Chili, het land van uitersten,
waar thans de prins vertoeft
Twee kijkjes bij de Leidse Spoorwerken
Qetehiedenió daat de eeuwen heen
mm
VeeC aniótteden ChilhaCpetex êxacht wetuaaxt
DU BEKENDE LEIMHUiRS
Stationschef Van Ettekoven
wacht niet op laatkomers
ZATERDAG 14 APRIL 1951
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGTNA 1
CHILI, HET LAND van uitersten, in
Zuid-Amerika, in het Westen be
grensd door de Grote Oceaan en in
het Oosten een natuurlijke grens
vindend in het machtige Andes-ge-
bergte, betekent voor de doorsnede
Nederlander niet meer, dan een
merkwaardig gevormd land. waar de
salpeter vandaan komt.
De grillige vorm het land, nog
geen 200 km, breed, heeft een opper
vlakte 24 maal zo groot als Nederland
is de meeste Nederlanders als een
bijzonderheid uit de schoolaardrijks-
kunde bijgebleven Het verleden van
Chili is romantisch, al hebben sommi
gen, aangemoedigd door romanschrij
vers, daar wel een te luidruchtig idee
van. De salpeter, heeft als kunstmest
voor ons boerenland je natuurlijk een
bijzondere betekenis. Maar naast deze
vrij oppervlakkige bekendheid heeft
dit land in de huidige wereld een zo
danige plaats veroverd, dat Z.K.H.
Prins Bernhard op zijn zakenreis door
Z.-Amerika, ook een week voor dit
land reserveerde. Dit was voor ons
aanleiding, pogingen in het werk te
stellen, iets meer over deze Z.-Ame-
rikaanse staat te weten te komen. De
lectuur over Chili is hier in Neder
land schaars en verouderd. Tenslotte
belandden weo p de Chileense Lega
tie te Den Haag en daar werd ons
door een hoffelijke gezantschapsse
cretaris een zodanig beeld van Chili
geschilderd, dat wij dit merkwaardi
ge, lintvormige land in de toekomst
met andere ogen zullen bekijken.
In een tweetal artikelen, hopen
wij u een beeld te kunnen geven
van de Zuid-Amerikaanse staat
Chili. Deze staat, die naast een
kleurrijke historie een tijdperk
van grote bloei beleeft en vele
mogelijkheden biedt voor de toe
komst. is door het bezoek, dat
onze „koninklijke ambassadeur"
Z.K.H. Prins Bernhard er mo
menteel brengt, in de belangstel
ling van het publiek komen
staan. Dit eerste artikel is ge
wijd aan de historie en de hui
dige bestuursvorm van Chili. In
een volgend artikel hopen wij u
een beeld te geven van het Chili
van 1951.
voornamelijk uit Peru. Deze Indianen
hebben zich met de Spnajaarden ver
mengd en het ras, dat hieruit ont
staan is, vertegenwoordigt momen
teel het grootste gedeelte van de
Chileense bevolking.
Onder Spaans gezag is het in Chili
in feite nooit rustig geweest. De
Araucaniërs bleven hun rechten op
eisen en de strijd, die, nu eens ta
nend en dan weer fel-oplaaiend,
eeuwenlang geduurd heeft, is een
weinig verheffende bladzijde uit de
geschiedenis van de Europese koloni
satie. In deze periode werd het land
verwaarloosd en lagen de natuurlij
ke bronnen van Chili braak.
Napoleon, die hier in Europa in
het begin der vorige eeuw, vele lan
den van aanzien deed veranderen
bracht ook zij het zijdelings in
Chili een grote om wen t pl in q teweeg.
In 1536 w'erd Chili door de Span
jaard Almagro ontdekt, waarna het
in 1541 vanuit Peru de Noordei
buurstaat door een Spaanse expe
ditie onder commando van Valdivia
werd veroverd. Deze expeditie wera
geen succes. Enorme tegenstand werd
ondervonden van de toenmalige be
woners, de Indianenstam der Arauca
niërs. Deze Indianenstam, die het tot
een vrij hoge cultuur had weten te
brengen en die over een tamelijk ge
ordende bestuursvorm beschikte,
duldde geen vreemdelingen in zijn
gebied. Daartoe had hij reeds strijd
gevoerd met de cultureel zeer hoog-,
staande Indianenstam der Inca's, wel-
ke door hen uit het Chileense gebied
i verdreven is.
De tegenstand, 'die de Araucaniërs
de Spanjaarden boden was zo hevig,
dat een treffen tussen de verove
raars en deze stam fn het voordeel
der Arcaucaniërs werd beslist. De
Spanjaarden moesten wijken, maar
keerden later terug en vestigden de
nederzetting Santiago,
i Een der eerste daden van de
Spaanse veldheer Valdivia was he,
J bouwen van een kerkje, op de plaats
waar in later jaren de nu nog be-
staande machtige kathedraal v. San-
tiago verrees. In deze kathedraal
i wordt nog steeds een klein beeldje
j van de H. Maagd bewaard, dat Val-
j divia op zijn veldtocht door Chili
I meegevoerd heeft en door hem in het
kerkje geplaatst werd.
STRIJD OM VRIJHEID.
Nadat de Spanjaarden zich geves
tigd hadden, brak er voor Chili een
tijd van onrust aan. De Araucaniërs
wilden zich niet onderwerpen en wei
gerden iedere vorm van samenwer
king te verlenen. Ten einde het lan
toch productief te kunnen makt
waren de kolonisten genoodzaakt a.
beidskrachten uit andere streken aai
te trekken. De arbeidskrachten - voo
het merendeel Indianen kwamen
Toen deze Europese revolutionnair i
in 1810 Spanje binnentrok en de ko-
ning van Spanje gevangen nam. J
meende een groep in Chili, dat de
tijd rijp was, om zich te ontlasten
van het Spaanse juk. De grote vrij- I
heidsoorlog ontbrandde, welke 7 ja- j
ren duurde, en in 1817 Chilis onaf- i
hankelijkheid bracht.
De grote man van deze krijg was
O'Higgins, die nog heden ten dage
als Chili's vrijheidsheld geëerd wordt.
Hij nam na het beëindigen van de
strijd, het bestuur in handen en re
geerde het land tot aan zijn dood in
1823.
DE WEG NAAR DEMOCRATIE.
Zoals ieder volk, dat na eeuwen
bestuurd te zijn, de macht zelf in
handen neemt, stond Chili voor vele
moeilijkheden. Politeke partijen en
partijtjes schoten als paddenstoelen
uit de grond en ieder die een kans
kreeg, of meende die te zien, deed
een greep naar de macht. De periode
van vorming en zoeken naar de juis
te verhoudingen heeft in Chili tot in
1891 geduurd. Bij de revolutie, die
in dat jaar plaats vond werd de
toenmalige dictatorische president
Balmeca verdreven en kreeg Chili
een democratisoh-liberaal bestuur. De
omwenteling op sociaal gebied in
het Europa van na 1918 deed ook in
deze staat zijn invloed gelden cn
momenteel heeft Chili een sociaal
democratisch bestuur.
Het typische van zijn huidige re
geringsvorm is, dat de volksvertegen
woordiging in Chili samengesteld
wordt volgens een koppeling van het
Engelse en het Nederlandse kiesstel
sel. Men heeft (evenals in Nederland)
twee Kamers van vertegenwoordi
gers, doch in tegenstelling met ons
land waar de Eerste Kamer door
de Prov. Staten gekozen wordt
worden beide direct door het volk
gekozen. Het ene orgaan, „de Se
naat", is samengesteld uit zóne-ver-
tegenwoordigers (Engels systeem) en
wordt voor de tijdsduur van 8 jaar
benoemd, de tweede kamer, genaamd
„Kamer der Volksvertegenwoordi
ging", bestaat uit leden, die persoon
lijk door de kiezers gekozen worden
voor de tijdsduur van 4 jaar (Ned.
systeem). Als aardige bijzonderheid
werd ons verteld, dat in het huidige
Chilieense parlement ook enige In
dianen-afgevaardigden zitting heb
ben. De huidige president is H.
H. Cenor Gabriël Gonzalez-Videla.
BUITENLANDSE POLITIEK.
Behalve de interne moeilijkheden
tijdens de vorige eeuw, heeft Chili
ook te kampen gehad met buiten
landse verwikkelingen.
De oorzaak van een dezer moeilijk
heden was de ontdekking van de sal-
petergebieden in het uiterste Noorden
van Chili. Vóór de ontdekking van
Foto links: Het Christusbeeld, ge
goten uit het staal van de kanonnen,
gebruikt tijdens het Chileens-Argen-
tijns geschil.
Foto boven: Een Chileens ruiter.
Ook in deze eeuw van techniek is het
paard een onmisbaar middel van ver
voer in het bergachtige terrein van
het land. (Foto's: Rijksmuseum voor
Volkenkunde, Leiden).
salpeter en haar mogelijkheden, had
deze landstreek als dorre woestijn
voor geen der aangrenzende landen
enige aantrekkelijkheid. Toen echter
enige Chileense ondernemers de
grote mogelijkheden van dit gebied
ontdekten en ei machtige exploita
ties vestigden, eiste Bolivia deze
landstreek voor zich op. Peru steun
de Bolivia en het gevolg was de Pa-
cific-oorlog, welke duurde van 1879
tot 1883 en waaruit Chili als over
winnaar te voorschijn trad.
Een ander buitenlands geschil met
Argentinië, had een vredesverdrag
tengevolge dat bezegeld werd met
een machtig Christusbeeld, gegoten
uit het staal van kanonnen en ge
plaatst in het Andesgobergte op de
grens van Chili en Argentinië. Het
opschrift luidt (vertaald):
„Eerder zullen deze bergen tot
stof vergaan, dan dat de bevol
king van Chili en Argentinië de
vrede zullen verbreken, die zij
aan de voet van dit beeld van
Christus, de Bevrijder, hebben
gezworen te handhaven".
WA
i
AT ER OOK GEBEURT, DE DIENST MOET GEWOON DOORGAAN
vertelt ons de heer G. v. Ettekoven, stationschef te Leiden, met wie wij
spraken over de moeilijkheden op het station tijdens de uitvoering van het
Leidse spoorwegplan. ..Het gaat nu weer prima" vervolgt onze gastheer,
„beter dan verleden jaar, toen de perrons verlegd moesten worden. De
volgende grote moeilijkheid komt in de loop van het volgend jaar, wanneer
de treinen ineens van laag op hoog spoor moeten gaan rijden. Dat begint
met de lijn AmsterdamRotterdam, terwijl de richting Utrecht nog een
tijdje laag blijft. Dat zal veel last geven met het overstappen van reizigers
en overladen van bagage en goederen. Maar daar moeten we doorheen.
Trouwens, de reizigers nemen de moeilijkheden nogal sportief op. Zij weten,
dat de grote veranderingen enorme vei'beteringen zullen zijn".
„Wat vindt U de belangrijkste verbetering?", is onze vraag. „Op de eerste
plaats, dat de afstand tussen straat en perron aanmerkelijk kleiner wordt.
Men zal niet meer zo behoeven te hollen om bij de trein te komen. Boven
dien komt er een in- en uitgang voor de richting Oegstgeest, hetgeen van
groot gemak is voor reizigers, die de Gele Tram of een der N.Z.H.V.M.-lijnen
willen nemen."
Alls we zo gemoedelijk zitten te babbelen, komt er een vreemde vraag in
ens op. ^Vindt U het niet spijkerhard om het vertreksein voor een trein te
feven, wanneer U ziet, dat er nog reizigers komen aanhollen?" „Natuur-
ijk, dat is vervelend, zowel voor de reizigers als voor mij. Maar ik moet
me precies aan de tijd houden- Neem bijv. de trein naar Rotterdam. Bij
Schiedam kruist deze de lijn naar Hoek van Holland. Wanneer de trein uit
Leiden nu een minuut te laat komt, loopt het allemaal fout. Dan moeten
de treinen op elkaar wachten, wat nog meer vertraging geeft. Ons bedrijf
is nu eenmaal gebonden aan de klok. De mensen moesten dit begrijpen en
mij er niet boos op aanzien, wanneer de trein vlak voor hun neus vertrekt".
De heer van Ettekoven spreekt dan nog over de spoorwegovergang bij
het station, die tegenv/oordig veel minder oponthoud geeft, omdat de trein
uit Den Haag thans reeds bij de Pesthuislaan stopt, zodat de bomen pas
fesloten worden, wanneer het vertreksein op komst is. Dit scheelt zeker
rie minuten! Hij vertelt ons ook van de nieuwe dienstregeling, die na be
ëindiging van de werkzaamheden wordt ingevoerd: ieder kwartier een trein
'n beide richtingen! „Een ondergrondse verbinding van Amsterdam met
Schiphol en onder Den Haag? Ik geloof er niets van, zeker niet in deze
economisch zo zware tijd."
De stationschef bevestigt, dat het nieuwe stationsgebouw geen wachtka-
ners krijgt. Men behoeft bijna niet meer te wachten. Op de perrons komen
chter kleine wachtgelegenheden (zoals op het C. S. in Amsterdam) waar
•nen een kop koffie kan drinken. „We wachten maar rustig af wat het wor-
en zal", besluit de heer van Ettekoven, die twee jaar geleden naar Leider
:wam (zijn 19e standplaats!) en die denk,: hier te zullen blijven. „Wde ir
Leiden gezet wordt, blijft er. Men vertrekt hier siechts met pensioen!".
Zoals bekend hebben de Ned.
Spoorwegen besloten slechts één tun
nelcomplex te maken voor de Haar-
lemerweg, de Haarlemmervaart en de
Maredijk. Dit brengt met zich mee,
dat de Haarlemmervaart over een
lengte van 300 meter omgelegd moet
worden, achter de houtzaagmolen
van Mulder om. Enige maanden ge
leden werd reeds begonnen met de
uitgraving. Over een lengte van 140
meter is dit thans gereed. Op de foto,
die uit de nok van de molen genomen
werd (links) ziet men duidelijk de
nieuwe aftakking, die de toekomstige
loop van de vaart aangeeft.
De foto rechts laat een deel zien
van de toekomstige tunnel aan de
Rijnsburgerweg. De bekisting is ge
reed en thans is men bezig het beton
te storten. Dit is slechts een derde
deel van deze tunnel. Het tweede
stuk zal verrijzen op het terrein
waar vroeger „Zomerzorg" stond en
het derde stuk tenslotte, dat beide
andere delen zal verbinden, komt op
de plaats waar thans nog de treinen
rijden. (Foto's: „De Leidse Crt.".)
