Ondanks vertraging toch goede
voortgang bij Spoor weg werken
Perron wordt overkapt
Kunstwerk-Haarlemmervaart bijna gereed
NIEUW STATION GEEFT LEIDEN EEN MODERN AANZIEN
Nood-viaduct in aanbouw
De voorzijde van het nieuwe station
De Maria Gijzensteeg boort zich een
weg tussen twee belangrijke gebouwen
ZATERDAG 7 JUNI 1952
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD
PAGINA 1
Foto links: Op het toekomstige twee
de perron verrijst thans een stalen
geraamte, dat straks de perronsover
kapping schragen zal. Daaronder ziet
men een klein gebouwtje, een van de
perronskoffiekamers. Het nieuwe sta
tion zal namelijk geen restauratie
krijgen.
Nog twee jaar!
Het geheel overziend, mag ge
constateerd worden, dat de
werkzaamheden goede voortgang
maken, ook al is het tijdschema
hier en daar wat in de war ge
lopen. Het grote plan, dat in het
begin volkomen onbegrijpelijk
was voor een buitenstaander en
verleden jaar nog een warwin
kel scheen, ligt thans voor ieder
een duidelijk afgetekend. Het
wachten is nu nog op de afwer
king met welke werkzaamhe
den nog wei twee jaar gemoeid
zullen zijn.
Foto rechts: Het gecombineerde i
kunstwerk, dat Maredijk, Haarlem-1
mertrekvaart en Haarlemmerweg in i
8 kokers zal samenbundelen, is gro
tendeels gereed. Een van de twee I
vaargeulen is reeds opengesteld voor
het scheepvaart-verkeer.
(Foto's: „De Leidse Courant") 1
ER
se
ENORM VEEL veranderd
sedert wij voor het laatst schre
ven over de Leidse Spoorwegwet-
ken! Dag in, dag uit wordt door eni
ge honderden arbeiders en technici
gewerkt; zij graven of metselen,
mengen beton of storten zand, teke
nen en berekenen, controleren en
confereren, kortom: er wordt ge
werkt. En onder hun handen groeit
een groots project omhoog, een mo
dern stationsgebouw met alles wat
er bij hoort, dat straks aan Leiden
het aanzien zal geven vah een stad,
die meegaat met haar tijd!
Het meest opmerkelijke van de
laatste maanden is wel de bouw van
het nood-viaduct aan de Rijnsbur
ger weg, nodig om de treinen hoog
te laten rijden op de nieuwe spoor
dijk. Van het definitieve viaduct zijn
twee stukken reeds lange tijd ge
reed; de middenmoot kan echter pas
gebouwd worden wanneer de trein
niet meer bp de oude baan rijdt,
want juist op die plaats moet de mid
denmoot komen te liggen.
Aanvankelijk lag het in de bedoe
ling reeds in Januari met de bouw
van het nood-viaduct te' beginnen;
verschillende omstandigheden ech
ter hebben de voortgang der werk
zaamheden vertraagd en het zal ze
ker eind Juni worden (in plaats van
April) voordat het nood-viaduct ge
reed is. Er werden 104 houten pa
len van 19 meter lengte in de grond
geslagen. Daarboven verrezen be
tonnen zuilen, gegoten in betonrin-
gen, die de ijzeren binten dragen
waarop het nood-spoor wordt aan
gelegd. Dezer dagen werden de. leu
ningen van het nood-viaduct aange
bracht. Er zijn drie doorgangen:
een voor voetgangers en wielrijders,
een voor het verkeer uit Oegstgeest
en een voor het verkeer naar Oegst
geest, die tevens dienst doet voor de
trams naar beide richtingen. Deze
nood-oplossing bracht met zich mee,
dat de voetgangers naar Oeg9tgeest
ter hoogte van het nieuwe station
de rijweg moeten oversteken, het
geen aanvankelijk onwennig was.
De vertraging, bij de bouw van dit
nood-viaduct (de heipalen uit Bel
gië lieten zeer lang op zich wachten)
heeft overigens geen dramatische
gevolgen, omdat de hoge spoordijk
toch nog niet gereed is om bereden
te worden. De vertraging hiervan
vindt haar voornaamste oorzaak in
de reeds eerder beschreven verzak
kingen, die zich herhaaldelijk heb
ben voorgedaan ook zeer onlangs
vaart. Het is bekend, dat de onder
grond van Leiden, vooral daar ter
plaatse, niet vast is; de hoge zand
dijk perste het onderliggende veen
naar boven met alle gevolgen van
dien. Thans wordt met man en macht
gewerkt om deze dijk tot rust te
brengen.
Inmiddels is men aan het begin
van de nieuwe baan, even voorbij
de Vink-brug, reeds begonnen de
rails te leggen. Dan volgen de bo
venleidingen en het seinwezen.
Voordat dit alles klaar is, zal het
nood-viaduct ongetwijfeld gereed
zijn.
De vraag werpt zich echter op of
men nog steeds mag vasthouden aan
de streefdatum van 1 Augustus wat
het rijden op de hoge baan betreft.
De datum is in de loop der jaren (er
wordt al drie jaar gewerkt!) reeds
enige malen verschoven en het ziet
er naar uit, dat dit nogmaals gebeu
ren moet. Het is zelfs niet uitgeslo
ten, dat er gewacht zal worden tot
het voorjaar 1953. Een teleurstelling
voor hen, die dagelijks de overweg
Rijnsburgerweg moeten passeren;
hoogrijden over de nieuwe baan en
het nood-viaduct betekent immers
opheffing van de spoorbomen, een
groot ogenblik waar duizenden reeds
vele jaren met ongeduld op wach
ten.
Inmiddels gaat de bouw van het
het gereedkomen van het stations
gebouw hangt samen met het hoog
rijden.
Hoewel de houten schutting het on
gestoorde uitzicht op deze beton-kolos
verspert, kan men zich toch een vrij
nauwkeurig beeld vormen van de
nieuwe situatie. De ruimten in het
betonnen geraamte van de buitenzij
de zijn met metselwerk gevuld, het
geen een warmer en aantrekkelijker
aanzien geeft dan het ietwat kil aan
doende beton. Boven het gebouw rijst
een in letterlijke zin luchtige toren
station ongestoord verder, uit, die tevens dienst zal doen als
De schepping van ir. Schelling te
kent zich nu duidelijk af; in grote
lijnen is het gebouw gereed, met de
afwerking zullen echter nog wel een
aantal maanden gemoeid zijn. Ook
schoorsteen van de centrale verwar
ming. Dezer dagen werden de wijzer
platen van de kloken reeds aange
bracht, grote ronde schijven, waarop
men straks van verre zal kunnen zien
hoe laat het is en hoe hard men zal
moeten hollen om de trein op het nip-
pertpe nog te halen
Op het tweede perron van de hoge
spoordijk, aan de Oegstgeest-zijde te
gen het Terwepark, is enige maanden
geleden reeds een gebouwtje van be-
perronskoffiekamers, die in het nieu
we station de restauratie zal vervan
gen. Boven dit gebouwtje huift zich
thans een geraamte van stalen bin
ten, waaraan nog wordt gewerkt. Dit
wordt de overkapping van het twee
de perron, dat evenals het eerste
perron door een tunnel met het
stationsgebouw verbonden is. Deze
tunnel, reeds onzichtbaar door de op
geworpen spoordijk, is al gereed.
Ondertussen wordt ook elders aan
dit grootse project gewerKt. Als we
voor de zoveelste keer het rijtje nog
maals mogen afgaan: de nieuwe
spoordijk begint omhoog te lopen
even voorbij de Warmonder Lee.
Onder de nieuwe baan werd eerst een
duiker gemaakt voor de Holle Ma
re, vervolgens een viaduct met één
koker voor de Broekweg en een dui
ker lwaaraan zeer veel werk is ge
weest) voor de Stinksloot, die uit
mondt in de Haarlemmertrekvaart,
even voorbij de spoorwegovergang.
Thans is ook de betonnen brug over
de Stinksloot in de Haarlemmerweg
gereed gekomen, zodat de nieuwe si
tuatie zich langzamerhand duidelijk
begint af te tekenen.
Om de viaducten Maredijk, Haar
lemmervaart en Haarlemmerweg tot
één kunstwerk te kunnen combine
ren, moest de Trekvaart gedeeltelijk
omgelegd worden, hetgeen verleden
jaar reeds geschied is. Thans is men
bezig het doodlopende oude stuk
Trekvaart aan de voorzijde van hout
handel Mulder te dempen
Het rijtje vervolgend komt men
aan bovengenoemd kunstwerk, dat in
ruwbouw thans zo goed als klaar is.
Deze combinatie van viaducten heeft
ton en baksteen verrezen, een der acht doorgangen, vier voor de Mare
dijk, twee voor het water van de
Trekvaart en twee voor de Haarlem
merweg. Een van de doorvaarten is
reeds in gebruik, zodat het scheep
vaart-verkeer onbelemmerd doorgang
kan vinden.
Het weg-verkeer over de Haar
lemmerweg zal echter nog een
keer stagnatie ondervinden, wan
neer de hoge spoordijk op 't straks
gereedkomende viaduct moet wor
den aangesloten en de oude spoor
wegovergang dus komt te verval
len. Een van de vele moeilijkheden
echter, die de weggebruikers gela
ten zullen aanvaarden, terwijl zij
hun hoopvol oog richten op de uit
eindelijke situatie, die voor goed
aan alle narigheid een einde zal
maken!
Verdergaand langs de hoge spoor
dijk komen wc bij de Rijnsburgerweg,
waarover hierboven reeds voldoende
geschreven is. Het volgende viaduct
vindt men bij de Gevangenlaan, aan
het einde van de huidige station
perrons. De helft van dit viaduct is
klaar; de andere helft kan pas ge
bouwd worden wanneer de trein
hoog rijdt, want die komt te liggen op
de plaats waar thans nog de oude
baan ligt.
Het viaduct Lage Morsweg is ge
reed en reeds in gebruik, al geniet
het verkeer er nog geen voordelen
van, omdat de spoorbomen uiteraard
nog in functie zijn en dit zullen blij
ven totdat de trein op de hoge dijk
zal rijden. Ook het laatste viaduct is
klaar. Het ligt stil, verlaten en schijn
baar zinloos langs de Hoge Morsweg
en krijgt pas betekenis wanneer de
aldaar geprojecteerde Gordelweg
(rondom de stad) zal zijn aangelegd.
Foto boven: Aan de Rijnsburgerweg is direct voorbij de spoorwegovergang
in de richting Oegstgeest een nood-viaduct in aanbouw, waarover straks de
treinen zul',cn rijden, wanneer de hoge baan in gebruik genomen wordt
Foto onder: Hoewel de houten schutting het nieuwe stationsgebouw groten
deels nog aan het nieuwsgierig oog onttrekt, kan men thans in grote lijnen
nog) ter hoogte van de Haarlemmer- toch wel zien hoe het gebouw straks te voorschijn komen zal.
LEIDSE STRATEN EN STEGEN
7
HET IS GNS nog steeds een raad
sel hoe de Maria Gijzensteeg aan
haar naam gekomen is. Onze naspeu
ringen hebben nie* verder geleid dan
tot de wetenschap, dat deze steeg
voorheen het Bokkenstraatje heette
en dat de naam Maria Gijzensteeg se
dert de 17e eeuw gebruikt wordt, ter
herinnering aan een of andere vroe
gere bewoonster. Wat die Maria zo
beroemd of berucht heeft gemaakt,
dat haar naam blijvend aan deze ove
rigens onaanzienlijke steeg heeft ver
bonden, is voor ens duister gebleven.
Is het nodig u te vertellen waar
men de Maria Gijzensteeg kan vin
den? Zij loopt van Haarlemmerstraat
tot Oude Vest, om precies te zijn:
langs de Overdekte Zweminrichting.
Sinds 1927 is de steeg voor openbaar
verkeer afgesloten, hetgeen niet be
paald een groot nadeel genoemd mag
worden, omdat zelfs een handkar al
moeite heeft zich door deze nauwe
sleuf te wringen, laat staan een
auto. Toch ontmoetten we halverwe
ge onze ontdekkingsreis een auto, die
in de steeg gerepareerd werd. Ruimte
om per fiets te passeren, was er niet....
Aldus werden we gedwongen terug
te keren naar de Haarlemmerstraat,
van welke terugkeer we overigens
geen spijt behoefden te hebben, want
bijna waren we weer in het daglicht
van Leidens drukste winkelstraat te
ruggekeerd. of we hoorden iemand
vragen: „Wil je een kopje thee heb
ben?" Het bleek mevr Van Oyen te
zijn, een van de dames, die iedere
Woensdagmiddag de bejaarden-socië
teit in het bekende zaaltje Maria Gij
zensteeg leiden. En zo zaten we dan
twee minuten later met thee voor ons
tussen de ouden van dagen uit de de
kenale parochie, die slechts een ogen
blikje opkeken, maar nauwelijks tijd
hadden zich af te vragen wat die
vreemde snoeshaan kwam doen, om
dat ze tenslotte gekomen waren om
te kaarten. Of er gekaart werd! Zel
den zagen we zó verwoed kaartspe
len als op die middag in dat zaaltje!
Alsof hun leven er van afhing en als
of er kapitalen op het spel stonden,
zó verdiepten de ouden van dagen
zich in het kruis- en klaverjassen.
Een klein ^antal. dat niet kaarten
kon, vermaakte zich met het dominé-
spel, bijna even verwoed. Ondertus
sen gingen de dames weldoende rond
met thee en koekjes en een oude heer
trommelde „De Speeltuin" op de pia
no.
Toen verleden jaar het nieuwe St.
Antonius Clubhuis werd ingezegend,
sprak deken Homulle over het „Scala
van Leiden" en hoewel hij natuurlijk
pastoor Lohuis dit prachtige gebouw
van harte gunde, was er toch iets van
jaloersheid in 's dekens stem te be
speuren. Hetgeen wij, de zaal Maria
Gijzensteeg bekijkend, heel goed kun
nen begrijpen. Want dat is de zaal
waarmee de dekenale parochie het
moet 'stellen. Veel bijzonders is het
niet. Het bestuur mocht dan onlangs
de vloer vernieuwd hebben en een
lambrizering hebben laten aanbren
gen, het een oude zaal gebleven.
Och, we mogen niet ontkennen, dat
het er knus is. Menige parochie-avond
hebben we er bijgewoond en dat het
toneelgordijn b$ tijd en wijle weigert
open of dicht te gaan, heeft altijd tot
verhoging van de stemming geleid!
Sedert enige maanden is in de voor
ste helft van de zaal een kath. be
waarschool gevestigd, niet ideaal,
maar een oplossing-in-de-nood.
Waarom de parochiezaal zover van
de dekenale kerk verwijderd ligt,
laat zich gemakkelijk raden wanneer
men aan de andere zijde van de
steeg de Overdekte ziet, de voormali
ge Mon Père-kerk, die weliswaar een
zeer nuttige, maar geen verheven
bestemming gekregen heeft. Als het
kerkbezoek vroeger even goed ge
weest is, als thans het zwem-bezoek,
mocht de Mon Père-pastoor niet kla
gen! Van s morgens vroeg tot
's avonds laat spartelt, springt, duikt
en woelt een meestal luidruchtige me
nigte door en in het grote bassin. De
oude Mon Père-parochianen mogen
het niet prettig gevonden hebben, dat
hun kerk „tot zwem-basiliek verhe
ven" werd, zoals de schrijven van „Dit
is Leiden" het uitdrukte, wij gelo
ven, dat Leiden nog steeds zonder
overdekte zwembad gezeten zou heb
ben, wanneer dit niet gebeurd was.
Met dit al hebben we nog bijna
niets verteld over de steeg zelf. Maar
er valt niets anders over te vertel
len dan dat het een kronkelig steeg
je is met oude moe-gebogen muren
zonder enige aantrekkelijkheid. Met
dit weinige moet u, wat dit exemplaar
van Leidens .Straten en Stegen be
treft, maar genoegen nemen!
(Foto: „De Leidse Courant").
y
