„Haak-in-actie bracht bijna
millioen gulden op
Ontheffing van bevoegdheden van
Finsterwolde's raad
Chemische industrie in Twente?
Het goud van de „Lutine"
lokt nog steeds
VRIJDAG 25 M£I 1951
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 1
Een manifestatie van nationale eenheid
A REDDINGSBOEIEN, KLOMPEN. HANDGRANATEN, IN SCHIL-
LEZAKKEN EN IN ACTETASSEN stroomde gisteravond het geld
ainnen, bij tienduizenden, in een bijna niet aflatende stroom, in de han
den van Johan Bodegraven, die de dag van zijn leven beleefde op het
podium van het Amsterdamse Concertgebouw, waarop Donderdag
avond de ogen en oren van een groot deel van het Nederlandse volk wa
ren gericht. Want hier toch zou de „Haak-in actie" van de N.C.R.V., de
actie, die begon als een pretentieloos microfoonspel met als hoogste ver
wachting de aankoopsom van een gram radium en die eindigde in een
nationale manifestatie van eenheid tegen de gevreesde volksziekte, de
kanker, haar glorierijk besluit vinden. En het was inderdaad een glorie
rijk besluit, want er kon worden medegedeeld, dat het totaal bijeenge
brachte bedrag niet minder dan 2.626.589.91 was, dus bijna 2 3/4 mil
lioen.
SLOT-APOTEOSE.
Uit alle delen van het land waren
ze gekomen. Eenvoudige boeren uit
Zeeland, eilandbewoners van Ter
schelling en Vlieland, schillenopha-
lers uit Amsterdam, deurwaarders en
verzekeringsagenten, koffiehandela
ren en militairen. En met zich droe
gen zij de bankbiljetten en de chè-
ques, die op een enkele avond als
„toegift" een dikke 280.000 gulden
zouden voegen bij het reeds meer
dan respetabele bedrag, dat de
„Haak-in actie" heeft vermogen te
vergaren voor het Koningin Wilhel-
mina Fonds. Het was, zoals- prinses
Wilhelmina het zeide in een bood
schap, die op deze avond werd voor
gelezen door haar particulier secre
taresse, mej. J. G. M. M. Geldens:
„Het heeft mij getroffen dat er in
ons vaderland een grote liefde is voor
de medemens, vooral voor hen, die
ziek en lijdend zijn".
En nu Arn. J. d'Ailly, de burge
meester van Amsterdam en voorzit
ter van het Koningin Wilhelmina-
fonds, zeide:
„Het Nederlandse volk heeft nog
zelden een dergelijke eenheid opge
bracht. De snaar, die de N.C.R.V.
heeft aangeroerd, heeft doorgeklon
ken tot in alle harten van het Ne
derlandse volk. Een volk bereikt een
van zijn hoogtepunten, wanneer het
de bestaande verschillen niet telt en
zich schaart achter een grcot doel".
De heer Roosjen, deelde mede*dat
door het thans vergaarde hedrag on
der meer kan worden aangeschaft
een hoogvoltage-apparaat, dat een
half millioen gulden kost.
Het was reeds laat, toen de avond
ten einde liep en de voorzitter van
de vereniging „Koningin Wilhelmina
Fonds" mededeelde, dat de N.C.R.V.
is benoemd tot eerste erelid van deze
vereniging en gouden speldjes uit
reikte aan hen, die deze actie tot zo'n
doorslaand succes hebben gemaakt.
Zeg het met
tentoonstellingen
Amsterdam gonst ervan
(Van onze correspondent)
Een van de voorboden van het
jaarlijkse reisseizoen is de tentoon
stellingsrace buitenshuis. Gisteren
begon de hoofdstad zelfs met een
premiere, namelijk met een Neder
landse verpakkingsbeurs in het RAI
gebouw. Geen industrie in ons land,
die niet iets met verpakkingsmateri
aal heeft te maken. Het probleem is
zelfs klemmend geworden, nu de
grondstoffen zulk een teer punt zijn
gaan vormen. Dus ziet men uit naar
een andere wijze van verpakking,
ter vervanging van de schaars gewor
den gebruikelijke materialen.
Nu laat de verpakkingsbeurs zien,
hoe men zich zal kunnen behelpen:
met de kleine glazen ampul, of als
u wilt me het stalen vat. Met het
eenvoudige nietje of met de automa
tische vul- en weegmachine, met het
pillendoosje of met verfijnd plastic;
zelfs met darmen kan men heel aar
dig verpakken. Zeer in trek is de
tranparant verpakkingsmateriaal en
ook het verpakkingsglas, waarom
trent de tentoonstelling niemand in
het onzekere laat.
Ofschoon het reisseizoen dus nog
moet beginnen, ziet men dezer dagen
in het int. Cultuur-centrum in het
Vondelpark reeds een collectie
herfstmodellen, door confectie-fabri
kanten met zorg samengebracht voor
de achtste fashionweek. Eigenlijk be
treft het hier een zakelijke export-
week; maar de mode-coctail, die hier
word bereid, vormt een streling
voor het oog van iedere bezoeker.
Het is een collectie, die inderdaad
onze landaard weerspiegelt. En om
dat men zich reeds tot net najaars
seizoen heeft gericht, is het artikel
mantels overheersend. Nochthans zal
men aan de nieuwe mantel-modellen
even moeten wennen. Smaken plegen
nu eenmaal te verschillen!
Gisteravond is op grootse wijze in
het concertgebouw de apotheose van
de befaamd geworden „Haak-in" ac
tie voor de kankerbestrijding gehou
den, het slot van de bazar, die deze
week in de oude Luthurse kerk aan
de Kloveniersburgwal is gehouden.
In dikke rijen ging men daar langs
de vele stands, die,, naast allerlei
geschenken, de talrijke surprises be
vatten, waarin bedrijven en organi
saties in de loop van de vorige
maanden hun bedragen voor het Ko
ningin Wilhelmina-fonds hadden ver
zameld. Er waren originele stukken
bij, meestal verkleiningen van aller
lei fabrikaten, scheepsmodellen, een
dieseltrein, vliegtuigen, een brieven
bus, enfin, honderden dingen, die
speciaal voor het doel waren ver
vaardigd en die men nergens anders
zal treffen. Ook was er het prachtige
poppenhuis van een jong meisje, dat
invalide is en dat niet gelukkiger
zal zijn, dan wanneer het poppen
huis een groot bedrag voor de kan
kerbestrijding oplevert. Intussen is
er op de bazar zo danig ingehaakt,
dat het aantal verkochte goederen
j alweer veel zoden aan de dijk van
i Jan Bodegraven heeft gezet.
i Er is zojuist een Nederlandse affiche
I tentoonstelling geopend, die over
zichtelijk laat zien, wat kunstenaars
zoal hebben uitgedacht om door mid
del van gericht'-' reclame het publiek
op te Wekken. Maar in de loop van
de jaren is ook ruim baan gegeven
aan klodderaars, van elk talent ge
speend, die, nochthans hébben ge
meend, affiches te moeten ontwerpen
en uitvoeren. Het misprijzen over
dergelijk reclame-materiaal is wel
het sterkste uitgedrukt op een andere
affiche tentoonstelling, waar de vloer
van een van de expositie-zalen was
bedekt met inferieure reclame-pa-
pieren. als om het bezoekend publiek
uit te nodigen, dit afval liefst met de
voeten te treden.
A.s. Zaterdag zal in Amsterdam
een thee-week worden geopend, na
dat burgemeester d'Ailly tevoren
j met veel verve enkele balen thee
j voor een goed doel in „De brakke
grond" had geveild. Het Thee-advies
bureau, dat deze plechtigheid had op
touw gezet, gaat nu ook weer de
thee-week openen.
Tweede Kamer
LUCHTOEFENING „OMBRELLE".
Een tweetal beelden van de grote
luchtoefening „Ombrelle" waaraan
door een groot aantal vliegtuigen
van verschillende nationaliteiten
werd deelgenomen:
Foto boven: Op een luchtbasis
„ergens in Nederland": de toestel
len staan voortdurend gereed om op
te stijgen; na iedere vlucht wordt
direct getankt.
Foto onder: In een tent bespreken
de vliegers de opgedane ervaringen.
Vrachtauto-wet
aangenomen
De Tweede Kamer heeft Donder
dagmiddag besloten de heer van de
WETERING (C.H.) verlof te verle
nen tot het richten van vragen aan
de minister van Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening over de vor
ming en vaststelling van de brood
prijs. De interpellatie zal op een na
der te bepalen tijdstip worden ge
houden.
De minster van verkeer en water
staat, de heer WEMMERS, heeft ver
volgens de bij de behandeling van
het wetsontwerp, houdende regeling
van het vervoer van goederen met
vrachtauto's (weg auto vervoer goe
deren). gemaakte opmerkingen be
antwoord. Hij gaf als zijn oordeel
te kennen, dat coördinatie niet aan
ordening moet voorafgaan, maar er
het resultaat van moet zijn. Het is
niet uitgesloten, dat aan de spoor
wegen aanwijzingen nopens het ver
voer zullen worden gegeven. De
minister verklaarde, dat het over-
heids-, semi-overheids en particulier
vervoer ten aanzien van de vergun
ningverlening op één lijn moeten
worden gesteld, er zullen zoveel mo
gelijk gelijke concurrentievoorwaar
den moeten gelden. Voorts deelde
spr. mede, dat het niet de bedoeling
is een grote concentratie, dus koude
nationalisatie, na te streven. De Ned.
Spoorwegen moeten over de A.T.O.
aan elke 3600 ton wegvervoerca-
paciteit is toegekend kunnen be
schikken, echter niet om het parti
culier vervoer te beconcurreren.
Na uitvoerige bespreking van een
aantal amendementen, welke deels
werden overgenomen, deels na be
strijding door de minister werden
ingetrokken werd ten slotte het
wetsontwerp z.h.s. goedgekeurd.
DE „VROEDEN"
VAN FINSTERWOLDE
In haar avondvergadering heeft
de Kamer een begin gemaakt met
de behandeling van het wetsont
werp, houdende voorziening in het
bestuur der gemeente Finsterwolde.
Dit ontwerp beoogt de raad en het
college van B. en W. van hun be
voegdheden te ontheffen en de bur-
gemeenster de betrokken gemeente
lijke bevoegdheden te doen uitoef-
nen.
De heer HAKEN (C.P.N.) opmer
kend. dat soortgelijke maatregelen
in enige andere landen zijn geno
men, betoogde dat ze afkomstig
zijn van dezelfde opdrachtgevers;
zij zijn z.i. ingegeven door het Ame
rikaanse State-departement en
door anti-communistische haat. Hij
vroeg in welk opzicht het gemeen
tebestuur van Finsterwolde in zijn
taak is tekort geschoten. Sinds 1946
zijn de begrotingen goedgekeurd,
omdat de financiën klopten. De mi
nister heeft z.i. de in het voorlopig
verslag gevraagde bewijzen niet ge
geven. De communistische raad
moet verdwijnen, aldus de heer Ha
ken, ofschoop men hem niets kan
ten laste leggen. Naar zijn mening
kan niet worden bewezen, dat de
raad dc grondwet of de gemeente
wet heeft overtreden. Volgens spr.
is dc weg, welke de regering wil
gaan de negatie van de rechten en
vrijheden van de staatsburger. Zijn
fractie is tegen dit wetsontwerp, dat
spr. fascistisch noemde.
Dc heer ROOLVINK (KVP) zeide
het wetsontwerp nodig te achten. Hij
verwierp het denkbeeld van een
rompraad.
De heer STOKVIS (CPN) was van
oordeel, dat het ontwerp op staats
rechtelijke overwegingen verworpen
moet worden. Voor de in het ont
werp opgenomen maatregelen is z.i.
geen plaats.
De heer KROL (CH) uitte zijn be
vreemding over het feit, dat het zo
lang heeft geduurd voor dc openba
re behandeling kon geschieden, het
geen de indruk zou kunnen wekken,
dat de regering het zo ernstig niet
vindt. Hij hoopte, dat het stuk po
litieke opvoeding, dat aan Finster-
v'olde gegeven wordt van korte duur
zal zijn.
De heer SCHEPij (Arb.) betoogde,
dat de democratie het recht heeft
zich te verdedigen. Hoe dat moet
geschieden hangt af van dc sterkte
der democratie en de kracht derbe
lagers. De democratie is nauwelijks
hersteld van de dodelijke krankheid
van 19401945 en de kracht der te
genstanders is buitengemeen sterk.
Wij mogen de democratie niet laten
afslachten, meende de heer Scheps;
elke dictatuur moet z.i. worden
weerstaan. Wanneer een minderheid
in ons land van haar rechten wordt
beroofd moet de centrale overheid
ingrijpen. Hij betoogde, dat een ge
meenteraad alleen kan werken als
hij in volle vrijheid kan spreken en
als hij het gevoel heeft dat de eed
van trouw aan de grondwet en de
wetten des rijks als hoeksteen van
bet gemeentelijk beleid geldt. Sfcr.
zeide, dat hem uit een onderzoek in
Finsterwolde is gebleken, dat daar
met dreigementen wordt gewerkt
Het vrije woord wordt er gemist. Dc
onhoudbare toestand demonstreert
zich ook in de behandeling der amb
tenaren. De heer Scheps zeide, dat
wie de notulen van de raadsvergade
ringen leest hij citeerde er uitvoe
rig uit niet anders kan zeggen,"
dan dat wat in de stukken staat
juist is. Sprekers fractie gaat ac-
coord met het ontwerp.
Tijdens het betoog riep de VOOR
ZITTER de heer Gortzak (CPN)
wegens voortdurende interrupties tot
de orde.
De heer RITMEESTER (VVD) op
merkende, dat een gemeentebestuur
de taak heeft alle burgers gelijke
lijk te behandelen, zeide dat het ge
meentebestuur van Finsterwolde dat
heeft verzuimd, zodat de beginselen
van een behoorlijk d.i. een democra
tisch bestuur zijn verzaakt. Tegen
wat tegen de democratie ingaat moet
men zich met kracht verzetten.
De heer ALGERA (AR) merkte op
dat men zich in Finsterwolde niet
wenst neer te leggen bij de wet, die
democratisch is. Hij verklaarde zich
tegen een rompraad en een commis
sie uit de ingezetenen. Voorts gaf
hij te kennen, dat de nu voorgestel
de maatregelen zo kort mogelijk
moeten gelden.
Te kwart over elf is de vergadering
verdaagd tot Vrijdagmiddag één uur.
Een vrij dikke anhydriet-zóne
IN NEDERLAND komt op mogelijk exploitabele diepte in de streek tus
sen Winterswijk en Almelo en als „hoed" boven zoutkorsten bij Weer.
selo en Schoonlo anhydriet in grote hoeveelheden voor. Bij deze laatste
plaatsen vindt men op 150 meter diepte een gipsmassa met een waar
schijnlijk 10 meter dikke anhydriet laag vlak op het zout, dat een totale
oppervlakte van circa 310 hectare bij een dikte van 75 meter heeft.
Ook aan het Twente-Rijnkanaal heeft men in het concessiegebied van
de Kon. Ned. Zoutindustrm een vrij dikke anhydrietzone aangetroffen.
Deze zal vermoedelijk 11 tot 16 meter dik zijn op een diepte van 279
tot 286 meter. Een nader rnderzoek wordt ingeseld.
Gebaseerd op deze gegevens van
de Geologische Dienst heeft het
Centrale Instituut voor industrie
ontwikkeling de mogelijkheden van
exploitatie dezer anhydrietlagen en
een daarop aansluitende chemische
industrie onderzocht. Men zou gips
voor stucadoors en landbouw, zwa
velzuur en cement, ammoniak en
sulfaat en aanverwante producten
uit het te winnen anhydriet kunnen
fabriceren.
De kosten voor een mijn met een
productie van 2000 ton anhydriet per
dag en het bouwen van vier fabrie-
Nieuwe directeur
K.N.M.I.
Heeft hij geen verstand
van het weer?
De benoeming van ir. C. J. War
ners tot hoofddirecteur van het
Koninklijk Nederlands Meteorolo
gisch Instituut in De Bilt heeft grote
ontstemming verwekt onder het col
lege van curatoren, de directie en de
wetenschappelijke staf van deze in
stelling aldus meldt de „Volkskrant"
Ir. Warners, die prof. dr. ir. F. A.
Vening Meinesz een geleerde van
wereldvermaardheid opvolgt,
wordt als een „outsider op het ge
bied der meteorologie" beschouwd.
Men vreest, dat het KNMI onder deze
hoofddirectie een slecht figuur zal
slaan tegenover de internationale
wetenschappelijke wereld. Bovendien
zal een dergelijke leiding weinig
heilzaam zijn voor de verdere werk
zaamheden en de noodzakelijke ge
achte uitbreiding daarvan.
Ir Warners is in Indonesië eerst
directeur en sinds 1948 secretaris van
staat voor Verkeer en Waterstaat
geweest. Het contact, dat hij in Indo-
nisië met de daar gevestigde meteo
rologische dienst had, is zeer terloops
geweest. „Er "kan geen argument aan
ontleend worden, om ir. Warners nu
met deze functie van directeur van
het KNMI te belasten", meent men in
„De Bilt".
Geen der directeuren van de KNMI
is tevoren van de benoeming van ir.
Warners gekend, zodat die als een
weinig aangename verrassing" be
kend is geworden. Men heeft zich
reeds in een adres tot minister Wem-
mers gewend, terwijl prof. dr. W.
Bleeker van de afdeling veerdienst
en luchtvaart-meteorologie, Vrijdag
een onderhoud met de minister zal
hebben. Op geducumenteerde wijze
zou de onjuistheid van de benoeming
aangetoond worden.
Op het departement van Verkeer
en Waterstaat acht men het niet uit
gesloten, dat sommige medewerkers
van het KNMI in De Bilt zich gepas
seerd voelen. Inmiddels is reeds ge
publiceerd, dat de officiële installa
tie van ir. Warners als hoofddirec
teur Zaterdag zal plaats hebben.
NIEUWE PRIJZEN VAN
BACONVARKENS.
Naar het A.N.P. in doorgaans wel
ingelichte landbouwkrir.gen ver
neemt, zal de prijs van baconvarkens
geleidelijk verhoogd worden tot
f 2,38 per kilo geslacht gewicht. Deze
verhoging, die naar vernomen wordt,
door de minister van Landbouw is
goedgekeurd, is gebaseerd op de ho
gere productieprijs als gevolg van de
prijsstijgingen van het krachtvoer.
Vermoedelijk zal de geleidelijke
prijsverhoging in de loop van de «zo
mer het bedrag van 2,38 per kilo
bereiken. De baconprijzen zijn in de
laatste tijd reeds verhoogd van 2,06
voor derde kwaliteit met twee maal
vijf cent tot 2,16. Op deze prijzen
werd voor tweede kwaliteit twee
cent tot 2,18 en voor eerste kwali
teit zes cent tot 2,22 per kilogram
geslacht gewicht toeslag verleend.
Verwacht mag worden, dat één dezer
dagen een officiële mededeling over
de nieuwe baconprijzen door het
ministerie van Landbouw zal wor
den gedaan.
ken met bijgebouwen en installaties
worden op het ogenblik met het no
dige voorbehoud op ongeveer 100
millioen gulden geraamd. Dc kost
prijs van de fabrikaten zou 53 mil
lioen gulden per jaar bedragen tegen
een opbrengst van 64 millioen. Een
aanzienlijk rendement dus.
Aangezien een groot wereldtekort
aan zwavel en zwavelproducten be
staat en Nederland vrijwel alle soor
ten zwavelverbindirigen of grond
stoffen daarvoor moet importeren,
waarnaast de binnenlandse cement
productie van 600.000 ton slechts de
helft van de behoefte dekt, acht men
de toekomst ener chemische indus
trie, gebaseerd op anhydrietwinning
gunstig.
De 600.000 ton anhydriet, die per
jaar zouden moeten woruen gedol
ven, zouden voor 10 procent tot stu-
cadoorsgips, voor 10 percent voor
diverse doeleinden, voor 20 procent
tot plasterboard (gipsplaat), voor 30
percent tot zwavelzuur en cement
(respectief 160.000 ton geconcen
treerd zwavelzuur en 160.000 ton ce
ment) en voor 30 percent tot am
moniumsulfaat moeten worden ver
werkt.
PAS OP DE KOLORADOKEVER.
Op een groot aantal plaatsen in
ons land worden thans coloradoke
vers op het jonge aardappelgewas
waargenomen, zo deelt men ons van
de zijde van het ministerie van Land
bouw, Visserij en Voedselvoorziening
mede. Bij stijging van de tempera
tuur zal het aantal zeker nog in be
langrijke mate toenemen. Bovendien
kunnen bij warm weer bij Zuidelijke
tot Oostelijke winden vluchten kevers
uit het buitenland binnenvallen. Voor
bestrijding op grote schaal is het nog
te vroeg. Hiermede kan beter worden
gewacht tot de eerste larven er zijn.
Vele aardappeltelers in ons land zijn
reeds attent op het gevaar van de
coloradokever. Zij inspecteren regel
matig het aardappelgewas om de ke
vers op te vangen en te vernietigen
voor zij eieren leggen.
De Avro gaat
bezuinigen
Directie en programmaleiding van
dc AVRO, daartoe onder meer ge
dwongen door dc sterke stijging var
de vaste lasten en het reserveren van
gelden voor de mogelijke verzorging
van televisieprogramma's hebber,
over de gehele linie van het bcdrijl
gezocht naar mogelijkheden om be
zuinigingen toe te passen, die zo
werd ons medegedeeld voorname
lijk van interne aard zyn. Men heeft
deze bezuinigingen op velerlei ter
rein gevonden, zowel door besnoeiing
op uitgaven in exploitatie, als ratio
nalisering van wagenpark en derge
lijke, een voorlopig schrappen van
propaganda-acties als tournee-avon
den en bridgedrives en tevens door
het wijzigen van verbintenissen met
vele medewerkers. Verscheidene me
dewerkers waren tot nu toé in vaste
dienst van de AVRO. Verschillende
van deze verbintenissen zijn inmid
dels door de AVRO opgezegd. Het
ligt in de bedoeling geleidelijk ook
de vaste verbintenis met het dans-
orkest de Skymascrs te beëindigen
en over te gaan tot betaling per uit
zending.
De stand van
groenten en fruit
Hoewel de zonnige dagen de ont
wikkeling van de groentegewassen
gunstig hebben beïnvloed, blijft de
achterstand ten opzichte van „nor-
mj^e jaren" bij de meeste gewassen
bestaan. Bovendien heeft de slechte
structuur van de grond als gevolg
van de vele regens in de afgelopen
maanden een remmende invloed
op de groei der gewassen. De bloei
der verschillende fruitgewassen had
over het algemeen onder gunstige
weersomstandigheden plaats.
De stand van de groentegewassen
in de volle grond is gemiddeld ma
tig tot goed. Aardbeien staan er naar
verhouding het beste voor; er kan
van dit product dan ook een goede
oogst worden verwacht. Andijvie,
bloemkool en sla hebben van het
koude weer geleden, doch herstellen
zich thans in gunstige zin. Peen,
groene en rode kool vertonen een
vrij goede stand. De ontwikkeling
van vroege aardappelen verloopt
traag; vermoedelijk zal de oogst hier
van op een later tijdstip vallen dan
normaal.
Van de onder glas geteelde ge
wassen geven dc kaskomkommers
een goede oogst. Plat glaskomkom
mers vertonen een vrij goede stand;
voor een gunstige groei van dit ge
was is echter een periode van warm
weer zeer gewenst. Meloenen zijn
beter bestand tegen lage tempera
turen, zodat zij er gunstiger voor
staan dan de komkommers. Dc
vruchtzetting van onder verwarmd
glas geteelde tomaten stelt enigszins
teleur; bij de „koude" tomaten is de
ze aanmerkelijk beter. Gemiddeld is
de stand van dit gewas vrij goed tot
goed.
Hoewel over de vruchtzetting nog
geen definitieve mededelingen kun
nen worden gedaan, kan o.m. op
grond van de bloei worden verwacht,
dat ook 1951 vermoedelijk een goede
fruitoogst zal opleveren. Met uitzon
dering van peren hebben dc pit- en
steenvruchten rijk gebloeid. Vooral
priumen en kersen beloven een
overvloedige oogst, doch ook de ap
pelproductie zal waarschijnlijk be
duidend groter zijn dan die van het
vorige jaar. Peren daarentegen stel
len weer teleur en zullen hoogstens
een matige tot goede opbrengst ge
ven. Kruisbessen, rode en witte bes
sen en frambozen vertonen een goede
stand; zwarte bessen hebben echter
van nachtvorst geleden, zodat hier
van slechts een matige oogst wordt
verwacht. Van het onder glas geteel
de fruit staan druiven en perziken
er goed voor; van pruimen is het ge
was goed,
Een nieuw
bergingstoestel
Naai- het zich laat aanzien, zullen
eerlang opnieuw ernstige pogingen
worden gedaan naar de waardevolle
goud en andere ladingen uit gezon
ken schepen te bergen.
Vijftien Mei j.l. is n.1. de octrooi
aanvrage openbaar gemaakt op een
vinding van de heer N. Th. Kos te
Amsterdam, die het daar is de
uitvinder van overtuigd mogelijk
maakt inderdaad tot de lading van
de vergane en (in vele gevallen)
diep onder water en onder een diKke
zandlaag liggende schepen door te
dringen.
Het bergingstoestel, zoals dc heer
Kos dat heeft ontworpen, bestaat uit
een kegelvormige toren van gewa
pend beton ca. 330 meter hoog en met
een grondvlak van 25 meter doorsnee
In het midden van de bodem is een
werkamer uitgespaard, die een dia
meter heeft van 5 meter en een hoog
te van 2y, m. Van deze werkkamer
en daarvan door een sluisdeur afge
scheiden, loopt een brede schacht
,.«iar de top. Rohdom het bovenge
deelte van de werkkamer en om de
schacht liggen de ruimten waarin
electromotoren, zandzuig- en water-
spoelpompen, gereedschappen enz.
worden ondergebracht. Vandaar uit
lopen evenzo schachten omhoog voor
de liften, kabebls, licht en telefoon-
leidingen enz. Van die ruimte uit is
ook de werkkamer bereikbaar. Met
zulk een toestel is ook vroeger reeds
gewerkt.
Het bijzondere van de nieuws vin
ding komt op het volgende neer. Van
de binnenwand der werkkamer kun
nen vier concentrische „tclescopisch"
over elkaar schuivende cylinders
worden neergelaten, die net wegge--
perste water en zand, ook als men tot
op en in het schip is gevorderd, van
de werkruimte afgeschermd houden.
Waarom pogingen mislukten.
Vele pogingen zijn in de loop van
tientallen jaren gedaan de goudla
dingen vart de gezonken „Lutine" en
van andere vergane boten boven wa
ter te brengen. Dc heer Kos, die ja
renlang heeft gevaren en ook actief
heeft deelgenomen aan enige van de
genoemde pogingen bijna alle sche
pen waarvan het bergen der lading
de moeite zal zijn zegt ook zeer
nauwkeurig de ligging te kennen.
Zo is hij er b.v. zeker van, dat zijn
voor 1883 daterende kaart van de
situatie der plaatsen hem de bereke
ning van de juiste ligging van het
Lutine-achterschip heeft mogelijk ge
maakt. De mislukte bergingspogin
gen zijn z.i. niet slechts met een
technische daartoe onvoldoende ap
paratuur uitgevoerd, maar bovendien
op de verkeerde plaats: op het voor
schip. „In het achterschip" aldus dc
heer Kos „bevindt zich nog voor een
waarde van 13.000.000.— aan gou
den staven en zilveren staven".
Moeilijk te schatten is dc waarde
der ladingen die elders op geringe
of groter diepte onder de waterspie
gel wacht op het welslagen van een
der velen die door die waarde tot
daden worden geprikkeld.
Het is de bedoeling van de heer
Kos te komen tot een oprichting van
een N.V. die de bouw en de explota-
tie van een bergingstoestel volgens
zijn idee zal ter hand nemen.
