Perzische troepen bezetten olieraffinaderij
Haal ijzeren gordijn drie
maanden op
ffieoteatie itt del (Zm&annezenoxvul
Als taxi-chauffeurs de regels
toepassen
Sinds bevrijding 164130
nieuwe
hui
izen
Directeur: C. M. v. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. G. J. ROOZEN.
KATHOUEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
VRIJDAG 26 SEPTEMBER 1931
42ste JAARGANG No. 12396
Mossadeq slaat
huilend toe
Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.40 p. w., f 1.72 p. mnd., f 5.15 p. kwart. Franco p. p. f 5.90. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 150
MOSSADEQ WENDT ZICH TOT
HET VOLK
Londen is nog besluiteloos
F\E raffinaderij te Abadan, de grootste ter wereld, staat niet langer
onder het gezag van de Engelsen. Zjj is gisteren overgegaan in
Perzische handen, toen de troepen van de Sjah de poorten bezetten en
de Engelsen de toegang tot de terreinen ontzegden. In de loop van de
komende dagen moeten de Engelse employé's hun functies overdragen
aan Perzen. Zij hebben een zeer beleefd gestelde aanzegging ont
vangen om Perzië binnen een week te verlaten.
De Perzische troepen zijn gelegerd rondom de terreinen van de Anglo
Iranian en er is een generaal uit Teheran naar Abadan onderweg met
orders om springladingen in de raffinaderij aan te brengen, teneinde
de installaties tot ontploffing te brengen, wanneer de Engelsen troepen
aan land zetten om hun belangen gewapenderhand te beschermen.
het gebruik van geweld, staat voor
grote moeilijkheden.
De Ver. Staten hebben Perzië ver*
zocht om de uitwijzing van het
Britse personeel ongedaan te maken.
Attlee in moeilijkheden
Intussen weten de Engelsen nog
altijd niet wat zij moeten doen.
Het Britse kabinet heeft gisteren
opnieuw vergaderd en de oliecrisis
besproken, maar, evenmin als eer
gisteren, een beslissing genomen. Het
wachten is op nadere rapporten uit
Teheran. Weliswaar heeft Attlee in
dertijd plechtig verklaard dat Groot-
Brittannië Abadan niet zou ontrui
men, maar het kabinet, dat moet
kiezen tussen volledige evacuatie en
Staatsraden in
Engeland aangesteld
Koning George VI heeft gisteren
op zijn ziekbed in het Buckingham-
paleis een volmacht getekend, waar
in hij de benoeming bekrachtigt
van vijf raden van staat, die tijde
lijk de lopende zaken in het Ver
enigd Koninkrijk en de koloniën zul
len waarnemen, welke de goedkeu
ring van de souverein behoeven. De
staatsraden zijn: de koningin, prinses
Elisabeth, prinses Margaret, de her
tog van Gloucester en de „Princess
Royal".
Het ochtendbulletin van het pa
leis met de mededeling, dat de ko
ning een .betere nacht had doorge
bracht, was aangesterkt, een toe
nemende eetlust genoot en vooruit
bleef gaan, bracht het Engelse volk,
volgens een specialist „verrassend
goed nieuws".
Het optimisme werd nog versterkt
toen aangekondigd werd, dat de
kroonprinses en haar gemaal, de
hertog van Edinburgh, hun vertrek
naar Canada hebben bepaald op 7
October. De reis, die nog daags te
voren werd uitgesteld, zal per vlieg
tuig worden gemaakt. De aankomst
in Quebec valt een week later dan
oorspronkelijk was vastgesteld.
De hertog van Windsor, de oudste
broeder van de koning, heeft giste
ren een bezoek aan koning George
gebracht. Prinses Elisabeth ver
scheen gisteren voor het eerst bui
ten Londen in het openbaar, sinds
de operatie van haar vader. Zij
woonde de paardenrennen in Ascot
bij.
De Britse eerste minister Attlee
heeft opnieuw een vergadering van
ministers van het kabinet bijeenge
roepen ter bespreking van de Per
zische oliecrisis.
De politieke atmosfeer in Londen
is gespannen terwijl Engeland het
resultaat van zijn rechtstreeks be>
roep op de Sjah afwacht.
Naar gemeld, heeft de Britse am
bassadeur te Teheran Donderdag een
onderhoud gehad met de Sjah.
OPGEZWEEPTE MENIGTE.
Een opgewonden menigte, opge
zweept door een theatrale rede van
de Perzische premier, brulde gister
avond, dat alle Engelsen uitgeroeid
moesten worden. Mossadeq was op
een stoel geklommen voor het par
lementsgebouw en hield beurtelings
snikkend en bijna flauwvallend zijn
rede. Hij smeekte Allah om de En
gelsen bij te staan en te leiden.
Hij hield zijn rede omdat de Tit-
ting van de Kamer weer niet had
kunnen doorgaan bij gebrek aan le
den. De oppositie was weer wegge
bleven en daarom sprak Mossadeq
buiten. Toen hij vertelde waarom hij
dat deed, schreeuwde het volk: Weg
met de oppositie. Laten wij de ver
raders ophangen!
De Engelsen zijn niet bereid, zei
de premier, om te luisteren naar een
redelijk voorstel. Huilend haalde hij
een stuk papier voor de dag, bedekt
met cijfers: Hieruit blijkt, riep hij
uit, dat de Engelsen ons in de laat
ste veertig jaar maar 110 millioen
pond hebben betaald.
Onmiddellijk viel het pubilek hem
in de rede met: Dood aan de Engel
sen. Waarop Mossadeq hen tot be
daren bracht en zei: Nee, de Engel
sen zijn onze vrienden. Moge Allah
hun leiding geven.
Toen hij tenslotte snikkend van
zijn stoel was afgeklommen, nam
zijn rechterhand, Hoessein Makki,
het woord. Hij ontblootte zijn borst
en begon: Ik ga weer terug naar het
front (nl. Abadan). Mijn hart is be
reid om het doelwit te zijn van de
Britse kogels.
Gen. Bradley
naar Japan
Generaal Bradley, de voorzitter
van het Amerikaanse comité van
Stafchefs, is gisteren naar Japan
vertrokken om daar met generaal
Ridgway van gedachten te wisselen
over de toestand op Korea.
Intussen worden de gevechten cp
Korea voortgezet.
Donderdag werd in het gebied
ten Noord-westen van Tsjorwon een
compagnie van de V. N. door naar
schatting 300 Chinezen omsingeld.
Na een gevecht van drie-en-een-
half uur was de afdeling er echter
in geslaagd zich met hulp van an
dere afdelingen van de verbonde
nen uit de omsingeling te bevrijden.
Ook in het gebied ten Noord
westen van Jontsjon, waar sinds het
begin van de onderhandelingen te
Kaesong slechts patrouille-activiteit
werd gemeld, is de strijd weer op
gelaaid.
Adenauer's voorwaarde voor
eenheids verkiezingen
f)E REGERING der Westduitse bondsrepubliek stelt als eerste voor
waarde voor het houden van algemene verkiezingen, dat het ijzeren
gordijn vóór Oost-Duitsland minstens drie maanden voor de stembus
slag wordt opgetrokken. Dit verzekerde gisteren dr. Konrad Aden
auer in de Bondsdag. De bondskanselier stelde de eis, dat een commis
sie uit de Verenigde Naties zowel in West- als in Oost-Duitsland vooraf
zou onderzoeken of de voorwaarden voor het houden van vrije, geheime
en democratische verkiezingen aanwezig waren. Adenauer zelf zette
deze voorwaarden in veertien punten uiteen. Alle leden van de Bonds
dag, met uitzondering van de communisten, keurden Adenauer's ver
klaring bij handopsteken goed.
NA BITTERE ERVARINGEN
De verklaring van de bondskan
selier was een indirect antwoord op
de uitnodiging van de Oostduitse
premier Grotewohl tot het houden
van een conferentie over algemene
verkiezingen. „Wat betekenen con
ferenties met communisten?" zo
riep Adenauer uit. ,De wereld weet
uit vele bittere ervaringen, dat de
communisten onder een conferentie
een dictaat of eindeloos uitstel ver
staan. Het zou wat anders zijn pis
de bondsrepubliek met vrijgekozcn
volksvertegenwoordigers in Oost-
Duitsland te maken had Met hen
zouden wij onmiddellijk tot overeen
stemming komen".
Hier volgen de voorwaarden, die
Adenauer uit naam van zijn coali
tie-regering en onder bijval der so-
IjAcefiLkcAe tA£.in-))ontu-oe'ideA" w-it envLcyieJien
De vroegere Tsjechische spoorwegbeambte Karei Druksa, die tezamen
met een groot aantal collega's op 11 September met een D-trein van
Tsjechoslowakije naar West-Duitsland is gereden, had zijn vlucht zo
zorgvuldig voorbereid, dat hij zijn gezin kon meenemen. Druksa heeft
tegenover journalisten verklaard, dat hij wil emigreren. In Tsjechoslowa-
kije is hij met arrestatie gedreigd. Op de foto: Karei Druksa met vrouw
en kind.
cialistische oppositie van Schuma
cher opsomde:
1. Alle partijen in geheel Duits
land moeten in staat zijn can-
didaten te stellen.
2. Zowel voor als tijdens de ver
kiezingen moet de vrijheid van
politieke activiteit voor een
ieder gegarandeerd zijn.
3. Uiterlijk drie maanden voor de
verkiezingsdag moeten alle be
perkingen in het personenver
keer tussen de Westelijke en de
Russische zones worden opge
heven.
4. De persoonlijke veiligheid en
vrijheid van alle candidaten
voor een nationaal parlement
moet voor, tijdens en na de ver
kiezingen verzekerd zijn Tijdens
de verkiezingscampagne moeten
de candidaten van beroepsplich
ten zijn vrijgesteld.
5. Niemand m§g op grond van zijn
politiek gedrag vóór, tijdens of
na de stembusuitslag vervolgd,
gearresteerd, ontslagen of op
andere wijze benadeeld worden.
6. Partijen, die aan de verkiezin
gen deelnemen, moeten vrij zijn
om vergaderingen te houden
7. De verkoop van alle dagbladen
en periodieken moet tijdens de
verkiezingscampagne in geheel
Duitsland vrij zijn. Radio-uit
zendingen mogen niet worden
gestoord.
8. De verkiezingen moeten geheim
zijn. Het stemmen moet geschie
den in een gesloten ruimte.
9. De stembiljetten zullen alle vol
komen gelijk moeten zijn;
mogen geen bijzonder kenteken
dragen.
10. Elke handeling in strijd met de
hierboven gestelde voorwaarden
maakt de verkiezingen in het
district waar de onregelmatig
heid gepleegd is ongeldig.
11. De stemmen moeten in het
openbaar worden geteld door
vertegenwoordigers van ver
schillende partijen.
12. De verkiezingen moeten onder
internationale bescherming
controle worden voorbereid en
gehouden
13. Overal moeten Duitse autoritei
ten de instructies der interna
tionale controle-organen uitvoe
ren.
14. De buitenlandse controle-orga
nen garanderen de rechten en
de vrijheid der bevolking. Elke
Duitser heeft recht van beroep
op de buitenlandse organen.
Bonn verhoogt
invoerrechten
Het Westduitse parlement heeft
gisteren zijn goedkeuring gehecht
aan de verhoging van de invoer
rechten op zuivelproducten, vlees en
groenten, welke op 1 October van
kracht wordt.
De socialisten boden krachtig ver
zet tegen de verhoging, die volgens
hen de kosten van levensonderhoud
zou opjagen. Zij wensten wel be
scherming van de Duitse boeren als
het ging tegen een import, die hen
ruïneerde, maar e en dergelijke
maatregel was niet nodig zolang de
prijzen zo hoog als nu lagen.
De christen-democraten en de
vrije democraten steunden het voor
stel tot protectie van de Duitse
boeren.
Ondertussen worden door Neder
land en Denemarken besprekingen
te Bonn gevoerd over de verlaging
aer invoerrechten, daar deze lan
den door de nieuwe tarieven belang
rijk benadeeld zouden worden. In
Deense kringen te Bonn is er op
gewezen, dat Duitsland de traditio
nele afnemer van de Deense land
bouwproducten is en dat de nieuwe
maatregelen de handelsbetrekkin
gen met West-Duitsland ernstig zou
den beïnvloeden.
Het Ambonnezenwoonoord Lunetten in Vught heeft van het Rode Kruis
een geheel nieuwe inrichting voor de cantine van het kamp, een biblio
theek, sportartikelen en meubilair voor de schouwburgzaal ontvangen.
Binnenkort krijgen ook de overige achtenveertig woonoorden voor Am-
bonnezen dergelijke zendingen. Bovendien zal de filmdienst van het Ro
de Kruis geregeld bioscoopvoorstellingen geven. De zending werd met
groot enthousiasme ontvangen.
Chaos in Parijs op
5 October
De 11.000 taxi-chauffeurs die Pa
rijs telt zijn van plan om op 5 Octo
ber het Parijse verkeer tot een ge
weldige chaos te maken door zich
uiterst nauwkeurig te houden aan
de verkeersregels en echte „heren
in het verkeer" te zijn.
Zodra een voetganger aanstalten
maakt om de straat over te steken,
zullen de taxi's stoppen, daardoor
een grote ophoping van wagens ach
ter zich veroorzakend. De actie is
een protest tegen de verplichte me
dische keuring van de taxi-chauf
feurs.
In een manifest beweert de vak
vereniging van taxichauffeurs: „Een
halve eeuw lang hebben de Parijse
taxi-chauffeurs hun uitzonderlijk
goede capaciteiten getoond. Zij zijn
virtuozen in het autorijden en wor
den beschouwd als de beste chauf
feurs ter wereld".
Het staat wel vast, dat de politie,
vele Fransen en duizenden buiten
landse toeristen het daarmee niet
eens zijn.
De politie is met cijfers gekomen,
dat in het afgelopen jaar van de
achtduizend in Parijs rijdende taxi's
er 4089 betrokken zijn geweest bij
ongelukken.
De vakverenigingsleiders ontken
nen dat cn beweren, dat de taxi's
voor elk millioen afgelegde kilome
ters bij slechts 38 ongelukken be
trokken waren, vergeleken met 77
particuliere wagens. Zij willen het
medische onderzoek afgeschaft heb
ben, en ook zijn zij fel tegen dc be
paling, dat de politie na een bepaald
aantal overtredingen van de ver
keersregels het diploma van taxi
chauffeur mag intrekken.
Zij geven verder de overheid de
schuld van de verkeersopstoppingen
in de binnenstad. Alle maatregelen
die zij hebben aanbevolen om daar
in verbetering te brengen zouden in
de wind geslagen zijn.
Voor dc actie is 5 October geko
zen omdat die dag duizenden bezoe
kers in de stad zullen zijn voor de
jaarlijkse automobieltentoonstelling.
GERUCHTEN OM DE FRANSE
FRANC.
Als gevolg van geruchten over een
devaluatie van de Franse franc steeg
de notering van de Amerikaanse dol
lar op de vrije valutamarkt te Parijs
gisteren tot 417 francs, de hoogste
koers sedert ongeveer twee jaar.
Zoals bekend bedraagt de offi
ciële koers 350 francs.
Van officiële zijde werd verklaard,
dat de geruchten over een nieuwe
devaluatie van de Franse franc zelfs
niet waard zijn tegengesproken tc
worden.
Naar het Agence France Presse
meldt wijst „Le Monde" er op, dat
er telkens devaluatiegeruchten op
duiken, wanneer het land zich in
financiële moeilijkheden bevindt.
Volgens het blad is de huidige situa
tie echter geenszins vergelijkbaar
met die, welke aan de devaluatie
van 1949 voorafging. De Franse be
talingsbalans is niet verontrustend
en Frankrijk heeft aanzienlijke de
viezenreserves. Het blad zou overi
gens niet weten, welk nut een deva
luatie zou hebben bij de huidige
stand van de internationale handel,
en het herinnert er aan, dat de eco
nomische commissie voor Europa der
Verenigde Naties enige maanden ge
leden nog revaluatie van de Euro
pese valuta's heeft aanbevolen.
EEN VERZINKENDE BASILIEK
In Mexico-City heerst bezorgdheid
over het lot van de basiliek van On
ze Lieve Vrow van Guadeloupe, die
bijna zienderogen in de grond weg
zinkt. De oorzaak is volgens sommi
ge deskundigen te wijten aan een
onderaardse scheuring. Hoogstwaar
schijnlijk echter zal de ondeskundi
ge fundamentering van het kerkge
bouw de oorzaak van de dreigende
ramp zijn. De basiliek is nanelijk in
twee fasen gebouwd: een gedeelte
werd in de zestiende eeuw op weke
grond en het tweede gedeelte in de
negentiende eeuw op een rotsige
bodem opgetrokken. Aangezien hier
door de verzakking niet gelijkmatig
over de gehele oppervlakte geschiedt
treden verticale scheuringen op.
Men hoopt nu met moderne werktui
gen de fundamenten van dit monu
ment van Manuel Ortiz Monasteiro
te kunren versterken. Als deze red
dingspoging niet mocht gelukken,
blijft er niets anders over dan het
pompeuze gebouw af te breken.
BINNENLAND.
Te Apeldoorn is onder zeer
grote belangstelling een nieuwe ga
rage met werkplaats van de Veluwse
Autodienst geopend, welke vermoe
delijk de grootste garage in Europa
is. De garage is 72 meter lang en 36
meter breed en biedt plaats aan 60
grote autobussen. De werkplaats is
46 x 25 meter groot.
Het enkele maanden geleden
geopende Vogelflora te Soest dreig
de te worden gesloten. Het bedrijf
is thans overgenomen door een com
binatie, die ook de stationsrestaura
tie tc Haarlem en het bekende
Kraantje Lek tc Overveen exploi
teert. Men gaat de exploitatie op uit
gebreider schaal voortzetten.
Dc Haarlemse Rechtbank heeft
de 25-jarige grondwerker A. F. dc
B. tot twee jaar gevangenisstraf ver
oordeeld, omdat hij met een gestolen
auto een ingezetene van Beverwijk
in de Breestraat aldaar aanreed met
dodelijk gevolg. Poging tot doodslag
op de eigenaar van dc auto, die van
de treeplank geduwd zou zijn, achtte
de Rechtbank niet bewezen.
De 32-jarige arbeider J. Wou
ters is in een graanopslagplaats te
Harlingen door de haver bedolven
en gestikt. De borden, die de berg
haver in bedwang moesten houden,
bezweken. Toen men hem na twintig
minuten had bevrijd, waren de le
vensgeesten geweken.
BUITENLAND
Een wervelstorm heeft boven
Formosa gewoed en heeft grote
schade aangericht onder de Chinese
jonken, waarvan er vele gezonken
zijn. Verscheidene personen worden
verm'ist.
Een kleine tijdbom is Donder
dagavond ontploft nabij dc ingang
van het geallieerde hoofdkwartier
te Triest. De voorgevel van het ge
bouw werd licht 'beschadigd. Er
werd niemand gdwond.
In de Braziliaanse staat Maran-
hao zijn door een nieuwe brand een
honderdtal woonhutten vernield. De
politieke tegenstanders beschuldigen
elkaar wederzijds de brand te heb
ben veroorzaakt.
De vulkaan Tateyama, een 3000
M. hoge berg ten N.W. van Tokio, is
dezer dagen tot uitbarsting gekomen
Zand en lava kwamen uit dc krater
te voorschijn.
Oom Pleter Ch. Pringlc is tc
Germiston (Z. Afrika) overleden.
Het bijzondere van „oom" Pieter
was, dat hij op 17 Juli 1830 geboren
zou zijn en dus 121 jaar oud moet
zijn geworden.
Locomotief grijpt
vrachtauto
De stoomtrein, die om 17.54 uur
uit Nijmegen naar 's Hertogenbosch
en verder vertrekt, is om 18.24 uur
gisteravond op een onbewaakte over
weg nabij Oss in aanrijding gekomen
met een met eieren beladen vracht
auto.
De auto is 250 meter meegesleurd
en geheel vernield. De eigenaar-be
stuurder A. Jansen werd zwaar ge
wond naar een ziekenhuis gebracht.
De locomotief van de trein werd zo
danig beschadigd, dat een andere lo
comotief moest worden gerequireerd,
waardoor 35 minuten vertraging
ontstond. Ook do tegenliggende trein
ondervond op dit enkel-spoor-baan-
vaak dientengevolge een vertraging
van 27 minuten.
Granaatkop ontploft
Ondanks de herhaalde waarschu
wingen tegen cn de vele ongelukken
met het demonteren van cxploslva
kon de heer van L. te Affcrdcn zijn
nieuwsgierigheid niet bedwingen.
Bij het demonteren van een granaat-
kop kwam dit projectiel tot ont
ploffing waarbij van L. zodanig
werd getroffen, dat hij een oog en
een hand zal moeten missen.
In het eerste half jaar van 1951
zijn gereed gekomen 26.420 woningen.
Nog in uitvoering waren op 1 Juli
47.300 woningen, tegen 52.700 op 1
Januari 1951. De gemiddelde prijs per
woningwetwoning bedroeg in hel
tweede kwartaal gemiddeld 8690,
tegen ƒ7880 in het eerste kwartaal.
De gemiddelde bouwkosten per m3
inhoud bedroegen in deze periodes
resp. ƒ32.51 en ƒ30.94, aanzienlijk
minder dan in de duurste bouwperio
de, begin 1949, toen de prijs per m3
37.57 bedroeg. De woningvoorraad
nam in het eerste halfjaar van 1951
toe met bijna 30.000 woningen. In to
taal zijn sinds de bevrijding 164.130
nieuwe woningen gereed.
In Juni 1951 werd goedkeuring
verleend voor 2362 woningen, waar
van 643 woningwetwoningen en 1339
premiewoningen. Hiermee was een
bedrag gemoeid van ƒ29.4 millioen.
In totaal werden in deze maand
bouwwerken voor een totaal van
111.1 millioen goedgekeurd.
Het aantal duplex woningen dat op
1 Juli gereed was gekomen bedroeg
8842. Nog in uitvoering waren toen
2839 van dergelijke woningen. Op 1
Augustus bedroeg het totale aantal
voltooide montagewoningen 21.119.
In de „vrije sector" werden in de
eerste vyf maanden 1730 nieuwe wo
ningen goedgekeurd. In 1950 werden
in totaal 8413 woningen in deze sector
goedgekeurd met een gemiddelde in
houd van 365 m3.
KoJiAetije...
Alles kan altijd beter gedaan wor
den dan het gedaan wordt.
