3 OCTOBER-PUZZLE
Spiegeltje, spiegeltjein de kast"
det ópeetóje eCecttanen
[II IfKEHDi ItlfltmiUS
Dr. K. Reitsma heeft een
veelzijdige werkkring
bel8g'
Met umtdetiyAe óp,et
Televisie, hoe doet men dat?!
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1951
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 2
ter herinnering aan Van der Werff
en andere bekende Leidenaars
Het camera-oog.
Laten we het geval eerst eens be
kijken van de kant van de zender,
waar dus het beeld moet worden
opgenomen en de lichttrillingen moe
ten worden omgezet in stroomstoten,
die zich via de aether voortplanten
en ten slotte het ontvangtoestel be
reiken.
Hebt u zich wel eens gerealiseerd,
hoe u doet bij het lezen? U begint
dan bovenaan links en richt uw oog
op het eerste lettertje. U tast als het
ware de eerst regel af naar rechts en
bij het einde aangekomen, draait u
de ogen weer naar links, laat ze een
regeltje dalen en begint aan de twee
de regel. Zo tast u regeltje na regel
tje af en aan het eind gekomen heb
ben uw hersens het gehele bericht in
zich opgenomen. Wanneer u een bui
tengewoon goed geheugen hebt, kunt
u met enig optimisme zeggen, dat het
bericht dan in uw geheugen gegrift
staat.
Nemen wij nu een plaatje uit de
krant en bekijken wij dat nauwkeu
rig, desnoods met een vergrootglas,
dan zien wij, dat zo'n foto uit niets
anders bestaat dan uit honderden
kleine puntjes, die tezamen de licht
en schaduwzijden vormen, waaruit
een beeld is samengesteld. Men
maakt n.l. gewone foto's geschikt om
in een krant te worden afgedrukt,
door er een raster overheen te leggen
en zo de foto in talrijke vakjes te
verdelen.
De televisie-camera gaat ook zo te
werk. Daar wordt het op te nemen
voorwerp geprojecteerd op een z.g
mozaiekscherm, zodat er een beeld
orttstaat, dat een samenstel is van al
lerlei kleine aparte stukjes.
Nu gaat een electronenstraal (een
bundeltje electrisch geladen deeltjes)
dat mozaiekbeeld aftasten, op dezelf
de wijze als wij met onze ogen de
regels van een krantenartikel aftas
ten, en telkens wanneer deze elec
tronenstraal een apart hokje van het
mozaiek raakt, ontstaat er een
stroomstootje. Op die manier is er
een hele serie stroomstootjes opge
wekt, zodra de electronenstraal aan
het einde van zijn reis over het beeld
vlak is gekomen, en het zijn deze
stroomstootjes, die één voor één door
de aether worden uitgezonden. Om
dat het beeld op het mozaiekscherm
uit lichtere en donkere stukjes be
staat, zullen de stroomstootjes ook
gevarieerd zijn en met behulp
deze variaties zal straks het beeld
weer in de ontvanger worden opge
bouwd. Wanneer de electronenstraal
het mozaiekbeeld zou aftasten met
de snelheid als ons oog zich voortbe
weegt over de regels van de krant,
zouden wij in de ontvanger niets an
ders te zien krijgen dan een rijtje
oplichtende en dan weer verdwijnen
de lichtpuntjes, waaraan wij kop
noch staart zouden kunnen ontdekken,
n.l. in om iets meer dan 20 afzonder
lijke filmplaatjes per seconde voor
oog af te draaien en daardoor
lijkt het of het beeld op het scherm-
zich beweegt.
Wil men een natuurgetrouw bewe
gend beeld op het televisie-apparaat
zien, dan moeten er ook minstens 20
volledige beelden per seconde worden
opgebouwd uit alsmaar lichtpuntjes,
lichte en donkere; of met andere
woorden: de aftastende electronen
straal moet binnen het tijdsbestek
van hoogstens één-twintigste seconde
klaar zijn met één volledig beeld
puntje voor puntje af te tasten.
Men ziet hieruit wel, hoe snel alles
in z'n werk moet gaan. Baird deed
het met een draaiende schijf (de
Nipkowse-schijf), welke met een mo
tortje werd rondgedraaid, doch de
snelheid van zo'n schijf is niet tot in
het oneindige op te voeren.
Na het bovenstaande uiterst glo
bale overzicht, zal het duidelijk zijn,
dat het principe wel betrekkelijk een
voudig is, maar dat de uitwerking
tot in de perfectie allesbehalve een
voudig is.
De ontvanger bouwt
het beeld weer op
I ATEN WIJ NU NOG EVEN ZIEN
eveneens zeer globaal hoe
het ontvangen er naar toe gaat.
Dat doet men tegenwoordig met
een z.g. kathodestraalbuis. Zo'n buis
lijkt wat vorm betreft veel op een
grote electrische lamp; alleen heeft
hij geen ronde bol, maar een platte
kant aan het ene einde. Kijkt u maar
naar de bijgaande afbeelding. Het
hele proces speelt zich in die lamp af.
Aan het platte uiteinde van deze buis
bevindt zich (aan de binnenkant) een
fluorescerende stof, die oplicht zo
dra een clectronenstroom er tegen
aan botst. Nu kunt u al reeds ver
moeden wat er gaat gebeuren. Aan
de andere kant van de buis zit een
element dat zulke electronen in een
dunne straal uitzendt, zodra de lamp
wordt ingeschakeld. Bleef het daar
bij, dan zouden wij één constant
lichtpuntje zien. Maar nu gaat die
straal zich op dezelfde manier be
wegen als de electronenstraal in de
Televisie-ontvanger, zoals amateurs
die vroeger bouwden. (Foto uit „Te
levisie", Ned. Uitg. Mij. Leiden).
opname-camera, en de opgevangen
stroomstootjes zorgen er voor, dat
deze straal precies eender gevarieerd
is in licht en donker en dezelfde
lijnen beschrijft.
Zodoende ontstaat in de kathode
straalbuis hetzelfde bewegende beeld,
als er geworpen wordt op het mo
zaiekscherm aan de andere kant.
En dat is het hele geheim van de
televisie.
Wanneer insiders dit lezen, zullen
ze waarschijnlijk wel glimlachen en
zeggen: Er komt in de practijk nog
heel wat meer bij kijken. Gelijk heb
ben zij, maar dat is in zo'n kort be
stek niet uit te leggen.
Wanneer wij in de komende dagen
hetzij thuis hetzij bij een kennis het
wonderlijke gebeuren zich zien af
spelen op het kijkglas van het tele
visietoestel, dan weten wij nu, welk
een mooie vinding zo'n toestel is en
hebben wij enig besef van het inge
wikkelde spel der kleine watervlug-
ge electronen, die een dolle ronde
dans maken alleen om ons te amu
seren en te doen genieten van de
vervulling van een eeuwenoude
wensdroom der mensheid: te zien wat
anderen verborgen is.
Het „spiegeltje, spiegeltje aan de
wand" is geen sprookje meer, alleen
zit het nu in een kastje. Het kan
ons veel leren; niet alleen wie de
schoonste is in het hele land.
1. Wordt op 3 Oct. te Leiden xxxxxx - .x
herdacht.
2. Het beruchte hoofd der x - - x x x x x x
Wederdopers Jan Beukelsz. of
3. Was een gravin uit 'net *..-...-..xx..
Holl. Huis, werd te Leiden be
legerd door haar oom, graaf
Willem I, aan wie zij zich moest
overgeven.
4. Was burgemeester van Lei- x - x
den. Aan het Rapenburg staat
een bank, welke door de ge
meente Leiden aan bedoelde
burgemeester werd aangebo
den.
5. Was secretaris tijdens het x -
6. Was een beroemd hoogle-
raar in de geneeskunde te Lei
den; een standbeeld werd voor
hem opgericht.
7. Hier woonde John Robin- x x
son.
8. Is een oude ruïne, waarvan x
de bouw a. d. Romeinen wordt
toegeschreven, en waarin een
bekende gravin uit het Holl.
Huis belegerd werd.
9. Was bevelhebber tijdens x
het beleg van Leiden; eerste
curator v. d. Hogeschool. Een
straatnaam te Leiden is naar
hem genoemd.
10. Familienaam van een zeer - x x
bekend schilder, die te Leiden
in 1606 werd geboren.
11. Tot loon voor de dappe- xxxxxxxxxxx
re verdediging kreeg Leiden in
1575 een
12. Was burgemeester tijdens x..-...-.xx,.
het beleg
13. Beroemd werd Leiden x
door de belegering der
14. In deze kerk staat het ge- ......xx...
denkteken van een beroemd
hoogleraar, gevraagd in No. 6
15. In deze kerk bevindt zich x x -
een gedenkteken van de per
soon als bedoeld in No. 12
Voor de goede inzenders wordt als eerste prijs een prima foto-toestel voor
amateurs beschikbaar gesteld. Als troostprijzen worden bovendien uitge
loofd": sigarettenkoker, sigarenaansteker, asbak, vulpotlood en theelepel Op
lossingen worden tot en met Donderdag 4 October op ons bureau verwacht.
Op de enveloppe vermelden „3 October-puzzle"
DE EERLIJKHEID GEBIEDT ONS TE VERTELLEN, dat wy op een onbe
leefd ogenblik wel eens aan dr. K. Reitsma, directeur van het Openbaar
Slachthuis te Leiden, gedacht hebben als aan een slager-in-het-groot. Maar
nu weten wc beter. Nu weten we ook, dat er op het Slachthuis niet alleen
geslacht wordt, al kwamen er in 1950 maar liefst 32.274 dieren aan hun
einde, terwijl er in de buitendienst 7.663 slachtingen plaats vonden. De heer
Reitsma is namelijk ook directeur van de Centrale Keuringsdienst van Vee
en Vlees te Leiden en op het Slachthuis wordt behalve de daar geslachte
dieren bovendien het uit binnen- en buitenland ingevoerde vlees gekeurd,
ook vlees bestemd voor de export. Daarbij wordt er vlees in ruime koelhuizen
bewaard. Ook valt een tak van de dierenbescherming (keuring trekhonden,
verordening op het houden van huisdieren) onder deze dienst, evenals het
vakonderwijs aan slagers, het geven van adviezen, o.a. aan de Politie, en
wetenschappelijke arbeid (onderzoek, publicaties, cursussen, steun aan de
Universiteit o.a. door verstrekking van materiaal en inlichtingen, enz., enz.).
Alleen al over die wetenschappelijke arbeid zou de heer Reitsma urenlang
Runnen vertellen. Samen met prof. C. F. van Oyen heeft hij onlangs een
werk uitgegeven „Vlees en Vleeskeuring", waaraan 8 jaar gewerkt is. Het
contact met de Universiteit is prettig en steeds groeiend.
Voordat we nu eens over de heer Reitsma zelf kunnen spreken, vertelt
onze gastheer nog meer over de werkzaamheden van het Slachthuis, o. a.
ever de Buitendienst (keuring van exportvleeswaren, toezicht op slagerijen,
winkels en fabrieken in Leiden en aangesloten gemeenten). Ook over het
steeds uitbreidende koelbedrijf. Wist U, dat er in ue cellen van het Slacht
huis ook bloembollen, bloemen, fruit e. d. gekoeld wordt? En dat de hoer
Reitsma ook met het veeartsenij kundig toezicht op de Leidse veemarkten
belast is? Hij is dus meer dan wat wij oneerbiedig een slager-in-het-groot
zouden noemen!
Keimpe Reitsma werd in 1897 te Leeuwarden geboren. In 1928 werd hy
directeur van het Openbaar Slachthuis in Rheden en promoveerde een jaar
later in Utrecht. In 1938 werd dr. Reitsma inspecteur van de Volksgezond
heid. in 1941 deed hij candjdaatsexamen rechten in Amsterdam en hetzelfde
jaar volgde zijn benoeming in Leiden. Het bleef niet bij dit directeurschap.
We vragen er de heer Reitsma naar en hy moet een lijstje voor de dag
halen om ons enig inzicht te geven in het grote aantal functies dat hij be
kleedt- voorzitter Ned. Ver. tot Bevordering van Slagersvakonderwijs,
secr.-penn. v.an de Ned. Ver. voor Koeltechniek, voorzitter der Commissie
van Toezicht op het Middelbaar Onderwijs enz. „Houdt U dan nog wel eens
tijd over voor Uzelf?", informeren we lachend. Het blijkt van wel, want
de heer Reitsma vertelt ons een enthousiast lid te zijn van de toneelvereni
ging „Litteris Sacrum". Laten we ook zijn ere-voorzitterschap var. de buurt,
vereniging „Groenoord" niet vergeten. Maar vóór alles is hij toCh directeur
van het Slachthuis, waarvan de inrichting en outillage (na dc modernisering
van '37—'38) hem geen reden tot klagen geeft. „Ik heb op m'n studiereizen
uoor Zwitserland, Denemarken en Zweden natuurlijk wel nieuwere snufjes
gezien, maar in vergelijking met andere Nederlandse steden heeft Leiden
een prachtig Slachthuis."
Daarop mogen we trots zijn. Zeker als we weten, dat het directeurschap
bij de heer Reitsma in bekwame handen is. Hetgeen moge blijken uit de
talrijke functies waarvoor hij, buiten zijn dagelijks werk, wordt gevraagd!
(Foto: „De Leidse Courant'').
Als Dinsdagavond de grote Taptoe langs het standbeeld van burgemeester
Pieter Adr.zn. Van der Werff trekt, zullen duizenden Leidenaars terugden-
gen aan het jaar 1574, toen de stad ondér leiouig van Van der Werff stand
hield, ondanks de nijpende hongersnood, en tenslotte door he» opkomende
water ontzet werd. De dag daarop zal dit feest gevierd worden en weer zal
burgemeester Van der Werff het middelpunt zijn, wanneer honderden Lei
denaars naar het park trekken, waar om acht uur de traditionele koraal-
muziek aanvangt. Maar daarna is het afgelopen. Daarna zullen de feest
vierders worden opgeslokt in het meest luidruchtige feest dat Leiden kent
en zal er op het Schuttersveld of bij de optocht niet meer gedacht worden
aan hem, die tijdens het beleg en ontzet de centraie figuur was- Pieter van
der Werff. Evenmin zal er dan nog gedacht worden aan de anderen, wier
namen onverbrekelijk verbonden zijn aan deze meest bewogen periode van
Leidens geschiedenis. Toch mogen ook zij niet vergeten worden. Daarom
deze puzzle, die speciaal voor Leidenaars aantrekkelijk is. De oplossers zul
len bemerken, dat er ook personen in voorkomen, die niets met Beleg en
Ontzet, maar wel met de overige geschiedenis van Leiden te maken hebben.
Hetgeen, de aantrekkelijkheid van deze puzzle nog verhoogt! Het aantal
punten en kruisjes samen geeft aan uit hopveel letters elk in te vullen
woord bestaat, terwijl een dwars-streepje aangeeft, dat daar de scheiding
tussen twee woorden ligt. De gevraagde woorden staan in de oude spelling
en dc letter „ij" wordt als één letter gerekend. Bij juiste oplossing leest men
op de kruisjes (dus niet 0p de puntjes) een bekend citaat van Var der Palm
\/OLGENDE WEEK zal het er dan toch eindelijk van komen. Met in
gang van 1 October a.s. heeft de Nederlandse regering aan de Televi
sie Stichting machtiging verleend tot het geven van televisie-uitzendingen
en op Dinsdag 2 October zal de eer ste officiële uitzending de Nederland
se huiskamers binnentreden. Dat wil zeggen: die Nederlandse huiska
mers, waar zich een televisie-apparaat bevindt, en die apparaten zijn
nog niet zo dik gezaaid als de radio-toestellen. Maar het begin is er en
zoals het voorbeeld van Amerika en Engeland leert weldra zal televisie
even populair worden als de radio thans is, al zal de kostbaarheid
van het aan te schaffen toestel voor velen voorlopig een handicap blijven.
Niet de juiste methode.
moderne kathodestraalbuis. Aan het
zichtbaar. (Afb. uit „Televisie". Ned.
Vliegens-vlug.
Maar die electronenstraal doet dat j
vliegensvlug, zó vlug, dat ons oog het
eerste puntje nog ziet, als de straal
reeds aan het laatste toe is. Het net
vlies van ons oog is n.l. niet zo vlot
en daarvan wordt handig gebruik
gemaakt; ons oog ziet daardoor al die
beeldlijnen van aanstormende licht
puntjes als één geheel. De bioscoop
maakt van die traagheid van ons net
vlies ook al een dankbaar gebruik.
Het filmprojectie-apparaat slaagt er
De beeldlijnen, weike ae electronen
straal op het beeldscherm beschrijft.
Te grote
televisie mogelijk was, maar bruik
bare televisie kon hij niet bereiken.
En de belangstelling voor deze op
zienbarende uitvinding zakte weldra
in elkaar.
De methode, welke Baird toepaste,
as een mechanische methode en pas
en men deze kon vervangen door
en electrische, welke veel grotere
snelheden mogelijk maakte, bleek
men op de goede weg te zijn.
Toen kwam de oorlog, die de ont
wikkeling van de televisie als amu
sement stopzette, en na de oorlog
v/as het 't kosten vraagstuk, dat een
overwegende rol ging spelen. Van
daar dat in het welvarende en door
de oorlog weinig geteisterde Ameri
ka de televisie zich veel sneller kon
ontplooien dan in het verarmde
Europa.
verwachtingen
Hoe doet men dat
•TELEVISIE IS GEEN UITVINDING
van de laatste paar jaren, zij is al
minstens een kwart eeuw oud, zodat
het wel lang geduurd heeft, voordat
zo'n sensationeel en fascinerend iets,
als het zien op afstand toch is, kon
worden verwezenlijkt. Reeds 'n vijf-
en-twintig jaren geleden sprak men
over televisie, toenmaals een gloed
nieuwe uitvinding. Men was er
enthousiast over en voorspelde een
enorme vlucht. Stel u eens voor: men
zou alles kunnen zien wat zich af
speelde in de hele wereld! Dat was
wel iets overdreven en de tijd heeft
geleerd, dat dit eerste overigens
begrijpelijke enthousiasme voorba
rig was.
Een Engelse geleerde, John Logie
Baird, was erin geslaagd om beelden
zichtbaar te maken op plaatsen, waar
zij normaal niet gezien konden wor
den en dat wel op hetzelfde moment,
als het ware rechtstreeks, zodat men
zien kon hoe zij zich bewogen en ge
droegen. Het leek een ongelooflijk
wonder, maar op demonstraties, te
Londen gegeven, kon men zich van
de waarheid overtuigen.
Maar nu zijn wij hier in
nederland dan toch ook
zover, dat wij een voorzichtig begin
kunnen maken en nu komt ook de
vraag op veler lippen: „Hoe gaat te
levisie in z'n werk? Hoe doet men
dat?"
In principe is dat vry eenvoudig,
net als bij de radio, maar dan een
klein beetje anders. Bij de radio zet
men geluidstrillingen om in electri
sche trillingen; deze kunnen per
draad of zonder draad worden uitge
zonden en worden opgevangen en de
ontvanger zet die electrische stroom
stootjes weer om in geluidstrillin
gen. Bij televisie zet men de licht
trillingen om in electrische trillin
gen, zendt deze uit, vangt ze aan de
andere zijde op en zet ze weer om in
lichttrillingen.
Heel eenvoudig, niet waar? Maar
daar licht geen geluid is, gaat het
toch weer een beetje anders en daar
in schuilt nu juist het ingewikkelde
van de historie.
Waarom moest het dan zo lang du
ren, voordat regelmatige uitzendin
gen mogelijk waren? Dat kwam, om
dat de methode, welke Baird ge
bruikte, niet de juiste was. Men kon
er vooral in het begin buiten
gewoon frappante dingen mee doen,
maar toen men aan de perfectione
ring ging werken, bleek na veel ge
tob, dat men op deze manier nooit
tot een bevredigend resultaat zou
komen. Baird had aangetoond, dat
Schematische voorstelling van een
einde van de buis wordt het beeld
Uitg. Mij. Leiden).
Het standbeeld van de burgemeester Pieter Adr.zn. van der Wertl, dat
tijdens Taptoe en Koraalmuziek weer het middelpunt zal zijn van de her
denking van Leidens ontzet. (Cliché archief d. L. Crt).
