S)e GcidóeSoti^cmt
IfpllolSI!
Perzië wijst Stokes' voorstel op
bittere toon van de hand
Fiasco te Teheran
ENGELAND NIET BEREID TOT
VERDERE CONCESSIES
JlanUigiti Juliana &ezocfït Atichting. „SflaencLeilaa'
West Duitsland voor
financiële crisis?
Amerikaanse Hoge commissaris
sprak met de festivalgangers
Directeur: C. M. HAMERS VELD.
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1951
42ste JAARGANG No. 12361
HÏLPT oe 3/SSCHOP i
[✓V KERKEN 5CUWEN/ 1
Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.40 p. w., f 1.72 p. mnd., f 5.15 p. kwart. Franco p. p. f 5.90. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
/"YNDANKS HET OPTIMISME, dat de Brits-Perzische besprekingen
over het olieconflict deze week kenmerkte, en de blijde gezichten,
waarmede de Perzische functionna rissen na het beland worden van
Stokes' voorstellen zich op straat vertoonden, heeft radio Teheran gis
teravond in een somber betoog uiteengezet, dat de Britse voorstellen
onaanvaardbaar zijn. De Anglo-Iran ian zou in de practijk blijven voort
bestaan, aldus de radio, indien de voorstellen van Stokes werden ge
accepteerd. Met het verlangen van het Perzische volk, om het imperia
listische juk af te werpen, wordt in geen enkel opzicht rekening ge
houden. Kort voordat deze radioverklaring werd afgelegd, had Stokes
in een communiqué medegedeeld, dat de Engelse regering niet tot ver
dere concessies bereid was.
In de radio-uitzending van Tehe
ran werd verder gezegd, dat uit de
voorstellen van Stokes geconclu
deerd kan worden, dat het Britse
personeel niet onder Perzen wil
werken. „De Britten willen hun
meesterschap voortzetten en de Per
zen als Afrikaanse inboorlingen be
handelen".
„De voorstellen zijn strijdig met
de formulering van de wet op de
clienationalisatie. Minister Stokes
verwacht dat het Iraanse volk het
monopolie voor de verkoop zal ge
ven aan de voormalige Anglo-Iraan-
se oliemaatschappij, die een halve
eeuw lang van het Iraanse volk po
litieke en economische slaven heeft
gemaakt", aldus de radio.
TOELICHTING VAN STOKES
Een paar uur eerder had Stokes
in een te Teheran uitgegeven com
muniqué gezegd: „Mijn aanbod is
het beste, dat ik kon doen. Ik ben
echter bereid tot het aanbrengen
van geringe wijzigingen, onder voor
waarde, dat mijn voorstel in prin
cipe aanvaard wordt".
Stokes sprak de persberichten te
gen, als zou hij nieuwe voorstellen
doen. Hij gaf nog de volgende toe
lichting op zijn voorstellen:
1. De Britse voorstellen komen
overeen met de Perzische nationali-
satiewet van 20 Maart en de door
Harriman geformuleerde basis voor
de onderhandelingen;
2. De voorstellen zijn de beste, die
Perzië kan verwachten, aangezien
zij het gelijk opdelen van de winst
beogen, een principe, dat ieder olie
producerend land met genoegen zal
aanvaarden in ruil voor de door een
contract met lange looptijd geboden
zekerheid;
3. Voor het geval Perzië de voor
stellen van de hand wijst, moet de
voorgestelde Britse inkooporganisa
tie elders haar olie betrekken.
Dit alles is geen politiek, maar
eenvoudige rekenkunde, aldus be
sluit het communiqué.
VASTGELOPEN
Door dit communiqué en de Per-,
zische afwijzing der voorstellen is
de olieconferentie vastgelopen. Tot
dusver bestond de mogelijkheid, dat
Engeland nog niet zijn laatste voor
stellen te berde had gebracht. Uit
de verklaring van Stokes blijkt ech
ter, dat Engeland slechts bereid is
geringe wijzigingen in het acht pun
ten omvattende plan aan te bren
gen.
Het Perzische antwoord was reeds
door een bijzondere commissie uitge
werkt en door de parlementaire
oliecommissie goedgekeurd. Het ka
binet zou de tekst vandaag bestu
deren.
De meeste waarnemers te Teheran
geloven, dat de bijeenkomst van Za
terdag de laatste zal zijn en dat het
vertrek van de Britse delegatie on
middellijk op handen is.
Bevoegde Amerikaanse kringen
hebben de Perzische persberichten
tegengesproken, als zou na het mis
lukken van de besprekingen pre
mier Mossadeq met Harriman naar
Washington gaan teneinde het olie-
vraagstuk met president Truman te
bespreken.
BETOGING IN TEHERAN
Te Teheran zijn negen personen
gewond toen de politie leden van de
„Fedayan Islam", die ondanks een
verbod toch wilden demonstreren,
uiteendreef.
Ongeveer 200 leden van de bewe
ging trachtten een anti-Britse beto
ging te houden bij de moskee van de
Sjah, waar de vroegere premier
Razmara door een lid van de „Fe
dayan Islam'" in Maart j.l. werd
doodgeschoten. De autoriteiten had
den de demonstratie verboden en
politiemannen bewaakten de toe
gangsweg tot de moskee.
Toen zij hun weg versperd zagen,
wierpen de betogers hun vlaggen
weg en trokken messen. De politie
dreef hen met knuppels uiteen
Twaalf personen werden gearres
teerd, onder wie twee of drie Moel-
lahs geloofsleraren)
Volgens berichten is het waarne
mend hoofd van de politie, Hassan
Iravani, met een mes aan de hand
verwond.
Economische steun aan Europa
met 350 millioen dollar beknot
Het Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden heeft thans 5.028.000.000
dollar toegewezen voor militaire en
985.000.000 dollar voor economische
hulpverlening, hetgeen respectieve
lijk 265.000.000 en 690.000.000 minder
is dan president Truman had ver
zocht.
De voornaamste argumenten der
afgevaardigden, die zich uitspraken
voor verlaging der aangevraagde
gelden beneden de door de commis
sie voor buitenlandse aangelegen
heden gestelde grens, zijn: de toe
wijzingen berusten in hoofdzaak op
gissingen, de Amerikaanse economie
zou geen grotere uitgaven voor hulp
verlening aan het buitenland gedo
gen dan de thans toegestane bedra
gen en de mening dat de Europese
landen een groter deel van de kos
ten zelf kunnen betalen.
Hiertegen is door woordvoerders
van de regering en ook door enige
republikeinse afgevaardigden aange
voerd dat de aangevraagde bedragen
moeten worden beschouwd als een
„verzekering tegen nieuwe commu
nistische aanvallen".
Tevens werd aangevoerd dat aan
wending ervan bevriende staten
beter in staat zou stellen hun eigen
verdedigingsmiddelen op te bouwen.
Een overwacht ingediend amende
ment van de republikeinse afgevaar
digde Kersten werd aangenomen,
volgens hetwelk het toegestaan is.
dat een bedrag van de voor hulp aan
het buitenland bestemde som ge
bruikt wordt voor het vormen van
„bevrijdingslegers" onder ontsnap
ten en vluchtelingen uit communis
tische landen. Generaal Eisenhower
zal dan de vluchtelingen kunnen
samenvoegen tot nationale eenheden
om dienst te doen bij het Noord-
atlantische leger, aldus Kersten.
TOEWIJZINGEN VOOR DE
AMERIKAANSE VERDEDIGING
De commissie voor de toewijzingen
van het Amerika&nse Huis van Afge
vaardigden heeft Vrijdag het door
president Truman gevraagde bedrag
voor de burgerlijke verdediging (535
millioen dollar) met zevenachtste
verminderd tot 65.255.000 dollar. De
commissie weigerde gelden toe te
wijzen voor schuilkelders en andere
beschermingsmiddelen en zei, dat de
regering geen goed plan voor de bur
gerlijke verdediging had ontwikkeld,
dat het volk „een maximum aan be
scherming voor het uitgegeven geld"
zou waarborgen. Als de regering met
een goedgecoördineerd plan kwam,
zou de commissie een minimum be
drag toewijzen.
De commissie voor de atoomener
gie kreeg 260 millioen van de 273
millioen dollar waarom zij gevraagd
had toegewezen voor het versnellen
van de bouw van nieuwe faciliteiten,
om wapens te beproeven en nieuwe
typen reactors te ontwikkelen.
Van de door Truman gevraagde 800
millioen dollar voor het aanleggen
van een voorraad strategische en
schaarse materialen werd 790.216.000
dollar toegewezen. Voorts kreeg het
ministerie van handel 60 millioen
dollar toegewezen voor de bouw van
nieuwe, snelle vrachtschepen. Reeds
zijn contracten geplaatst voor 25 van
de 37 nieuwe schepen, die door het
congres zijn goedgekeurd, aldus de
commissie voor de toewijzingen.
Toch voorstellen van
Gromyko in
San Francisco
Ondanks de Amerikaanse mede
deling, aldus meldt A.P., dat het
ontwerp-vredesverdrag met Japan
„onveranderlijk" is, is Rusland van
plan op de conferentie van San
Francisco nieuwe voorstellen in te
dienen. Gromyko zal leider zijn van
een delegatie van 33 personen. De
voor dit gezelschap benodigde visa
zijn vandaag door de Amerikaanse
ambassadeur te Moskou uitgereikt.
De Russische bladen hebben van
daag voor het eerst de deelneming
van Rusland aan de conferentie in
San Francisco bekend gemaakt.
Geen woord wordt echter gezegd
over de gisteren ontvangen Ameri
kaanse nota. Wel wijden alle bladen
een volle pagina aan de verklaring
van de Chinese communistische mi
nister van buitenlandse zaken Tsjoe
en lai, dat de confereptie van San
Francisco onwettig zal zijn zonder
de aanwezigheid van afgevaardig
den van de regering van Peking.
De Russen hebben van het begin af
het standpunt ingenomen, dat de
Chinezen een van de belangrijkste
partijen op de conferentie zouden
zijn.
De Franse
schoolkwestie
De nieuwe Franse regering-Pleven
heeft Vrijdag op haar eerste verga
dering een geste ten gunste van de
katholieken scholen gedaan, een
poging om de strijd tussen katholie
ken en anti-katholieken te sussen,
die volgende week het bestaan van
de regering in het parlement kan
gaan bedreigen.
De ministers besloten het bedrag,
dat wordt gereserveerd om leerlingen
van lagere scholen in staat te stellen
middelbaar onderwijs te volgen, bij
na te verdubbelen. Voor het eerst is
hierbij de mogelijkheid open gelaten,
dat ook leerlingen van bijzondere la
gere scholen voor een beurs in aan
merking komen.
Naar de West-Duitse minister van
financiën. Schaeffer, vandaag mede
deelde bestaat er ernstig gevaar dat
de schatkist van de Bondsrepubliek
in de komende herfst wegens een te
kort aan liquide middelen de betalin
gen zal moeten staken. Hij zeide, dat
de bezettingskosten en de buitenge
wone sociale lasten, waaronder West-
Duitsland als gevolg van de toevloed
van vluchtelingen uit het Oosten en
de vele pensioenen gebukt gaat, meer
zijn dan de schatkist kan dragen zon
der hulp van buitenaf. De kansen om
in het buitenland een lening te plaat
sen zijn zeer gering en het is zo goed
als onmogelijk in het eigen land geld
te lenen.
Heffing van nieuwe belastingen
wordt door de regering onmogelijk
geacht en de vakbonden hebben ge
waarschuwd dat verhoging van de
omzetbelasting op verbruiksgoederen
de enige belasting, waarover de
regering rechtstreekse zeggenschap
heeft zou leiden tot talrijke eisen
voor loonsverhoging.
SAN FRANCISCO
DUSLAND schijnt voor de decmo-
cratische wereld een aantal ver
rassingen in petto te hebben. Vorige
week was het een vredesduif, die
midden in de nacht brutaalweg op
president Trumans legerstede neer
streek; deze week is het de laco
nieke mededeling zeer in het bij
zonder bestemd voor Trumans spe
ciale ambassadeur Forster Dulles
dat de Russen wensen deel te ne
men aan de conferentie over het Ja
panse vredesverdrag, die in begin
September te San Francisco zal
worden gehouden.
In Amerika kan men deze be
langstelling niet erg waarderen.
Forster Dulles en zijn medewer
kers hebben na veel inspanning een
vredesverdrag voor Japan, weten op
te stellen, waarvan redelijkerwijze
verwacht mag worden, dat het de in
stemming heeft van de vijftig lan
den, die hierbij betrokken zijn.
Het verdrag is het resultaat van
lange, toegewijde arbeid. Het eerste
ontwerp werd aan de belangheb
bende regeringen toegezonden, die
hierop legio aanmerkingen hadden.
Aan de hand van die aanmerkingen
werd een nieuw ontwerp samenge
steld, waarop nog de nodige amen
dementen werden ingediend, die ten
slotte een plaatsje kregen in het
laatste, definitieve ontwerp.
Het ontwerp-vredesverdrag is der
halve reeds zoveel bijgesnoeid, dat
de Amerikanen voor de conferentie
te San Francisco vier dagen hebben
uitgetrokken. In dit tijdsbestek kun
nen de betrokken landen eventuele
verklaringen afleggen, waarna de
ondertekening kan plaats hebben.
Er is echter een kink in de ka
bel gekomen.
Rusland, dat zich bij de voorbe
sprekingen beperkt heeft tot de me
dedeling: Communistisch China moet
in het overleg gekend worden en
eerder bemoeien wij ons niet met
jullie ontwerp-verdragen heeft
volkomen onverwacht de formele
uitnodiging om deel te nemen aan
de conferentie te San Francisco aan
vaard. Het staat buiten twijfel, dat
de Amerikanen, die reeds lang ge
noeg hebben van hun dollars ver
slindende missie in Japan en met de
nodige spoed van deze last willen af-
Aanslag op Tito?
Joegoslavische vluchtelingen heb
ben bij hun aankomst in de Brits-
Amerikaanse zóne van Triest mee
gedeeld dat maarschalk Tito in het
begin van deze maand ternauwer
nood aan een moordaanslag is ont
snapt.
Een Kroatische boer, Vlado Rados-
sevitsj, had op een weg in de omge
ving van de Golf van Medolino ten
Zuiden van Pola een landmijn ge
legd, kort voordat Tito in de nacht
van 1 op 2 Augustus deze weg zou
passeren.
De mijn was echter door de politie
ontdekt, voordat Tito passeerde. De
Kroaat was ter dood veroordeeld,
welk vonnis later evenwel gewij
zigd was in levenslange gevangenis
straf.
Dit is de vierde moordaanslag op
Tito in de afgelopen vier jaar. waar
van Italië binnengekomen vluchte
lingen melding hebben gemaakt.
f®:. M. Koningin Juliana heeft Vrijd agmiddag een bezoek gebracht aan de stichting Hoenderloo, waar voog
dijpupillen, regeringspupillen en kinderrechterpupillen worden verzorgd. Aan de Koningin werden door
de voorzitter van het bestuur der stichting, Mr. M. B. van der Werk, enige door de jongens zelf vervaardigde
geschenken aangeboden. Koningin Juliana temidden der stichtingsbevolking. Rechts: mr. van dei Werk.
John McCloy, de Amerikaanse
Hoge commissaris in' Duitsland, heeft
zich gisteren begeven temidden van
de jongens en meisjes, die van het
communistische festival in Oost-
Berlijn zijn weggelopen om een kijk
je te nemen in West-Berlijn. Twee
uur lang heeft hij met hen gespro
ken en toen hij wegging, werd hij
hartelijk toegejuicht.
Een paar honderd blauwhemden
hadden een bezoek gebracht aan het
radiostation Rias, dat uitzendingen
geeft, waarnaar achter het ijzeren
gordijn veel wordt geluisterd. Toen
McCloy er verscheen werd hij met
vragen bestormd Uit alles bleek, dat
de communistische jongens en meis
jes het hoofd vol hadden met pro
paganda, maar niet overtuigd waren
van de juistheid van hetgeen hun
was ingestampt.
De meesten wilden meer weten
over de Duitse eenheid. McCloy zei
hun:
„Ik heb een werkelijk goede bood-
schop voor jullie. Ik weet niet wan
neer het zal gebeuren, maar het
Westen is er op voorbereid allen,
die de vrijheid wensen, te helpen.
Ik kan niet zeggen wanneer deze he
le geschiedenis ineen zal storten en
het volk in het Oosten zijn verstand
zal krijgen, maar wij zijn van plan
alles te doen wat wij kunnen om de
vrijheid te herstellen, niet alleen
in een deel van Duitsland, maar voor
jullie allemaal. Vertrouw daar maar
op".
Bij sommige vragen werden de
antwoorden van McCloy aangevuld
door Peter Nelles, christelijk-demo-
cratisch lid van de West-Duitse rege
ring te Bonn.
Nelles vroeg de jongelui of gene
raal Wassili Tsjoeikov, het hoofd van
de Russiche controle-commissie,
zich door het publiek aan dezelfde
vragen zou onderwerpen, waarop
een dreunend nee weerklonk.
Een jonge Duitser in het blauwe
hemd van de FreJe Deutsche Jugend
zei:
„Hoge commissaris, u denkt toch
niet dat wij hier naar toe zijn geko
men om iets te eten te krijgen?
Went dat kwam pas in de tweede
plaats."
McCloy antwoordde:
„Dat weet ik, Ik denk dat je naar
West-Berlijn ging, zoals een mens
die in duisternis leeft, op het licht
afkomt."
De toehoorders barstten in een
geestdriftig gejuich los.
Vrijdagmorgen heeft McCloy het
Berlijnse stadsbestuur een chèque
ten bedrage van 4millioen gul
den overhandigd voor de inrichting
van een volksbibliotheek.
Mevrouw Maclean
naar Frankrijk
Mevr. Maclean, de echtgenote van
een van de twee Britse diplomaten,
die sinds 25 Mei spoorloos verdwe
nen zijn, is Vrijdag voor een vacan-
tie van een maand naar Frankrijk
vertrokken.
Zoals bekend hebben de Britse en
Amerikaanse speurders het spoor
van de diplomaten, Donald Maclean
en Guy Burgess, niet verder dan
Saint Malo kunnen volgen.
Naar aanleiding van de reis van
mevrouw Maclean gaan thans ge
ruchten, dat deze in verband staat
met de nasporingen.
komen, de uitnodiging hebben ver
zonden in de hoop, dat Rusland haar
niet zou annemen.
Maar nu komt de Heer Gromyko
in hoogst eigen persoon naar San
Francisco. Deze komst heeft in ieder
geval een ongunstige invloed op de
gang xan zaken en zeer waarschijn
lijk een vertragende.
Amerika heeft wel medegedeeld,
dat het overleg achter de rug is en
het verdrag niet gewijzigd zal wor
den. maar zulks neemt niet weg de
mogelijkheid voor de nodige Sovjet
propaganda.
Men dient rekening te houden
met het feit, dat Rusland genoeg
kan hebben van het Koreaanse
avontuur en vlak voor de conferen
tie te San Francisco een wapenstil
stand in de politieke weegschaal zal
werpen. In dat geval zou een voor
stel, om Mao in het overleg te be
trekken bij vele Aziatische landen
in goede aarde vallen, terwijl En
geland dat de regering van Mao
erkend heeft in een zeer moeilijk
parket zou komen.
Op het ogenblik kan men Commu
nistisch China weren, omdat het
door de V.N. als agressor is gebrand
merkt is. Bij een wapenstilstand ko
men de zaken echte, anders te lig
gen.
Bij deze overweging dient men re
kening te houden met de rol, die Ja
pan in Azië kan gaan spelen. In een
paar jaar is er veel gebeurd en Ja
pan kunnen we niet meer beschou
wen als de gevaarlijke tegenstander,
die in 1945 werd verslagen en met
alle mogelijke middelen klein ge
houden moet worden. Veeleer be
staat het plan. om van Japan een
bondgenoot te maken in de worste
ling tussen communisme en demo
cratie. waarin het voor Azië een be
langrijke evenwichtsfaetor kan zijn.
Amerika heeft een zeer schappe
lijk vredesverdrag opgesteld en de
toestand is zó, dat Japan op het
ogenblik rijp is, om aan de kant
van de democratie te worden inge
schakeld. Voor Rusland is dit een
doorn in het oog. Het kan op de
conferentie te San Francisco trach
ten de sympathie van Japan te ver
werven door voorstellen te doen,
die een nog grotere verlichting van
het verdrag beogen.
In Franse diplomatieke kringen
gelooft men niet in deze veronder
stellingen. Hier heerst de mening,
dat Rusland naar San Francisco
gaat, omdat het met angst de steeds
groeiende eenheid van het Westen
gadeslaat en voorlopig niets anders
weet te doen dan een remmende in
vloed uit te oefenen. De Sovjet Unie
zou niet in staat zijn thans tot een
oorlog over te gaan en iedere gele
genheid aanwenden om tijd te win
nen tot het geschikte moment daar
is voor een conflict met de wape
nen. In het vredesvoorstel van
Swernik meende men in sommige
kringen een dargeflijke gesteldheid
te onderkennen.
Men zou eindeloos kunnen door
gaan met het onderzoeken van de
vele mogelijkheden, die de laatste
Russische verrassing inhoudt. Kort
samengevat ligt er in San Francisco
een terrein, dat bijzonder geschikt
is voor propadandastunts en het
zaaien van onenigheid tussen de lan
den, die bij het voor-overleg inzake
het Japanse vredesverdrag waren
betrokken. Een dergelijk terrein is
een specialiteit voor het „vredelie
vende" Rusland.
In ieder geval komt de heer Gro
myko niet naar San Francisco om
er een paar weken vacantie door te
brengen.
Toestand op Korea
De geallieerde luchtmacht heeft in
de nacht van Vrijdag op Zaterdag
haar aanvallen op stellingen en be
voorradingswegen der communisten
ononderbroken voortgezet. Nabij de
Mandsjoerij.se grens zijn twee treinen
aangevallen en zwaar beschadigd.
De leiding van het achtste Ame
rikaanse leger heeft Zaterdag in een
communique medegedeeld dat de
strijd in de centrale Koreaanse front
sector is opgelaaid. Communistische
troepen vielen ten Westen van
Jontsjon aan. Strijdkrachten der
V.N. hebben aanvallen ten Noord-
Westen van Janggoe uitgevoerd.
De communisten werden na een
strijd van twee uur teruggeslagen.
Hun 'verliezen waren 31 man ge
sneuveld en 33 gevangenen.
In het gebied van Janggoe was de
communistische tegenstand hardnek
kig. Er ontwikkelden zich hier ver
woede gevechten van man tegen
man.
Bij de besprekingen te Kaesong
hebben beide partijen verklaard dat
zij bereid zijn wat water in hun wijn
te doen. Do toestand werd gisteren
wat gunstiger beoordeeld en er
scheen een kans te zijn op een ac-
coord over de bufferzone tot dus
verre het struikelblok. Op de volgen
de bespreking zal moeten blijken of
dit optimisme gerechtvaardigd is.
KoAA.tf.tje...,
De beschaving zit 'm in de gemoeds
toestand die zich uitspreekt in alle
woord en werk. het bewijs van edel
denken en fijn gevoelen.