Koeien- en paardenkoppen
onder de oude Gasfabriek
De afbraak bijna ten einde
De ontgroening te Leiden
is gistermorgen begonnen
Monumentale Stadhuislantaarn
W.atd
tnetióetvtedde*
Indo-Europeanen in Nederland
WOENSDAG 12 SEPTEMBER 1951
DE LEIDSE COURANT
EERSTE BLAD PAGINA 3
Millioenenplan in Leiden
EEN KAAL TERREIN aan de Langegracht staan sissende heima*
^chines te sputteren in een zwarte brei van zand en modder Beve
len klinken over en weer. Dan kli mt een witte rookpluim omhoog en
even later rijst een houten heipaal uit de bagger op. Zo moeten er nog
200 palen „getrokken" worden, voordat de oude fundering geheel ver
dwenen zal zijn. Reeds liggen 600 dergelijke palen in het water van de
Langegracht. Zij zijn de steunpilaren geweest, waarop de oude electri-
citeitscentrale gerust heeft, voordat men, nu bijna een jaar geleden, aan
de afbraak hiervan begon. Niet minder dan 10.000 ton puin moest ge
ruimd worden, afkomstig van muren en funderingen. Nu is het terrein
bijna kaal; straks kan aan de uitvoering van een millioenenplan begon
nen worden. Zoals bekend bedragen de kosten van de uitbreiding der
Stedelijke Lichtfabrieken ruim 20 millioen gulden!
Begin volgend jaar
begint de bouw
Nog steeds hoopt de directeur, ir.
Y. Ykema, dat men het werkschema
zal kunnen handhaven, hetgeen be
tekent, dat men in 1953 klaai zal
zijn. Er kunnen zich echter onver
wachte omstandigheden voordoen, zo
als b.v. de onaangename ontdekking,
dat zich onder de funderingen van
de oude gasfabriek nog een andc.e
fundering bevond van vroeger da
tum. Toen ook deze verwijderd was,
ontdekte men nog een fundering,
die vermoedelijk uit het begin van
de 16e eeuw dateert. Wat op deze
houten palen (vier eeuwen oud en
nog helemaal gaat!) gerust heeft, is
niet met zekerheid te zeggen. Het i
feit echter, dat men er ook koppen j
van koeien en paarden gevonden
heeft, suggereert, dat hier vele ja
ren geleden een leerlooierij of sla
gerij gestaan heeft.
Grote evolutie.
De evolutie die zich in enige tien
tallen van jaren heeft voltrokken op
het gebied van de electriciteit,
blijkt wel duidelijk uit deze af
braak en nieuwbouw. Nauwelijks 40
jaar is het geleden, dat de vorige
ekctriciteitscentrale gebouwd werd.
Men meende toen een ultra-moder
ne installatie hebben maar reeds
nu is er niets dan puin van overge
bleven.
800 palen er uit.800 er in.
Nadat men op deze wijze „schoon
schip" heeft gemaakt, luidt over kor
te tijd de eerste klap op de eerste
paal een periode van opbouw in.
In totaal zullen ongeveer 800 oe-
tonnen palen van circa 14^ meter
lengte op deze eerste paal volgen.
Met deze werkzaamheden zijn onge
veer 6 weken gemoeid, waarna een
aanvang wordt gemaakt met de
eigenlijke fundering. Zodra men
ook hiermede gereed is hetgeen
vêi^moedelijk begin volgend jaar zal
zijn wordt met het optrekken van
het gebouw begonnen. Ongeveer te
gelijkertijd wordt een aanvang ge
maakt met de bouw van de schoor
steen, welke 85 meter hoog zal wor
den. Een reus onder de reuzen, als
men bedenkt, dat de Stadhuistoren
(de windvaan inbegrepen) het tot 57
meter haalt!
Van 36.000 naar 84.000 K.W.
Op het moment, dat deze nieuwe
centrale in bedrijf wordt gesteld,
zal de capaciteit van de Electriciteits-
fabriek zijn opgevoerd van 36.000 tot
84.000 k.W. Momenteel moet men
het zelfs met 24.000 kW. stellen, een
en ander als gevolg van het weg
vallen van enkele installaties, wel
ke plaats moeten maken voor de
nieuwbouw.
Zoals bekend maakt deze nieuw
bouw een onderdeel uit van het pro
vinciale plan, dat voorziet in de
bouw van centrales te Leiden, Den
Haag, Rotterdam en Dordrecht.
Deze winter nog kalm aan.
Hoewel vanzelfsprekend nationale
en internationale factoren van in
vloed zijn op de electriciteitsvoor-
ziening, ligt het uiteraard voor de
hand, dat zolang de nieuwe centrale
nog niet in bedrijf is gesteld, wij het
in de eerste tijd nog wat kalmpjes
aan moeten doen voor wat het elec-
triciteitsverbruik betreft. Voor ir.
IJkema is het zelfs nog een zeer
grote vraag of wij deze winter zon
der tijdelijke uitschakelingen zullen
doorkomen.
Gelukkig echter breekt thans voor
de S.L.F. na een jaar van puinrui
men en afbraak, een tijd van op
bouw aan
Leiden en het omvangrijke ver
zorgingsgebied van de S.L.F. zijn er
mede gebaat! 1
Burgerlijke Stand
Geboren; Hendrikus Hermanus Ma
ria, z. van J. C. F. van Tol en J. v. d.
Veer; Johanna Helena, d. van J. H.
van Leeuwen en P. Crama; Gerrit.
z. van A. Sasburg en H. Filippo; Pau
la d. van M. L. de Keizer en D. Kamp;
Anna Maria Josephien Hyacintha, d
van P. H. C. Verhoef en E. A. J. van
Loon; Yvonne Catherina, d. van G.
Ravensbergen en J. W. van Dam; Jo
hannes Hendrik, z. van J. Sinteur en
A. van Kooperen; Paula Gerarda, d.
van A. G. van Rijn en C. M. Schuur;
Johannes Govert Maria z. van T. J.
Schrijvesr en T. J. v. d. Burg; Mijntje
d. van J. Barnhoorn en W. Verdoes;
Danny Berend Jan, z. van E. de Heef
en J. B. M. Hazenberg; Mattheus Jo
hannes, z. van L. van Leeuwen en J.
Hooiveld; Dirk, z. van W. F. v. d.
Blom en P. la Lau; Cornelia Alida,
d. van C. H. van Dam en H. A. Smit;
Elly, d. van B P. van Varick en A. C.
Eradus; Pietje, d. van C. Guijt en P.
Ouwehand; Jan Bastiaan Huig, z. van
H. Haasnoot en L. v. d. Bent; Bas-
tiaantje ,d. van T. B. van Meteren en
N. van Wijk.
Gehuwd: F. M. van Haaren en C.
van Houten; C. de Haan en M. Stoof;
N. H. Bosman en C. Smit; J. D. Bal
en C. Kruijt; P. M. J. C. Schroder en
A. Remond.
Overleden: Bartholomeus v. d. Le
lie m. 67 jaar; Johanna Maria Dam
merman wed. van H. P. H. Würtz 68
jaar
PERSONALIA
De heer J. M. Reimeringer slaag
de te Amsterdam voor het examen
M.O. Duits A.
150 kale hoofden....
(Foto; „De Leidse Courant").
Aantal studenten sterk teruggelopen
Nog wordt er puin geruimd op het
terrein, waar de oude Electriciteüs-
centrale gestaan heeft en waar straks
een nieuw gebouw verrijzen zal.
(Foto: „De Leidse Courant").
Zc zijn er weer, de groenen, die
ieder jaar in September de stad het
typische uiterlijk van een studen
tenstad geven. Met ziet ze weer
gaan, de jonge knapen met hun
kaalgeknipte hoofden, grote witte
boorden en zwarte strikjes. Giste
ren is het begonnen en viel bij de
kapper menige fiere haardos ten
prooi aan de ontgroeningstraditie,
(zie foto).
Kaalgeknipt moesten de groenen
zich gisteren melden op de Soos,
waar zij werden ingeschreven en
een groenen-boekje ontvingen. Daar
na volgde kennismaking met de
ouderejaars en het gapende publiek
aan de Breestraat of in de Vrou-
wensteeg heeft weer met een men
geling van medelijden en leedver
maak geconstateerd, dat die kennis
making nu niet bepaald het karak
ter heeft van een dames-theepar
tijtje! Tot in de nacht klonk uit de
Soos een luid rumoer en de voorbij
ganger kon slechts vermoeden, wat
zich achter de gesloten gordijnen
afspeelde
De ontgroening heeft niet de on
verdeelde sympathie van alle Leide-
r.aars; zy zou niet meer passen in
deze tyd. Zeker is in ieder geval,
dat het ontgroenen aan tal van re
gels gebonden is. Er gaat een me
disch onderzoek aan vooraf en in de
reglementen wordt het groen vol
doende nachtrust gegarandeerd,
evenals behoorlijke maaltijden. Dat
het in de practijk misschien wel
eens anders uitpakt, daarvan kan
iedereen getuigen, die voor zover
mogelijk de ontgroening aan de bui
tenkant volgt
Natuurlijk heeft de ontgroening
een zekere waarde. De jonge kna
pen, die in September naar Leiden
komen, om er te gaan studeren, voe
len zich meestal een hele Piet, om
dat zy twee maanden geleden ge
slaagd zijn voor HBS of Gymna
sium. Dat zij echter nog pas aan het
begin staan, wordt hun bij de Ont
groening wel duidelijk gemaakt! Zij
leren de tradities en gewoonten van
het Leidse studentenleven kennen
en worden in contact gebracht met
alles, wat hun studietijd kan aanvul
len en veraangenamen. De rector-
magnificus, prof. dr. S. T. Bok,
heeft op de noodzaak hiervan met
zeer veel nadruk gewezen, toen hij
vorige week de nieuwe studenten in
de Pieterskerk op vaderlijke wijze
toesprak.
Ondanks zijn dringende aanspo
ring om lid te worden van het
Leidse Studentencorps, resp. van de
WSL, hebben slechts 150 jonge
mannen zich bij het LSC laten in
schrijven, terwijl het totale aantal
nieuwejaar, studenten in Leiden 417
bedraagt. Bij de Vereniging voor
Vrouwelijke Studenten te Leiden
hebben zich tot op heden 157 „no
vicen" laten inschrijven.
Het aantal van 517 nieuwejaars-
sludenten zal in de komende weken
nog enigszins vergroot worden. Het
Inschrijvingsbureau blijft tot half
October geopend en men verwacht
er, dat er nog plm. 100 nieuwe in-
schrijvingen zullen komen. Maar
j zelfs wanneer deze verwachting vol
komen in vervulling gaat, loopt het
aantal inschrijvingen toch sterk te
rug. Na de oorlog heersten er geen
normale toestanden, zodat het aan
tal van 2200 nieuwe studenten in
1945 geen houvast biedt voor verge
lijkingen. In 1948 bedroeg het aantal
1 1003, in 1949 914, vorig jaar 847. De
daling zet zich dit jaar voort, zelfs
in verergerde mate. De stijging van
de kosten voor het levensonderhoud
zal aan deze daling niet vreemd
zijn.
In een der kelders van het Leidse Stadhuis wacht een gedemonteerde
monumentale lantaarn op de dag, dat het gemetselde onderstuk gereed zal
zijn. Zoals bekend wordt deze lantaarn op het Stadhuisplein gebouwd
ter herinnering aan de bouwheer van het Stadhuis, wijlen architect
Blaauw. Rechts ziet men een vier-armige bronzen kroon, waarop vijf
lantaarns geplaatst worden. Links een van de lantaarns.
(Foto: N. J. v. d. Horst)
R.K. BOND „ST. ANTONIUS"
Damescomité opgericht
De afd. Leiden van de Ned. R.K.
Bond van hotel-, café- en restaurant-
geëmployeerden „St. Antonius" had
gisteravond in het gebouw van Chr.
Belangen aan de Oude Singel de
vrouwen van de leden en de vrou
welijke leden bij elkaar geroepen
om re konven tot oprichting van een
damescomité.
De afdelingsvoorzitter, de heer P.
Feiten, dankte de aanwezige dames
voor haar opkomst, welke groter was
dan men had durven hopen, waar
na de heer Joh. M. van Asperdt,
bonds- en afdelingssecretaris, een
korte uiteenzetting gaf over het doel
van deze bijeenkomst. Hij wees
daarbij op het jaarlijks terugkerende
St. Nicolaasfeest, dat het bestuur
steeds opnieuw veel hoofdbrekens
kost. Dit was een der redenen, waar
om het bestuur het gewenst oordeel
de te komen tot oprichting van een
dames-comité. Dit comité, bestaande
uit vrouwelijke leden en de dames
der leden, kan zich b.v. belasten met
de werving van nieuwe leden, het
verrichten van werkzaamheden bij
diverse acties, als het genoemde St.
Nicolaasfeest. het verzorgen en het
behulpzaam zijn bij excursies c.d.,
welke voornamelijk in de lijn van
de vrouw liggen.
De heer van Asperdt gaf vervol
gens een overzicht over de voorbe
reiding en de gang van zaken bij het
St. Nicolaasfeest en hoe spr. zich dit
in de toekomst dacht.
De aanwezige dames waren een
parig bereid dit werk te aanvaarden
en besloten op Donderdagavond 20
September bijeen te komen len huize
van mevr. van Noort te Oegstgeest.
Vóór die datum zullen alle vrouwen
der leden bezocht worden, met het
verzoek aanwezig te willen zijn ter
verkiezing van een bestuur en ter
bespreking van de eerste werkzaam
heden. Het ligt voorts in het voor
nemen spoedig tot daden over te
gaan, terwijl men wil proberen op 'n
vaste avond in de week bijeen te ko
men.
Nadat nog verschillende door de
dames gestelde vragen waren beant
woord, werd de bijeenkomst door de
voorzitter gesloten.
De Leidse Smalfilmliga gaat a.s.
Vrijdagavond in „In den Vergulden
Turk" haar eerste bijeenkomst hou
den met een Nationaal Programma
1951. De op het NOVA-congres 1951
bekroonde films zullen dan ver
toond worden. Bovendien kunnen
de leden rekenen op enige belang
rijke mededelingen over een werk
groep en een beginnerscursus. Reden
waarom het bestuur een geweldige
grote opkomst verwacht.
(Reeds geplaatst in een gedeelte
van onze vorige oplage).
BINNENLAND.
BESLISSING ERERAAD
„HELPT AMBON IN NOOD".
Het bestuur van de stichting
„Helpt Ambon in Nood" erkent de
beslissing van de ingestelde ereraad,
die onder meer tot taak had de pun
ten van geschil tussen de stichting
„Door de Eeuwen Trouw" en de
stichting „Helpt Ambon in Nood" tot
een oplosisng te brengen, niet. De
ereraad heeft in zijn uitspraak van
9 Augustus jl de stichting „Helpt
Ambon in Nood" verzocht haar
werkzaamheden te staken.
Zoals bekend bestond er tussen
beide stichtingen over talrijke kwes
ties diepgaand meningsverschil. In
gezamenlijk overleg is derhalve een
ereraad benoemd, onder voorzitter
schap van mr. Th. L. v, Berckel, aan
wie de geschilpunten werden voor
gelegd. Deze ereraad zou streven
naar een definitieve oplossing van
de controverse tussen beide partijen.
Op 8 Mei jl. deed de ereraad een
brief uitgaan naar de stichtingen,
waarin verzocht werd om een uit
drukkelijke verklaring, dat de par
tijen zich aan de komende beslissing
van de raad zouden houden, ook
wanneer deze uitspraak zou inhou
den, dat één van de partijen haar
werkzaamheden in enig verenigings-
of stichtingsverband moet staken.
Daarmee heeft de stichting „Helpt
Ambon" zich niet kunnen verenigen.
Zy heeft de raad op 6 Juni geant
woord, dat zij voorbehoud wenste te
maken ten aanzien van dit bijzon
dere punt, daar zij een charitatieve
stichting is, die bedoelt niet anders
(Advertentie).
dan hulp te bieden aan Ambonezen,
die daarvoor naar haar mening in
aanmerking komen
Op een persconferentie, die „Helpt
Ambon in Nood" vandaag in Am
sterdam belegde, deelde een zegs
man van het bestuur, de heer Zied-
ses mede, dat de ereraad op dit
schrijven niet heeft gereageerd. Het
bestuur had aangenomen, dat de
ereraad van deze mededeling goe
de nota had genomen en de compe
tentie van de ereraad zich dus niet
over dit punt zou uitstrekken.
„Bij de uitspraak van de raad. die
in feite de liquidatie van „Helpt
Ambon in Nood" betekent, is ge
bleken", aldus de heer Ziedses, „dat
deze ereraad zijn bevoegdheid verre
heeft overschreden". Op 29 Augus
tus jl. heeft de raad schriftelijk van
zijn uitspraak kennis gegeven en
tevens machtiging gevraagd voor
publicatie van de uitspraak. Dezelf
de dag nog heeft het bestuur van
„Helpt Ambon in Nood" telegrafisch
medegedeeld, dat het hiermede niet
accoord kon gaan. Desniettegen
staande is Dublicatie van de uit
spraak geschied.
De heer Ziedses deelde ter pers
conferentie mede, dat nu de ere
raad zich niet heeft gehouden aan
de htm verleende bevoegdheid, de
stichting „Helpt Ambon in Nood"
zich niet door zyn uitspraak gebon
den voelt en dat zij haar charitatie
ve werk zal voortzetten.
HIJ HAD GODSDIENSTIGE
BEZWAREN
Omdat het niet in overeenstem
ming met zijn geloof was, wilde dc
72-jarige veehouder P. C. van D. uit
Woerden, die twee koeien heeft, zich
niet aansluiten bij de Provinciale Ge
zondheidsdienst in Zuid-Holland. De
oude baas. die vanmorgen voor de
Rotterdamse Rechtbank terechtstond,
was door de kantonrechter te Rot
terdam veroordeeld tot een boete
van vijftien gulden. Hij verklaarde
van geen enkele vereniging lid tc
zijn.
De president betoogde, dat als dc
man koeien hield, de wet het lid
maatschap van de Gezondheidsdiensl
voorschreef. ..Dan is het een godde
loze wet", repliceerde de veehouder.
„Ik moet de wet toepassen", zei
daarop weer de president van de
rechtbank.
„Ook u zult eenmaal voor de Rech
ter moeten verschijnen" was het ant
woord.
De officier van justitie vroeg be
vestiging van het vonnis van de kan
tonrechter.
THESAURIER-GENERAAL NAAR
OTTAWA
Naar wij vernemen zal de thesau
rier-generaal, jhr. mr E. van Lennep,
zich in dc loop dezer week naar Ot
tawa begeven ter bijwoning van de
daar te houden ministersconferentie
van de N.A.T.O.
Minister Lieftinck die thans nog te
Washington vertoeft on daarna naar
Ottawa gaat, heeft het voornemen
naar Nederland terug te keren, op
dat hy de begroting van 1952 Dinsdag
18 dezer aan de Tweede Kamer kan
aanbieden. Mocht echter do minister
zijn aanwezigheid ter conferentie
niet kunnen onderbreken, dan zal de
begroting door de minister van fi
nanciën ad interim, dr. Drces wor
den aangeboden. Kan minister Lief
tinck aan zijn voornemen wel ge
volg geven, dan ligt het voor de hand
dat jhr van Lennep hem gedurende
zijn afwezigheid zal vervangen.
BUITENLAND.
HET PERZISCHE ULTIMATUM
Dinsdag hebben de afgevaardig
den van de Perzische oppositie geen
gebruik gemaakt van hun door pre
mier Mossadeq geboden „laatste ge
legenheid" om een speciale vergade
ring van het parlement te laten bij
eenroepen. Dr. Mossadeq had voor
gesteld, dat op de speciale vergade
ring van vandaag gestemd zou wor
den over het regeringsbeleid.
Waarnemers in Teheran veron
derstellen, dat Mossadeq de Perzi
sche ambassadeur in Washington zal
opdragen Dinsdagavond het voor
Engeland bestemde „ultimatum"
aan Trumans persoonlijke vertegen
woordiger Harriman te overhandi
gen.
Dinsdag zou na een vacantie van
tien dagen bij do Kaspische Zee de
Sjah in Teheran terugkeren. Ver
wacht wordt, dat de Britse ambassa
deur, sir Francis Shepherd, Dinsdag
of Woensdag met de Sjah het ulti
matum van Mossadeq zal bespre
ken.
U bent misschien geen held,
U kunt misschien niet iwemmen
en mensen redden.
U volgde nimmer een cursus
Eerste Hulp Bij Ongelukken.
Maar. u hebt gezond bloed
in uw aderen.
Dit bloed kan een medemens het
leven redden.'
Daarom wordt uw hulp gevraagd:
Wordt mensenredder door uw bloed
Het ts toch zo gemakkelijk, zo dood
eenvoudig en. het kost geen geld
en uw naaste zal u dankbaar zijn.
Meld u daarom aan bij hel Ned.
Roodo Kruis, Rijnsburgerweg 3,
Leiden.
In een gesprek met het A.N.P.
heeft de heer Weiss, voorzitter aan
het Indo-Eenheidsvcrbond (I.E.V.)
zich over de positie van de naar
Holland overgekomen Indo-Euro
peanen als volgt uitgelaten:
„Verreweg de grootste groep be
staat uit de stroom van duizenden,
die naar Nederland zijn vertrokken
in de veronderstelling, dat Neder
land een paradijs is en dat dc Ne
derlandse regering wel in staat zal
zijn voor hun levensonderhoud te
zorgen. Het I.E.V. heeft deze men
sen altijd gewaarschuwd en hun
steeds voor ogen gehouden, dat men
niet zó maar een positie in Indonesië
moest prijsgeven en zich naar een
land begeven, dat men meestal niet
eens uit eigen aanschouwing kent.
Onze waarschuwingen bleven helaas
zonder veel resultaat".
De heer Weiss wees er op, dat de
voorlichting van Nederlandse zijde
in Indonesië op dit gebied veel te
wensen over laat. Hij schetste ver
volgens de ellendige omstandighe
den, waaronder deze categorie ver
keert., aangezien velen gaandeweg
door hun geld heenraken, niettegen
staande het feit, dat de Nederlandse
regering voor deze mensen doet,
wat zij kan.
Maar zij zijn niet bestand tegen
het klimaat, zij kunnen zich niet
aan de Nederlandse leefwijze aan
passen en zijn in het algemeen, zo
als de heer Weiss zich uitdrukte, niet
„Hoiland-minded". Zij willen, onder
welke armelijke omstandigheden zij
ook verkeren, bijvoorbeeld niet ach
ter een groentewagen lopen, want
dat „is naar hun nog koloniale be
grippen koeliwerk".
Vervolgens wees de heer Weiss
met de grootste nadruk op de gele
genheid, die tot 27 December a.s.
bestaat om langs eenvoudige en snel
le weg het Indonesische burgerschap
aan tc vragen. Hebben zij eenmaal
de Indonesische nationaliteit, dan
kunnen zij zich tot het Hoge Com
missariaat in Den Haag wenden om
de terugzending naar het land van
herkomst te regelen. De regeling
komt er dan op neer, dat zij de te
rugtocht voorgeschoten krijgen.
Gebruikt men deze mogelijkheid
niet en wil men na 27 December a.s.
toch Indonesisch staatsburger wor
den, dan zal dit moeten gaan langs
een moeizame en kostbare weg. „De
ze categorie vormt een zeer ernstig
sociaal probleem, vooral voor Neder
land, want op dit ogenblik vormt
zich hier te lande een groep van vele
duizenden personen, die door een
lange periode van arbeidsloosheid
arbeidschuw gaat worden, hetgeen
uiteraard funeste gevolgen heeft op
de kinderen", aldus besloot de heer
Weiss.
Van de zijde van het Indonesische
Hoge Commissariaat in Den Haag
vernemen wij, dat tot nu toe een
groep van ongeveer 80 Indo-Euro
peanen in Nederland het Indonesi
sche staatsburgerschap heeft aange
vraagd.
MARKTBERICHTEN
WOEHDEN, 12 Ssptember. Kaas.
Aanvoer 256 partijen. Prijzen: lc soort
2.23—2.30, 2e soort t 2.12—2.21, en
zware tot f 2.50 per kg. Handel traag
