Groenten naar Duitsland
Weer een
treinontsporing
Regering voor besprekingen met
professor Soepomo
VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1951
BE LEDDSE COURANT
TWEEDE BLAD f AGINA 1
ROND EEN GOUDEN GODSHUIS
Kerkwerve blijft Sint Wilberts erve'
TERUGBLIK IN EEN LANGE PAROCHIEGESCHIEDENIS
IN HET RANDSCHRIFT van het vignet, dat gebruikt wordt als kenteken
voor de parochie van Sint Willibrord te Oegstgeest, lezen we de woor
den: „KERKWERVE BLIJFT SINT WILBERTS ERVE" En deze woorden
zijn niet louter een zinspreuk zonder betekenis; want op de eerste plaats
wordt daarin uitgedrukt de belofte van trouw aan het geloof, dat Sint Wil-
bert ons heeft gebracht. En vervolg *ns lezen we daarin, dat de par. kan
bogen op een verleden, een verleden respectabel zowel in lengte als in be
langrijkheid. Het leek ons derhalve dienstig, na de geschiedenis der laatste
halve eeuw gememoreerd te hebben,^een blik terug te werpen op de daaraan
voorafgaande geschiedenis.
En deze terugblik reikt direct al
over een vrij groot aantal eeuwen
heen; immers de parochie beroemt
zich er op, een van de door Sint Wil
librord gestichte moederkerken
langs de Hollandse westkust te zijn,
evenals Vlaardingen, Velsen, Hei-
loo en Petten. Alhoewel de histori
sche juistheid hiervan niet boven al
le twijfel vaststaat, is de waarschijn
lijkheid toch zeer groot.
In ieder geval weten we, dat Wil
librord herhaaldelijk de duinstreek
heeft bezocht en op verschillende
plaatsen parochies heeft gesticht.
Een zinrijke overlevering.
Aangaande de stichting van de
kerk te Oegstgeest bestaat een zin
rijke overlevering, die verhaalt, dat
bisschop Willibrord nog een bezoek
bracht aan Oegstgeest kort voordat
hij zich voorgoed in de abdij van
Echternach terugtrok. Hij spoorde
toen de christenen aan, een kerkje
te bouwen en stelde er een geeste
lijke over aan. Men was hiertoe gaar
ne bereid, doch vroeg en verkreeg
de belofte, dat Willibrord zelf dit
kerkje zou komen inwijden. Maar
nog vóór de bouw was voltooid,
stierf de Heilige op 7 November
739. Het werk werd echter voortge
zet en voltooid in 740; en op de dag
der wijding stonden de gelovigen
met hun herder in gebed verenigd
rond het nieuwe kerkje. Plotseling
daalde uit de onbewolkte hemel een
fijne, geurige regen, die het ge
bouw besprenkelde Tegelijkertijd
werd uit de kerk een gezang als
van Engelenstemmen vernomen en
was dit dan ook niet meer het oor
spronkelijke bouwwerk uit de 8ste
eeuw.
Oudste gegevens.
In ieder geval wordt Oegstgeest
zij het dan onder de naam van
Kerkwerve reeds genoemd in de
bekende Goederenlijst van het Stift
van Sint Maarten te Utrecht, ver
vaardigd tussen 777 en 866. In die
tijd komen we ook de namen Osge-
resgest, Osteresgest of anders spel
lingen tegen. De parochie van Oegst
geest was gedurende de eerste
eeuwen van haar bestaan zeer be
langrijk en vervulde een ho'.V cul
turele roeping. Van hieruit werden
kapellen gesticht te Warmond Rijns
burg, Leimuiden, Rijnsater woud e en
het nu verdwenen Esselijkerw oude.
Graaf Dirk III (989—1939) heeft
tijdens zijn regering de vijf Holland
se moederkerken eenvoudig in bezit
genomen; zij bleven aan de Hol
landse graven, totdat de in 1132 ge
stichte Abdij van Adellijke Benedic
tinessen te Rijnsburg in het mid-
boeken vermeld Gerardus de Kerk
werve in 1213. Dan zijn hier en
daar nog namen te vinden van en
kele tientallen pastoors, totdat in
1568 Gerrit Willemszoon genoemd
wordt als pastoor van Oegstgeest,
waarschijnlijk de laatste herder
vóór de Hervorming.
Wat de kerk van Oegstgeest be
treft, deze zal waarschijnlijk
spronkelijk een houten gebouw op
stenen grondvesten zijn geweest.
Niet onmogelijk is zij opgetrokken
uit materiaal van een voormalige
heidense offerplaats. Volgens de
overlevering werd zij in 856 door
de Noormannen verwoest; daarna
werd er een nieuw kerkje in Ro
maanse stijl opgetrokken, waar
schijnlijk van tufsteen, in ieder ge
val de toren, die tot 1824 is blijven
staan. Deze toren eiste in 1450 her
stelwerkzaamheden en omstreeks
diezelfde tijd werd ook het kerkje
herbouwd, nu in Gothische stijl. Zeer
waarschijnlijk ook heeft het daarna
geleden onder de Beeldenstorm, als
mede onder plund ;ringen en vernie
lingen uit die tijd, want in 1574 is
het nog slechts een ruïne, waarvan
enkel de toren en doopkapel over
eind stonden. In 1600 volgde een
gedeeltelijk herstel ten behoeve
van de Hervormden, terwijl pl.m.
1616 dit weer werd afgebroken en
een geheel nieuwe Protestantse kerk
aan de toren werd gebouwd. Deze
toren, ondermijnd door het weghalen
zijn fundamenten, stortte tij-
toen men de deuren opende, zag j platteland allerlei beperkende bepa
men het Griekse en Latijnse alpha- j lingen kreeg opgelegd ten voordele
bet kruiselings op de vloer verschij- j van de steden, ontstond er een trex
den der 13de eeuw het patrenaats een storen Jn de winter van
recht over de Oegstgeester kerk ver- 10°J<
kreeg, nadat in 1176 reeds ie
dochterkapel Rijnsburg tot een af
zonderlijke parochie verheven was.
En ook de overige dochterxapellen
werden op de duur "an Oegstgeest
vervreemd.
Het dorp Oegstgeest ging, nadat
het een tijdperk xan bloei had ge
kend, sinds de 14de eeuw econo
misch hoe langer boe meer achter
uit, vooral door de cpkomst van de
stad Leiden; en mede doordat het
nen, geschreven door een onzicht-
de r,rad, zodat het zie ental
bare hand, die daarna de muren met j sterk verminderde. Toch moest van
water besprenkelde en me: chris-1 uit Oegstgeest een groot gebied
ma de liturgische kruisen zalfde, al
les gelijk de bisschop bij een kerk
wijding pleegt te doen. Zo was men
er van overtuigd, dat Sint Willibrord
vanuit de hemel zijn woord ge
stand had gedaan. En het is nog
zeer lang een volksgeloof gebleven,
dat telken jare omtrent de wijdings
dag de muren van het Groene
Kerkje vanzelf vochtig werden, al
Het inwendige van het „Groene K erkje"
worden gekerstend, een gebied van
bijna ontoegankelijke moerassen en
bos wildernissen, waartussen de ver
schillende nederzettingen virscho
len lagen. En dat dit ondanks alle
ongunstige omstandigheden toch in
ruime mate is geschied, danken wij
aan de toenmalige herders der paro
chie, die met stalen energie en hei
lige geloofsijver vanuit Oegstgeest
kans zagen, het
Christelijk gi
loof voort
planten.
Apostolische
geest.
Reeds in 1383
bestond er
Oegstgeest een
Broederschap
van de Heilige
Geest, die zich
wijdde aan de
liefdadigheid,
alsmede een
Broederschap
van de H.
Maagd en St.
Willibrord ge
sticht in 1450,
die zich wijdde
aan de ere
dienst en devo
tie tot O.L.
Vrouw en de
Heilige Bis
schop. Van de
kloosters in de
omgeving on
derhield enkel
't klooster Ma-
riënpoel betrek
kingen met
Oegstgeest.
Als eerste pas
toor, die ons
met name be
leend is, vin
den we in oude
1824 in, waarbij de westgevel van
de kerk vernielend.
Het volgend jaar werden Je to
renfundamenten opgeruimd
kerk hersteld in de staat, zoals wij
haar nu kennen als het „Groene
Kerkje".
In de tijden van verwarring rond
1575 en later moest Oegstgeest hef
dus zonder kerkgebouw stellen;
toch bleven de meeste parochianen,
ondanks de verdrukking door een
kleine Protestantse minderheid, over
het algemeen trouw aan de Katho
lieke godsdienst, niet het minst als
gevolg van het zelfopofferend werk
van de zieleherders in die dagen, die
onder de moeilijkste omstandighe
den met steeds dreigend verraad in
allerlei schuilplaatsen de H. Mis op
droegen, doopten, in de echt verbon
den, zieken en stervenden bijston
den, tot grote ergernis van de anti
papisten. Een tijdlang, rond 1650,
had Oegstgeest geen pastoor en
werd bediend vanuit Leiden. In 1656
werd er een nieuwe pastorie opge
richt op de plaats van de huidi-
Maria-school en kwam er ook
wederom een pastoor. En bij deze
pastorie heeft vermoedelijk, ver
scholen tussen het geboomte, ook
een klein kerkje gestaan, daar de
statie Oegstgeest ook de dorpen
Valkenburg, Rijnsburg en de beide
Katwijken omvatte.
Uitbreiding van zielental.
Door uitbreiding van net zielen
tal van al deze dorpen werd dit
kerkje na een eeuw te bekrompen;
toen ook langzamerhand de
maatregelen van de overheid ten
opzichte van de Katholieken steeds
'meer werden- verzacht, kon men
weer naar buiten gaan optreden. In
1772 werd aan de bestaande pasto
rie een nieuwe kers gebouwd, die
ruim 100 jaar dienst heeft moeten
doen. En in 1800 kwam er ook een
nieuwe pastorie, bij de oudere pa
rochianen bekend als „de oude pas
torie", nu tijdelijk meisjesschool.
Tijdens de bouw var. de kerk wer
den de kerkdiensten gehouden m
onlangs door brand vernielde
boerderij „Ora et Labora" aan de
Terweeweg. In 1821 kreeg het to
ientje een nieuwe klok en werd
een eigen begraafplaats ingewijd.
En de oudere parochianen zullen
zich dat aardige barok-kerkje, dat
in 1901 buiten gebruik werd gesteld
door de bouw van de nieuwe kerk,
nog zeer goed herinneren.
Als bijzonderheid valt nog te
vermelden, dat het in Oegstgeest
zeer lang de gewoonte is geweest,
de H. 'Communie ondar beide ge
daanten te nuttigen, alhoewel later
bepprkt tot de Eerste H Communie.
En ondanks dat in 1826 de verma
ning afkwam, aan dit gebruik voor
goed een einde te maken, hield men
er hier nog zeer lang aan vast. Wij
len pastoor de Rooij, die Oegstgees-
tenaar van geboorte was. heeft me
degedeeld, dat men in zijn jeugd
'bij de Eerste H. Communie nog aan
'dit gebruik vasthield. Dat was dus
na I860.
Belangrijk was ook, dat in 1834
mgr. De Wyckerslooth op de buiten
plaats „Duinzigt" kwam wonen;
aangezien dit huis echter uitge
woond was, bouwde hij in 1835 een
nieuw bisschoppelijk paleis. Voor de
Anderhalf miilioen dollar voor nieuwe invoer
Van de door West-Duitsland be
schikbaar gestelde 2.9 miilioen dol
lar voor de invoer van groenten uit
Nederland, kan slechts anderhalf
miilioen dollar worden gebruikt
voor nieuwe invoer. Volgens een
woordvoerder van het Westduitse
ministerie voor de voedselvoorzie
ning had Nederland het vorige quo
tum voor invoer al met 1/4 miili
oen overschreden. Van Duitse zijde
zou er naar worden gestreefd de
aankoop van Nederlandse groenten
zodanig te regelen, dat de Duitse
tuinders er geen nadelige gevolgen
De Bruyn voorbarig en ongewenst.
De heer ALGRA (A.R.) verklaar
de, dat een verzoek als dit slechts
bij hoge uitzondering geweigerd mag
worden. Die uitzondering achtte hij
hier aanwezig. De heer Branden
burg heeft schriftelijke vragen ge
steld en het zou niet correct zijn te
genover de minister thans met mon
delinge vragen te komen. De heer
Brandenburg heeft zichzelf de pas
afgesneden. De heer Algra ver
klaarde, dat de onverwachte prijs
verhoging, in strijd met gewekte ver
wachtingen, grote bevreemding heeft
gewekt bij zijn fractie.
Bij het betoog van de heer Algra
sloten zich aan de heren Van der
Kieft (Arb.), Kolff (C.H.) en Mole
naar (VVD).
nieuw Dissuiiuppeiij^ wpprhart;tjpp
parochie Oegstgeest was het een ^rbarstige
voorrecht èn een voordeel, een
bijzonder edelmoedig en milddadig
prelaat onder zijn inwoners te tel
len. Hij overleed in 1851.
In 1846 werd de afscheiding van
de beide Katwijken en Valkenburg
een feit, terwijl enige jaren later
ook nog een gedeelte van de Rijns-
burgse Katholieken aan Katwijk
werd toegewezen. Toen telde Oegst
geest nog slechts pl.m. 700 Katholie
ken, welk aantal onder de pastoors
Mensing, Roozen, de Vetten en
Looijaard is uitgegroeid tot het vier
voudige.
Moge Kerkwerve, als Sint Wilberts
Erve steeds meer in groei en bloei
toenemen!
Scandinavië expres liep
uit de rails
Gisteravond om ongeveer half elf
is een wagen van de Scandinavië -
express, die op weg was naar Hoek
van Holland, op de Ceintuurbaan na
bij de Xerxeswcg te Rotterdam ont
spoord.
De Scandinavië-express was het
viaduct aan de Bergweg gepasseerd
en moest even voor de Xerxesweg
van het rechte spoor afwijken en
een wissel nemen. Zeven van de
tien wagons hadden reeds de lichte
kromming genomen, toen de achtste
met de achtertruck de nu links van
de trein gelegen rechte baan bleef
volgen.
Wonder boven wonder hoe dit
mogelijk was zal het onderzoek nog
moeten uitwijzen namen de laat
ste twee wagons weer op correcte
wijze de wissel en ontspoorden niet.
Dit had echter tot gevolg, dat het
weerbarstige wielenstel met zo'n
kracht naar rechts werd getrokken,
zouden vinden. Verwacht wordt
dat de Duitsers onder nieuwe quo-
voornamelijk tomaten zouden in
voeren.
Van Nederlandse zijde wordt voor
lopig vastgehouden aan de beper
kende bepalingen, die Maandag van
kracht werden. Slechts bepaalde
soorten bloemkool, tomaten en kom
kommers zullen mogen worden uit
gevoerd. Voor uien blijft het uit
voerverbod gehandhaafd. In tuin-
bouwkringen wordt verwacht, dat
de nu beschikbare anderhalf miili
oen dollar toereikend zal zijn voor
do invoer van Augustus, mits de ex
port met enige omzichtigheid ge
schiedt.
In Den Haag wordt ernstig over
wogen om met ingang van Maan
dag 13 Augustus de export van
groenten naar Duitsland weer nor
maal vrij te geven. Men wil echter
de tegenwoordige gang van zaken
nog even afzien.
Vernomen wordt, dat het contin-
pig kan de export van' dit product
gent voor de export van tomaten
naar Engeland uitgeput is. Voorlo-
naar de Britse eilanden op normale
voet worden voortgezet.
De Ned. Kath. Middenstandsbond
en de Ned. Kath. Bond van Handels-,
Kantoor- en Winkelbedienden heb
ben gezamenlijk het verzoek gericht
tot de Katholieke ondernemers in de
middengroot- en kleinbedrijven, in
dien dit enigszins mogelijk is, hun
zaak op 15 Augustus, het feest van
Maria ten Hemelopneming, te sluiten,
om deze dag als Zondag te kunnen
vieren.
Het publiek wordt verzocht bij het
doen van inkopen en bestellingen
daarmede rekening te houden.
Gezins-korting
voor gas en electriciteit
te Roosendaal
.De gemeenteraad van Roosendaal
besloot met algemene stemmen de
prijs van gas en electriciteit te ver
hogen met een cent resp. per kubie
ke meter en kilowatuur. Tegelijker
tijd echter werd een doeltreffende
wijziging in de reductieregeling voor
grote gezinnen aangebracht. Gezin
nen met drie kinderen krijgen 3
percent reductie, met vier kinderen
6 percent, met vijf kinderen 9 per
cent, met zes kinderen 12 percent,
met zeven kinderen 16 percent, met
8 en meer kinderen 20 percent.
Deze reductie wordt alleen toege
past op de tarieven voor huishoude-
I dal de raiis geheel werden ontzet lijk verbruik en met inachtneming
Eerste Kamer
en er tenslotte een ontsporing volg
de, waarbij de wielen diepe sporen
in de weg trokken.
De reizigers in deze wagon, een
Duits rijtuig van het internationale
type, afkomstig uit Bad Harzburg,
werden danig door elkaar geschud,
en kwamen al spoedig met ontdane
gezichten door de ramen kijken.
Niemand kreeg echter enig letsel.
Gelukkig reed de trein hier met
matige gang, zodat reeds na enige
tientallen meters gestopt kon wor
den. Behalve de ontspoorde wagon
bleken van de laatste twee rijtui
gen de buffers over elkaar gewron
gen te zijn. Na ongeveer een kwar
tier oponthoud konden de reizigers
uit de achterste vier rijtuigen in de
voorste zes overstappen en de reis
voortzetten. Van een paniek was ge-
ukkig geen sprake.
van de volgende jaar-maxima: bij
gas 1800 kubieke meter, bij electri
citeit 600 kilowattuur voor verbruik
over de lichtmeter en 3600 kilo
wattuur voor verbruik over een af
zonderlijke koopmeter, een en an
der ter voorkoming 'van de reduc
tieverlening voor verbruik anders
dan voor zuive. huishoudelijke doel
einden. Ter compensatie van het
verlies hetwelk het gasbedrijf door
deze verhoogde gezinsreductie zal
lijden, worden de huren van munt
gasmeters geheel gelijk getrokken
met de huren van de gewone me
ters onder deze voorwaarde dat voor
de groep minst krachtige verbrui
kers de lage installatiehuur van 2
gulden gehandhaafd blijft. Aan de
besluiten wordt uitvoering gegeven
met ingang van de meteropneming
over October 1951. „Volkskr."
JCleine „zanduCaed" in (Ztnótetdam
De Regering is van oordeel, dat
zij niet afwijzend moet staan tegen
over een bespreking over de herzie
ningen van de resultaten der Ronde
Tafel-conferentie. Daarom heeft zij
de Indonesische regering doen we
ten, dat zij bereid is met dit doel
informele besprekingen te voeren met
prof. Soepomo.
Ir. Peters, de minister van unieza
ken en overzeese rijksdelen, heeft dit
gisteren in de Eerste Kamer gezegd
bij de verdediging van zijn begroting.
Hij is van mening, dat Nederland
voor moet gaan in het uitschakelen
van sentimenten uit het verleden, die
aan beide zijden nog te' sterk zijn.
Het gaat er thans slechts om te zoe
ken naar factoren, welke beide lan
den binden, al zijn dan ook verleden
en toekomst nauw met elkaar ver
weven.
Over het zelfbeschikkingsrecht zei
de Minister, dat hij zich baserend op
de politieke werkelijkheid van het
ogenblik, niet kan inzien hoe Ne
derland deze zaak opnieuw ter spra
ke zou kunnen brengen.
Over de Ambonezen in Nederland
merkt de minister op, dat de Re
gering met de grootste tact zal
trachten deze zaak op te lossen,
daarbij rekening houdend met de
verdiensten van deze ex-K.N.I.L.-
leden in het verleden. De noodzaak
tot opheffing van het vrijgezellen-
kamp te Middelburg ziet de Rege
ring volledig in. Reeds is een aan
tel vrijgezellen naar gezinskam
pen overgebracht en de Regering
heeft opdracht gegeven tot de
bouw van gezinskampen.
De Ambonezen kunnen niet als mi
litairen worden gebruikt. Zij zijn In
donesische staatsburgers en met In
donesië is afgesproken, dat zij op
geen enkele wijze operationeel zullen
worden gebruikt.
Over Nieuw-Guinea had minister
Peters geen nadere mededelingen te
doen. Binnenkort zal de Regering
rapport over Nieuw-Guinea uitbren
gen aan de Verenigde Naties. De Re
gering zal dit rapport ter inzage aan
bieden aan de Staten-Generaai.
Rest nog uit de rede van minister
Peters te vermelden, dat hij verze
kerde, dat de Regering de arresta
ties van Nederlanders in Indonesië
zeer hoog opneemt en alles doet om
hierin verandering te brengen.
Staatssecretaris Götzen heeft ver
zekerd, dat de Regering wel morele
verplichtingen tegenover de Neder
landse ambtenaren uit Indonesië er
kent en hiernaar ook handelt.
De begroting is aangenomen met
aantekening, dat de communisten er
tegen zijn.
De Eerste Kamer zal Maandag
avond weer bijeenkomen.
Interpellatie over
kolenprijzen afgewezen
De Eerste Kamer heeft met 29 te
gen 2 stemmen een verzoek van de
heer Brandenburg (CPN) om de
regering te mogen interpelleren over
de verhoging van de kolenprijzen,
afgewezen.
De heer DE BRUYN (K.V.P.)
wees er op dat het controleren van
het loon- en prijsbeleid van de re
gering in de eerste plaats de taak is
van de Tweede Kamer. Er zijn reeds
schriftelijke vragen gesteld en nu
moet de Eerste Kamer met van het
reces van de Tweede Kamer gebruik
maken om mondelinge vragen te
stellen. Wel achtte spr. het van be-
jang te weten, waarom over de prijs
verhoging geen overleg is ge
pleegd, welke de financiële conse
quenties zijn voor de minst draag-
krachtigen en of de gestegen import-
pryzen niet op andere wijze gecom
penseerd hadden kunnen worden.
De Staten-Generaai zullen echter
het schriftelijke antwoord van de
regering moeten afwachten. Het in-
terpellatieverzoek noemde de heer
Door de geweldige regenbuien, die zich 's nachts en gisterochtend in
dc hoofdstad ontwikkelden, ontstond werkelijk een kleine zondvloed.
Vooral het verkeer ondervond hier van veel nadeel. Op de bovenste foto
zien we hoe de fietsers tot de knie ën door het water gaan. Foto bene
den toont een ondergelopen apothee k. De apotheker moet pootjebaden
om zijn potjes en flesjes weer bij elkaar te kunnen krijgen.
