S)e CéidóeSowfcaitt
Westelijken zijn het gepraat moe
Dan maar confereren zonder
agenda
De Chinezen trekken
langzaam terug
Berlijnse „kleine blokkade
Perzische eis onaanvaardbaar
Duits-Italiaanse samenwerking
ZATERDAG 16 JUNI 1951
42ste JAARGANG
No. 12309
Directeur: C. M. V. HAMEKSVELQ
Hoofdredacteur: L. C. J. ROOZEN.
KATHOUEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Papengracht 32, Tel. 20015, Adm. en Adv. 70826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.« p. w., 1.72 p. mnd., f 5.15 p. kwart. Franco p. p. f 5.90. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
NOTA'S AAN GROMYKO OVERHANDIGD
T^E WESTELIJKE DRIE hebben gisteren wederom aangedrongen op een
bijeenkomst van de viermogendheden-conferentie zonder enige ver
dere discussie over de agenda. Dit voorstel werd gedaan in de 71ste
vergadering van de agendacommissie. Het was vervat in drie gelijklui
dende nota's, die overhandigd werden aan Gromyko. Als basis voor de
viermogendlieden-conferentie werd voorgesteld de reeds bereikte over
eenstemming.
GROMPIE
BLIJFT GROMMEN
Gromyko zei, dat de nota's de kan
sen op overeenstemming niet verbe
terden, aangezien wederom bezwaar
werd gemaakt tegen opneming van
het Noordatlantische Pact en de
bases in het buitenland op de agenda.
De nieuwe nota's, zo zeide Gromyko
verder, bevatten generlei constructief
element. Het Westen past een tactiek
toe van blokkeren van overeenstem
ming over de agenda.
De Britse afgevaardigde, Davies,
noemde Gromyko's antwoord „hoogst
teleurstellend". Wanneer de Russi
sche regering thans ons voorstel ver
werpt, zal het duidelijk zijn, dat zij
geen viermogendhedenconferentie
wenst.
Parodi, de Franse gedelegeerde,
zei, dat de Westelijke voorstellen niet
om een formele agenda vroegen. Het
was slechts een nieuwe poging om uit
de impasse te komen.
Jessup, de Amerikaanse gedelegeer
de, zei, dat het voorstel een nieuwe
poging was om de vrede te "bevorde
ren. Er bestond geen onenigheid on
der de gedelegeerden over het feit,
dat de verschillende onderwerpen op
de gesplitste agenda moeten worden
behandeld door de viermogendheden
conferentie en er bestond evenmin
onenigheid over de gebruikte termen.
Belangrijke
defensie-plannen
Na Franse verkiezingen
Generaal Omar Bradley, voorzit
ter van de verenigde Amerikaanse
stafchefs heeft te Washington ver
klaard, dat belangrijke besluiten
ter voltooiing van de Westeuropese
defensieplannen worden opgeschort
tot na de Franse verkiezingen van
a.s. Zondag.
Het Zuidelijk gebied van het on
der generaal Eisenhower staande op
perbevel in het kader van het
Noord-Atlantisch verdrag zal Italië,
Zuid-Oostenrijk en Noord-Afrika
omvatten, zo verneemt Reuter in
Londen. Het commando zal in eer
ste instantie niet Griekenland en
Turkije omvatten.
Hoewel er geen sprake van is'
Joego-Slavië rechtstreeks in de NA
TO op te nemen, menen waarnemers,
dat tijdens het bezoek van de Joe-
go-Slavische chef staf, generaal Po-
povitsj, aan Washington en Londen
de plaatselijke strategische positie
is onderzocht.
Pacific Pact op
komst
De Australische minister van De
fensie, MacBride, heeft bij aan
komst op het vliegveld te Karatsji
de minister is op weg naar Lon
den verklaard, dat tussen de V.S.,
Nieuw-Zeeland en Australië spoedig
een Pacific Pact gesloten zou wor
den. Er werd thans actief aan ge
werkt.
Industriële
Üpionnage
Een vroegere wetenschappelijke
medewerker van de „Dr. C. Schleuss-
ner Fotowerke", dr Bruno Wendt,
is sinds 5 Juni uit Frankfort verdwe
nen met medeneming *van belangrij
ke aantekeningen. Hij zou Dinsdag
avond met zijn moeder van het vlieg
veld „Rhein-Main" naar het buiten
land zijn vertrokken. De fabriek
Perzische zegslieden zeiden, dat
de eis gesteld werd op last van pre
mier Mossadeq. In officiële Perzi
sche kringen was men algemeen
van oordeel, dat de Engelsen geen
andere keus hebben dan de eisen in
te willigen of de kans te lopen, de
olie-installaties te verliezen.
Een geheim plan voor de algehele
evacuatie van al het Britse perso
neel der „Brits-Perzische oliemaat
schappij" en vrouwen en kinderen
uit Abadgn -»n de naburige olie
velden is gereed en kan indien nood
zakelijk elk ogenblik worden uitge
voerd, aldus verneemt Reuter.
Binnen tien minuten na ontvangst
I van een codewoord op centrale pun-
Minstens zeven Oostduitse mijn- ten zouden alle Engelsen met vlieg-
werkers zyn volgens een bericht intuigen, vrachtschepen, tankers en
„Der Abend twee dagen geleden bij andere middelen Perzië verlaten,
een ongeval in een uraniummijn in Voldoende reden hiervoor zou b.v.
Saksen om het leven gekomen. Ze- zijn een Perzisch besluit om de toe-
ventien arbeiders worden nog ver- voer van ruwe olie naar de raffina-
J derijen stop te zetten. Deskundigen
heeft een strafvervolging tegen
verdwenene laten instellen wegens
oneerlijke concurrentie. De directie
vreest, dat fabrieksgeheimen ter ken
nis van een Amerikaanse concurrent
zijn gebracht. De recherche vond de
meubelen van dr. Wendt op naam van
een Amerikaanse bij een Amerikaan
se transportonderneming opgeslagen.
De „Dr. C. Schleussner Fotowerke"
is de grootste exporteur van foto-
chemische artikelen van West-Duits-
land.
RAMP IN URANIUMMIJN.
mist.
ZO SPOEDIG MOGELIJK.
In Washington is meegedeeld, dat
de Amerikaanse nota duidelijk
maakt, dat Amerika, Groot-Brittan-
nië en Frankrijk een zo spoedig mo
gelijk bijeenkomen van de viermo-
gendheden-conferentie wensen. De
thans overhandigde nota's moeten
iedere twijfel bij de Sovjetregering
wegnemen, dat haar vertegenwoor
diger op de viermogendheden-confe-
rentie niet vrij zou zijn om zijn stand
punt tot uitdrukking te brengen on
der het algemene agendapunt over
ieder onderwerp, dat zij beschouwt
als verband te houden met de oorza
ken en gevolgen van de internatio
nale spanningen. Wat het Atlantische
pact betreft, zo werd hieraan toege
voegd, de Verenigde Staten hebben
het duidelijk gemaakt, dat, ofschoon
men bereid is het pact met Rusland
te bespreken, generlei beslissingen
kunnen worden genomen op een con
ferentie waar niet alle landen van
het pact zijn vertegenwoordigd.
Amerika is niet bereid achter de
rug van zijn bondgenoten om te on
derhandelen over zaken, die betrek
king hebben op hun veiligheid en op
hun nationale belangen op conferen
ties, waar hun regeringen niet verte
genwoordigd zijn.
HIER EN DAAR VERTRAGINGSACTIES
DIJ KOEMHWA hebben de verbondenen zware artillerie ingezet tegen
de hardnekkig strijdende achterhoede der Noordelijken. In een le
gercommuniqué werd de tegenstand „licht tot matig" genoemd De ge
vechten bleven de gehele nacht voortduren. De verbonden troepen ruk
ten langzaam op. Ten Noord-Oosten van Janggoe werd volgens het com
muniqué zware tegenstand geboden. Deze was echter licht ten Noord-
Westen van de stad en ten Noorden van Indje. In het Oosten stootten de
oprukkende geallieerden op artillerievuur. De vloot bombardeerde Noor
delijke installaties bij Wonsan en de luchtmacht bestookte de terugtrek
kende Noordelijken. Ten Noord-Westen van Tsjorwon zijn ongeveer 1.000
terugtrekkende Noordelijken met 400 lastdieren waargenomen. De pa
trouilles over de Imdjin ondervonden slechts sporadisch tegenstand.
ning zijn, dat de kans op een gun
stig antwoord van de Chinese com
munisten gering is, menen zij dat dit
een geschikt ogenblik zou kunnen
zijn om de doelstellingen der V.N.
duidelijker de definiëren, voorname
lijk om de verwarring, die bij vele
Europeanen heerst, uit de weg te rui
men.
NIEUW WAPENSTILSTANDS-
VOORSTEL?
De afgevaardigden van de landen,
die troepen in Korea hebben, heb
ben Vrijdag hun periodieke bijeen
komst te Washington gehouden, zon
der dat zij een vrede door middel
van onderhandelingen met de Chi
nese communisten hebben bespro
ken, aldus een bericht uit gewoonlijk
betrouwbare bron. Het was een ge
dachtewisseling over de militaire
situatie.
Naar Vrijdag te New York ver
luidde, zijn de V.S. en Engeland het
er over eens geworden, dat de Ver
enigde Naties een nieuw voorstel
moeten doen om een staken van het
vuren in Korea te bereiken. De lan
den zouden echter een verschillend
standpunt innemen ten aanzien van
het tijdstip, waarop een dergelijke
actie zou moeten worden onderno
men.
De Amerikanen zijn van mening,
dat het geen zin heeft thans een po
ging te doen, als het zeker zou zijn,
dat de Chinese communisten deze
zouden afwijzen. Bovendien geloven
zij, dat de V.N. spoedig een grote
overwinning op het slagveld zouden
kunnen behalen. Hierop zouden zij
willen wachten alvorens nieuwe di
plomatieke stappen te nemen.
Hoewel ook de Engelsen van me-
WEDEMEYER KRIJGT ONTSLAG.
Luit.-generaal Albert C. Wede-
meyer heeft nu het ontslag gekregen,
dat hij in Mei al had aangevraagd.
De thans 56-jarige bevelheb
ber van het 6e Amerikaanse leger,
die ook op Korea een bevel gevoerd
heeft, betoogde enkele dagen gele
den nog voor de Amerikaanse Se
naat, dat hij voorstander was van
het bombarderen van Chinese bases
in Mandsjoerije en het afbreken
van de diplomatieke betrekkingen
met Rusland.
OORLOGSGEWONDEN UIT KOREA
TERUG IN NEDERLAND. Met
het Amerikaanse Stoomschip „Gene
ral Mac Rae" zijn Vrijdag een aan
tal Nederlandse oorlogsgewonden uit
Korea aangekomen.
Rechts de serg. Ie klaése W. A,
Snoeys, die bij de debarkatie te Rot
terdam het Bronzen Kruis ontving
voor bijzondere diensten.
In het bed liggend korp. II. J. M.
Goossens, die twee bevroren voeten
heeft alsmede schotwonden in de
voet en het been. Beiden hebben zij
de overval op de commandopost van
wijlen Overste den Ouden overleefd.
Korp. Goossens heeft achttien dagen
zonder water en brood geleefd. In
het midden de broer van korp. Goos
sens, die ter verwelkoming aanwe
zig was.
Nieuwe Westerse
nota
De drie Westerse commandanten
van Berlijn hebben Vrijdag een twee
de nota gezonden aan Sergei Den-
gin, de vertegenwoordiger voor Ber
lijn van de Sowjet-Russische con
trolecommissie, betreffende de on
langs ingestelde „kleine blokkade"
van Berlijn.
Een Amerikaanse woordvoerder
weigerde bijzonderheden van de brief
te verstrekken, hangende een bestu
dering er van door Dengin.
Naar geallieerde woordvoerders
verklaarden, hebben de Russische
autoriteiten nog niet geantwoord op
het eerste Westerse protest van ver
leden week Maandag.
De nieuwe nota stelt de Russische
autoriteiten in de gelegenheid het do-
cumentatie-besluit van de Oostduitse
autoriteiten, dat de jongste crisis
heeft veroorzaakt, te herzien. Men
verwacht geen vergeldingsmaatrege
len voordat een antwoord van de
Russen is ontvangen.
Volgens geallieerde functionarissen
zou een „tegen-blokkade" Oost-
Duitsland op de duur meer schade
berokkenen dan de tegenpartij.
Westberlijnse leden van het ge
meentebestuur hebben Vrijdagavond
een spoedvergadering gehouden ter
bespreking van noodvoorzieningen
voor het vervoer van goederen uit
West-Berlijn naar West-Duitsland.
Er zijn aanduidingen, dat de Rus
sische autoriteiten niet geneigd zijn
de „kleine blokkade" tot een volledi
ge crisis te laten uitgroeien.
Britse functionarissen verklaarden,
dat de uitvoer van West-Berlijn te
gen het midden van de volgende
week tot een minimum zou zijn ge
krompen, indien de Sowjetrussisohe
autoriteiten niet zouden toegeven.
Engelsen gereed om te evacueren
PERZISCHE EIS betreffende betaling van de totale opbrengst
van de verkoop van olie van 20 Maart af is „in zijn huidige vorm
absoluut onaanvaardbaard", zo verneemt Reuter in Engelse kringen te
Teheran. De „Anglo-Iranian" heeft het Perzische ultimatum, dat de be
sprekingen niet zouden kunnen beginnen voordat de maatschappij er
in toegestemd had te betalen, naar Londen verwezen.
van de „Anglo-Iranian" geloven, dat
de raffinaderij van Abadan zonder
de Britse staf binnen enkele uren
niet meer zou werken. Het evacua
tieplan zou tevens voorzieningen in
houden om een ramp te voorkomen
indien niet-vakkundige Perzen zou
den pogen, het ingewikkelde mecha
nisme van de raffinaderij weer in
beweging te zetten.
De Poolse geheime politie heeft
een onderzoek ingesteld in het pa
leis van Mgr. Wyszynski, aartsbis
schop van Warschau, in de tijd, dat.
deze in Rome vertoefde. Aldus ver
neemt het K.N.P eerst thans tiit
Warschau. Het personeel moest op
bevel van de politie het paleis ver
laten. De beambten hebben urenlang
alle vertrekken doorzocht en zijn
tenslotte met een bundel inbeslag-
genomen documenten vertrokken.
Grote brand te
Montreal
Meer dan 30 slachtoffers
In het centrum van Montreal is
een grote brand uitgebroken in een
R.K. Tehuis voor Ouden van Dagen
en Wezen. Het staat reeds vast, dat
tenminste 30 personen zijn omgeko
men, merendeels vrouwen, die op
de bovenste verdieping woonden.
Op de vijfde verdieping woonden
verscheidene blinden. In totaal wa
ren 400 personen in het gebouw ge
huisvest. Dc kinderen, ten getale
van 200, zouden allen in veiligheid
gebracht zijn. De brand ontstond
doordat men een benzinebrander in
een lieftkokcr liet vallen.
De democratische senator Richard
Russel heeft generaal MacArthur
uitgenodigd nogmaals te getuigen
naar aanleiding van zijn ontslag, in
dien hij zulks wenst.
Russel verklaarde, dat alle getui
gen de gelegenheid hadden gehad
MacArfhurs verklaring te lezen,
voordat zij hun eigen verklaring af
legden. Indien MacArthur bij een
eventuele nieuwe getuigenis nieuwe
punten aan het licht zou brengen,
zou het misschien nodig zijn minister
Marshall en de stafchefs op te roe
pen wederom te getuigen.
Maar binnen Europees bestek
I*\E WESTDUITSE bondskanselier Adenauer heeft gisteren op zijn eer-
ste officiële bezoek aan het buitenland als bondskanselier gedurende
twee uur met De Gasperi, de Italiaanse premier, gesproken over de moge
lijkheden van nauwere samenwerking tussen beide landen. De beide
staatslieden zouden de middelen hebben bestudeerd om het optreden van
hun beider landen in overeenstemming te brengen binnen een Europees
bestek om voor altijd de vrees te begraven voor een herleving van het
Stalen pact tussen Hitler en Mussolini.
De vereniging van partisanen, die i
onder communistische leiding staat, j
heeft als voornaamste zet in de com-1
munistische campagne tegen het be- Aan Britse firma's zal het niet lan
zoek van Adenauer, een „pelgrims-1 Ser worden toegestaan, dat zij de
tocht" georganiseerd naar het graf
buiten Rome, waar 335 Italiaanse
Joodse gijzelaars in Maart 1944 door
de Duitsers werden doodgeschoten.
Na zijn onderhoud met De Gasperi
deelde Adenauer mee, dat het „een
zeer harmonieuze bespreking" was
geweest, die naar hij hoopte nog door
verscheidene andere zou worden ge
volgd. De Gasperi, die de bondskan
selier een van de vooraanstaande
staatslieden van deze tijd noemde,
zei, dat zijn persoonlijkheid en zijn
politiek een visie inhielden van de
mocratische Europese samenwerking
van vrije krachten, werkend voor
rechtvaardigheid tussen de naties
en rechtsgelijkheid tussen mensen en
standen".
Er verluidt, dat Sforza zijn voor
stellen voor een sneller vorderen
naar een Europese unie aan Adenauer
heeft uiteengezet. Donderdag had
Sforza gezegd, dat een poging zou
kunnen worden gedaan om Frank
rijk, Duitsland en Italië te verenigen
in een „Klein Europa".
Van Italiaanse zowel als van Duitse
zijde werd er op gewezen, dat de
Italiaans-Duitse besprekingen van al
gemene aard waren en niet de bedoe
ling hadden speciale onderwerpen te
behandelen.
Ka-kleit je...
Verlaat de trotse afgezonderdheid,
wordt nederig, doe afstand van het
eigen ik, breng het offer I
I beneden bepaalde prijzen te verko
pen.
De minister van Handel, Sir Hart
ley Shawcross, kondigde in het La
gerhuis aan, dat de regering het
vaststellen van de détailhandelprij-
zen door de fabrikant onwettig zal
verklaren.
Verder zullen de bevoegdheden
van de regeringscommissie die tegen
monopolies moet optreden, worden
uitgebreid, zodat zij maatregelen
kan nemen tegen prijsafspraken en
boycotacties. Ongeveer één derde
van alle consumptie-artikelen
riërend van kruidenierswaren tot
automobielen komt onder de
nieuwe bepaling te vallen.
De minister hoopte, dat het spoe
dig tot de mensen zal doordringen,
„dat het geen misdaad is goedkoop
te verkopen".
Goedkope asperine!
In New York heeft intussen een
buitenlandse aspirinefabriek de af
levering aan warenhuizen, die fles
jes met 100 aspirines voor vier dol
larcent verkopen, stopgezet. De prijs
was oorspronkelijk vsctgesteld op
59 dollarcents per flesje, maar nadat
een deel van de wet op de prijsvast
stelling door een besluit van het Op
perste Gerechtshof op losse schroe
ven was komen te staan, begonnen
de winkels elkaar te onderbieden.
De aspirinefabriek heeft nu in pa
gina-grote advertenties in de dag
bladen de winkels beschuldigd van
„kannibalen-praktijken van de eng
ste soort".
Ol
ie-misere
DE GFUR van de olie blijft nog
all de berichtgeving uit het
Oosten i. 'ortrekken. Het is ook geen
vonder, dat de wereld zich zo inte
resseert voor het Perzische oliepro
bleem, want olie is nu eenmaal een
zeer speciaal vocht en zij spuit in
zo'n grote overvloed op uit dc harde
en dorre bodem van het Perzische
land, dat de Westerse wereld er niet
aan moet denken, wat er gebeuren
zal, als die olie eens in verkeerde
handen raakt. Het verlies van de
Perzische olie zoü het Westen in gro
te moeilijkheden kunnen brengen en
zelfs in het rijke Amerika zou men
in dat geval tot rantsoenering van
petroleumproducten moeten over
gaan.
Ongeveer een halve eeuw gele-
0 den vond een Engelsman de
eerste petroleum in Perzië en
hij bood de sjah aan, alles op eigen
kosten te zullen financieren, als hij
het recht kreeg om in het zand naar
olie te boren. De sjah zag daarin een
onschuldige liefhebberij en gaf hem
het recht om alle olie uit de grond
te halen, welke hy maar vinden zou.
Het zaakje ging goed en het werd een
hele maatschappij, welke eerst dc
Anglo-Persian en later de Anglo-
Iranian Oil Cy heette. De Engelse re
gering zag al spoedig het belang van
de oliewinning in en slaagde erin,
zich het merendeel van de aandelen
in de oliemaatschappij te verzekeren,
zodat Engeland als zodanig wel de
gelijk partij is ondanks alle ver
klaringen van het tegendeel door
Perzië in het conflict, dat door de
nationalisatie van de olie-industrie is
ontstaan.
Vandaar, dat dc Engelse regering
direct op haar achterste benen ging
staan, toen de Perzen dc Anglo-Ira
nian wilden nationaliseren. Op zich
zelf konden de Engelsen moeilijk be
zwaren maken tegen nationalisatie,
want zij hadden hetzelfde gedaan met
hun eigen kolen-industrie en later
met hun staalindustrie. En het kan
hun ook weinig schelen, wie ten slot
te de eigenaar is, als er „voor hen
maar plaats is", zoals de voorzitter
van de Britse onderhandelingsdelega
tie zich uitdrukte. Hetgeen betekent:
als wij de olie maar krijgen cn er nog
wat op verdienen ook.
Nu schijnen de Perzen weinig be
zwaar te hebben tegen de export van
hun olie naar het Westen, maar zij
willen wel graag de inkomsten in hun
eigen zak steken. Vandaar dat zij
voorstellen: 75 pet. voor ons en dc
rest voor de Anglo-Iranian.
ryAT DE PERZEN nu met de verte-
U tegenwoordigers van de „voor
malige" oliemaatschappij gaan onder
handelen, heeft z'n goede reden. Zij
hebben de maatschappij er nu wel
uitgegooid, maar zelf zijn zij niet in
staat om de uitgebreide cn ingewik
kelde industrie te exploiteren.
Twee wegen staan hun open: of
wel het met de Anglo-Iranian op een
accoordje gooien, ofwel dc hele in
stallatie en exploitatie verpachten
aan een ander. De eerste oplossing is
de eenvoudigste, goedkoopste cn se
cuurste weg. Voor beide partijen
trouwens.
De Britten hebben zich reeds toe
schietelijk getoond, door afgevaar
digden naar Teheran te zenden en
wel afgevaardigden van dc oliemaat
schappij (zoals Teheran geëist had)
en geen afgevaardigden van de Britse
regering. De Perzische regering heeft
dat niet geheel ten onrechte
opgevat als een impliciete erkenning
van de nationalisatie en de Britten
hebben zich daarbij moeten neerleg
gen.
De onderhandelingen gaan nu over
het aandeel, dat de Perzen zullen ont
vangen in de winst.
Teeneinde dc Britten te laten zien,
hoe hard Perzië het geld nodig
heeft, heeft men dc onderhandelaars
dezer dagen een excursie laten ma
ken door de achterbuurten van Te
heran. Dat zij daar heel wat armoe,
ellende en narigheid hebben gezien,
laat zich gemakkelijk indenken. Het
Perzische volk is arm, doodarm; zó
arm, dat de Perzische premier Mos
sadeq ervan huilen moest. Maar dat
is niet het gevolg van het optreden
van de Anglo-Iranian; integendeel
de arbeid van deze maatschappij
heeft heel wat goed betaalde werk
gelegenheid geschapen en bovendien
aan rechten voel geld in het landje
van de schatkist doen vloeien. Dat
dit geld meer aan de sheiks en aan
de grootgrondbezitters dan aan het
gewone volk ten goede is gekomen,
kan men de Anglo-Iranian niet ver
wijten. Als argument voor een gun
stige financiële regeling zal dit uit
stapje wel niet veel indruk hebben
gemaakt op de Britse onderhande
laars. Het volk daar in Perzië, zowel
in de volkswijken der steden als op
het platteland, is arm en achterlijk
en zal dat nog wel enige tijd blijven,
ondanks alle ruime toevloed van gel
den naar de schatkist van Teheran.
Daarin ligt in de tegenwoordige tijd
een groot gevaar besloten, want hoe
armer het volk des te ontvankelij
ker is het voor de propaganda van
Moskou. En dat vadertje Stalin al
op de loer ligt, bewijzen de Russische
„manoeuvres" juist langs de Perzi
sche grenzen. Wellicht zal vadertje
Stalin het beste argument zijn om dc
Britten soepel genoeg te maken voor
het bereiken van een accoord.
Op het ogenblik zijn beide partijen
als gewiekste kooplui bezig met over
vragen, met wat sabelgerinkel als
begeleidende muziek op de achter
grond.
