Hertstgeheimen natuur
Tunnelbouw bij Buiienhuizen?
De tragische geschiedenis van ae
zwervende pastoor Tex
VRIJDAG 19 OCTOBER 1951
DE LEID SE COURANT
TWEEDE BLAD - PAGINA 2
Plannen van een Zaans industrieel
DE LANGE WACHTTIJDEN bij de ponten aan het Noordzeekanaal heb
ben een Zaans industrieel doen overwegen, of er geen mogelijkheid
bestaat dit probleem op een of andere manier te ondervangen, temeer
daar de grote tunnel te Velsen zeker niet voor 1058 gereed zal zyn.
Na diepgaande studie is hy, mede
uit verkeerstechnisch oogpunt tot de
conclusie gekomen, dat de bouw
van een eenvoudige tunnel in Bui
tenhuizen de beste oplossing zou zijn.
De bouw van deze tunnel heeft
deze industrieel gedacht van voorge
spannen beton, waarvan hij drie
stukken, elk van ongeveer 300 me
ter, in een voorgebaggerde geul wil
laten zakken. Vernauwing van het
vaarprofiel van het kanaal wordt
hiermede voorkomen en de scheep
vaart heeft dan ook geen last van
de tunnelbouw.
De tunnel, die zeer eenvoudig van
opzet zou moeten zyn en daardoor
slechts een bouwtyd van ongeveer
1K jaar zou vorderen, is slechts voor
eenrichtingsverkeer bedoeld. Met
stoplichten moet het verkeer dus ge
regeld worden. Wordt met een snel
heid van ongeveer 40 km. gereden
en houden de auto's een onderlinge
afstand van 20 meter, dan kan in vier
minuten tyd een file van ongeveer
130 wagens verwerkt worden. Op
deze wijze moet het mogelijk zijn in
één uur in beide richtingen zeker
een 400 a 500 auto's het kanaal te
laten passeren.
Mede hierdoor zou de drukte bij de
ponten aan de Hembrug en te Vel
sen aanzienlijk worden verlicht en
zou het oversteken van het kanaal
voortaan zonder lange wachttijd kun
nen geschieden.
Dé constructie van de tunnel heeft
deze Zaankanter zich als een cirkel
vormige buis voorgesteld. De auto
baan zou 3.50 meter breed worden,
met aan weerskanten een rijwiel
pad van 1.80 meter breed.
De voetgangers wil hij in een bus
door de tunnel vervoeren, welke bus
dus geregeld heen en weer zou
rijden.
Kwte GOLF
BINNENLAND
„Weet wat U eet'" een vlees-ten
toonstelling in het slachthuis te
Den Haag trok op een dag 120.000
bezoekers. De 100.000e kreeg een
week lang gratis vlees en vet.
Wegens geheugenverlies van
het slachtoffer staat de politie te
Roden (Dr.) nog steeds voor het
raadsel, wie de man is, die 16 Oct.
waarschijnlijk tengevolge van
een aanrijding ernstig gewond op
de weg gevonden werd.
„De school staat in brand" riep
men gisteren te Hoogeveen, waar
brand uitgebroken was in de Geref.
school. De blijde verwachting van
menig kind ging echter teloor. De
brandweer bluste n.l. de brand en
het onderwijs zal gewoon doorgang
vinden.
In een kapsalon te Deventer
geraakte een pas besteld postpakket
in brand. Er bleken brandbare stof
fen in te zitten, die door broeimg
ontvlamd waren. Het brandje was
spoedig bedwongen, de dames in de
kapsalon waren geschrokken en de
verzender een Hagenees was
boos, omdat hij een proces-verbaal
kreeg.
Een comité AmsterdamRijn
kanaal 1952 zal plannen ontwerpen
voor een nieuwe Rijnverbinding,
waarschijnlijk volgend jaar Mei.
Het comité is onlangs opgericht.
Gespaard is er ook in Septem
ber. In totaal werd bij de spaarban
ken ingelegd 60.4 milioen gulden en
terugbetaald 57.1 miilioen. In Aug.
was de besparing groter, namelijk
ongeveer 10 miilioen gulden, tegen
September 3.3 miilioen.
Het vijfjarig zoontje van de fa
milie V. te Horst, dat op de trek-
stang van een langzaam rijdende
trailer was geklommen, werd ge
dood, toen hij kwam te vallen en de
wielen van de aanhangwagen over
zich een kreeg.
Tot voorzitter van het directo
rium van het Rijksinstituut voor
oorlogsdocumentatie is benoemd prof
mr. B. H. de Hermesdorf, tot dusver
hoogleeraar aan de R.K. universiteit
te Nijmegen.
Tengevolge van een dodelijk
ongeval is Eindhoven gisteravond
lange tijd van electriciteit verstoken
geweest. Door een misverstand stapte
een P.N.E.M.-monteur in een contact
vak, waar 10.00 volt op aangesloten
stond. Hij werd onherkenbaar ver
minkt. Een collega werd zwaar ge
wond.
BUITENLAND.
De wervelstorm, welke onlangs
over Japan heeft gewoed, blijkt vol
gens opgaaf van de Japanse politie
aan 555 personen het leven te heb
ben gekost. Misschien aan nog wel
meer want er worden nog 371 per
sonen vermist.
De passagiers van het Joegosla
vische lijnviiegtuig, die onvrijwillig
uitweken naar Zwitserland, zijn thans
naar Belgrade teruggekeerd.
In een trein bulten Bombay is
paniek ontstaan, doordat iemand aan
de noodrem trok. Honderden passa
giers dachten, dat er brand was uit
gebroken en sprongen uit de trein
Acht personen kwamen om het leven
en velen werden gewond, doordat
juist een trein uit de andere richting
passeerde.
Het kan van alles regenen, zelfs
bakstenen. Maar dat het sardientjes
regent, hebben wij nog nooit ge
hoord. Toc.i vertellen dat de boeren
van het doro Alona aan de Grieks-
Joegoslaviscr.e grens. Het dorp ligt
op 100 km. tustand van de zee en de
zer dagen zou het land bezaaid zyn
geweest met sardientjes en andere
visjes, die uit de lucht kwamen val
len.
Daar ventilatie van de tunnel een
zeer kostbare geschiedenis is, wil
deze industrieel deze bus, gelijk by
de ondergrondse spoorwegen in Pa-
rys en Londen, voor ventilatie laten
zorgen. De vele auto's, die door de
betrekkeiyk kleine tunnel ryden,
zorgen reeds voor een behoorlijke
luchtverversing, doch daarnaast wil
hy de bus van profielklappen voor
zien, waardoor het tunnelprofiel na
genoeg gevuld wordt. Op deze wyze
wordt de lucht in de tunnel geregeld
ververst.
De bouwkosten worden in totaal
op ongeveer vijf miilioen geschat.
De totale lengte van de tunnel zou
1040 meter bedragen, met een hel
ling van een op 20 meter.
Het plan van deze Zaanse indus
trieel is thans in onderzoek bij de
Rykswaterstaat, welke instantie zal
nagaan of deze plannen inderdaad
uitvoerbaar zijn.
Koninain voor
televisie
Per film naar Amerika
Koningin Juliana heeft 4]^ minuut
voor de Amerikaanse televisie gespro
ken.
De vorige week riep een Ameri
kaanse televisie-maatschappij de me
dewerking in van de regeringsvoor
lichtingsdienst voor de opneming van
een televisie-film, waarop de Konin
gin een excerpt van de bekende brief
aan president Truman over het vluch
telingenvraagstuk zou voorlezen.
De Koningin bleek direct bereid
aan het verzoek gehoor te geven en
zo verschenen in de werkkamer van
Hare Majesteit op het paleis Soest-
dijk de televisie-apparaten voor de
opneming van de film.
In de Engelse taal heeft de Ko
ningin gedeelten van de brief laten
horen, waarby men H.M. nu eens van
achter haar werktafel, dan weer van
zeer dichtbij, kan volgen. De Konin
gin maakte by de opneming nog het
excuus, dat zy af en toe wel eens van
een papiertje de tekst moest opne
men, daar het de eerste maal was.
dat zy voor de televisie sprak.
De film is daarop per snelste ge
legenheid over de oceaan gevlogen
naar New York en reeds Dinsdag
avond werd zy voor 50 Amerikaanse
televisiestations vertoond. Dit week
einde zal de uitzending voor nog 25
andere T.V.-stations volgen.
De Zaandammers zullen binnen
kort in de gelegenheid wordt gesteld
televisie te genieten, indien het col
lege van B. en W. althans geen be
zwaren heeft tegen het plan van de
Zaandamse gemeenschap om iedere
Vrydagavond in de open lucht een
televisieuitzending op te vangen en
weer te geven.
Op een montagewagen van het ge
meentelyk electriciteitsbedrijf zal
dan een antenne en een scherm wor
den geplaatst. Men is de mening
toegedaan, dat elke Vrydagavond
4.000 mensen een „voorstelling" zul
len kunnen bijwonen. De wagen zal
iedere week in een ander stadsdeel
worden geplaatst.
Post voor de militairen van het
aanvullingsdetachement N.D.V.N., op
weg naar Korea, welke bestemd is
voor uitreiking in de tussenhavens,
moet ulteriyk op 22 en 31 October
a.s. in Nederland ter post worden be-
Jd.
et adres moet de volgende aan
duidingen bevatten: rang, naam en
voorletters, legernummer. Aanvul
lingsdetachement N.D.V.N. op weg
naar Korea, Amsterdam Schiphol mi
litair.
De namen van het schip en van de
vermoedelijke tussenhavens mogen
dus niet worden vermeld.
Na 22 November a.s. mag de aan
duiding „Aanvullingsdetachement N.
D.V.N." niet meer in het adres wor
den opgenomen en moet als volgt
worden geadresseerd: rang, naam en
voorletters N.D.V.N. Napo 5100, Am
sterdam Schiphol militair.
Onvoorziene omstandigheden voor
behouden zullen op 1 November
a,s. 26 militairen van het N.D.V.N.
per troepenschip uit Korea in Ne
derland arriveren.
Bij hen bevinden zich onder meer
enige militairen van het oorspron
kelijke detachement, die indertijd
om verschillende redenen in Korea
zijn achtergebleven en enige zie
ken en gewonden.
In een vergadering van het ver
tegenwoordigend lichaam van de
Noordoostpolder, is een bespreking
gewyd aan de ontwikkelingsstadia
van het nieuwe land. Gewezen werd
op het verschil in tempo tussen de
ontwikkeling van het bedrijfsleven
in de polder en die van de bevolking.
De landdrost, dr. ir. S. Smeding gaf
toe, dat de ontwikkeling van de mid
denstand tot dusver bij die van de
bevolking ten achter is gebleven. Het
wachten is op de middenstandsfinan
ciering, welke echter in gevorderde
staat van voorbereiding verkeert.
Voorts werd van gedachten gewis
seld over het tekort van het Groene
Kruis in de polder, dat een vrij be-
langryk bedrag beloopt, ondanks de
reeds ingevoerde contributie-ver
hoging.
Volgend jaar September zal de pol
der tien jaren hebben bestaan, welk
feit vermoedelyk in Juli zal worden
gevierd.
„EERST NAAR RAADHUIS, DAN
PAS ZWEMMEN"
„Als u naar het strand te Zand-
voort gaat, moet u zich afvragen wa;
wel en wat niet mag" aldus de kan
tonrechter te Haarlem, mr. Th. F.
Raedt, tegen de jeudige verpleegster
A. M. Petri die gezwommen had voor
een strandgedeelte, waar dit niet
was toegestaan.
De ambtnaar van het O.M., die wel
wilde aannemen, dat verdachte niet
had geweten, dat zy ter plaatse niet
mocht baden, gaf haar een welge
meende raad:
.,In den vervolge doet u beter om,
voor u gaat zwemmen, eerst naar het
raadhuis te gaan en de verschillende
verordeningen ter inzage te vragen.
Dat doe ik ook altijd. Het is de ma
nier om ongestraft te kunnen zwem
men."
Nu kostte het geld, want m'r. v.
Oever vorderde ƒ1.of 1 dag. De
rechter had daar geen bezwaar tegen
en verdachte evenmin. „Tel".
SCHOORSTEFNVFGER VAN DAK
GEVALLEN
De 52-jarige Rotterdamse havenar
beider W. van Staaijeren uit de Ege
lantierstraat was gisteren op het dak
van een woning van een collega in
de Kamperfoelistraat bezig de schoor
steen te vegen. De man, die plotse
ling uitgleed, greep zich aan een
raamlijst vast, maar deze begaf het.
De man viel acht meter naar bene
den.
Met een schedelbasisfractuur werd
hij in het Zuiderziekenhuis opgeno
men, waar hy korte tijd daarna over
leed.
VALLENDE BLADEREN EN HERFSTDRADEN
De weemoed
van het najaar
MET HET NAJAAR komt de wee-
moed over ons. Terwijl we kachels
zetten en kolenrekeningen betalen,
werpen we zo nu en dan nog eens
een blik naar buiten, waar het steeds
guurder wordt. Plotseling is er dan
een mooie herfstdag en wanneer het
even kan gaan we er nog eens op
uit voor een wandeling langs de
overblijfselen van de gevallen zo
mer. De hele natuur maakt in dit
jaargetijde de indruk van een ten
toonstellingsterrein dat wordt afge
broken. Overal zien we de blade
ren verkleuren en vallen. Een late
bloem lacht ons nog tegen maar het
is niet meer dan een herinnering aan
het in likwidatie zijnde zomerfestijn.
De herfst is gekomen.
Overal is het inpakken geblazen
in de natuur. De trekvogels verza
melen zich in grote troepen en al
snaterend en kwetterend vangt de
grote reis naar het warme zuiden
aan. Het blyft een mysterie waar die
trekdrang bij de dieren vandaan
komt «maar zij ligt wel voor de hand,
waar immers de mensen hetzelfde
doen, als zij tijd en geld hebben. De
wegen naar de Rivièra zijn in het
najaar niet minder in gebruik dan de
luchten erboven, waarlangs onze ge-
BEIDE BIK (KEN) OP DE BOK
Het zal niet vaak voorkomen in de
luchtvaart dat twee broeders op de
stuurstoel van een vliegtuig plaats
nemen, maar gistermiddag is dit dan
toch gebeurd. Toen de heer F. C. Bik
(33 jaar) en zijn broer L. P. Bik (28
jaar) samen de PH-TAM, Convair-
liner voor Stockholm, van het plat
form lieten rijden. Het was de eerste
keer. dat deze resp. vier-bander en
een-bander piloten gezamenlijk een
lynvlucht maakten. De jongste gaat
in December naar Indonesië om' eni
ge jaren in Garuda-verband te vlie
gen. Zij. hebben gisteravond in
Stockholm samen gebikt.
vederde vrienden de kou ontvluch
ten.
De grote trek van vogels is een
bekend verschijnsel. Niet minder be
kend doch minder besproken wordt
het vallen der bladeren. Het is zo
vanzelfsprekend en de verwondering
bedwelmt ons eerst wanneer we on
verwacht in het bos op een plek ko
men, waar de kleurenpracht zo over
weldigend is dat we stil staan.
VALLENDE BLADEREN.
VANWAAR die ryke verscheiden
heid aan tinten? Hoe komt het dat
de bladeren vallen?
Elk blad aan de boom draagt een
steentje by om het groeiproces gaan
de te houden. Het grote aantal blad
cellen bevat in de kernen het blad
groen, dat in de herfst door de tem-
peratuurswijziging een verandering
ondergaat. Men kan spreken van een
chemische werking. Nu weet ieder
uit zijn schooljaren, dat er in de che
mie steeds sprake is van verhitten
en afkoelen. Door de afkoeling van
dat bladgroen splitsen zich de kleur
stofkorrels in een aantal blauwgroe
ne, rode, gele en anders gekleurde
deeltjes. Die blauwgroene korrels
heeft de stam nodig om 's winsters
te kunnen leven en dus worden ze
opgezogen, terwijl de andere kleu
ren in het blad achterblijven en de
mens bekoren om daarna met het
blad onder te gaan.
Voordat het zover is moet dat blad
eerst nog van de boom af. Nu wordt
die bladval niet veroorzaakt door de
herfstwinden, maar de boom ont
doet zich zelf van de bladeren. Wan
neer de wind daarvoor moest zor
gen, zouden er heel wat bladeren aan
de boom blijven hangen. Wanneer u
's zomers een tak van de bomen
rukt, dan verdorren de bladeren wel
maar ze vallen er niet af. In het na
jaar krijgt het blad aan de voet een
laagje dunne weefsels, die zeer on
samenhangend zijn. Op dit punt
wordt het blad van de boom gesto
ten zonder dat de boom blijk geeft
van dankbaarheid voor de bewezen
diensten. Dit gebeurt ook zonder dat
de wind enige hulp biedt, al wordt
die hulp vanzelfsprekend in bomen-
AA.ltMe.n6e. Annalen.
CIMON REYNIERS werd pastoor van Aarlanderveen. In 1703 te Amster-
dam geboren, ging hij te Rome studeren in hel Urbaans college. Na zyn
terugkeer In ons land werkte hy op verschillende plaatsen als kapelaan,
onder meer te Amsterdam in de statie van de Heintje Hoeksteeg Hy bleef
pastoor te Aarlanderveen tot zyn dood, 16 April 1743.
De volgende pastoor was Henricus Fvanciscus Wilkens, een Groninger
(1703), die pastoor te Obdam was. In 1753 werd hy verplaatst naar Ouder
kerk en daar stierf hy in December 1769. Voor zijn pastoraat te Obdam was
Wilkens enkele jaren lang kapelaan te Oud-Ade en had toen met zyn pastoor
ook de zong gehad voor de katholieken van de statie Roelof arendsveen in
de tyd, dat daar een Jansenistisch pastoor was.
De nuntius getuigde in 1758 vankerkje; het tabernakel werd gefor-
pastoor Wilkens, dat hy was „een ceerd en de H. Vaten gestolen. De
man met voorbeeldige liefde jegens
den H. Stoel, een alleszins bekwaam
en volstrekt niet ongeletterd pries
ter; deugdzaam van levenswandel."
Toen hy als pastoor naar Ouder
kerk vertrok werd te Aarlanderveen
Leander Schonenbosch benoemd, die
in 1720 te Doetichem werd geboren
en in April 1775 overleed. De statie
telde tydens zijn pastoraat 842 com
municanten en de pastoor meende
dat hy er best een kapelaan by kon
gebruiken, ook al omdat men nog al
tijd de zorg had voor de Alphense
bijkerk. Er werd ook een kapelaan
benoemd, maar de Staten van Hol
land wilden geen toestemming ge
ven en de pastoor bleef alleen. Eerst
in 1783 kwam er een kapelaan naar
Aarlanderveen. Toen was daar pas
toor Joannes Pex, van geboorte een
Amsterdammer. (1744). Hij was ka
pelaan te Buitenveldert en werd en
kele jaren later benoemd te Amster
dam als kapelaan in de statie op de
Boommarkt.
Inbraak in de kerk.
Nog geen jaar was Pex pastoor te
Aarlanderveen of de statie werd op
geschrikt door een inbraak in het
andere morgen vond men het H Sa
crament weggeworpen in de tuin.
Pastoor Pex wist van het gemeente
bestuur toestemming te verkrygen
om het H, Sacrament in een plech
tige processie naar de kerk terug te
brengen, des te merkwaardiger om
dat nog altijd elke openbare uiting
van de katholieke eredienst verbo
den was in de Republiek der ver
enigde Nederlanden. In 1777 kreeg
de pastoor verlof een nieuwe kerk
te bouwen in de statie: Omdat het
nieuwe kerkje op dezelfde plaats van
het oude kwam te staan, werd zo
lang kerk gehouden in de stal van
Willem Ham.
In 1778 werd het nieuwe kerkje
op 14 October in gebruik genomen
en op 2 December door aartspriester
van de Capelle ingewyd bij welke
gelegenheid pastoor Wltbols van
Rhynsaterwoude de feestrede hield.
Omdat de pastoor ziekeiyk werd en
niet meer in staat was op Zon- en
feestdagen ook nog in het bykerkje
van Alphe- dienst te doen. werd hem
ten slotte toegestaan een kapelaan
te hebben, zij het dat voor deze
goedgunstige beschikking aan de bal
juw van Rijnland jaarlijks een be
drag van 104 gulden moest betaald
worden. In 1786 vroeg pastoor Pex
verlof aan de nuntius om enkele
maanden naar het buitenland te
gaan. Tevens verzocht hij, dat hem
by zijn terugkomst een andere sta
tie zou worden aangeboden. De pas
toor ging ook op bezoek bij de aarts
priester om over zijn reisplannen te
sperken; hy zou naar Philadelphia
in de Ver. Staten gaan en wilde dat
de statie Aarlanderveen zolang door
een deservitor zou worden buiend,
wanneer hij de verzekering niet
kreeg, dat hij bij zijn terugkeer een
andere statie aangeboden zou krij
gen. Maar de nuntius wilde daarvan
niet horen en bleef eisen, dat de pas
toor zou afzien van alle aanspraken
op Aarlanderveen. Dit gebeurde en
Pex bedankte in het voorjaar van
1786.
Pastoor Pex in ongenade.
Niet bekend is of hij inderdaad
naar Amerika gegaan is; in elk ge
val liep hij in de herfst van 1781 „als
een onnut meubel" in Roermond
rond en wilde weer terug in de be
diening. Van bevriende zijde pro
beerde men van de aartspriester ge- 1
daan te krygen, dat hij tot pastoor
van de Papegaai in Amsterdam zou
benoemd worden. Maar deze wilde
daarvan niets weten en achtte de i
man volkomen ongeschikt voor die
stadsstatie. Eigenlijk wist ten Hul-
scher, de aartspriester, niet goed wat
met hem te doen en hy vroeg advies
bij het Haarlems kapittel, waar men
de hele houding van Pex maar wat
vreemd vond. omdat hij eerst zo
slecht tevreden was geweest in Aar
landerveen en ook vele katholieken
daar niet al te best met hem hadden
kunnen opschieten. „Wij hebben
nooit iets aan hem gehad" zo schreef
de proost van het kapittel, „en kun
nen dit nu nog minder verwachten"
Toen schreef Pex zelf aan de proost;
hy bekende dat hij verkeerd had ge-
daan en onvoorzichtig, maar nu ge-1
leerd had en vroeg consideratie te'
willen gebruiken, nu hij als een on-1
nut meubel rondliep.. In October van
dat Jaar kreeg hij toen de statie
Oude Tonge, maar weldra bleek dat
hy talmde er heen te gaan, volgens I
zijn zeggen „wegens het besloten
water", waardoor hij niet naar Over-
flakkee kon varen. Eerst in Januari
1789 kwam hij in zijn nieuwe statie
aan. Maar hij was er niet tevreden
en vroeg al een maand later elders
benoemd te worden.
Flakkee wilde hem niet
Ook zijn nieuwe parochianen wa
ren weinig met hun nieuwe pastoor
ingenomen en het regende klachten
bij de aartspriester. Het bleef suk
kelen, totdat de pastoor op 1 Novenv
ber 1805 zelf vrijwillg afstand deed
van de statie. Maar hij bleef op het
eiland rondtrekken, wat tot allerlei
moeilijkheden aanleiding gaf. Ein
delijk wist de aartspriester hem on
derdak te brengen in Megen, „bij
een braaf burgerman, waar hij goed
eten en drinken en een apart ver
trekje tot zijn verbiyf heeft." Zo
kwam Pex in Megen onder het bis
dom Luik en daar geraakte hy weer
in moeilykheden. De kapelaan daar
wilde hem wel helpen, wanneer de
aartspriester eveneens hulp wilde
bieden en deze deed het op aanraden
van de nuntius. Ten slotte stierf de
ongelukkige Pex te Megen op 2 Oc
tober 1816.
Wy hebben ook de opgave van
het aantal communicanten van de
statie Aarlanderveen tydens het pas
toraat van pastoor Pex. Merkwaar
dig is dat het aantal achteruit liep.
Was het onder zijn voorganger 842,
in 1782 is dat getal 757 geworden en
weer een jaar later is het gedaald
tot 700. Die daling ging trouwens
voort; in 1840 had Aarlanderveen
nog maar 267 communicanten. In
1850 was het weer gestegen tot 924
katholieken. By het vertrek van
pastoor Pex kwam de katholieken
van Alphen, dat nog altyd tot de
statie behoorde, met de wens voor
de dag een zelfstandige statie te
worden. Maar die van Aarlander
veen, die pas een nieuwe kerk ge
bouwd hadden, verzetten zich hef
tig hiertegen en zij wonnen het pleit;
nog bleef Alphen behoren tot de sta
tie Aarlanderveen, waarover Fran-
clscus van de Woestyne pastoor was.
land zeer gewaardeerd,
Dit afstoten van bladeren doet een
boom uit noodzaak. Het blad zorgt
's zomers voor de verdamping van
vocht, dat uit de grond wordt aan
gevoerd. Wanneer nu die verdam
ping in de winter zou voortgaan,
zou de boom onherroepelijk sterven.
Immers de aanvoer van vocht uit de
koude grond stagneert, terwijl de
temperatuur in de lucht dikwijls nog
wel zo is, dat de verdamping kan
voortgaan. Een boom zou op deze
wijze worden uitgemergeld. Elke
stam laat dus zijn groene jasje lou
ter uit zelfbehoud vallen in een jaar
getijde waarin wij er meer behoefte
aan gevoelen om iets aan te trekken.
DE HERFSTDRADEN.
EEN ZEER MERKWAARDIG
herfstgeheim vinden we in de herfst
draden. Iedereen heeft er wel eens
kennis mee gemaakt. Het zijn die
glinsterende zeer fijne draadjes, die
men aan boom en struik vindt in het
najaar. .Zij verlenen de afgestorven
heide soms nog een schitterend
beeld en hangen als een late versie
ring aan bomen en heesters als om
iets te vergoeden van de vergane
zomerweelde.
We zien direct dat het geen gewo
ne spinnewebben zijn en ze dienen
dus niet om een vlieg of mug te ver
schalken, die trouwens ook niet meer
aanwezig zijn. Een nader onderzoek
onthult ons de waarheid.
De beschreven draden zijn inder
daad afkomstig van een klein soort
spinnen, de zgn krabbenspinnetjes.
Dit zyn hele kleine diertjes, maar te
oordelen naar het aantal herfstdra
den komen ze in grote getale voor.
Die krabbenspinnetjes trekken ook
naar het Zuiden evenals de vogels.
Ze hebben daarbij heel wat moeilijk
heden te overwinnen. Vliegen kun
nen ze niet en lopen gaat evenmin
dus moeten ze zich zien te behelpen.
De diertjes doen dit op zeer vernuf
tige wijze. Als het kouder wordt
klimmen de spinnetjes naar het eind
van een tak in de wind. Hier begin
nen ze een draadje te spinnen van
een lymachtig eiwit dat steeds lan
ger wordt, terwijl het in de Noorder-
wind hangt en de spin het achter
deel van het lichaam omhoog heft.
Zy maakt dus een soort kopstand.
Na verloop van tyd wordt de draad
door de wind meegetrokken. Die
trek wordt sterker al naarmate de
draad langer wordt. Tenslotte kan
het diertje zich niet meer vasthou
den en wordt het door de wind aan
de draad meegevoerd. De avontuur
lijke tocht naar het Zuiden is begon
nen. Als een soort miniatuur-para
chutisten hangen deze spinnetjes
aan hun draad in het luchtruim, ter-
wyi de wind zorgt voor het vervoer.
STEEDS OPNIEUW.
HET IS EEN stoutmoedige onder
neming vol gevaren. De draad kan
aan huizen en bomen blijven hangen
en dan kan het spinnetje zijn werk
opnieuw beginnen. Mochten de dier
tjes onderweg vallen dan zijn ze zel
den dood, want ze zijn heel klein zo
dat de uitwerking van de zwaarte
kracht op hen gering is. Hun taaie
volharding en doorzettingsvermogen
staan meestal borg voor een succes
volle tocht. Na een vermoeiende reis
hebben de beestjes in het Zuiden tijd
genoeg om weer krachten te win
nen en in het voorjaar keren ze te
rug.
De versiering van herfstdraden,
die wy elk najaar in de natuur te
rugvinden is niets anders dan een
froot aantal mislukte parachute
raadjes waarmee krabspinnetjes
zuidwaarts plegen te trekken Ze zijn
een product van energie in de die
renwereld en één van de vele won
deren, waarvan de natuur zo rijk is.
Helaas laat het jachtige leven der
mensen hun weinig tijd om veel
aandacht te schenken aan de wonde
re wereld daarbuiten. Er blijven zo
vele geheimen voor ons verborgen
achter de sluier der onwetendheid,
dat het werkelijk grote der schep
ping aan ons dikwyls verloren gaat.
Wanneer wy met enige kennis van
zaken de herfstpracht gaan bezichti
gen worden wy even stil van de ge
weldige prestaties, die in het dieren
rijk worden geleverd. Ons blijft da
slechts diepe bewondering en d
pijnlijke vraag of de dieren-gemee'
schap evenzeer respect moet heb'
voor hetgeen de mensheid in de 1
der eeuwen gewrocht heeft
