MET DE KOMPELS DE MIJN (Bruine Capucijn werd zwarte WcÉlm) Bent U straatgans? Van wie is het radio-toestel? automaat? Een snelle „Brompot" DONDERDAG 6 SEPTEMBER 1951 DE LEIDSE COURANT TWEEDE BLAD PAGINA 1 Recklinhausen-Essel, Aug. '51. r\E MIJNWERKERS vormen hier zowel als elders een sterk gesloten groep, die in zekere zin zich op afstand houdt van andere bevol kingsgroepen. Nog altijd leeft de rancune tegen de nette burgers, die zeker vroeger het mijn-werk beschouwden als laatste toevlucht voor maatschappelijk ontspoorden, zo ongeveer als de „koloniaal Jan Fuse lier" vroeger in Nederland. Het waren vooral vreemdelingen, die naar de kolengebieden trokken en nog steeds bestaat er een scherpe schei ding tussen de oude bewoners en deze „nieuwe" die zelf na tientallen van jaren nog niet voor vol worden aangezien. De mijnwerker heeft vooral in de laatste jaren een sterk gevoel van eigenwaarde gekregen en terecht. Door zijn gevaarvolle en moeizame ar beid verschaft hij aan het land de krachtbronnen, waardoor praktisch alles op gang wordt gehouden. Hij is daardoor misschien wat al te ge voelig geworden voor miskenning en onbegrip, dat hij bij iedere buiten staander veronderstelt. En toch is hij in zijn hart een fidele kerel, 'n goe de kameraad en bij gevaar of ramp een held, die het heel natuurlijk vindt, om voor zijn verongelukte „kompel" zijn leven te wagen. Een „tfchicfit" in de mijn Om enige kijk op deze groep van mijn parochianen te krijgen heb ik zelf een dag-schicht (van 's morgens 8 uur tot 'smiddag 4) in de mijn „König Ludwig „IV, V" in Suder- wick gemaakt. De „kompels" keken wel wat vreemd op, toen in de grote hal, waar zij zich omkleden, een bruine Capucijn stond. Onze schicht omvat te 400 man. Kleren, schoenen en „pungel" (etenszak) worden omhoog getrok ken aan lange kettingen en zo han gen onze burgerlijke en (in mijn ge val) religieuze levens als levenloze gehangenen boven onze hoofden aan de zoldering. Het mijnwerkerspak met de leren helm en de lamp op de borst maakt je dan volledig tot een der „kom pels" van de schicht. Alle onder scheid valt van je weg. Boven de schacht, waar met donderend geweld ononderbroken de laadbakken met kolen door een stalen vuist naar buiten gestompt worden, wachten we op een lege liftkooi. De kompels kijken grijnslachend naar de nieuwbakken mijnwerker, die nog geen spoor van kolenstof in zijn huidplooien heeft en telkens pro beert of zijn lamp wel goed brandt en of zijn helm wel recht zit, We vallen 300 M. diep. Een fel signaal en we vallen met 30 man in een zwarte kooi, die aan beide zijden open is. De val naar be neden 300 M. diep voltrekt zich in 100 seconden. Verdoofd en vreemd sta je dan onder in een grote gemetselde tun nel te kijken, die naar een oneindige donkerte voert. Maar reeds grijpen enkele handen je vast en sleuren je in een kolenwagen. Hoofd intrekken, want vlak boven ons loopt de elec- trische leiding. Waag je het toch om rechtop te gaan zitten, dan smakt een zware hand op de leren hoofd dekking en de „Steiger", de ploeg baas, schreeuwt door het onbedaar lijk rumoer van stotende en stam pende kolenwagens iets, wat ver dacht veel lykt op een krachtterm. De verschillende kolenlagen, die ont gonnen worden dragen zeer lieftal lige en dichterlijke namen, We passeren „Sonnenschein", „Ro- sental", „Blumenwiese", Annemarie" en belanden tenslotte bij „Mathilde". De mijnwerker heeft zijn eigen taal, die zeer beeldrijk en plastisch klinkt en hij houdt er ook een eigen, wat ruige humor op na. „Mathilde"' in in volle ontginning. Deze jonkvrouw, zo legt de ploeg baas uit, is gevaarlijk, niet zozeer wegens gas-vorming, maar door „het fijne kolenstof dat in verbinding met de ingeblazen luchtt („het weer", zegt de mijnwerker) zeer explosief is. Opzij van de lange tunnel gaapt een dreigende spleet in het donkere ge steente gestut door palen en dwars balken, ongeveer 0.70 M. hoog. In de goot. De een na de andere verdwijnt even en schuift op zijn rug door een stalen goot naar beneden. De helling is steil en je moet met handen en voeten remmen tegen de steunpalen om je voorman niet onzacht op zijn schedel te trappen. Stukken steen en kolen vallen ons achterna en dit is waarschijnlijk de oorzaak, dat van uit de donkere diep te onder ons, enkele krachtige op merkingen naar boven klinken. De atmosfeer is dik verzadigd van stof en het geratel der luchtdrukha mers. Ineens krijg je het beklemmend gevoel, dat vlak boven je omlaag- schuivend lijf een stuk wereld hangt van 800 meter dikte, alleen maar ge stut door een rij palen, waarvan meerdere onder de enorme druk al versplinteren Inderdaad, hier door een omhelzing van moeder aarde doodgedrukt te worden, moet wel een korte maar niet erg aantrekke lijke dood zijn. „Glück auf!" De ploeg in „Flötz Mathilde" rukt nu in. „Glück auf!" Een groep grijnzen de zwarte duivels met naakt Ixiven- lijf klautert langs ons heen naar bo ven, dezelfde weg die wij ruggelings hebben afgelegd. De „Steiger"' geeft zijn aanwijzingen voor het stutten van de weggebroken kolenlaag. Ik krijg een luchtdrukhamer in mijn handen en door het tumult heen pro beer ik de instructies van de „Stei ger" te snappen. De eerste ogenblikken gaat alles goed. De voeten en knieën geklemd tegen de houten pijlers, de trillende hamer dringt in de zwarte wand en de brokken steenkolen verdwijnen in stuivende vaart door de goot de diep te in. Maar deze onberedeneerde ijver om de kolenslag te winnen is van korte duur. Het geratel van luchtdrukha mer rammelt je spieren uit elkaar. Daar is het grijnzend gezicht van de „Steiger"' weer: witte ogen in glimmend zwart. „Kiel uit! Langzamer tempo! Zo!"' Rustig vallen de glinsterende klon ten onder zijn meesterhand naar be neden. Naast my ligt een jonge kerel. Hij heeft tot nu toe nog niets gezegd In de schaft-pauze vertelt hij, dat hij uit het Sudetenland is. Van beroep glasblazer. Wordt nu opnieuw geschoold tot mijnwerker, maar hij kan zijn afkeer van de donkerte en het benauwende in de schacht niet overwinnen. Een klein drama uit de strijd om het bestaan, dat zich hier afspeelt 800 m. onder de begane grond. Het valt niet mee. Gebrek aan routine, ongemakke lijke houding en de warme dompige atmosfeer krijgen de nieuweling er spoedig onder Ik wil echter bij de kompels geen slecht figuur slaan en zet door. Maar ze hebben het al lang in de gaten! Hun goedmoedige, ka meraadschappelijke spot geeft aan die zwarte troep halfnaakte duivels, die de aarde met hun boren wegvre ten, iets weldadigs en gemoedelijks. Er zijn er tussen, die al dertig jaar en langer dit werk doen. Zij leiden nu de herscholing van de nieuwe mijnwerkers. Naar hun eigen zeggen voelen ze zich het beste thuis „unter Tag", onder de grond. Zij voelen zich daar als een kind in de veilige beslotenheid van de moederschoot. En toch is elke zenuw gespannen op het gevaar. Het minste gekraak van een steunpijler horen ze, het schuivend wegzakken van de boven laag voelen ze instinctmatig aanko men en stellen onfeilbaar op de juis te plaats de stutten. Tot slot een rondje. Wanneer onze schicht afgelost wordt, kost het moeite om weer door de goot naar boven te kruipen. Maar de kompels helpen graag een handje. We vallen tenslotte weer een lege liftkooi binnen en enkele minuten daarna staan we met onherkenbare zwarte maskers buiten op het plein in de zon. De „Steiger" geeft een rondje ..Schnaps"' vanwege ons aandeel in de kolen-slag. En dan zitten we nog lang zwart en vuil rond een tafel en bomen zwaar over d<= verschillende aspecten van het mijnwerkersleven. Sindsdien heb ik een groot respect en sympathie gekregen voor deze kompels. P. WULFRAM, Rechlinghausen-Essel, Augustus 1951. De Minister van Sociale Zaken, mr. A. M. Joekes, zal wegens een operatieve behandeling zijn ambte lijke werkzaamheden enige weken moeten onderbreken. Gedurende zijn afwezigheid zal de minister-presi dent, dr W. Drees, als minister van Sociale Zaken ad interim optreden. Waarborgfonds voor kruideniers Te Amsterdam is opgericht de Stichting „Waarborgfonds voor het Kruideniersbedrijf", hetwelk bedoeld is als zekerheidsstelling voor te ver lenen credieten. Met dit fonds beogen de oprichters een gezonde opbouw van de branche. Ook in de kruideniersbranche wordt het kapitaaltekort steeds ern stiger. Voor gezonde zaken is vaak geen geschikte koper te vinden. Noodzakelijke uitbreidingen moeten achterwege blijven. Jonge, energieke ondernemers, vinden daardoor geen toegang tot het bedrijf en ouderen vinden geen opvolger. Dit heeft de Stichting Het Merk artikel, de Vakgroepen Groot- en Detailhandel in kruidenierswaren, de kruideniersvakcentrale en de Fede ratie van Organisaties van Groothan delsbedrijven in kruidenierswaren doen besluiten tot de stichting van het fonds. In een bijeenkomst van vertegen woordigers van handel en industrie heeft de heer D. E. Schuitema gewe zen op de betekenis van het fonds, dat strenge maatstaven zal aanleg gen. De credietaanvragers zullen ook zelf over middelen moeten beschik ken. Het fonds betekent echter tevens een overwinning van vroegere te genstellingen. Moge dit fonds de voorbode zijn van samenwerking ook op het gebied van het vakonderwijs. Dr. Groeneveld Meyer, de directeur- generaal van de middenstand, bood zijn gelukwensen aan, evenals de heer Rhee, directeur van de Ned. Middenstandsbank. Wanneer men in het gewone dagelijkse, nuchtere leven iemand op straat aanhoudt en hem beleefd vraagt of hy wellicht een gans is, loopt men een vlotte kans, om niet voor geheel fit aangezien te worden, om over de meer krachtdadige gevolgen, die een dergelijke vraag kan hebben, maar niet te spreken. Op het ogenblik in Den Haag, kan deze vraag een dankbare glimlach en een rijksdaalder opleveren. Het vermoeden, dat er met de Hagenezen iets niet helemaal pluis is, is echter onjuist, want doordat men zich in de voor malige residentie doodleuk een gans laat noemen, geeft men eerder blijk over een dosis gezond verstand te beschikken. De statistieken van de Haagse verkeerspolitie toonden de laatste maanden een grote stijging en dit had tot gevolg, dat men ging uitzien naar een grootse „veilig-verkeer- actie", waardoor de veiligheid op de Haagse straten meer zou toenemen. Nu vindt niet iedereen het even leuk, wanneer hij op het ogenblik in Den Haag gans wordt genoemd, want slechts een twintigtal „officiële ganzen" zijn uitgestuurd en deze doen de gehele lieve dag niets anders dan domme dingen, in de hoop, dat het scherpzinnige publiek hun blunders zal opmer ken. De andere Hagenzen, die niet officieel gans zijn en toch gans worden genoemd, zullen tot de minder prettige slotsom komen, dat ze werkelijk ganzen zijn en daar niemand gïaag voor dit weliswaar smakelijke, maar weinig intelligente beest wordt aangezien, hoopt men dat er een streven zal komen, om zo min mogelijk voor deze titel in aanmerking te komen. Het pleit echter niet voor de bewoners van het zo zelfbewuste Den Haag, dat zij j.l. Maandag, toen de officiële ganzen voor het eerst in hun midden versche nen, deze niet eens opmerkten.' We zullen hier geen hatelijke opmerking over maken en meteen vertellen, dat zij, eenmaal gewaarschuwd onmiddel lijk tot ontmaskering zijn over gegaan. Wanneer men nu tot en met a.s Za terdag door Den Haag wandelt, fietst of rijdt en men begaat een verkeers overtreding, dan maakt men een gezonde kans, om op hetzelfde moment door een enthousiast publiek bestormd te worden, die op de meest innemen de wijze vraagt, of U een straatgans bent en tegelijkertijd zijn hand op houdt, want en vandaar deze geestdrift degene, die een „officiële gans"' ontdekt en attrappeert op een overtreding, krijgt als beloning een waardebon van 2.50. Wij moeten er weer niet aan denken, wat er zal ge beuren, wanneer U, na het begaan van een overtreding, het toegestroomde publiek teleur zal moeten stellen, met de mededeling, dat u wel een gans, doch geen „officiële gans" bent. Wij voor ons, hebben al besloten, om in hemelsnaam maar rijksdaalders uit te delen. Koningin Juliana opende KindeManato>iiuni HJVI. Koningin Juliana heeft Woensdag de opening bijgewoond van het kindersanatorium Sint Jozefheil te Bakel (NJBr.). Na de onthulling van een gedenksteen maakte de Koningin een rondgang door het gebouw. We zien hier Koningin Juliana in gesprek met een der patientjes. KONINGIN BIJ HET „NEDERLANDSE TREKPAARD". Gistermiddag heeft H. M. de Ko ningin in gezelschap van de particu liere secretaresse van H. K. H. Prin ses Wilhelmina, mej. Geldens, een bezoek gebracht aan de demonstratie, die de Kon. Vereniging „Het Neder landse Trekpaard" op de terreinen van het gemeentelijk veemarktbedrijf te Den Bosch organiseert. Deze de monstratie, die door duizenden ken ners van het koudbloed ras uit bin nen- en buitenland werd bijgewoond, bestónd uit het voorleiden der paal den, die tot de beste van het land zijn te rekenen. De Koningin overhandigde de door haar beschikbaar gestelde zilveren medaille voor de kampioen merrie 1951 aan de eigenaar, de heer De Dobbelaere te IJzendijke in Zeeland. Tijdens haar bezoek aan den Bosch gebruikte H.M. in het Gouverne mentspaleis de lunch. Vader paste op kano en verdronk Gistermiddag omstreeks vijf uur is te Delft de 34-jarige P. B. uit de Frederik Hendrikstraat aldaar in de Provinciale Vaart verdronken. Het zoontje van de man was in een kano aan het varen en kwam naar de kant omdat zijn vader hem een ijsje wilde laten kopen. Terwijl de jongen de ijswafel ging halen, paste de vader op de kano. Hij raakte echter door onverklaarbare oorzaak te water. Toen het zoontje terugkwam, was hij onder water verdwenen. Studenten die in de omgeving aan het roeien waren, trachtten nog hem op te duiken, doch him pogingen bleven zonder resultaat. De politie heeft tenslotte do man opgedregd. Kunstmatige ademhaling mocht niet meer baten. Ex-burgemeester van Hilversum voor de rechtbank Voor de Amsterdamse politierech ter, mr. L. de Blecourt, verscheen gistermiddag de 55-jarige ex-burge meester van Hilversum, G. J. H. Fijn uit Bergen (N.H.) onder be schuldiging van diefstal. Hem was ten laste gelegd, dat hij op 26 Jan. jl. uit de woning van de 65-jarige ambtenaar bij het beheersinstituut W. de Jong te Hilversum een radio toestel had weggenomen. Hij erkende dit toestel te hebben weggenomen, doch zeide, dat het zijn eigendom was. Zoals door De Jong ook niet be streden werd, had de verdachte, toen hij bij de capitulatie van het Duitse leger zijn onvermijdelijke arrestatie verwachtte, sieraden en goederen in bewaring gegeven bij De Jong, wiens dochter bij hem op de secretarie in Hilversum had ge werkt. „Aangezien de burgemeester ons in de hongerwinter had gehol Een gorilla 'Verdwijnt het croquetje uit de liep over hei strand! er was echter geen gevaar. Een strandstoel maakte de indruk van een Gorilla en die hollende men sen waren gewoon aan het voetballen. Die straaljager was niets anders dan een zeemeeuw. Zó zagen zijn vacan- tie-foto's eruit. Nu hij een Philips Flits-camera heeft gekocht, mislukt er geen enkele meer, want de bedie ning is uiterst eenvoudig. Overdag de mooiste opnamen zonder flitslamp en 's avonds of binnenshuis even bril- lante snapshots met flitslicht. Adv. ,SmvcC&i" de nieuuióie taket-mato* aan Engeland De eerste bijzonderheden van de „Snarler", Engelands nieuwste raket motor, waaraan experts van Arm strong Siddeley sedert de herfst van 1947 in het diepste geheim gewerkt hebben, zijn thans bekend gemaakt. Naar zijn grootte (de samenstellende delen kunnen gemakkelijk worden ondergebracht in, een ruimte van 1.83 x 0.915) en zijn gewicht (97.61 kilogram) kan deze motor de enorm e kracht van ruim 900 kilogram schokken op de begane grond ontwikkelen. Hij is ontworpen ter verdubbeling van de kracht van de snel ste straaljager en is de eerste van zijn soort in Engeland. De „Snarler" is grondig beproefd in de Hawker P. 1072 en zal voor het eerst te bezichtigen zijn op de tentoonstelling, die door de Vereniging van Britse Vliegtuigconstructeurs dezer dagen te Farnborough wordt gehouden. Het Hawker proefvliegtuig P. 1072 met de raket motor op het punt van opstijgen. De ruitvormige „schokgolven", die optreden bij snelheden gro ter dan die van het geluid en hier veroorzaakt worden door de „Snarler", kan men aan het einde van staart van het toestel onderscheiden. Niet meer bijvullen na sluitingstijd Duizenden automatiekhouders in den lande zijn ongerust en ontstemd over het voorontwerp-winkelsluitingswet, dat deze neringdoenden wil verbieden om him automaten na winkelsluiting bij te vullen, aldus ver neemt „N. v. d. D.". Een wetsontwerp, dat wordt toegejuicht door die be drijven en bonden, welke deze verkoop na sluitingstijd beschouwen als een oneerlijke concurrentie. Maar, zo vragen de automatiekhouders zich af, welke niet-automatiekhouder wordt er nu eigenlijk beconcurreerd door de automatiek-verkoop van hartige hapjes als slaatjes, croquetten, etc. etc.? VOOR EN TEGEN Volgende week zal er op de luchtvaarttentoonstelling van het Engelse genootschap van vliegtuig bouwers te Farnborough een raket motor te bezichtigen zijn, die de snelheid van de snelste straaljager op grote hoogte kan- verdubbelen. Gisteren zijn bijzonderheden ont huld over deze motor, de „Snarler'' („Brompot"), welke sinds eind 1947 geheim zijn gehouden. De motor, die vervaardigd is door de Arm strong Siddeley fabrieken, neeft zijn bruikbaarheid bewezen tijdens vele vluchten met de P-1072, een proefvliegtuig van de Hawker vlieg tuigfabrieken. De nieuwe moter wordt beschre ven als een raketmotor, die evenals een straalmotor geregeld kan wor den Hij kan naar believen in er uit geschakeld worden, bijv. voor een snelle start, of een snelle stüging De „Snarler" weegt nog geen 100 kilogram en kan in een rnimte die kaeiner is dan 2 bij 1 metei, ge plaatst worden. De orandstof be staat uit vloeibare zuuvctof en een mengsel van water en alcohol. In af wijking van een gasturbinemotor heeft de „Snarler" geen zuurstof uit de atmosfeer nodig, li ij wint dus aan kracht, naarmate de hoogte toe neemt en kan dienen voor vluchten buiten de atmosfeer van de aarde. verenigd is in de B.A.N.. de Bond van Automatiekhouders in Neder land natuurlijk kan men het standpunt van de voorstanders van de wet enigermate billijken waar het gebak en chocolade-artikelen geldt. Hoewel het toch wel bij geen Nederlander op zal komen, om bij voorbeeld een hele voorraad gebak jes voor een verjaarpartijtje op te doen in een automatiek. Dat echter daargelaten, wat wordt er in een automatiek het meest ver kocht? Croquetten, slaatjes worstjes, gehaktballen en andere hartige hap jes. Allemaal zaken, die de man, die weinig tijd heeft en/of.weinig geld, in een oogwenk kan bemach tigen en consumeren. Want wie maakt er, zo zeggen de automatiek houders, in hoofdzaak gebruik van de automaat? De man met een laag inkomen en de arbeider. GOEDKOPER. De beter gesitueerde gaat naar de bioscoop, neemt een plaats van 1.50 of duurde en bezoekt na afloop een restaurant. Een ander gaat ook naar een bioscoop, en na afloop heeft hij net zoveel trek in een hartig hapje als de goed gestituneerde. Hij kan zich echter een restaurantbezoek vaak niet veroorloven en hij neemt bij een automaat een croquet, van dezelfde kwaliteit als in het restau rant, maar goedkoper. Voeg daarbij de talrijke conduc teurs, chauffeurs, kantoorbedienden, alle avondwerkers, voor wie de auto matiek een behoefte en een uitkomst is. Moet aan al deze mensen, zo vra gen de automatiekhouders zich af, dat kleine genoegen nu worden ont nomen? Daarnaast zal het zo zijn, dat ve len, die werkzaam zijn in het auto pen, gingen wij er toe over hem te helpen", zeide De Jong. Vrouw en dochter van de burge meester werden, net als hij zelf, in derdaad geïnterneerd, doch de eerste twee werden spoedig weer vrijgela ten. Zij vervoegden zich toen bij De Jong en kregen de meeste der in bewaring gegeven goederen weer terug. De onenigheid was ontstaan, toen na 5 jaar internering ex-bur gemeester Fijn zijn vrijheid her kreeg en zich eveneens bij de fa milie De Jong in Hilversum ver voegde. De heer des huizes was niet thuis, toen hij op 26 Januari tegen mevr. De Jong zeide, dat het Philips radiotoestel van hem was en dat hij het mee zou nemen. Hij deed dit in derdaad, ontkoppelde de draadver bindingen en nam het onder zijn arm mede. Naar verdachte ter zitting ver klaarde had hij dit toestel omstreeks 1937 bij een radiohandelaar in Ber gen gekocht. Intussen is deze echter overleden. Diens weduwe, gehoord door de politie, achtte het waar schijnlijk, dat het toestel door haar man aan verdachte was verkocht, doch kon geen zekerheid verschaffen. Getuige De Jong verklaarde, dat hij het toestel had gekocht van een Canadees, vlak na "de bevrijding, voor 100,Aangezien hij naam en adres van deze Canadees niet kon opgeven, zeggende, dat hij slechts wist, dat deze militair „Karl" ge noemd werd, hield de politierechter hem in duidelijke termen voor, dat hij de waarheid van deze verklaring in ernstige twijfel trok. Getuige De Jong hield voet bij stuk en zeide, dat hij begreep hoe zeer de schijn tegen hem was. Daarop dicteerde de politierechter aan de griffier een verbaal van deze verklaring en nodigde De Jong uit dit te tekenen. De getuige deed dit, waarna de politierechter de zaak voor onbepaalde tijd aanhield en de stukken in handen van de griffier stelde teneinde te laten nagaan of getuige De Jong meineed heeft ge pleegd en voorts teneinde bij de Philipsfabrieken uit te zoeken, aan de hand van de stempels met even tuele nummers of andere coderin gen op de lampen, of het intussen in beslag genomen radiotoestel des tijds geleverd is aan een radiohan delaar in Hilversum of in Bergen, althans in Alkmaar. (De radiohan delaar in Bergen betrok zijn toestel len steeds bij een radiofirma in Alkmaar). JONGE REUZENHAAI AANGESPOELD. Op Texel is een jonge reuzen'naai aangespoeld. Het dier is 3.64 meter lang. Een volwassen exemplaar brengt het tot 10 meter. Deze vis is een zeer zeldzame verschijning in de Noordzee, want sinds 1817 zijn er langs onze kust nog slechts zeven aangespoeld, in 1940 de voorlaatse bij Castricum. De voshaai en de neushaai beho ren tot dezelfde familie, maar zij zijn hier lang niet zo zeldzaam. matiekbedrijf zullen moeten worden ontslagen. Deze arbeiders werken op dezelfde voorwaarden als een kok, maken dezelfde werktijden en wor den ook als kok betaald.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1951 | | pagina 6