S)e GcidóeSoti^cmt IfpllolSI! Perzië wijst Stokes' voorstel op bittere toon van de hand Fiasco te Teheran ENGELAND NIET BEREID TOT VERDERE CONCESSIES JlanUigiti Juliana &ezocfït Atichting. „SflaencLeilaa' West Duitsland voor financiële crisis? Amerikaanse Hoge commissaris sprak met de festivalgangers Directeur: C. M. HAMERS VELD. Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1951 42ste JAARGANG No. 12361 HÏLPT oe 3/SSCHOP i [✓V KERKEN 5CUWEN/ 1 Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.40 p. w., f 1.72 p. mnd., f 5.15 p. kwart. Franco p. p. f 5.90. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50 /"YNDANKS HET OPTIMISME, dat de Brits-Perzische besprekingen over het olieconflict deze week kenmerkte, en de blijde gezichten, waarmede de Perzische functionna rissen na het beland worden van Stokes' voorstellen zich op straat vertoonden, heeft radio Teheran gis teravond in een somber betoog uiteengezet, dat de Britse voorstellen onaanvaardbaar zijn. De Anglo-Iran ian zou in de practijk blijven voort bestaan, aldus de radio, indien de voorstellen van Stokes werden ge accepteerd. Met het verlangen van het Perzische volk, om het imperia listische juk af te werpen, wordt in geen enkel opzicht rekening ge houden. Kort voordat deze radioverklaring werd afgelegd, had Stokes in een communiqué medegedeeld, dat de Engelse regering niet tot ver dere concessies bereid was. In de radio-uitzending van Tehe ran werd verder gezegd, dat uit de voorstellen van Stokes geconclu deerd kan worden, dat het Britse personeel niet onder Perzen wil werken. „De Britten willen hun meesterschap voortzetten en de Per zen als Afrikaanse inboorlingen be handelen". „De voorstellen zijn strijdig met de formulering van de wet op de clienationalisatie. Minister Stokes verwacht dat het Iraanse volk het monopolie voor de verkoop zal ge ven aan de voormalige Anglo-Iraan- se oliemaatschappij, die een halve eeuw lang van het Iraanse volk po litieke en economische slaven heeft gemaakt", aldus de radio. TOELICHTING VAN STOKES Een paar uur eerder had Stokes in een te Teheran uitgegeven com muniqué gezegd: „Mijn aanbod is het beste, dat ik kon doen. Ik ben echter bereid tot het aanbrengen van geringe wijzigingen, onder voor waarde, dat mijn voorstel in prin cipe aanvaard wordt". Stokes sprak de persberichten te gen, als zou hij nieuwe voorstellen doen. Hij gaf nog de volgende toe lichting op zijn voorstellen: 1. De Britse voorstellen komen overeen met de Perzische nationali- satiewet van 20 Maart en de door Harriman geformuleerde basis voor de onderhandelingen; 2. De voorstellen zijn de beste, die Perzië kan verwachten, aangezien zij het gelijk opdelen van de winst beogen, een principe, dat ieder olie producerend land met genoegen zal aanvaarden in ruil voor de door een contract met lange looptijd geboden zekerheid; 3. Voor het geval Perzië de voor stellen van de hand wijst, moet de voorgestelde Britse inkooporganisa tie elders haar olie betrekken. Dit alles is geen politiek, maar eenvoudige rekenkunde, aldus be sluit het communiqué. VASTGELOPEN Door dit communiqué en de Per-, zische afwijzing der voorstellen is de olieconferentie vastgelopen. Tot dusver bestond de mogelijkheid, dat Engeland nog niet zijn laatste voor stellen te berde had gebracht. Uit de verklaring van Stokes blijkt ech ter, dat Engeland slechts bereid is geringe wijzigingen in het acht pun ten omvattende plan aan te bren gen. Het Perzische antwoord was reeds door een bijzondere commissie uitge werkt en door de parlementaire oliecommissie goedgekeurd. Het ka binet zou de tekst vandaag bestu deren. De meeste waarnemers te Teheran geloven, dat de bijeenkomst van Za terdag de laatste zal zijn en dat het vertrek van de Britse delegatie on middellijk op handen is. Bevoegde Amerikaanse kringen hebben de Perzische persberichten tegengesproken, als zou na het mis lukken van de besprekingen pre mier Mossadeq met Harriman naar Washington gaan teneinde het olie- vraagstuk met president Truman te bespreken. BETOGING IN TEHERAN Te Teheran zijn negen personen gewond toen de politie leden van de „Fedayan Islam", die ondanks een verbod toch wilden demonstreren, uiteendreef. Ongeveer 200 leden van de bewe ging trachtten een anti-Britse beto ging te houden bij de moskee van de Sjah, waar de vroegere premier Razmara door een lid van de „Fe dayan Islam'" in Maart j.l. werd doodgeschoten. De autoriteiten had den de demonstratie verboden en politiemannen bewaakten de toe gangsweg tot de moskee. Toen zij hun weg versperd zagen, wierpen de betogers hun vlaggen weg en trokken messen. De politie dreef hen met knuppels uiteen Twaalf personen werden gearres teerd, onder wie twee of drie Moel- lahs geloofsleraren) Volgens berichten is het waarne mend hoofd van de politie, Hassan Iravani, met een mes aan de hand verwond. Economische steun aan Europa met 350 millioen dollar beknot Het Amerikaanse Huis van Afge vaardigden heeft thans 5.028.000.000 dollar toegewezen voor militaire en 985.000.000 dollar voor economische hulpverlening, hetgeen respectieve lijk 265.000.000 en 690.000.000 minder is dan president Truman had ver zocht. De voornaamste argumenten der afgevaardigden, die zich uitspraken voor verlaging der aangevraagde gelden beneden de door de commis sie voor buitenlandse aangelegen heden gestelde grens, zijn: de toe wijzingen berusten in hoofdzaak op gissingen, de Amerikaanse economie zou geen grotere uitgaven voor hulp verlening aan het buitenland gedo gen dan de thans toegestane bedra gen en de mening dat de Europese landen een groter deel van de kos ten zelf kunnen betalen. Hiertegen is door woordvoerders van de regering en ook door enige republikeinse afgevaardigden aange voerd dat de aangevraagde bedragen moeten worden beschouwd als een „verzekering tegen nieuwe commu nistische aanvallen". Tevens werd aangevoerd dat aan wending ervan bevriende staten beter in staat zou stellen hun eigen verdedigingsmiddelen op te bouwen. Een overwacht ingediend amende ment van de republikeinse afgevaar digde Kersten werd aangenomen, volgens hetwelk het toegestaan is. dat een bedrag van de voor hulp aan het buitenland bestemde som ge bruikt wordt voor het vormen van „bevrijdingslegers" onder ontsnap ten en vluchtelingen uit communis tische landen. Generaal Eisenhower zal dan de vluchtelingen kunnen samenvoegen tot nationale eenheden om dienst te doen bij het Noord- atlantische leger, aldus Kersten. TOEWIJZINGEN VOOR DE AMERIKAANSE VERDEDIGING De commissie voor de toewijzingen van het Amerika&nse Huis van Afge vaardigden heeft Vrijdag het door president Truman gevraagde bedrag voor de burgerlijke verdediging (535 millioen dollar) met zevenachtste verminderd tot 65.255.000 dollar. De commissie weigerde gelden toe te wijzen voor schuilkelders en andere beschermingsmiddelen en zei, dat de regering geen goed plan voor de bur gerlijke verdediging had ontwikkeld, dat het volk „een maximum aan be scherming voor het uitgegeven geld" zou waarborgen. Als de regering met een goedgecoördineerd plan kwam, zou de commissie een minimum be drag toewijzen. De commissie voor de atoomener gie kreeg 260 millioen van de 273 millioen dollar waarom zij gevraagd had toegewezen voor het versnellen van de bouw van nieuwe faciliteiten, om wapens te beproeven en nieuwe typen reactors te ontwikkelen. Van de door Truman gevraagde 800 millioen dollar voor het aanleggen van een voorraad strategische en schaarse materialen werd 790.216.000 dollar toegewezen. Voorts kreeg het ministerie van handel 60 millioen dollar toegewezen voor de bouw van nieuwe, snelle vrachtschepen. Reeds zijn contracten geplaatst voor 25 van de 37 nieuwe schepen, die door het congres zijn goedgekeurd, aldus de commissie voor de toewijzingen. Toch voorstellen van Gromyko in San Francisco Ondanks de Amerikaanse mede deling, aldus meldt A.P., dat het ontwerp-vredesverdrag met Japan „onveranderlijk" is, is Rusland van plan op de conferentie van San Francisco nieuwe voorstellen in te dienen. Gromyko zal leider zijn van een delegatie van 33 personen. De voor dit gezelschap benodigde visa zijn vandaag door de Amerikaanse ambassadeur te Moskou uitgereikt. De Russische bladen hebben van daag voor het eerst de deelneming van Rusland aan de conferentie in San Francisco bekend gemaakt. Geen woord wordt echter gezegd over de gisteren ontvangen Ameri kaanse nota. Wel wijden alle bladen een volle pagina aan de verklaring van de Chinese communistische mi nister van buitenlandse zaken Tsjoe en lai, dat de confereptie van San Francisco onwettig zal zijn zonder de aanwezigheid van afgevaardig den van de regering van Peking. De Russen hebben van het begin af het standpunt ingenomen, dat de Chinezen een van de belangrijkste partijen op de conferentie zouden zijn. De Franse schoolkwestie De nieuwe Franse regering-Pleven heeft Vrijdag op haar eerste verga dering een geste ten gunste van de katholieken scholen gedaan, een poging om de strijd tussen katholie ken en anti-katholieken te sussen, die volgende week het bestaan van de regering in het parlement kan gaan bedreigen. De ministers besloten het bedrag, dat wordt gereserveerd om leerlingen van lagere scholen in staat te stellen middelbaar onderwijs te volgen, bij na te verdubbelen. Voor het eerst is hierbij de mogelijkheid open gelaten, dat ook leerlingen van bijzondere la gere scholen voor een beurs in aan merking komen. Naar de West-Duitse minister van financiën. Schaeffer, vandaag mede deelde bestaat er ernstig gevaar dat de schatkist van de Bondsrepubliek in de komende herfst wegens een te kort aan liquide middelen de betalin gen zal moeten staken. Hij zeide, dat de bezettingskosten en de buitenge wone sociale lasten, waaronder West- Duitsland als gevolg van de toevloed van vluchtelingen uit het Oosten en de vele pensioenen gebukt gaat, meer zijn dan de schatkist kan dragen zon der hulp van buitenaf. De kansen om in het buitenland een lening te plaat sen zijn zeer gering en het is zo goed als onmogelijk in het eigen land geld te lenen. Heffing van nieuwe belastingen wordt door de regering onmogelijk geacht en de vakbonden hebben ge waarschuwd dat verhoging van de omzetbelasting op verbruiksgoederen de enige belasting, waarover de regering rechtstreekse zeggenschap heeft zou leiden tot talrijke eisen voor loonsverhoging. SAN FRANCISCO DUSLAND schijnt voor de decmo- cratische wereld een aantal ver rassingen in petto te hebben. Vorige week was het een vredesduif, die midden in de nacht brutaalweg op president Trumans legerstede neer streek; deze week is het de laco nieke mededeling zeer in het bij zonder bestemd voor Trumans spe ciale ambassadeur Forster Dulles dat de Russen wensen deel te ne men aan de conferentie over het Ja panse vredesverdrag, die in begin September te San Francisco zal worden gehouden. In Amerika kan men deze be langstelling niet erg waarderen. Forster Dulles en zijn medewer kers hebben na veel inspanning een vredesverdrag voor Japan, weten op te stellen, waarvan redelijkerwijze verwacht mag worden, dat het de in stemming heeft van de vijftig lan den, die hierbij betrokken zijn. Het verdrag is het resultaat van lange, toegewijde arbeid. Het eerste ontwerp werd aan de belangheb bende regeringen toegezonden, die hierop legio aanmerkingen hadden. Aan de hand van die aanmerkingen werd een nieuw ontwerp samenge steld, waarop nog de nodige amen dementen werden ingediend, die ten slotte een plaatsje kregen in het laatste, definitieve ontwerp. Het ontwerp-vredesverdrag is der halve reeds zoveel bijgesnoeid, dat de Amerikanen voor de conferentie te San Francisco vier dagen hebben uitgetrokken. In dit tijdsbestek kun nen de betrokken landen eventuele verklaringen afleggen, waarna de ondertekening kan plaats hebben. Er is echter een kink in de ka bel gekomen. Rusland, dat zich bij de voorbe sprekingen beperkt heeft tot de me dedeling: Communistisch China moet in het overleg gekend worden en eerder bemoeien wij ons niet met jullie ontwerp-verdragen heeft volkomen onverwacht de formele uitnodiging om deel te nemen aan de conferentie te San Francisco aan vaard. Het staat buiten twijfel, dat de Amerikanen, die reeds lang ge noeg hebben van hun dollars ver slindende missie in Japan en met de nodige spoed van deze last willen af- Aanslag op Tito? Joegoslavische vluchtelingen heb ben bij hun aankomst in de Brits- Amerikaanse zóne van Triest mee gedeeld dat maarschalk Tito in het begin van deze maand ternauwer nood aan een moordaanslag is ont snapt. Een Kroatische boer, Vlado Rados- sevitsj, had op een weg in de omge ving van de Golf van Medolino ten Zuiden van Pola een landmijn ge legd, kort voordat Tito in de nacht van 1 op 2 Augustus deze weg zou passeren. De mijn was echter door de politie ontdekt, voordat Tito passeerde. De Kroaat was ter dood veroordeeld, welk vonnis later evenwel gewij zigd was in levenslange gevangenis straf. Dit is de vierde moordaanslag op Tito in de afgelopen vier jaar. waar van Italië binnengekomen vluchte lingen melding hebben gemaakt. f®:. M. Koningin Juliana heeft Vrijd agmiddag een bezoek gebracht aan de stichting Hoenderloo, waar voog dijpupillen, regeringspupillen en kinderrechterpupillen worden verzorgd. Aan de Koningin werden door de voorzitter van het bestuur der stichting, Mr. M. B. van der Werk, enige door de jongens zelf vervaardigde geschenken aangeboden. Koningin Juliana temidden der stichtingsbevolking. Rechts: mr. van dei Werk. John McCloy, de Amerikaanse Hoge commissaris in' Duitsland, heeft zich gisteren begeven temidden van de jongens en meisjes, die van het communistische festival in Oost- Berlijn zijn weggelopen om een kijk je te nemen in West-Berlijn. Twee uur lang heeft hij met hen gespro ken en toen hij wegging, werd hij hartelijk toegejuicht. Een paar honderd blauwhemden hadden een bezoek gebracht aan het radiostation Rias, dat uitzendingen geeft, waarnaar achter het ijzeren gordijn veel wordt geluisterd. Toen McCloy er verscheen werd hij met vragen bestormd Uit alles bleek, dat de communistische jongens en meis jes het hoofd vol hadden met pro paganda, maar niet overtuigd waren van de juistheid van hetgeen hun was ingestampt. De meesten wilden meer weten over de Duitse eenheid. McCloy zei hun: „Ik heb een werkelijk goede bood- schop voor jullie. Ik weet niet wan neer het zal gebeuren, maar het Westen is er op voorbereid allen, die de vrijheid wensen, te helpen. Ik kan niet zeggen wanneer deze he le geschiedenis ineen zal storten en het volk in het Oosten zijn verstand zal krijgen, maar wij zijn van plan alles te doen wat wij kunnen om de vrijheid te herstellen, niet alleen in een deel van Duitsland, maar voor jullie allemaal. Vertrouw daar maar op". Bij sommige vragen werden de antwoorden van McCloy aangevuld door Peter Nelles, christelijk-demo- cratisch lid van de West-Duitse rege ring te Bonn. Nelles vroeg de jongelui of gene raal Wassili Tsjoeikov, het hoofd van de Russiche controle-commissie, zich door het publiek aan dezelfde vragen zou onderwerpen, waarop een dreunend nee weerklonk. Een jonge Duitser in het blauwe hemd van de FreJe Deutsche Jugend zei: „Hoge commissaris, u denkt toch niet dat wij hier naar toe zijn geko men om iets te eten te krijgen? Went dat kwam pas in de tweede plaats." McCloy antwoordde: „Dat weet ik, Ik denk dat je naar West-Berlijn ging, zoals een mens die in duisternis leeft, op het licht afkomt." De toehoorders barstten in een geestdriftig gejuich los. Vrijdagmorgen heeft McCloy het Berlijnse stadsbestuur een chèque ten bedrage van 4millioen gul den overhandigd voor de inrichting van een volksbibliotheek. Mevrouw Maclean naar Frankrijk Mevr. Maclean, de echtgenote van een van de twee Britse diplomaten, die sinds 25 Mei spoorloos verdwe nen zijn, is Vrijdag voor een vacan- tie van een maand naar Frankrijk vertrokken. Zoals bekend hebben de Britse en Amerikaanse speurders het spoor van de diplomaten, Donald Maclean en Guy Burgess, niet verder dan Saint Malo kunnen volgen. Naar aanleiding van de reis van mevrouw Maclean gaan thans ge ruchten, dat deze in verband staat met de nasporingen. komen, de uitnodiging hebben ver zonden in de hoop, dat Rusland haar niet zou annemen. Maar nu komt de Heer Gromyko in hoogst eigen persoon naar San Francisco. Deze komst heeft in ieder geval een ongunstige invloed op de gang xan zaken en zeer waarschijn lijk een vertragende. Amerika heeft wel medegedeeld, dat het overleg achter de rug is en het verdrag niet gewijzigd zal wor den. maar zulks neemt niet weg de mogelijkheid voor de nodige Sovjet propaganda. Men dient rekening te houden met het feit, dat Rusland genoeg kan hebben van het Koreaanse avontuur en vlak voor de conferen tie te San Francisco een wapenstil stand in de politieke weegschaal zal werpen. In dat geval zou een voor stel, om Mao in het overleg te be trekken bij vele Aziatische landen in goede aarde vallen, terwijl En geland dat de regering van Mao erkend heeft in een zeer moeilijk parket zou komen. Op het ogenblik kan men Commu nistisch China weren, omdat het door de V.N. als agressor is gebrand merkt is. Bij een wapenstilstand ko men de zaken echte, anders te lig gen. Bij deze overweging dient men re kening te houden met de rol, die Ja pan in Azië kan gaan spelen. In een paar jaar is er veel gebeurd en Ja pan kunnen we niet meer beschou wen als de gevaarlijke tegenstander, die in 1945 werd verslagen en met alle mogelijke middelen klein ge houden moet worden. Veeleer be staat het plan. om van Japan een bondgenoot te maken in de worste ling tussen communisme en demo cratie. waarin het voor Azië een be langrijke evenwichtsfaetor kan zijn. Amerika heeft een zeer schappe lijk vredesverdrag opgesteld en de toestand is zó, dat Japan op het ogenblik rijp is, om aan de kant van de democratie te worden inge schakeld. Voor Rusland is dit een doorn in het oog. Het kan op de conferentie te San Francisco trach ten de sympathie van Japan te ver werven door voorstellen te doen, die een nog grotere verlichting van het verdrag beogen. In Franse diplomatieke kringen gelooft men niet in deze veronder stellingen. Hier heerst de mening, dat Rusland naar San Francisco gaat, omdat het met angst de steeds groeiende eenheid van het Westen gadeslaat en voorlopig niets anders weet te doen dan een remmende in vloed uit te oefenen. De Sovjet Unie zou niet in staat zijn thans tot een oorlog over te gaan en iedere gele genheid aanwenden om tijd te win nen tot het geschikte moment daar is voor een conflict met de wape nen. In het vredesvoorstel van Swernik meende men in sommige kringen een dargeflijke gesteldheid te onderkennen. Men zou eindeloos kunnen door gaan met het onderzoeken van de vele mogelijkheden, die de laatste Russische verrassing inhoudt. Kort samengevat ligt er in San Francisco een terrein, dat bijzonder geschikt is voor propadandastunts en het zaaien van onenigheid tussen de lan den, die bij het voor-overleg inzake het Japanse vredesverdrag waren betrokken. Een dergelijk terrein is een specialiteit voor het „vredelie vende" Rusland. In ieder geval komt de heer Gro myko niet naar San Francisco om er een paar weken vacantie door te brengen. Toestand op Korea De geallieerde luchtmacht heeft in de nacht van Vrijdag op Zaterdag haar aanvallen op stellingen en be voorradingswegen der communisten ononderbroken voortgezet. Nabij de Mandsjoerij.se grens zijn twee treinen aangevallen en zwaar beschadigd. De leiding van het achtste Ame rikaanse leger heeft Zaterdag in een communique medegedeeld dat de strijd in de centrale Koreaanse front sector is opgelaaid. Communistische troepen vielen ten Westen van Jontsjon aan. Strijdkrachten der V.N. hebben aanvallen ten Noord- Westen van Janggoe uitgevoerd. De communisten werden na een strijd van twee uur teruggeslagen. Hun 'verliezen waren 31 man ge sneuveld en 33 gevangenen. In het gebied van Janggoe was de communistische tegenstand hardnek kig. Er ontwikkelden zich hier ver woede gevechten van man tegen man. Bij de besprekingen te Kaesong hebben beide partijen verklaard dat zij bereid zijn wat water in hun wijn te doen. Do toestand werd gisteren wat gunstiger beoordeeld en er scheen een kans te zijn op een ac- coord over de bufferzone tot dus verre het struikelblok. Op de volgen de bespreking zal moeten blijken of dit optimisme gerechtvaardigd is. KoAA.tf.tje..., De beschaving zit 'm in de gemoeds toestand die zich uitspreekt in alle woord en werk. het bewijs van edel denken en fijn gevoelen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1951 | | pagina 1