S)eGeki6eSoii4cmt Engeland erkent Egypte's eisen niet BRITSE TROEPEN BLIJVEN AAN SUEZ-KANAAL KaAduiaat ïïleAcieA Pu>nde>ixl jaxth, q.eZtcUn qzfcfizti Oliedebat in Veiligheidsraad uitgesteld Uit uxaniummyn antanapt Koning George niet op reis Qtaotate ttanófatmatat aait in ACedetiand ingzuaexd KoAAzttje... Directeur: C. M. v. HAMERS VELD. Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WOENSDAG 10 OCTOBER 1951 43ste JAARGANG No. 12405 Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.40 p. w., f 1.72 p. mnd., f 5.15 p. kwart. Franco p. p. f 5.90. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50 Geen eenzijdige annulering van verdragen De Britse minister van buitenlandse zaken, Herbert Morrison, heeft Dins dagavond een verklaring uitgegeven, waarin wordt gezegd, dat zijn regering Egypte's eenzijdige annulering van het Brits-Egyptisch verdrag van 1936 niet erkent en geen afstand zal doen van haar rechten krachtens dit ver drag, zolang geen bevredigende regeling met Egypte is bereikt op basis van door de Britse regering gedane nieuwe voorstellen. Engeland heeft dus be sloten, aldus Reuter, dat de Britse troepen zolang in het Suezgebied zullen blijven, totdat met Egypte overeenstemming is bereikt. De Britse regering heeft voorts nogmaals te kennen gegeven, dat het volk van de Soedan ge- ra: fjleegd dient te worden alvorens men overgaat tot een verandering van de status van de Soedan, zo verneemt Reuter. ATL. PACT ALS REDMIDDEL. De verklaring van Morrison werd uitgegeven, nadat de minister overleg had gepleegd met de stafschefs met inbegrip van sir Brian Robertson, op- perbcvelheber der Britse landstrijd krachten in het Midden-Oosten. Naar verluidt blijft Morrison voorstander van het uitnodigen van Egypte deel te nemen aan een opperbevel voor het Nabije Oosten, in het kader van het Noord-Atlantische verdedigings pact De voorstellen daartoe worden ge- Binnenkort wordt het feit herdacht dat op 21 November 1851 te Braine l'Allaud Désiré Joseph Mercier, die later primaat van België werd, het levenslicht aanschouwde. Vooral door zijn moedige houding tegenover de Duitse bezetting in de jaren 1914 1918 werd Mercier in België en daarbuiten een zeer bewonderde fi guur. In deze voor België zo moei lijke tijd putte het Belgische volk geestelijke kracht uit zijn herderlijk schrijven van Kerstmis 1914, getiteld „patriottisme en volharding". Mer cier, een autoriteit op het gebied van de scholastieke wijsbegeerte, was lector aah de Leuvense universiteit, waar toen een leerstoel werd inge steld. In 1890 stichtte Mercier zelf, met vier zijner leerlingen, het Ho ger Instituut voor Wijsbegeerte. In 1906 benoemde Paus Pius X kanun nik Mercier tot opvolger van kardi naal Goossen als hoofd van het aarts bisdom Mechelen. Kardinaal Mer cier, aartsbisschop van Mechelen en primaat van België, overleed 23 Jan. 1926 te Brussel. Terrein voor nieuwe Vaticaan-zender Italië heeft het Vaticaan extra territoriale rechten verleend voor een gebied van 540 hectare in de bui tenwijken van Rome voor de onmid dellijke bouw van krachtige nieuwe radiostations. Deze stations zullen de uitzendingen van het Vaticaan in 23 talen naar alle delen der aarde kunnen verbreiden. De overeen komst over de extra-territoriale rechten, die Maandag in het Vati caan is ondertekend, wordt van kracht, wanneer zij door het Ita liaanse parlement is geratificeerd. De kortegolfzender, die de Neder landse katholieken aan de Paus hebben geschonken, zal zo spoedig mogelijk op een van de twee extra territoriale gebieden in bedrijf ge nomen worden. Later zullen nog vijf zenders worden gebouwd. Op het tweede extra-territoriale gebied zal een groot radio-ontvangststation worden opgericht. steund door Amerika en Frankrijk. Zij zouden vandaag, Woensdag, aan de Egyptische regering overhandigd worden. DE REACTIES IN DE SOEDAN. Het nieuws van het voorstel om ko ning Faroek uit te roepen tot koning van de Soedan heeft in Khartoem grote opwinding verwekt. Verschil lende pro-Egyptische partijen en an dere organisaties hebben telegram men naar het hof en de regering van Egypte gezonden, waarin zij volledige steun toezeggen. De onderscheidenen partijen hebben spoedvergaderingen bijeengeroepen om de toestand te be spreken. De regering bereidt een I verklaring voor, die, zo zeide een wooidvoerder, mogelijk gepubliceerd zal worden als de verbreking van het Egyptisch-Britse verdrag en de op heffing van het gezamenlijke bestuur over de Soedan een feit zijn gewor den. Andere partijen willen nu meteen maai een onafhankelijk Soedan ,.De Egyptische invloed zal dan niet langer de vooruitgang van de Soecan tegenwerken", zeggen zij. „Het volk van de Soedan zal zelf een beslissing ovei de toekomstige rege ring nemen. Het volk va"n de Soedan is niet geraadpleegd over de stap van Egypte. Het weigert dus deze stap te erkennen." EERST EENS ONDERLING PRATEN De voorzitter van de Veiligheidsraad heeft aan fuctionarissen der V. N. me degedeeld, dat de bijeenkomst van de Veiligheidsraad, waar het Engels Perzische oliegeschil zou worden besproken, mogelijk zou moeten worden uitgesteld. Volgens het Franse persbureau A. F. P. heeft de Perzische dele gatie om het uitstel verzocht „met het oog op de slechte gezondheidstoestand van minister-president Mossadeq". Waarschijnlijkei is echter, dat de raad wil afwachten óf de beide partijen niet van te voren tot overeenstemming zullen komen. De Britse regering zou daarop, zij het zeer tegen haar zin. hebben be sloten aan de wens van deze raads leden gehoor te geven. TOENADERINGSTEKENEN. De plaatsvervangende minister-pre sident van Perzië, Hoessein Fatemi, heeft n.1. verklaard, dat Perzië bereid is de oliebesprekingen met Engeland te hervatten. Weliswaar is dat niets nieuws, want het is bekend, dat Mos sadeq gemachtig is te onderhandelen „op basis van de wet inzake de na tionalisatie der olie-industrie", doch Amerika heeft nog steeds niet de hoop opgegeven Engeland en Perzië tot elkaar te kunnen brengen. Van gewoonlijk betrouwbare zijde is Dinsdag te New York vernomen, dat de Britse regering tengevolge van druk van sommige leden ran de Vei ligheidsraad, waaronder de Verenig de Staten, besloten zou hebben bij de komende behandeling van het Perzi sche oliegeschil een „meer verzoe ningsgezinde houding'' jegens Perzië aan te nemen Deze staten-leden van de Raad zouden de Britse regering onomwonden hebben medegedeeld dat, indien Engeland geen grotere inschikkelijkheid aan de dag zou leggen, het noodzakelijke minimum van zeven stemmen om de Britse re solutie in behandeling te doen nemen niet zou kunnen worden verkregen De hervatting der bestands besprekingen Het communistische oppercom mando in Korea heeft in een nota aan generaal Ridgway voorgesteld de besprekingen over eon staken van het vuren onmiddellijk te hervatten. De kwestie van de uitbreiding der neutrale zóne kon later beslist wor den op de voltallige conferentie, al dus deze boodschap van generaal Kim il Soeng (Noord-Korea) en ge neraal Peng -teh-Hoeai (communis tisch China). De communisten hadden voorge steld de neutrale zóne uit te brei den tot een gebied, dat Kaesong en Moensan omvatte, doch Ridgway had dit voorstel van de hand gewe zen. De Westduitse regering heeft be sloten een bijzondere belasting te heffen van voertuigen, die gebruik maken van Autobahnen. De belasting varieert van 120 mark per jaar voor kleine toerauto's tot 600 mark voor zware vrachtwagens. Voor buitenlandse toeristenauto's, de autobussen op de transcontinen tale lijnen en buitenlandse vrachtwa gens kunnen speciale vergunningen worden aangevraagd, die 14 dagen geldig zijn. Deze vergunningen zul len 10 procent van het jaarbedrag voor de betrokken voertuigcategorie kosten. Nederlandse vrachtwagens, die ge bruik maken van de Duitse wegen en de duizenden Nederlandse toeristen, die per auto via Duitsland naar Zwit serland en Italië rijden, zullen veel ongerief van het nieuwe belastingbe- sluit ondervinden. Atoomexplosies in Nevada In de woestijn van Nevada zijn de voorbereidingen gereed voor een nieuwe atoombom-explosie, die ver moedelijk tegen het einde van deze week vastgesteld is Gordan Dean, de voorzitter van cie commissie voor atoomenergie, heeft laten doorsche meren, dat er ditmaal een hele reeks proeven genomen zullen worden. Rond deze experimenten worden voor het eerst manoeuvres gehouden, waaraan ongeveer duizend, zorgvul dig geselecteerde miltairen zulen deelnemen. Uitwisseling van de atoomgeheimen Het Amerikaanse Congres heeft de eerste stappen genomen om de Ame rikaanse regering te machtigen tot het uitwisselen van atoomgeheimen met bevriende naties. De commissie voor de atoom energie heeft zich nl. uitgesproken voor een wijziging van de wet op de atoomenergie van 1946, die een der gelijke uitwisseling verbiedt, totdat een internationale contróle-systeem is ingesteld Verboden echter zal blij ven de verstrekking van tekeningen en fabricagemethoden van atoom wapens.^ BRAND IN CALCUTTA Bij een brand in een gebouw van drie verdiepingen in het centrum van Calcutta zijn Dinsdagavond achttien personen om hpt leven ge komen, onder wie negen vrouwen en vijf kinderen. Zeventien perso nen zijn naar het ziekenhuis over gebracht. Veertien Tsjechen zijn onlangs ontsnapt uit een gevangenkamp bij de uraniummijnen te Jachymov. Allen hadden een lange gevangenisstraf uit te zitten en moesten minstens 12 uur per dag in de diepe mijnen wer ken, samen met 30.000 andere dwangarbeiders Het kamp werd bewaakt door Russische soldaten in Tsjechische uniformen, en het terrein was afgezet met prikkeldraad en mitrailleurs. Na hun werk boden de veer tien vluchtelingen zich voor overwerk aan en gingen, in plaats daarvan, in een lege schacht aan hun vrijheidstunnel werken. Drie-en-halve maand hebben ze nodig gehad om een tunnel te graven die tot buiten het ge vangenkamp reikte. Vandaar zijn zij de Tsjechisch-Westduitse grens overge- vlucht. Zes van de veertien Tsjechische vluchtelingen, nog in hun gevan genuniform, gefotografeerd in het Valkakamp te Neurenberg. Hun na men zijn niet gegeven. IMPERIUM IN VERVAL EEDS JARENLANG zijn de Egyp- tenaren bezig, de Engelsen weg te werken uit de Noord-oosthoek van Afrika. Tot 1936 beheersten de Engelsen Egypte zelf ook, maar in dat jaar hebben zij zien teruggetrok ken en zich beperkt tot bescherming van de Suezkanaal-zöne. Er is toen een verdrag gesloten, dat de betrek kingen tussen Egypte en Engeland regelde. Bij dit verdrag werd ook een dubbel-beheer ingesteld over de Soedan, het grote gebied, dat Zui delijk aan Egypte grenst; Engeland en Egypte samen zouden beide de Soedan besturen. De aanwezigheid van de En- 0 gelsen bleef de Egyptenaren echter een doorn in het oog. Een vreemd leger op zijn grondge bied al was het dan maar om het Prinses Elizabeth in zijn plaats Prinses Elizabeth en de hertog van Edinburgh zullen volgend jaar in plaats van koning George VI en koningin Elizabeth de beloofde reis naar Australië en Nieuw-Zeeland maken, zo maakt het Buckingham- paleis bekend. Met de „Ardette" is Dinsdagmorgen uit Manchester een 50.000 kw transformator in Rotterdam aangekomen. Het gevaarte, dat bestemd is voor de voeding van een 150 000 volt hoógspanningsnet in Nederland, werd in de Maasstad overgeladen op twee aan elkaar gekoppelde dekschuiten. Deze transporleren de transforma tor, de eerste van een serie van vier, naar de B.G.E.M. in Nijmegen. Het totaalgewicht bedraagt 190.000 kg. het gewicht van het grootste onderdeel is 110 ton. De Transformator aan boord van de dekschuiten Op advies van zijn artsen heeft de koning tot zijn diep leedwezen besloten, van zijn voorgenomen tocht, zo spoedig na zijn ernstige operatie, af te zien. Op voorstel van Menzies en Holland, de premiers van Australië en Nieuw-Zeeland, heeft de koning prinses Elizabeth en de hertog van Edinburgh ver zocht de reis te maken. Zij hebben gaarne toegestemd. Dit is de tweede maal, dat de ko ning op medisch advies zijn Austra lische reis heeft afgelast, die oor spronkelijk in Januari 1949 had moe ten beginnen. De Londense „Daily Telegraph" verneemt, dat de koning ook het nieuwe parlement op 6 November niet zal openen. Een koninklijke commissie van vijf „peers", onder leiding van de voorzitter van het Hogerhuis, zal de plechtigheid ver richten, zoals voor de laatste maal in December 1935 is geschied. Het kroonprinselijk paar is giste ren met overweldigende belang stelling officieel in Quebec (Cana da) ontvangen. Pantserwagens aan de rol Zij doken in de haven Negen tweedehandse Amerikaanse pantserwagens, bestemd voor het Zwitserse leger, zijn bij het laden in de haven Southampton van het dek van het Nederlandse m.s. Hast 5 gegleden en in het zes meter diepe water verdwenen. De Hast 5 helde daardoor zo sterk over, dat het «chip bijna omsloeg. Een passerende ple zierboot ging langszij liggen om te voorkomen, dat dit zou gebeuren. Alle pantserwagens. 22 in totaal, waren reeds aan boord genomen toen het ongeluk gebeurde. Elf wagens waren in het ruim ondergebracht en de elf andere waren aan dek ge plaatst. Een van de wagens is gaan schuiven, waardoor acht andere wer den meegenomen. Naar verluidt zal de Hast 5, een schip van 489 ton van de n.v. Rederij Muron te Rotterdam, hangende een onderzoek door het Britse ministerie van vervoer, enige dagen worden op gehouden. Suez-kanaal aan de Egyptische sou- vereiniteit te onttreken was hun een gruwel en het condominium (medebestuursrecht) over de Soe dan vonden zy een wassen neus, omdat de regerirg te Cairo weinig anders mocht doen, dan de benoe ming van een Engelse gouverneur gotdkeuren. Heel veel is er gesputtprd en ge demonstreerd in het Egyptische par lement en in de straten van Cairo, maar de Engelsen bleven zitten, vasthoudend aan hun verdrag van 1936 Maar nu heeft de Egyptische re gering gezien hoe Mossadeq het in Perzië deed en zij was er als de kippen bij om dat voorbeeld na te volgen. Het verdrag van 1936 wordt geannuleerd en koning Faroek wordt geproclameerd tot koning van de Soedan. Tegelijkertijd wor den de Britten vriendelijk uitgeno digd om de zóne van het Suez-ka naal te verlaten. Nu kan de Britse leeuw tegen woordig veel hebben, maar twee trappen tegen z'n partes posteriores zo vlug achter elkaar deden hem toch schrikken. Londen probeert nu een vastberaden houding aan te ne men en heeft gisteravond verklaard, dat het niet accoord gaat met de eenzijdige verbreking van het ver drag en dat het er niet aan denkt om z'n troepen van het Suez-kanaal weg te nemen. Wel is het bereid te praten over een en ander en het heeft daarbij een plannetje op het oog om Egypte in te schakelen in het Atlantisch verdedigingssysteem, en het een aandeel te geven in het opperbevel voor het Nabije Oosten. Dan is het Suez-kanaal meteen vei lig gesteld en voelen de Egyptenaren de aanwezigheid van een Britse be zetting niet meer als een inbreuk op hun souvereiniteit. Het plan is niet kwaad, want het Suez-kanaal is niet alleen een levens-ader van het Britse Gemenebest, maar is van belang voor de scheepvaart van de gehele wereld, zodat een interna tionale controle geheel in de lijn ligt. De Soedan is voor de wereld van minder belang. Dat Egypte zo ge steld is op dat gebied, vindt zijn oor zaak in de Nijl, die voor de vrucht baarheid van Egypte van vitaal be lang is. Wie de Nijl stroomopwaarts beheerst, heeft daarmede de wel vaart van Egypte volkomen in z'n macht. Een paar dammetjes in deze rivier en het vruchtbaarheid geven de water bereikt de dorstende Egyp tische bodem niet meer. Voor de Engelsen zit er nog een andere kant aan deze kwestie, n.l. het ontwakende zelfbewustzijn van Afri ka. De Soedannezen beginnen zich te voelen als een volk, dat rijp is voor zelfbestuur en er is in het land een sterke stroming welke vrij wil zijn, ook van Egyptische voogdij, en de status van Dominion wenst binnen het kader van het 3ritse Gemenebest. Vandaar dat de Britten eisen, dat de Soedannezen in deze kwestie ge hoord moeten worden en dat men in Cairo zo maar geen koning over hen kan uitroepen. Het Egyptische probleem 'heeft vele facetten en de oplossing daar van is een kwestie van veel beleid, maar de Engelsen zelf zullen de wijze waarop Cairo het wil forceren terecht voelen als een belediging aan hun adres en een aanwijzing, dat het Britse imperium danig in verval is. Onbegrijpelijk snel gaan de jaren voorbij; alles verandert, behalve de mens.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1951 | | pagina 1