Accoord over het Schuman-plan
Ook Leiden gaat actief de
kankerbestrijding helpen
RONDOM RERUM NOVARUM
WOENSDAG 18 APRIL 1951
L)h LKIDSb COURAN 1
KERSTE BLAD PAGINA 2
Vanavond waarschijnlijk ondertekening
r\E MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN van Frankrijk, West-
Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg hebben Dinsdag
te Parijs volledige overeenstemming bereikt over het sluiten van een ver
drag ingevolge het plan-Schuman, dat voorziet in het onder een ge
meenschappelijk beheer brengen van de steenkool- en staalindustrieën
dezer zes landen. Aan het einde van de Dinsdag gehouden besprekingen
verklaarde de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, mr. D. U.
Stikker: „Wij hebben ons werk voltooid. Woensdag moeten wij nog
slechts enige komma's en punten in de overeengekomen tekst invoe
gen".
De ministers kwamen Woensdag
ochtend om elf uur weer bijeen. De
Luxemburgse minister van Buiten
landse Zaken Bech, deelde mede, dat
het verdrag Woensdagavond zal wor
den getekend.
Frankrijk en West-Duitslahd zullen
verklaringen uitwisselen, waarin is
vastgelegd dat de zinsneden in het
verdrag, die betrekking hebben op
het Saargebied, op geen enkele wijze
een permanente erkenning inhouden
van de huidige status van dit ge
bied, waarover in een vredesverdrag
met Duitsland moet worden beslist.
Bij de aanvang der Dinsdagochtend
door de ministers gehouden vergade
ring bestond onenigheid over de wij
ze waarop de zes deelnemende lan
den in de controlerende organen,
waarin het verdrag voorziet, verte
genwoordigd zouden zijn en over
de wijze van stemming in deze or
ganen. Een Franse woordvoerder
deelde nu mede, dat overeen is geko
men dat het hoge gezagsorgaan negen
leden zal tellen.
De Westduitse bondskanselier en
minister van Buitenlandse Zaken, dr.
Beginselverklaring
inzake Korea
De Amerikaanse regering zal bin
nenkort ten behoeve van het verbon
den commando in Korea een begin
selverklaring omtrent de bedoelin
gen in Korea uitgeven, zo verluidt
volgens Reuters correspondent te La
ke Success.
Oorspronkelijk zou het de bedoe
ling zijn geweest deze verklaring
ten behoeve van de veertien landen
uit te geven, die strijdkrachten in
Korea hebben. Dit plan was echter
uitgesteld, omdat de overblijvende
46 leden van de Verenigde Naties
zich mogelijk achteruitgezet zouden
voelen.
Men neemt aan, dat het belang
rijkste beginsel in de verklaring, de
vorming van een vrij en democra
tisch Korea zal beogen.
Chinezen voeren
tanks aan
Piloten van de luchtmacht der Ver
enigde Naties hebben grote aantal
len tanks waargenomen en aangeval
len langs de Noordkoreaansc wegen.
In de afgelopen 24 uur stelden zij er
acht buiten gevecht. Het merendeel
van de vijandelijke pantserstrijd
krachten beweegt zich ten Noorden
en ten Zuiden van de Noordelijke
hoofdstad Pjongjang.
Generaal Van Fleet handhaaft bij
de opmars een gesloten front, ten
einde de vijand niet in de gelegen
heid te stellen in een tegenaanval
door te breken.
De vijand blijft de tactiek der ver
schroeide aarde toepassen en be
nut de rookwolken, die laag bleven
hangen als camouflage voor de troe
penbewegingen.
„VAN GALEN'' LOST DE
„EVERTSEN" AF.
Vandaag wordt de torpedoboot jager
„Van Galen" onder bevel van kapi
tein-luitenant ter zee A. M. Valken
burg te Hongkong verwacht. Op
Zaterdag 21 April zal het schip zijn
taak als onderdeel van de zeestrijd
krachten der Verenigde Naties in het
Verre Oosten overnemen van de tor-
pedobootjager „Evertsen", welke bo
dem op 24 April de thuisreis naar
Nederland zal aanvaarden. Van 4 tot
7 Mei bevindt de „Evertsen" zich te
Colombo. Voorts ligt het in het voor
nemen Tanger te bezoeken. Op 2 Juni
wordt het schip te Den Helder ver
wacht.
POSTHUME ONDERSCHEIDING
VOOR LUITEN ANT-KOLON\L
DEN OUDEN.
De opperbevelhebber van het Zuid-
Koreaanse leger heeft aan luitenant
kolonel Den Ouden, de op 12 Febr.
j.l. bij Hoengsong gesneuvelde com
mandant van het Nederlandse batal
jon, posthuum dc „Distinguished mi
litary service medal second class"
toegekend.
In het bijgaande document wordt
gezegd: „Luitenant-kolonel Marinus
den Ouden van de Nederlandse gre
nadiers van het Nederlandse batal
jon der strijdkrachten van de Ver
enigde Naties in Korea heeft op 12
Februari 1951 in gevechten tegen de
vijand bij Hoengsong moed getoond.
Zijn moed, zijn hoedanigheden als be
velhebber en zijn onverschrokken
heid zijn eervol voor zijn persoon,
voor Nederland en de strijdkrachten
van de Verenigde Naties
AARTSBISSCHOP IN CHINA
GEARRESTEERD.
Volgens de officiële communisti
sche Chinese pers is op 1 April de
R.-K. aartsbisschop van Kaifeng
(provincie Hoenan), de Italiaan Gae-
tano Pollio gevangen genomen.
Drie Italiaanse missionarissen, die
onder de aartsbisschop werkten, zijn
eveneens gearresteerd. Zij worden er
van beschuldigd oproerlingen te heb
ben aangezet „om studenten van een
Katholieke middelbare missieschool
lan te vallen".
Adenauer, verklaarde Dinsdag na af
loop der bijeenkomst dat de enige
nog op te lossen vraagstukken en
kele punten van ondergeschikt be
lang zijn betreffende de voorgestelde
briefwisseling tussen de Franse en
Westduitse regeringen ten aanzien
van het Saargebied, terwijl ook nog
moet worden gesproken over de toe
komst van de Westduitse organisatie
voor de verkoop van steenkool.
Naar een Europese
landbouwpool?
Het Franse ministerie van Buiten
landse Zaken heeft voorstellen gepu
bliceerd tot samenvoeging van de
landbouwproductie van 16 Westeuro-
pese landen. Het ontwerp voor deze
landbouwpool is te beschouwen als
een tegenhanger van het bekende
plan-Schuman.
De Fransen stellen voor een begin
te maken met de uitvoering van liet
plan door de productie van tarwe,
zuivelproducten, suiker en wijn sa
men te voegen. Er zullen Europese
instituten moeten worden gecreëerd,
die wat haar structuur en werkzaam
heden betreft, overeenkomen met die
van het plan-Schuman.
In het ontwerp zyn drie hoofddoel-
lijnen gesteld, welke geleidelijk ver
wezenlijkt moeten worden, n.l. sa
menvoeging avn de productie, aan
passing van de productie aan de
behoeften en de instandhouding van
een stabiele markt, benevens het
treffen van voorbereidingen voor de
instelling van een gemeenschappelij
ke markt voor de genoemde pro
ducten.
De Vier te Parijs
Nieuw Westelijk voorstel
De Westelijke vertegenwoordigers
op de agenda-conferentie van de
„Kleine Vier" te Parijs hebben gis
teren op de 31ste zitting, een nieuw
voorstel ingediend, dat volgens de
Amerikaan Jessup „een uiterste po
ging was om aan de verlangens van
Gromyko tegemoet te komen".
De Rus toonde zich echter niet
voldaan en herhaalde zijn oude be
zwaren, dat de ontwapening en de
Duitse demilitarisatie op de achter
grond waren geschoven cn dat de
vredesverdragen met d< drie Balkan-
landen los- stonden van die met Ita
lië, Duitsland en Oostenrijk. Hij gaf
toe, dat het een vooruitgang bete
kende, dat Triëst op de agenda was
verschenen, maar hij wilde het niet
los van het Italiaanse vredesverdrag
bespreken. Voorts miste hij het At
lantisch Pact en de Amerikaanse
overzeese bases.
FRANSE REGERING KRIJGT
VERTROUWENSVOTUM.
De Franse regering heeft Dinsdag
avond met 311 tegen 240 stemmen
een vertrouwensvotum in de Natio
nale Vergadering gekregen
Met deze stemming heeft de Na
tionale Vergadering uitdrukking ge
geven aan haar vertrouwen in de
economische en financiële politiek
van de regering. De stemming kan
tot gevolg hebben, dat de algemene
verkiezingen in Juni in plaats van m
October gehouden zullen worden.
De motie, waarover gestemd werd,
had niet speciaal betrekking op een
vervroeging van de verkiezingen,
maar premier Queuille had meege
deeld, dat de regering het aannemen
van deze motie zou beschouwen als
een instemming met het plan om de
verkiezingen in Juni te houden, en
met de aanvullende belastingwet
ten bedrage van 52 milliard francs.
De smokkelarij
naar het Oosten
Bonn in gebreke?
Van officiële Amerikaanse zijde
werd er gisteren op gezinspeeld, dat
de regering van Bonn een deel draagt
van de verantwoordelijkheid voor de
Westduitse illegale handel met het
Sovjetrussische blok. „Werkelijk af
doende maatregelen om deze handel
geheel af te snijden zouden in Bonn
genomen moeten worden; tot dusver
zijn geen stappen in die richting ge
daan", zo werd gezegd.
Wij hebben er meer dan genoeg
van, zei een Amerikaanse autoriteit,
wij zullen in Berlijn nu eens flink
optreden.
West Berlijn is n.l. het belangrijk
ste middelpunt van de handel in stra
tegische materialen, die in een tem
po van 1 milliard mark per jaar naar
het Oosten stromen.
Het Amerikaanse dreigement, dat
de Marshall-hulp onttrokken zou
worden aan firma's, die de geallieer
de decreten overtreden inzake stra
tegische materialen, zoals eerste kwa
liteit staal, kogellagers, optische in
strumenten e.d. heeft, enig effect ge
had.
Eigenaars van plezierjachten heb
ben in de West-Finse haven Pori
achtduizend ingezetenen gered, die
ten gevolge van zeer hevige over
stromingen, veroorzaakt door ge
smolten sneeuwmassa's en zware
voorjaarsregens, van de buitenwereld
waren afgesneden. De redders vin
gen per radio uitgezonden nood
seinen op. Zij wisten van koude ril
lende vrouwen en kinderen door de
ramen der bovenste verdiepingen
van voor de rest door het water om
geven woningen te redden.
Ook vele andere laag gelegen stre
ken tussen Pori en de in het midden
van Finland gelegen stad Tampere
zijn overstroomd, waardoor wegen
onbegaanbaar zijn geworden en ver-
Amerika beheerst
de zee
En geen Britse admiraal
De Britse regering heeft Dinsdag
de eis van de leider der conservatie
ve oppositie, Winston Churchill, dat
een Britse admiraal to* opperbevel
hebber der verenigde marine-strijd
krachten in de Atlantische Oceaan
zal worden benoemd, definitief ver
worpen.
In een officiële nota aan de voor
zitter van het Lagerhuis zegt de Brit
se regering, dat de belangen van En
geland ook dan volkomen beveiligd
zijn, wanneer een Amerikaanse ad
miraal met dit opperbevel wordt be
last. „De Amerikaanse marine be
schikt over veel grotere hulpbronnen
dan de Britse. Zonder haar mede
werking zou een nieuwe slag om de
beheersing van de Atlantische Oceaan
niet door Groot-Brittannië kunnen
werden eewonnen" verklaart zij.
President Carmona
van Portugal f
President Carmona van Portugal is
hedenmorgen om 11.46 uur plaatse
lijke tijd overleden.
Maarschalk Antonio Oscar de Fra-
goso Carmona, president van Portu
gal, werd in 1869 geboren uit een
oud adellijk Portugees geslacht. Hij
koos een militaire loopbaan en ten
tijde, van het uitroepen van de re
publiek in 1910 was hij kapitein. In
1923 voerde hij reeds als generaal
het bevel over het vierde leger in
Kevora. In datzelfde jaar werd hij
minister van oorlog in het kabinet
van dr. Machados.
Bij de val van deze regering nam
hij zijn oude bevel weer op zich en
vanuit Evora marcheerde hij in 1926
aan het hoofd van zijn troepen op,
toen het leger besloot een militaire
dictatuur te stichten.
In Juli 1926 werd Carmona eer-
ste-minister en minister van oorlog
en bij de eerste presidentsverkiezin
gen in 1928 werd hij met grote meer
derheid voor zeven jaar gekozen. In
1935, 1942 en 1949 werd hij gekozen
als president van Portugal.
Typerend voor zijn eenvoud was,
dat hij na zijn verkiezing tot presi
dent elke beloning weigerde en een
jaar lang nog leefde in de kazerne
op zijn wedde als generaal. Hij had
de reputatie eenvoudig, bescheiden
en vriendelijk .te zijn.
In afwijking van vroegere publi
caties moet thans worden bekend ge
maakt, aldus lezen we in „De Brom
fiets", dat de bromfietser in België
niet op de rijwielpaden wordt toe
gelaten. Laat hij dus zijn route met
zorg uitkiezen, zodanig, dat de auto-
nelwegen kunnen worden vermeden.
Aan de Kath. Universiteit te
Nijmegen is geslaagd voor het doc
toraal examen klassieke taal- en
letterkunde de weleerw. heer H.
van Duin, leraar aan het seminarie
„Hageveldte Heemstede.
Overleden is te Den Haag nota
ris P. J. F. M. Stael. De begrafenis
heeft in alle stilte te Oegstgeest
plaats gevonden.
Heerenveen zal van 4 tot 11 Juli
zijn vierhonderd-jarige bestaan vie
ren. Men neemt aan dat de plaats
is ontstaan, toen in 1551 een Fries
en twee Utrechtse „heren" daar be
gonnen het veen te ontginnen.
De architect A. A- Kok, te Am
sterdam, vooral bekend als restau
rateur van oude gebouwen, te op ze
ventigjarige leeftijd overleden.
Vlieland en Terschelling worden
weer bij Friesland ingedeeld. De
Eerste Kamer heeft het daartoe strek
kende wetsontwerp goedgekeurd en
daarmee is een door de bezetter des
tijds tot stand gekomen regeling ter
zijde gesteld.
Koningin Juliana heeft gister
ochtend ten paleize Soestdijk de heer
Agnar KI. Josson ontvangen ter
overhandiging van zijn geloofsbrie
ven als buitengewoon gezant en ge
volmachtigd ministej' van IJsland.
ROOFMOORD IN ECHTELD.
Op de Echteldse veehandelaar M.
van K is hedenochtend een roof
moord gepleegd. De aanvaller stal
ruim 8000,— van hèt slachtoffer.
Toen Van K. hedenmorgen in een
nabij zijn woning gelegen schuur
het 'vee wilde gaan voeren, alvorens
dit naar de markt zou worden ge
bracht ,werd hij op korte afstand
beschoten. Daardoor werd hij dode
lijk getroffen. In de woning bevon
den zich toen nog de 80-jarige va
der van K. en een nichtje, M. B.
genaamd. Deze laatste had wei kre
ten om hulp gehoord maar durfde
niet te gaan kijken. Kort na de aan
slag kwam G. van K- een broer van
het slacntoffer, met een vrachtauto
om het vee naar de markt in Den
Bosch te vervoeren. Hij vond toen
zijn broer dood op het erf liggen
Zijn portefeuille met ruim 8.000,
was hem ontstolen.
GRATIE VOOR G. C. VAN BREE.
Aan het lid van de Deutsche Ab-
wenrstelle G. C. van Bree, die betrok
ken is gev/ec-st bij het oprollen van
de twee illegale groepen ter Galestin
en Docter, -« bij K. B. gratie ver
leend. Pe doodstraf is nu veranderd
in levenslange gevangenisstraf.
MATROOS GAF ZICH UIT VOOR
LOODGIETER.
De 21-jarige matroos bij de binnen
vaart C- L. G. uit Rotterdam, is door
de Rotterdamse Rechtbank wegens
diefstal veroordeeld tot twaalf maan
den gevangenisstraf, met aftrek, waar
van vijf maanden voorwaardelijk. Op
18 December belde hij aan bij een
familie in ae Van Vollenhovenstraat
en gaf zich uit voor loodgieter, die
naar een lek kwam kijken. Hij maak
te zich toen meester van sieraden en
een gouden horloge. De 29-jaïige
koopman J. D. de J. werd wegens
heling in deze zaak veroordeeld tot
zestig gulden boete.
Brieven, bestemd voor naar Ne
derland terugkerende militairen aan
boord van de troepenschepen „Grote
Beer" en „Somersetshire", welke :n
een der tussenhavens zullen worden
uitgereikt, moeten respectievelijk op
20 en 24 April a.s. zijn gepost. Be
halve de gebruikelijke gegevens
dient het adres de naam te bevatten
van het troepenschip onder toevoe
ging „op thuisreis naar Nederland".
De naam van de vermoedelijke tus
senhaven mag niet worden vermeld.
Voor de Rotterdamse rechtbank
stonden hedenmorgen terecht de 30-
jarige veehouder G. A. K. en diens
broer de 28-jarige chauffeur J. K.,
beiden uit Kwfntsheul, die er van
beschuldigd werden in de nacht van
23 op 24 October 1950 zes koeien, toe- clementie.
WEERSVERWACHTING
(Geldig van Woensdagavond tot
Donderdagavond. Opgemaakt te
10 uur).
MEER BEWOLKING.
Half tot zwaar bewolkt en op
de meeste plaatsen droog weer.
Overwegend matige wind uit
Zuidelijke richtingen. Vannacht
plaatselijk lichte nachtvorst.
Morgen overdag iets hogere tem
peraturen dan vandaag.
19 April: Zon op 05.37, onder 19.43;
Maan op 16 43 en onder 04.39 uur.
behorende aan P. Molenaar, uit een
weide te Bieiswijk te hebben ont
vreemd.
Verdachten bekenden de koeien te
hebben weggehaald en met een vee
auto de dieren toen verder te heb
ben vervoerd en daarna in de handel
gebracht.
In zijn requisitoir merkte de offi
cier van justitie op, dat ze in de
buurt van Meppel, na andere veedief
stallen, zijn aangehouden.
Hij eiste tegen beiden een gevange
nisstraf van een jaar en drie maanden
Daarna stonden de broers nogmaals
terecht, omdat ze eveneens er van
verdacht weiden op 13 Februari 1951
een vijftal melkkoeien van J. Koster
uit een schuur te Waddinxveen te
hében ontvreemd.
Nadat de verdachten hadden be
kend, eiste de officier van justitie
tegen beiden een gevangenisstraf van
een jaar.
Verdachte's raadsman, mr. Verhoe
ven, schetste de levensomstandighe
den van verdachten en drong aan op
„Koningin Wilhelmina-fonds"
Reeds 700 grote en kleine plaatsen
in Nederland hebben een eigen afde
ling van de Vereniging „Koningin
Wilhelmina tonds" ter bestrijding
van de kanker. Maar Leiden had nog
steeds niets van zich laten horen. Er
zijn weliswaar 40 Leidenaars, die
zich op het hoofdbureau in Amster
dam als lid hebben aangemeld, maar
een eigen afdeling had de Sleutel
stad nog niet. En 40 leden is natuur
lijk voor zo'n stad veel te weinig!
Zouden er in Leiden niet veel meer
mensen te vinden zijn. die het belang
van kankerbestrijding inzien en
daarvoor iets over hebben? Wis en
zeker! Maar zij komen er niet toe,
omdat er geen Leidse afdeling is die
regelmatig tam-tam maakt en iedere
Oudere lezers zullen zich nog her
inneren. dat in 1918 aan Koningin
Wilhelmina een huldeblijk werd aan
geboden, dat door de vorstin voor de
helft werd beschikbaar gesteld voor
de kankerbestrijding. Het huldeb'ijk
van 1948, ter gelegenheid van het
gouden regeringsjubileum, bestemde
H. M. geheel voor dit doel. Het Ne
derlands Kanker-Instituut in Am
sterdam en het Radio Therapeutisch
Instituut te Rotterdam hielden zich in
beider klinieken reeds verschillende
jaren bezig met onderzoekingen op
het gebied van kankerbestrijding De
vorstelijke gift van 1948 was een
enorme steun, waardoor het werk kon
worden uitgebreid. Maar hierdoor
werd de noodzaak geschapen om re-
Leidenaar er aan herinnert, dat ook gelmatig ovei grote inkomsten te be.
op ziin onmisbare steun gerekend schikken. Om deze reden werd het
wordt. Fonds toen opgericht.
Welnu, ook Leiden heeft onlangs
z'jn afdeling gekregen! Het bestuur i Millioenen guldens nodig,
is als volgt samengesteld: Prof. Dr. j De behaa.de resu;taten stem.
men tot grote voldoening. Steeds ver-
der vordert de medische wetenschap
G. O. E. Lignac. voorzitter
Luca. Ie secretaris; mej mr. A. P.
Schilthuis, 2e secretares'e. H. C. Smit,
le penningmeester, en F. P. Scholtz,
2e penningmeester.
di6eidótaeaianden 'ui de 19de eeuui
In de 19de eeuw zien wij
het fabriekswezen tot ont
wikkeling komen. De me
chanisatie van de arbeid
doet tal van fabrieken in
ons land on titaan. De eer
ste stoommachine in de
textielnijverheid is in 1818
in Leiden in werking ge
steld. En evenals elders in
het land krijgt Leiden zijn
groot-ondernemingen. Het
systeem van thuiswerkers
od het terrein van spinnen
en weven verdwijnt hoe
langer hoe meer. In 1863
woi'dt door de Staatscom
missie er geen woord meer
over gerept. A:les gaat op
de duur naar de fabriek.
Van de 16 deken- en duf
fel fabrieken, die Leiden in
1853 bezat, hadden de bei
de voornaamste 140 en 136
arbeiders in dienst. Dat
juist na 1830 in Nederland
de eerste grote textielbe
drijven opkomen heeft o.a.
deze oorzaak. België had
zich toen van Nederland
afgescheiden, en daardoor
verloren Belgische in
dustrieën Ned.-Indië als
afzetgebied. Daarom ver
huizen ondernemers uit
België naar Nederland, zo
bijv. de spinnerij van de
Heyder en Co van Lier bij
Antwerpen naar Leiden.
Met de groei van het fa
briekswezen, zien wij ook
allerlei excessen in ae ar
beidsverhoudingen ont
staan. De loontrekkers
dikwijls van afkomst klei
ne zelfstandigen, maar d-oor
de nood in de fabriek te
recht gekomen worden
niet meer beschermd door
de gilden, de vroegere ver
enigingen. maar staan als
een'ingen aanvankelijk
machteloos tegenover deze
uitwassen.
Wij mopperen tegenwoov
dig wel eens. dat de kinde
ren zo lang naar school
moeten gaan voordat ze
aan de slag kunnen. Vroe
ger was het net andersom.
Voor velen kwam het nooit
tot schoolgaan omdat men
als kind reeds aan het werk
gezet werd. Daarmee werd
aan dc opvoeding van het
kind veel te kort gedaan.
In Engelénd werden vrou.'
wen en kleifie kinderen in
de steenkolenmijnen ge
bruikt voor- het voortdu
wen van kolenwagentjes
in de zeer nauwe en lage
gangen. Berichten uit die
lijd over de toestand in
Holland waren evenmin
roosk.eurig, Een Staats
commissie constateerde te
Leiden, dat 7 van de
ondervraagde arbeiders be
neden de 8 jaar voor het
eerst aan het werk gegaan
waren. Dikwijls werden in
Leiden kinderen.van 8 a 10
jaar op de fabrieken aan
genomen zonder dat er op
gelet werd. of ze gezond
waren en of ze onderwijs
hadden genoten, Zij moes
ten dan dikwijls. 14 a .15
uur de schafttijden niet
meegerekend per dag
in meestal bedompte lo
kalen doorbrengen. Het
waren ook ae Leidse toe
standen. die in 1'863 de
bekende romanschrijver J.
Cremev aanleiding gaven
tot een vurige redevoering,
die tegelijk werd gedrukt
onder de titel „Fabrieks
kinderen'". Wii horen hem
daarin vertellen over het
10-jarige Sandertje Zwarte
die geregeld 13 a 14 uur
soms 15 uur, in een wo: fa
briek moest lasschen":
's Zaterdags moest er zelfs
dikwijls ook des nachts
woi'den gewerkt. En e'ders
in Neder!r%' is het niet
"•ders. Zelfs kinderen van
6 en 5 jaar kon men aan
treffen.
De arbeid, welke de
vrouwen verrichtten, .was
ongeschoolde arbeid juist
als bij de kinderen. Zij
werken dus vooral in de
grootbedrijven: zo b.v. het
„opzetten" van stenen in
de steenbakkerijen (d. i.
drooggeworden stenen op
stapels zetten) en „wal
ken" (d. i. het kneden van
klei). Verder in de papier
industrie en in de beetwor-
telfabrieken. Natuurlijk
was een groot aantal in de
textie'nijverheid werkzaam
Een bedrijf dat een zeer
hoog percentage vrouwen
aan het werk had. was de
piipenfabriek te Gouda:
naast 500 mannen waren
hier 300 vrouwen werk
zaam als tremster.
Arbeidsduur.
Uit de lange arbeidsda
gen voor kinderen kunnen
wij afleiden, dat het voor
vo.wassen arbeiders, wal
betreft de arbeidsduur het
er allerminst aanlokkelijk
uitzag. Wij zouden voor-
oeeiaen uit heel Nederland
runnen halen, en evenzeer
uit het buitenland. Laten
wij ons vooral weer tot
Leiden beperken. Twaalf
tot veertien uur werken
op een dag, was niet on
gewoon. Eruer waren de
toestanden in Leiden. Er
is een mededeling uit het
jaar 1862, waarin melding
gemaakt wordt dat dik
wijls in de Leidse fabrie
ken 15. 16 of 17 uur ge
werkt wordt, en dat men
er 1 a 2 uur uitrust ertus
sen. Een tijdgenoot geeft
ons een gesprek weer met
een arbeider op een wol
spinnerij waar het grootste
deel van het jaar wordt ge
arbeid van des morgens 6
tot des avonds 11 uur met
één uur pauze- De man
klaagt erover, dat hij zo
vermoeid thuiskomt, dat hij
eerst een half uur moet
gaan liggen voordat hij in
staat is om te eten. Kinde
ren, die van 121 uur de
middagschool bezoeken,
hebben een uur meer vrij
en werken dus „slechts" 15
uur per dag: zii komen pas
tegen middernacht op bed
en moeten vóór half zes
opstaan. Daar komt nog
bij dat werken in de tex-
tiel-industrie pngezonder
was dan in andersoortige
bedrijven:
Paus Leo aan het
Voor ieder is het duide
lijk, dat dei-gelijke toestan
den de perken van het ge
oorloofde ver te buiten gin
gen, en dat Paus Leo XIII
zeer zeker het vólste recht
had hierover een veroorde.
lend vonnis te vel en. Wat
kunnen we beter doen dan
Paus Leo in zijn encycliek
Rerum Notarum zelf aan
het woord te laten.
„Wat e*r volwassen en
krachtige n.an kan ver
richten en tot stand bren-
een, dan kar men naar bil
lijkheid niet eisen van een
vi'ouw of van een kind. Ja
zelfs, wat kinderen betreft
moet me-i er krachtig voor
waken, dal de werkplaats
hen niet opneemt, voordat
de leeftijd hun lichaam,
geest en karakter voldoen
de krachten heeft gegeven.
Want een te vroegtijdige
insoannr-ip knakt de krach
ten, die als opkomend
groen in de jeugd tot ont
wikkeling moet komen. En
dientengevolge zal de ge
hele ontwikkeling van het
kind mislukken. Zo zijn
ook sommige soorten van
werk minder geschikt voor
de vrouwen, die van na
ture zijn aangelegd tot
huishoudelijke arbeid: deze
arbeid be vei igt ten zeerste
de waardigheid van het
vrouwelijk geslacht, en be
vordert van nature de op
voeding van de kinderen,
en het geluk van het ge
zin."
Aldus Leo's veroordeling
over excessen in de kinder
en vrouwenarbeid. Maar
ook wat betreft de arbeids
duur vallen harde woorden.
„Wat betreft de bescher
ming van de lichamelijke
en stoffel ijike belangen,
moet de staat allereerst de
ongelukkige arbeiders ont
rukken aan de wreedheid
van de hebzuchtige pa
troons. die mensen, als wa
ren zij zaken zonder maat
tot eigen winst misbruiken
Want dat er zóveel arbeid
geëist wordt, dat de geest
door overmatig werk af
stompt en he; 'ichaam te
vens bezwiikt door afmat
ting. dat kan noch de
rechtvaardigheid noch de
menselijkheid toestaan
Wat betreft de dagelijkse
arbeid dient er dus voor
gewaakt te worden, dat
hij niet meerdere uren
wordt voortgezet dan de
krachten toelaten"
Verder wijst de Paus er
op. d^t de arbeidsduur
korter moet zijn naarge
lang het werk zwaarder is:
dat men rekening moet
houden met het jaargetijde
Nu vinden wii al deze
uitspraken zo vanzelfspre
kend dat ze ons totaal
overbodig lijken. Maar in
die dagen werd er naar
een krachtige taal ver
langd. die het kwaad ook
a:s kwaad publiek zou
durven brandmerken. En
dat in deze misstanden in
de afgelopen zestig jaar
verandering is gekomen,
is mede te danken aan de
krachtige stem van de
Paus van Rome.
A. M. VULSMA. pr.
op het terrein van kankerbestrijding.
Maar om het werk op waarlijk groot
se wijze te kunnen voortzetten, is de
bouw van een nieuw, modern-uitge
rust kanker-instituut nodig. In prin
cipe is reeds tot de bouw hiervan be-
sloten, maar ettelijke millioenen zul
len nodig zijn om het plan te verwe
zenlijken.
We zullen geen poging wagen om
onze lezers het grote kwaad van
deze volkskwaal te schi'deren. De
uitwerking zou misschien verkeerd
zijn. Het kan immers niet de bedoe-
'ing zijn iedereen bang te maken
voor de kanker Maar wel moet ieder
een er van doordrongen zijn, dat aan
dit werk alle mogelijke steun ver
dient gegeven te worden.
Daarom willen wij volstaan met
een opwekking tot het bijwonen van
de propaganda-avond op Woensdag
25 April in een nog nader te noemen
zaal waar prof. dr G. O. E. Lignac
en prof. dr. W. F. Suermondt over
het kankervraagstuk zullen spreken.
Zij zullen verte*len hoe groot het ge
vaar is en wat de mogelijkheden
thans zijn om dit gevaar te keren.
Men kan zich melden als lid voor
minimaal 2.50 per jaar. of als con
tribuant voor 1.— per jaar. aan het
hoofdkantoor te Amsterdam, Singel
433, of bij het secretariaat voor Lei
den: Anna van Burenlaan 13, Oegst
geest.
Commissie van aanbeveling.
Ook in Leiden is er. een commissie
van aanbeveling gevormd, waarin
zitting hebben: jhr. mr. F. H. van
Kinschot, weth. S. Menken, notaris
A. H. Doyer, prof. dr. P. A. H. de
Boer. prof. dr. G. Sevenster, ds. A.
J. Sr.aayer, mr. S- C. H. Cosbergh
pastoor N. Lohuis O.F.M.. ds. J. Plomp
mevr. C. Verhey van WijkRoem,
dokter C. J. G van Alphen nrof. dr.
D. J. Steenhuis. ds. J. de Wit, mej.
ds. E. B. Poortman, majoor H. Hor
dijk, J. Roorda, dokter M. A. van
Dongen, dokter C. J. van Houwinge
Graftdijk, mr. F. J. J. Trapman, dr.
K. H- Boersema en prof. dr. C. C.
Krieger.
BRIDGECLUB „DE SLEUTELS".
Gisteren werd de eerste ronde ge
speeld van een serie afvalwedstrij-
den met handicap.
De uitslagen luidden:
Team mevr. Braams won van v. d.
Star met 4-8 +8 m.
Het team de heer Braams deed het
minder goed en verloor van Uphof
met -f4 8 m.p.
Team Koch nam in de eerste ron
de een veilige voorsprong van '5 m.p.
doch won ten slotte met -f'5 8.
Team Beijer bleef de meerdere van
den Dekker met -f 33 8, Team Bos
boom won van Warnecke met -f20
—8.
De teams Slieker en Kreft werden
letterlijk onder de voet gelopen met
55 -h8 en 13 -f8 door de teams
van Wingen en Tielkemeijer.
