Het beleid der Londense
regering 1940-45
Vexuaig twtóCag. enquête-cainmiaie
Militair gezag veroorzaakte
gezagscrisis
Spanning met civiel bestuur
De arrestatie van politiek
verdachten
KOLEN
Finsterwolde onder curatele
ZATERDAG 26 MEI 1951
aE LE1DSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 2
•THANS IS HET VIJFDE DEEL VERSCHENEN van het verslag, dat
aan de Tweede Kamer wordt ui>;cbracht door de Enquête-commissie
Regeringsbeleid 194045, welk deel handelt over de ministers- en kabi
netscrisis en de voorbereiding van de terugkeer uit Londen Staten -
Generaal, Militair Gezag, vertrouwensmannen).
Een van de belangrijkste terugkeermaatregelen, welke de Nederlandse
regering te Londen tot stand heeft gebracht, is het Besluit van 11 De
cember 1943, D. 60, houdende vaststelling van het besluit op de bijzon
dere staat van beleg, waarbij het Militair Gezag werd ingesteld.
De practijk van het bij en na de bevrijding opererende Militair Ge
zag heeft geleerd, aldus constateert de commissie, dat daarmede geen re
geling gegeven was, die voor de zeer bijzondere omstandigheden van die
tijd doeltreffende was.
HOOGST ERNSTIGE GEZAGS
CRISIS
De commissie heeft met groot leed
wezen deze gang van zaken moeten
constateren. Vooral in de verhoudin
gen van na September 1944, toen de
geallieerde troepen op Nederlands
gebied streden en het Militair Gezag
het hoogste hier te lande aanwezige
orgaan was, dat de regering verte
genwoordigde, kunnen deze moeilijk
heden tussen de regering en de chef
staf Militair Gezag niet anders ge
kwalificeerd worden dan als een
hoogst ernstige gezagscrisis.
Zulk een crisis tussen de hoogste
organen van het staatsgezag ten tijde
van de overgang van bezetting naar
bevrijding, waarbij rekening gehou-
Regering
bleef niet
de baas
Prof. Mr. P S. Gerbrandj
Van de verwachtingen, dat de over
gangstoestand van zeer korte duur
zou zijn, is weinig uitgekomen. Het
Militair Gezag is eerst op 4 Maart
1946 definitief verdwenen; dc zeg
genschap van de regering over het
instituut heeft zeer veel te wensen
overgelaten en zijn taak heeft een
uitbreiding gevonden als wel nie
mand had kunnen voorzien.
Toegegeven moet worden, dat het
verloop van dc krijgsverrichtingen
zeer ten ongunstc heeft gewerkt. Ne
derland is in enige etappen, met een
tijdsverloop van maanden er tussen,
bevrijd; daardoor is een zeer grote
ontreddering ontstaan die een veel
meer omvattend optreden van het
Militair Gezag vereiste dan aanvan
kelijk in de bedoeling had gelegen,
terwijl in de periode, waarin de ge
allieerde legers voor de grote rivie
ren lagen, het Militair Gezag alleen
werkzaam kon zijn in het bevrijde
Zuiden, alwaar niet beschikt kon
worden over de bestuurservaring van
de departementen, die zich in nog
bezet gebied bevonden.
Men kan vanaf de komst van de
ministers-kwartiermakers in het Zui
den op 25 November 1944 tot de ont
slagaanvrage van het kabinet op 24
Januari 1945 een lange en verbitterde
worsteling constateren tussen een
aantal naar Nederland overgekomen
ministers en de chef staf Militair Ge
zag, generaal Kruis, een worsteling
waarbij het moet geconstateerd
worden de chef staf aan de win
nende hand is gebleven.
Hier openbaarde zich het bezwaar
van de constructie, volgens welke aan
de chef staf alleen door de Kroon in
structies konden worden gegeven. De
individuele minister in Nederland
vermocht met de wet in de hand te
genover de chef :.taf niets en het tot
stand brengen van instructies door
de Kroon bleek vrijwel onmogelijk.
Daartegenover had de chef staf Mi
litair Gezag, die te Brussel zetelde
en die kennelijk weinig sympathie
had voor het optreden van ministers
in bevrijd Nederland, betrekkelijk
gemakkelijk spel.
OISTERWIJK—BRUSSEL.
Het feit, dat de ministers In Oister-
wijk verbleven en de chef staf in
Brussel zetelde, werkte natuurlijk
deze moeilijkheden in hoge mate in
de hand. Eerst ?n begin April 1945
heeft het Militair Gezag Brussel ver
laten en zich te Breda gevestigd. De
commissie acht het, hoe zeer zij ook
overtuigd is van de grote moeilijk
heden om in het bevrijde Zuiden een
geschikt verblijf te vinden, bepaald
een fout. zowel Jn psychologisch als
in technisch en bestuurlijk opzicht,
dat de overplaatsing niet veel eerder
is geschied.
Onder het tweede kabinet-Ger-
brandy zijn blijkens de afgelegde
verklaringen de verhoudingen tussen
de ministers en de chef staf Militair
Gezag veel minder gespannen ge
weest.
Er was op deze wijze een ernstige
tegenstelling ontstaan tussen de in
Nederland vertoevende ministers en
de chef staf. Op 17 December 1944
schrijven de ministers een brief aan
de minister-president, waarin zij im-
plicite te kennen geven, dat aan ge
neraal Kruis ontslag moet worden
verleend. Op 3 Januari 1945 komt de
heer van Heuven Goedhart in een
nota aan de leden van de minister
raad tot een zelfde conclusie. Deze
schrifturen vinden haar oorzaal- voor
al in de moeilijkheden, welke de mi
nisters in het bevrijde gebied heb
ben ondervonden en waardoor zij
zich niet in staat achtten hun taak
op die wijze te vervullen als zy met
hun verantwoordelijkheid in over
eenstemming oordeelden Op zijn
beurt heeft generaal Kruis ook her-
aaldelijk met ontslagneming ge-
missie, grote schuld. Uit zijn in de
loop van de jaren gebleken houding
spreekt een mentaliteit, die de com
missie ten sterkste afkeurt.
De commissie moet hier echter on
middellijk aan toevoegen, dat haars
inziens de regering in deze nog groter
schuld treft. Immers het was haar
taak geweest om het hoofd van het
bureau Milittair Gezag en later de
chef staf Militair Gezag terstond in
duidelijke bewoordingen kenbaar te
maken, hoe de verhouding tussen de
regering en deze functionaris behoor
de te zijn en, indien aan deze aan
wijzing niet dadelijk op loyale wijze
gevolg was gegeven, ontslag te doen
volgen.
De verdediging, in het bijzonder
door de heren Gerbrandy en van
Lidth de Jeude, destijds minister-pre
sident en minister van oorlog, dat
generaal Kruis onvervangbaar was
en dat hij zo'n grote waardering ge
noot bij de geallieerde autoriteiten,
kan de commissie niet aanvaarden.
Het zou zonder enige twijfel moeilijk
geweest zijn om voor generaal Kruis,
wiens capaciteiten de commissie gaar
ne erkent, een geschikte opvolger te
vinden, doch de commissie acht het
onaannemlijk, dat in bevrijd Neder
land of daarbuiten niet iemand te
vinden zou zijn geweest voor deze
functie, waarbij de commissie als
haar mening wil geven, dat de keuze
niet beperkt had behoeven te blijven
tot een beroepsofficier. De werk-
zaamzaamheden van het hoofd van
het Militair Gezag waren van dien
aard, dat even goed een burger
zij het dan gemilitairiseerd daar
mede belast had kunnen worden.
Bij de behandeling van deze ge
hele aangelegenheid heeft de rege
ring naar de mening van de commis-
sie te veel uit het oog verloren, dat
den moet worden met de mogelijk- de handhaving van de juiste gezags-
heid van revolutionnairc situaties, i verhoudingen een zaak is, die boven
kan de ergste gevolgen met zich gc-1 alles gaat. Zeker In een tijd, als op
bracht hebben. Generaal Kruis treft het moment dat de bevrijding van
hierin, naar de mening van de com-Nederland was aangebroken.
FELLE STRIJD OVER DE BEVOEGDHEID
PéN VAN DE MOEILIJKSTE VRAAGSTUKKEN, waarvoor het Militair
Gezag zich na de bevrijding van het Zuiden des lands geplaatst zag,
is wel dat van de arrestaties van politieke verdachten geweest. Het is te
gelijkertijd ook een van de voorbeelden van de moeilijkheden tussen de
in het Zuiden vertoevende ministers en de chef staf Militair Gezag. Bij de
komst van deze ministers in het land lag dit probleem reeds zeer moeilijk,
zodat het voor de hand liggend was, dat de ministers van justitie pogin
gen in het werk stelde om de zaken in het goede spoor te krijgen, bij wel
ke pogingen echter een belangrijk verschil van inzicht tussen de minis
ter en de chef staf aan het licht trad.
hetwelk de bevoegdheid tot arresta
tie is opgedragen.
In de strijd rond het arrestatie-
vraagstuk ziet men naast de reeds
bestaande partijen, het Militair Ge
zag, de B.S. en de politie, vertegen
woordigd door de heer Speyart van
Woerden, vervolgens nog twee par
tijen optreden. In de eerste plaats de
illegaliteit met als representanten de
Gemeenschap Oud-illegale Werkers
Nederland (G.OI.W.N.) en afzonder
lijke prominente illegale figuren. De
begrippen illegaliteit en B.S. dekken
elkaar niet.
Op 1 December 1945 heeft er in het
hotel Bosch en Ven te Oisterwijk
een vergadering van de ministers
kwartiermakers over het arrestatie
probleem. plaats, waarbij ook de he
ren Kruis en Speyart van Woerden
alsmede de heer Doorman van de B.S.
aanwezig zijn. Het resultaat is een ac-
Arrestaties op grote
schaal
In elk gedeelte van het land, dat
in het najaar van 1944 door de vijand
ontruimd werd, begonnen dadelijk op
grote schaal de arrestaties van de
politiek verdachten Volgens het be
sluit op de bijzondere staat van beleg
berustte de bevoegdheid daartoe bij
het Militair Gezag. In feite geschied
den echter de arrestaties door de bin
nenlandse strijdkrachten en hier en
daar ook door andere groepen van
de voormalige illegaliteit. De politie
als zodanig speelde daarbij practisch
geen rol. De bevolking was terecht
of ten onrechte van oordeel, dat
de politie op grote schaal met de
vyand had samengewerkt, zodat zij
zeker niet het vertrouwen van de
illegaliteit bezat. Bovendien was het
politie-apparaat danig gedesorgani
seerd, doordat vele schuldbewuste
ambtenaren gevlucht en anderen op
grond van hun collaboratie met de
vijand gearresteerd waren.
Volgens alle hierover afgelegde
verklaringen is er op zeer ruime
schaal gearresteerd. Een geringe aan
wijzing of verdachtmaking had nage
noeg altijd arrestatie ten gevolge. Bij
gebrek aan voldoende ruimte en ma
teriële voorzieningen geschiedde de
bewaring meestal onder de allerpri-
mitiefste omstandigheden. Bovendien
bevonden zich onder de aangehoude
nen vele onschuldigen, aangezien er
geen deskundig apparaat was om
de zaken zelfs maar globaal te on
der zoeken.
EEN NIEUWE PHASE.
Einde October 1945 werd de plaats,
waar de procureur-generaal bij het
gerechtshof te 's-Hertogenbosch. de
heer Speyart van Woerden, onderge
doken was, bevrijd. Met de hervatting
door de heer Speyart van Woerden
van zijn ambt van fungerend direc
teur van politie, treedt een nieuwe
phase in. waarin de politie als zoda-
nog in zijn persoon partij wordt in de
strijd om de arrestatiebevoegdheid.
De heer Speyart van Woerden neemt
het standpunt in, dat de arrestaties
van politiek verdachten door de B.S.
en de illegaliteit in wezen onbevoeg-
delijk plaats vinden en dat deze be
horen te geschieden door de gezui
verde politie, werkende als hulpap
paraat van het Militair Gezag, aan
Enquête-commissie
huldigt Koningin
De Enquête-commissie over het
regeringsbeleid in de jaren 1940
45 heeft in haar rapport de
persoon van H. M. koningin Wil-
helmina op grond van art. 55 der
Grondwet buiten geding gelaten.
Zij voelt zich evenwel gedron
gen om te verklaren, dat het
haar vele malen in gebleken, dat
de Koningin dit jaren in den
vreemde de personificatie is ge
weest van het geknechte en strij
dende Nederland; dat de eer
bied voor haar persoonlijkheid,
die zij wist op te wekken, ons
land ten goede is gekomen en
dat zij door haar onversaagdheid
en onverzettelijkheid de krachts
inspanning van de landgenoten
in en buiten bezet gebied telken
male heeft weten op te voeren
tot het peil, dat nodig was om de
overwinning te behalen. Zij heeft
daarmede het Nederlandse volk
onschatbare diensten bewezen.
Ook aan prof. mr. P. S. Ger
brandy, wordt ondanks de cri-
tiek, welke de commissie irtoest
leveren, de eer niet onthouden,
welke hem toekomt.
„Door zijn onverzettelijkheid
ten aanzien van de doelstelling
van de oorlog, welke zowel in
als buiten de Nederlandse kring
te Londen in hoge mate werd ge
waardeerd, is hij gebleken de
juiste man te zijn geweest om op
dat critieke ogenblik in ons
volksbestaan de leidende plaats
in te nemen".
verzoek voldaan hadden, is het ver
dere verloop van zaken aldus ge
weest, dat de procureur-generaal met
ingang van 16 Februari 1945 zijn
functie tijdelijk neerlegde en tot Juni
1945 buiten functie is gebleven.
Hel is de commissie niet gelukt
uit de tegenstrijdige verklaringen de
werkelijke herkomst van het brief
je, waarmede de heer van Boetzelaer
naar Generaal Kruis is gegaan, te re
construeren. De commissie wil niet
verhelen de indruk te hebben, dat
in deze niet door alle getuigen de
waarheid is gesproken. Zij acht dit
een feit van dusdanig belang dat
naar haar oordeel een justitieel on
derzoek in deze gewettigd is.
De commissie moet de reactie van
de regering en van generaal Kruis
op de tegen de procureur-generaal
gerichte bedreiging afkeuren. Men is
hier geweken voor een bedreiging
met terreur, die wellicht nog gefin
geerd is geweefTt, hetgeen uit een
oogpunt van handhaving van het ge
zag niet toelaatbaar geacht kan wor-
den.
Met betrekking tot het standpunt i
van de procureur-generaal en dat
van de illegaliteit is de commissie
van mening, dat de visie van de pro
cureur-generaal formeel gesproken
de juiste is geweest. Zijn standpunt is
geheel in overeenstemming met de
bepalingen van het B.B.S.B en het
Wetboek van Strafvordering. Dat was
het standpunt van de illegaliteit niet,
hoewel aan haar opvattingen zeer
reële psychologische factoren ten
grondslag lagen. Stringente toepas
sing van het systeem van de procu
reur-generaal bij het begin van de
bevrijding zou wellicht ernstige re
percussies b.v. in de vorm van een
„bijltjesdag" te voorschijn hebben
geroepen.
Bij een behoorlijk overleggen zou
het mogelijk zijn geweest om de
standpunten te overbruggen.
OPPORTUNISTISCHE POLITIEK.
Gegeven evenwel het feit, dat een
direct overleg tussen de procureur-
generaal en de illegaliteit niet moge
lijk was, had het op de weg van de
chef staf Militair Gezag gelegen om
dit overleg tot stand te brengen en
aldus te trachten het verschil van in
zicht te overbruggen. Uit geen enkele
verklaring is naar voren gekomen,
dat generaal Kruis daartoe pogingen
in het werk heeft gesteld. De com
missie betreurt het ten zeerste, dat
zulks niet is geschied. In stede van
te trachten de bij het arrestatiepro
bleem betrokken partijen tot over
eenstemming te brengen, heeft de
heer Kruis, naar de mening van de
commissie, mede ter versterking van
zijn eigen positie tegenover de re
gering, de politiek van het „divide
et impera" gevoerd en is daarbij ein
de 1944 en begin 1945 overgeheld
naar het standpunt van de partij, die
naar zijn mening de meeste moeilijk
heden zou kunnen veroorzaken: de
illegaliteit.
Later heeft hij in zijn „Beschik
king instelling centrale adviescom
missie" van 4 April 1945 weer een
gedeelte van de concessies, die hij
in Februari 1945 aan de illegaliteit
had gedaan, teruggenomen.
Deze opportunistische politiek van
generaal Kruis kan de commissie
niet bewonderen ,te meer daar zij ten
gevolge heeft gehad, dat de impasse,
waarin het arrestatieprobleem was
komen te verkeren, maanden en
maanden heeft voortgesleept, zulks
ten detrimente van de gearresteer
den en in het bijzonder van de on
schuldigen onder hen.
Tenslotte is de commissie uit de
afgelegde verklaringen gebleken, dat
met betrekking tot de arrestaties in
het nog te bevrijden gebied noch
door de regering, noch door de chef
staf Militair Gezag is overwogen, of
wellicht voor dit gebied niet een re
geling had moeten worden gereed
gemaakt, waarbij met minder arresta
ties werd volstaan voor het geval bij
de bevrijding daarvan tevens de oor
log zou zijn geëindigd.
Dat dit niet gebeurd is, heeft ten
gevolge gehad, dat ook in het Wes
ten des lands, waar niet meer de oor
iogsnoodzaak gold, welke de in het
Zuiden gevolgde arrcstatiepolitiek
mede beïnvloed heeft, de arrestaties
op dezelfde grote schaal hebben
plaats gevonden. Daardoor is het pro
bleem van de politieke delinquenten
uitgegroeid tot een dusdanige om
vang, dat overheid en volk hierbij in
de eerste jaren na de bevrijding voor
welhaast onoplosbare problemen
werden gesteld.
voor alle doeleinden
CREYGHTON
Hooigr.46 Tel. 20114
Tweede Kamer
coord, waarbij aan het standpunt van hierop voortgezet.
Alleen communisten
tegen
In de gistermiddag gehouden ver
gadering der Tweede Kamer heeft de
heer WAGENAAR (C.P.N.) verlof ge
vraagd tot het stellen van vragen aan
de regering over de huidige rege-
ringspolitiek met betrekking tot het
vraagstuk van het Verre Oosten.
Dinsdag a.s. zal over deze interpel
latie-aanvrage worden beslist.
De behandeling van het wetsont
werp tot voorziening in het bestuur
van de gemeente Finsterwolde is
de regering en de procureur-gene
raal in belangrijke mate tegemoet
wordt gekomen.
Daarna begint echter weer een
geheel andere ontwikkeling van za
ken.
De illegaliteit, die de politie nog
steeds niet voldoende gezuiverd acht
te, begint zich opnieuw te roeren.
De minister van justitie, de heer van
Heuven Goedhart, geraakt naar aan
leiding van een persgesprek met A.
N.P.-Aneta over het anrestatiepro-
bleem in een ernstig conflict met de
G.O.I.W.N
BEDREIGING MET TERREUR.
De illegaliteit had ook voor het
bevrijde gebied einde Januari 1945
een belangrijke concessie bereikt: de
verwijdering van de procureur-ge
neraal. De militaire commissaris te
Breda, de heer van Boetzelaer, kreeg
op een gegeven moment een briefje
in handen, dat de indruk maakte af
komstig te zijn van illegale zijde en
waarin bedreigingen aan het adres
van de procureur-generaal werden
geuit. De heer van Boetzelaer is met
dit briefje terstond naar de chef staf
Militair Gezag te Brussel gereisd, die
vervolgens met hem naar Londen is
vertrokken om de regering van een
en ander op de hoogte te stellen. De
bedreiging werd blijkbaar als zo ern
stig voorgesteld, lat de minister-pre
sident op advies van de heer Kruis
een brief schreef aan de in Neder
land vertoevende minister van justi
tie, de heer van Heuven Goedhart,
met het verzoek om onmiddellijk met
de procureur-generaal naar Londen
te komen. Nadat deze heren aan dit
De heer GORTZAK (C.P.N.), op
merkend, dat de heer Scheps niet
moest spreken over bescherming van
minderheden, omdat diens partij er
toe heeft medegewerkt, dat de com
munisten uit de Kamercommissies
zyn geweerd, zeide van oordeel te
zijn, dat het betoog van de heer
Scheps niet van pas was met het oog
op het aanhangige ontwerp. Dat bij
benoemingen aan partijgenoten de
voorkeur wordt gegeven komt z.i.
ook elders voor en spr. verdedigde
verder het ambtenarenbeleid te Fin
sterwolde.
De minister van binnenlandse za
ken, de heer VAN MAARSEVEEN,
was het met de heer Gortzak eens,
dat er veel gesproken is, dat niet
rechtstreeks met het ontwerp heeft
te maken. Hij betreurde de vertra
ging van de openbare behandeling,
welke mede te wijten is aan de kabi
netscrisis. Naar aanleiding van de
opmerking van de heer Haken, dat
het gemeentebestuur van Finsterwol
de de belangen van het grootste deel
der bevolking heeft behartigd, zeide
de minister, dat dit juist de grief is.
De heer Haken heeft niet kunnen
stellen, dat het gemeentebestuur zijn
plicht heeft vervuld in het belang
der bevolking. Daardoor is een der
grondbeginselen van een goed be
stuur geschonden. In de stukken en
bij de beraadslaging is z.i. duidelijk
genoeg gemaakt in hoeverre het ge
meentebestuur zijn taak heeft ver
waarloosd. Een wethouder, die het
voorwerp is van poging tot omko
ping, moet daarover een klacht in
dienen. Dat is niet gebeurd en nu is
het niet meer na te gaan of dc po-
inzicht van de minister tot nadenken,
dat een groot deel van Finsterwol
de communistisch is en dat bijv. in
Beerta vijf van de elf raadsleden
communist zijn. Aandacht moet wor
den gegeven aan dc sociale toestan
den, die zich in Groningen ten plat-
telande hebben ontwikkeld. Naast de
sociale omstandigheden noemde spr.
de onkerkelijkheid oorzaak van de
communistische gezindheid.
Na de replieken, waaraan werd
deelgenomen door de heren Haken
(C.P.N.Wagenaar (C.P.N.), Gortzak
(C.P.N.) en Scheps (Arb.) diende
de heer STOKVIS (C.P.N.) een motie
in, waarin werd voorgesteld de be
raadslagingen te schorsen en door de
Kamer een commissie te doen benoe
men uit vertegenwoordigers van alle
partijen, die een nauwkeurig, objec
tief onderzoek zal instellen naar alles
wat in Finsterwolde is gebeurd en
aanleiding heeft gegeven tot indie
ning van het ontwerp.
Deze motie werd verworpen met 57
tegen 6 stemimen, die der C.P.N.
Naar aanleiding van de opmerkingen
bij de replieken zeide de MINISTER
vervolgens nog, dat z.i. voldoende is
(aangetoond, dat er sprake is van
grove verwaarlozing van de taak van
het gemeentebestuur.
Bij de artikelsgewijze behandeling
kwam aan de orde een amendement
van de heer SCHEPS (Arb.), die
daarin wilde doen bepalen, dat de
wet met ingang van 1 September 1953
vervalt. In het ontwerp wordt als
datum genoemd 1 September 1953,
tenzij de wet reeds is vervallen door
dat gevaar voor grove verwaarlozing
van de regeling en het bestuur van
de huishouding der gemeente niet
langer aanwezig zou worden geacht.
Dit amendement werd verworpen
met 44 tegen 18 stemmen, die van
de P.v.d.A.
Het wetsontwerp werd goedge
keurd met 57 tegen 6 stemmen (die
der C.P.N.).
Te ruim vier uur is de vergadering
gesloten.
GEVAL VAN ENCEPHALITIS.
In het Canisiusziekenhuis te Nijme
gen wordt een patiënt verpleegd, die
na inenting tegen pokken, lijdende is
aan encephalitis
Opleiding
Ned. luchtmacht
in buitenland?
Naar wij vernemen, bestaat er een
grote kans, dat in de toekomst de
gehele opleiding van de Nederlandse
luchtmacht in het buitenland zal ge
schieden. Dit zou dan het gevolg zijn
van het feit, dat Nederland in het
West-Europese luchtverdedigings
systeem over meer operationele bases
zou moeten beschikken en er daar
door niet voldoende bases overblijven
voor opleiding.
In kringen van de militaire lucht
vaart is men van dit bezwaar door
drongen en zal men waarschijnlijk
deze opleiding in het buitenland toe
juichen.
Aanwijzing zou men, in dit ver
band, misschien kunnen zien in het
feit, dat het vliegveld Soesterberg
binnenkort een basis voor straalja
gers zal worden, waarschijnlijk voor
„Thunderjets".
Landbouwschap
weldra gereed?
De eerste horizontale
P.B.O
Naar het A.N.P. verneemt naderen
de onderhandelingen over een te vor
men publiekrechtelijke organisatie,
een P.B.O. voor de landbouw, hun
voltooiing. Volgens doorgaans welin
gelichte kringen kan binnen enige
weken de beslissing over de eind
redactie van een aanbeveling aan de
Sociaal Economische Raad (S.E.R.)
tegemoet worden gezien. Deze aanbe
veling zal het ontwerp van een Al
gemene Maatregel van Bestuur om
vatten, waarin de oprichting van een
Landbouwschap wordt geordonneerd.
Dit Landbouwschap zal dc eerste
horizontale publiekrechtelijke be
drijfsorganisatie zijn, die op grond
van de wet op de P.B.O. wordt ge
vormd.
Naar verluidt zijn de onderhande
lingen der landbouworganisaties en
landarbeidersbonden in de Stichting
voor de Landbouw moeizaam ge
weest. Vooral de paritaire vertegen
woordiging van werkgevers en werk
nemers zouden tot uitvoerige debat
ten hebben geleid, welke tenslotte
vrucht hebben gedragen.
Met het instellen van een Land
bouwschap zal de Stichting voor de
Landbouw haar voorbereidende taak
hebben voltooid. De Stichting zal dus
vermoedelijk naar het voorbeeld van
de Stichting van de Arbeid, die de
Sociaal-Economische Raad voorbe
reidde, worden geliquideerd of om
gevormd. De met behulp van de
Stichting voor 1e Landbouw ge
stichte pensioen- en vacantiefondsen
voor de landbouw zullen echter in de
tegenwoordige v<»rm blijven bestaan,
omdat deze geheel zelfstandige orga
nisaties zijn. Naar m^g worden aan
genomen, zullen de provinciale
Stichtingen voor de Landbouw op
enigerlei wijze bij het werk van het
Landbouwschap worden ingeschakeld.
Hoe de positie van de provinciale ge
zondheidsdiensten voor dieren zal
worden is thans nog niet recht dui
delijk.
Studiegroep voor
klein fruit
Vertrekt naar Amerika
Uit hoofde van het technische
steunprogramma van de E.C.A., wel
ke de benodigde dollargelden ver
schaft, vertrekt onder auspiciën van
het ministerie van Landbouw, op 29
Mei 'n studiegroep, die kennis zal ne
men van de jongste wetenschappe
lijke en practische resultaten bij de
teelt van aardbeien en ander klein
fruit in de Verenigde Staten van
Amerika.
Bij het verblijf in Amerika zal
speciale belangstelling uitgaan naar
de teelt van aardbeien en frambozen
Nagegaan zal worden welke rassen
in Amerika worden geteeld, of deze
rassen voor Nederland van beteke
nis zijn en welke eisen Amerika stelt
aan een goed product, zulks met het
oog op eventuele export naar Ame
rika.
Verder maakt een belangrijk punt
van onderzoek uit de bestrijding van
virusziekten, wortel- en steelziekten
en mijten in aardbeien en frambo
zen.
Ook aan de teelt van bramen zal
veel aandacht worden geschonken.
Dit is een teelt, die in Nederland in
opkomst is en in Amerika op veel
grotere 9chaal plaats heeft, terwijl
daar ook meer soorten en rassen
worden geteeld dan in ons land.
Tenslotte zal ook getracht worden
een indruk te verkrijgen van de-
teelt van zwarte- en rode bessen en
zo mogelijk ook van blauwe- en
Met de K.L.M.-Constellation „Soe-
rabaya" arriveerden gisteren in de
vooravond 35, meest psychisch ge
stoorde burgerpatiënten tezamen met
15 hunner familieleden uit Indonesië
op Schiphol.
De repatrianten maakten deze
vlucht met drie tussenlandingen in de
snelle tijd van 38 uur.
Dit is de eerste maal, dat een der
gelijk transport door de lucht ge
schiedde. En volgens de leider, de
K.L.M.-arts dr. J. G. Grimm, is deze
proef volkomen geslaagd. Wel waren
de patiënten, van wie vier liggende,
tijdelijk enigszins vermoeid bij aan
komst, maar naar zijn oordeel valt dit
in het niet bij het voordeel van de
korte reisduur. Een dergelijk trans
port per schip zou veel meer medisch
personeel vereisen.
