvaard bare gronden hebben zij ingezien, dat de ontvoogde kinderen zoveel mogelijk in eigen gezinsverband be horen te blijven om niet losgerukt te worden van de onvervangbare waarden (ook de liefde), die het kind in het gezin tot mens maken. Zo hebben zij in hun stichting St. Magdalena gezinnen gevormd,, die tezamen de Kinderstad „Exaeten" vormen. Elk gezin bestaat hier uit twaalf tot vijftien kinderen: onge veer vier kleuters, 6 schoolkinderen en 4 ouderen. Aan het hoofd staat, ter vervanging van de moeder, een zuster. De jongens blijven in Exaeten tot hun vijftiende jaar, daarna krijgen zij inwoning bij hun werkgever of in een schoolinternaat. De meisjes wo nen tot achttienjarige leeftijd „thuis", hetgeen niet wil zeggen, dat zij dan niet meer tot het „gezin" be horen. Ieder weekeinde komen zij, even als de jongens, eventueel met hun verloofde, naar St. Magdalena, om daar als van ouds de kleine broer tjes en zusjes te vertroetelen en haar hart uit te storten bij de zuster, die zo lange jaren als een moeder voor haar heeft gezorgd. Ook „ooms". Om de verhoudingen zo normaal mogelijk te maken hebben de zus ters o.a. ook de „ooms" in de gezin nen gehaald. Ieder gezin krijgt 's Zondags en enkele malen in de week bezoek van „oom" Jan, Frans of Peter, die met hen „boomt", speelt en hen zo nodig een stevig standje geeft. De jongens zien in deze „oom", meestal 22- tot 30-jarige studenten of andere ontwikkelde Katholieken uit de omgeving, een kameraad de kleintjes hebben in hem een vader verstandig iemand uit het volle le ven, die met hen debatteert of kof fie drinkt en zo losweg opmerkingen lanceert, waar soms meer van blijft hangen dan van menige preek. Met hetzelfde doel worden ook volksdansclubs georganiseerd van jongens uit Roermond en Horn en de oudste meisjes. „En", zo zegt de directrice van het huis, „mocht er eens een verliefd worden, dan is dat nog geen doodwond. Dan leren ze nu al voorzichtig te zijn met hun liefde. Waarom zouden wij onze meisjes dat onthouden, als het haar alleen ster ker kan maken? Wij moeten niet be waren voor, maar sterk maken in de wereld". Veel vrijheid. De kinderen genieten in Exaeten veel vrijheid. Deze vrijheid kan ge waagd schijnen, doch daar zij is ge baseerd op vertrouwen en liefde, werd zij nog bijna nimmerr be schaamd. Het ideaal van de Zusters Domini canessen van Bethanië is: voor elk „gezin" een eigen paviljoen te bou wen, zoals thans reeds voor twee ge zinnen is verwezenlijkt. Het kinder tehuis St. Magdalena bestaat nog maar pas vier jaar, zodat dit ideaal zeker in de toekomst gerealiseerd zal kunnen worden. Opmerkelijk is dat, hoewel achttien van de twintig ge zinnen nog door gebrek aan finan ciën voor nieuwbouw in één groot huis zijn ondergebracht, elk gezin netje een gesloten gemeenschap vormt, een zeer hechte gemeenschap, hechter misschien dan van de echte gezinnen, waaruit de kinderen voort komen. Het eigendomsbewustzijn wordt in dit systeem versterkt. Ieder gezin kan per maand over een bepaald „in komen" beschikken. Elk lid van het gezin krijgt een jaarlijks kleedgeld, waarvoor de groteren, in overleg met de zuster, zelf hun klere i mo gen kopen in de eigen winkel van Exaeten of in de stad. De kinderen genieten vooral vrij heid op godsdienstig gebied. Een groepje kleuters, dat op de knietjes ken en dansen zijn bij gelegenheden De inkomsten van St. Magdalena bestaan uit Rijkssubsidie en giften. Het huis kan zichzelf voor een deel bedruipen voor wat betreft groen ten en fruit. De kinderen moeten hun zakgeld zelf verdienen, hetzij door werk in eigen huis of tuin, het zij, zoals die stoere knapen van der tien jaar, met bessenplukken bij eén fruitkweker in het dorp. Alle inwoners van Exaeten kun nen trouwens de handen uit de mou wen steken. De oudere meisjes zor gen voor hun huiskamers een grote, aardig ingerichte vertrekken met gezellige zitjes, bloemen en een theelichtje en bereiden de brood maaltijden voor hun gezin. Zij was sen de luiers van de kleintjes en maken de bedden van de broertjes en zusjes op. Elk gezin heeft zijn eigen slaap kamer: een grote, in drie delen ge scheiden ruimte, waarin de grootste meisjes over een met fleurige gordij nen afgeschermde chambrette be schikken en de jongens en de kleu ters aan weerszijden van het kleine kamertje van de zuster in eigen af delingen slapen. De kinderen van 6 tot 13 jaar be zoeken de eigen lagere school in een vleugel van het huis. Deze school wordt alweer, om de kinderen niet „weltfremd" te maken, geleid door leke leerkrachten. Voor de meisjes is er een huishoudschool en Mulo; de jongens bezoeken de Mulo of de ambachtsschool, terwijl een deel van hen bij een „baas" wordt opgeleid. De lagere school is gebaseerd op B.L.O.-grondslag, waardoor deze kinderen, van wie een deel geen ho ge intelligentie bezit, alle voorde len van het buitengewoon lager on derwijs genieten zoals een meer in dividuele behandeling. De zusters zijn zeer modern. Ro- wordt gedwongen, biedt immer I toegestaan. Het- streven in Exaeten zielige aanblik. De kinderen moeten is: de kinderen in alles de juiste en voor de grote meisjes is hij een worden opgevoed in de liefde tot 1 houding op de juiste plaats te leren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1952 | | pagina 5