PONTSCHOOL
Kippenfokkerijen ingeschakeld
bij griep-bestrijding
Opoe werd 101
Dr. NIEUWZWAAG
II
STEENSCHUUR 3
PORTIER
ADJUNCT-COMMIES
Wasserij SPRONK
MAANDAG 8 JANUARI 1951
»K LE1DSE COURANT
EERSTE BLAD - PAGINA 4
DE PRINSESJES BIJ HET FEEST
IN „DE WERKPLAATS'.
De Werkplaats, de door ir. Kees Boe-
ke te Bilthoven gestichte Kinderge
meenschap, vierde Zaterdag feest ter
gelegenheid van haar 25-jarig be
staan en de opening van de nieuwe
gebouwen. Twee leerlingen van de
school, de Prinsessen Irene en Mar
griet, namen aan het feest deel.
Boven: Temidden van haar school
vriendinnen gezeten luistert Prinses
Irene aandachtig naar de toespraak
van ir. Kees Boeke.
Beneden: Prinses Margriet, die in
het meisjeskoor meegezongen heeft,
verlaat het podium. Rechts de. heer
ir. Kees Boeke.
Het kweken van
anti-stoffen
Terwijl de Zweedse griep zich op
maakt om een grootscheepse aanval
te doen op Europa, is men in de
wetenschappelijke laboratoria druk
doende het nodige vaccin te berei
den om de ziekte minstens bij
bepaalde groepen van personen
geen kans te geven.
Men is meestal geneigd het ern
stige karakter van influenza of
griep in bagatelliseren. De ver
schrikkelijke griepepidemie van de
jaren 1918/19 zij dan echter tot
waarschuwing: ongeveer twintig
millioen mensen verloren hierdoor
het leven. Bovendien zit er nog
een economische kant aan vast. De
telkenjare terugkerende griep ont
trekt in meer of mindere mate per
jaar steeds weer een aanzienlijk
percentage van de arbeidende be
volking aan haar werk.
Philips Technisch Tijdschrift ver
telt een en ander over de bereidings
methode van het vaccin tegen griep,
die thans door PhilipsRoxane te
Weesp, een belangrijke zijtak van de
Philipsindustrie, wordt vervaardigd.
Bij ziekte x-eageert het lichaam op
de zich snel vermenigvuldigende ziek
teverwekkers door het produceren
van anti-stoffen en de genezing van
de patiënt hangt af van het feit of
het lichaam in staat is voldoende
hiervan te produceren. Summier kan
men dus het verloop van de ziekte
als een soort wedloop beschouwer).
Door nu van te voren te zox-gen, dat
zich grote doses anti-stoffen in het
lichaam bevinden, kan men een ziek
te voorkomen.
Vaccin of scrum.
Er is een groot verschil tussen se
rum en vaccin. Wanneer het lichaam
met een serum wordt ingespoten,
komt daarin een anti-stof, die vol
doende is om de ziekteverwekker,
die een bacterie of virus kan zijn, on
schadelijk te maken. Het grote be
zwaar van het gebruik van sera is,
dat vaak grote hoeveelheden, enke
le tientallen kub. cm. soms, nodig
zijn. Men kan echter ook het lichaam
aanzetten tot het bereiden van anti
stoffen, zonder het ziek te maken.
Vaccin nu is een zeer hoog gecon-
centreerdd praeparaat van „gedode"
zieke-ver wekkers. Deze kunnen zich
dus niet meer vermenigvuldigen,
maar wel hebben ze nog het vermo
gen de productie van specifieke anti
stoffen te veroorzaken. Hebben de
sera een werkingsduur van hoog
stens zes weken, de immuniteit, ver
kregen door vaccinatie, kan vele
maanden of zelfs jaren behouden blij
ven.
,Ei van Columbus",
Een eerste taak was het virus, dat
de influenza veroorzaakte, te isole
ren en het te leren kennen. In 1933
slaagde men in Engeland er in een
influenza-virus te verkrijgen. Later
bleek echter, dat de griep veroor
zaakt wordt door verschillende
„stammen" van virussen. In een aan
tal laboratoria beschikt men op het
ogenblik over praeparaten van die
geïsoleerde virusstammerf en hieruit
kan men door kweken de benodigde
hoeveelheden virus aanmaken.
Het kweken van deze virussen
leverde aanvankelijk grote moei
lijkheden op. Voor bacteriën was
dit vrij eenvoudig. Bouillon of
bloed b.v. verschaften een goede
voedingsbodem. Een virus kan zich
echter slechts op levende weefsels
vermenigvuldigen. Men moest zich
daarbij in het begin bedienen van
proefdieren, waarbij het steriel
houden een grote, zo niet schier
onverkomelijke moeilijkheid was.
Een werkelijk ei van Columbus
was het idee om bebroede kippen
eieren te gebruiken. Men beschikte
dan over een levend weefsel, dat
gemakkelijk en doorlopend te ver
krijgen was en bovendien door een
kalkschaal volkomen gesteriliseerd
bleef.
Laboratoriumwerk.
Voor een grote fabricage moet na
tuurlijk met enorme aantallen eie
ren gewerkt worden. Men gebruikt
in de laboratoria dan ook broedma
chines met een capaciteit van b.v.
16.000 eieren. Na drie dagen voor-
broeden worden alle exemplaren stuk
voor stuk „geschouwd". In een ver
duisterde kamer worden de eieren in
een sterke lichtbundel van een kwik
lamp gehouden. In de ultra-violette
stralen kan de laborante dan het in
wendig organisme van het ei bekij
ken en tevens de eventueel niet-be-
vruchte eieren opsporen. Na tien da
gen geschiedt dit opnienw. Op de
schaal worden de nodige aanwijzin
gen gegeven voor het „enten" en
„oogsten". Voor het inbrengen van
het virus wordt een gaatje geboord,
doch hierbij mag geen bloedvat wor
den geraakt. Met een kruisje wordt
op de schaal de plaats aangewezen,
die het meest geschikt voor de in
spuiting is. Het virus wordt ingespo
ten in de zak met allantois-vloeistof,
die het mebryo in het ei omgeeft. De
ze allantois-zak neemt tijdens de ont
wikkeling alle afval van het em
bryo op.
Het kweken is in 2 dagen 'ge
beurd, de ideale temperatuur hier
bij bedraagt 36.5 graden C. Vier en
twintig uur in een koelkast zijn daar
na voldoende om 't embryo te doen
afsterven. Vervolgens wordt de al
lantois-vloeistof in een fles gezogen,
die de kweekjinhoud van ruim drie
honderd eieren kan opnemen en een
rotor-apparaat een z.g. supercen
trifuge. slaat tenslotte het virus uit
deze vloeistof op de wand neer. De
dan verkregen zeer geconcentreerde
aanslag wordt in een koelcel be
waard, totdat de nood aan de man
komt.
De laatste fase in het fabricagepro
ces is het bepalen van de werkzaam
heid van het verkregen praeparaat,
het „ijken" en het verdunnen tot de
gewenste sterkte. Bij het ijken wordt
gebruik gemaakt van proefdieren,
meestal zijn dat muizén.
In geval van nood.
Dan rest nog één moeilijkheid. Bij
influenza is immèrs niet sprake van
één enkele ziekteverwekker, maar
van verschillende virusstammen. Het
is onmogelijk te weten, welke virus-
stam een toekomstige epidemie zal
veroorzaken. Men zou dus moeten in
enten met een vaccin, dat verschei
dene stammen bevat, een pelyvalent
vaccin. Ongewenste nevenréacties,
die kunnen optreden bij een behan
deling van een dergelijk vaccin, ma
ken dit echter geen ideale oplossing.
In zulk een geval zou ook een grote
re dosis per persoon vereist zijn,
waardoor wegens de beperkte voor
raad, veel minder mensen behandeld
zouden kunnen worden.
De World Health Organisation
heeft derhalve een dienst in het le
ven geroepen, die bij een naderen
de epidemie zo snel mogelijk poogt
vast te stellen, welk virus het on
heil aanricht. In de landen, waar
de epidemie dan verwacht kan
worden, gaat men dan in allerijl de
productie aanpakken van een mo
novalent vaccin, een vaccin dus,
dat slechts alleen het vereiste vi
rus bevat.
Er is in ons land een regeling ge
troffen, dat in geval van nood de
grote broedmachines van de kip
penfokkerijen in heel Nederland
in de fabricage kunnen worden in
geschakeld. De entploegen, die dan
op de fokkerijen gaan werken, en
de oogstploegen worden dan tijde
lijk uitgebreid en zodoende kan de
capaciteit, wanneer het nodig is, tot
een veelvoud van het normale wor
den opgevoerd.
Het blijft echter uitgesloten, dat
in een korte spanne tijcis voldoen
de kan worden aanmaakt om de
gehele bevolking in te erjten. Er
zijn namelijk één a twee eieren
nodig om een hoeveelheid virus te
verkrijgen, die voldoende is voor
één persoon.
Het spreekt natuurlijk vanzelf,
dat zij, die het meest aan besmet
ting blootstaan ofwel het minst
bij het werk gemist kunpen wor
den, mensen $ls artsen, verpleeg
sters, spoorwegbeambten enz., het
eerst voor een een vaccinatie in
aanmerking komen.
Opoe Mary Rogers in Bristol werd
5 dagen geleden 101 jaar. Zij kwam
op dit ondermaanse in de oudejaars
nacht van 1850, maar om de een of
andere reden (misschien ook door
een of andere fout) werd zij in het
geboorteregister ingeschreven op 1
Januari 1851.
Opoe zelf echter heeft het er steeds
bij gehouden, dat zij op 31 Decem
ber verjaai'de en pist op 1 Januari.
Nu echter ging men haar officieel
huldigen. Opoe, zei het huldigings
comité, op 1 Januari wordt u hon
derd jaar en nu willen wij
Maar opoe stak haar hand op.
Wacht eens even, zei ze, ik ver
jaar niet op 1 Januari, maar op 31
December.
In het geboorteregister staat, dat
u op 1 Januari 1951 jarig bent, merk-
te de voorzitter op.
Goed dan, zei opoe, ik wil niet
eigenwijs zijn. Maar als ik dus in 1951
verjaai*, dan word ik geen honderd,
maar 101 jaar. Ik ben in 1950 gebo
ren en "1951 min 1850 is nog altijd
101.
Ja maar opoe, zei de voorzitter,
dat klopt toch niet. U bent niet in
1850 maar in 1851 geboren.
Ja, ze zei, kijk nou eens hier:
wie zal het nou het beste weten;
mijn moeder of u? Ik werd gebbren
op oudejaar 1850 en als ik mijn ver
jaardag vier in 1951 dan word ik 101
jaar en geen 100. En als jullie nQU
blijven zaniken, dan doe ik niet mee
Honderd 'en een of helemaal niets,
't Is al erg genoeg, dgt ik door jullie
schuld vorig jaar mijn eeuwfeest niet
heb kunnen vieren.
Als u nu eens goed rekent, opoe,
zeide voorzitter Maar opoe maak
te een ongeduldige beweging met
haar hand. Ik reken niet meer, zei
ze, ik heb al gerekend. Al die moder
ne sommetjes kunnen me gestolen
worden. Ik heb het op z'p ouderwets
geleerd en 1850 plus 101 is 1951, dus
er valt niets meer te kletsen.
De voox*zitter van het comité' keek
de secretaris aan en de secretaris
keek de voorzitter aan en toen ke
ken ze allebei naar de penningmees
ter en tenslotte werden er drie ogen
geknipt.
Opoe heeft gelijk, zei de voor-
zitter, ze wordt honderd en een. En
dat gaan we vieren.
En zo kwam het, dat tijdens de re
ceptie van opoe Rogers een lid van
het comité aap de deur stoncf en el
ke gast even apart' narp. Zeg, zei
hij, denk er om: opoe wordt 101
jaar.
Ja maar.zeiden de gasten.
Ssst, zei de man, 101 en daar
mee uit.
En iedereen die opoe een hapd gaf,
complimenteerde haar met haar 101e
verjaardag. Dank u, zei de jarige,
dank uvindt u het ook niet
vreemd, dat je zo ineens kunt ont
dekken, dat je pog een jaar ouder
bent, dat je denkt?
Ja, zèiden de gasten, inderdaad
opoe. En met een enigszins soezelig
hoofd gingen ze weer naar huis.
Een oud-marketentster
vertelt over haar beroep
Het beroep van marketentster be
staat niet meer en toch, als je die
oude dame in Leeuwarden, die nu
haar negentigste verjaardag heeft
gevierd, over dat oude, x*omantische
beroep hoort verhalen, komt een ge
voel van teleurstelling in je op, dat
de marketentsters aan het uitsterven
zijn. We spraken met mevrouw de
weduwe Johanna Maria Kreulen,
„moeder- „Kreiilen", wonende aan
het Cambuurterspad in Leeuwarden
en al kan ze dan lezen noch schrij
ven, haar geheugen is prima in or
de. Negentien jaar lang heeft ze
haar militaire loopbaan, die in 1904
een einde nam, vervuld. Ze was in
gedeeld bij het negende regiment in
fanterie le bataljon, 2e compagnie.
Op onze vraag hoe ze er toe
kwam marketentster te worden,
antwoordde ze niet zonder trots,
dat ook haar moeder dit beroep
uitoefende en dat haar Vader bij
de militaire kapel was en haar
SCHIP OP HET STRAND.In
November 1928 liep de „Hoydal", een
Noorse houtboot tijdens een storm,
bij de Koog op Texel op het strand.
Nadat de lading was gelost heeft men
getracht, zoveel mogelijk van het
schip te slopen, doch het getij
dwarsboomde deze plannen, en toen
heeft men de zaak maar laten rus
ten. Geheel verweerd en begroeid
met duizenden schelpdiertjes ligt nog
steeds het wrak op de plaa'ts waar
het 22 jagr geleden strandde. De fan
tastische vorm, die het in de loop
der jaren kreeg, weerspiegelt zich in
het bassin, dat rondom het wrak is
ontstaan.
broers als beroepsmilitairen het
vaderland dienden. Was het
wonder dat in haar aderen ook
militair bloed vloeide?
Het was opvallend hoe kaasrecht
haar houding en hoe vitaal heel haar
persoon nog is. Nee, die 90 jaar zou
je haar nog niet geven, En dol als ze
is op militaire marsen! En daarom
speelde op verzoek van de familie de
KRO dan ook een militair marsje
harer ere.
Het gezin Reijnders zo is haar
meisjesnaam woonde destijds te
Nijmegen; het regiment van vader
werd verplaatst naar Leeuwarden
en zo kwam vader Reijnders lopen
de en de verdere familie met de
beurtschipper in Friesland Daar in
de Friese hoofdstad stapte zij met de
korporaal-wasbaas Kreulen in 't hu
welijksbootje, nu 'n 70 jaar geleden
lijksbootje, nu een 70 jaar geieden
en enkele jaren later, om px*ecies te
zijn in 1885, trad zij in dienst als
marketentster, waarmee ze per man
veertien cent per week verdiende.
Maar daarvoor moest heel wat gé-
presteerd worden.
„Och meneer, dat sokkenstoppen,
gaten als vuisten!"
En gingen de soldaten op manoeu
vre, dan tippelde onze marketentster
mee, at mee uit de keuken en kreeg
50 cent tractement per dag.
Voor vijf cent per glaasje trac-
teerde zij gedurende de rust de jon
gens op een glaasje.
„Nee mijnheer, dat lopen viel heus
niet mee; soms had ik het bloed in
de pantoffels staan.
„Pantoffels?" vroegen we ver
baasd.
„Ja zekex*, want op schoenen kon
ik het niet volhouden."
Bij gelegenheden als de verjaar
dag van de koningin mocht zij de
jóngens op chocolademelk tracteren.
En natuurlijk heeft ze ook vele
défilé's meegemaakt met de troe
pen, zowel voor koningin Emma als
koningin Wilhelmina. Wat waren de
jongens toen mooi gekleed. En even
ziet ze als in verre herinnering weer
die mooie kleurige blauwe unifox*-
men met rode kraag en schouder
passementen.
Ja toen de wasserijen hun bedrijf
gingen uitoefenen, vertelt ze ten
slotte, kwam aan mijn werk een ein
de; met mijn man bleef ik nog in
de kazerne wonen, totdat de man
schappen naar Assen werden over
geplaatst.
Ou Driekoningen werden
\\*i: verblijd met de ge
boorte van een dochtertje,
die bij het H- Doopsel de
r.amen ontving van
wij noemen haar
BEPPIE
C. P. RUIJGROK
L M. RUIJGROK—
OVERDEVEST
JANTJE
KEESJE
Wassenaar. 6 Jan. 1951.
v d. Duin v. d. Maasdam
straat no. 66. 296
De- artsen uit Leiden en
omgeving zeggen hierbij
dank voor de ontvangen
-:<jkwensen bij de wis
seling des jaars en bieden
wederkerig hun beste wen
sen voor 1951 aan. 297
Diep geti*offen door de vele
'blijken van hartelijk mede.
leven bij de herdenking van
mijn jubileum, betuig ik al
len mijn hartelijke dank.
J. J. PERSANT SNOEP
Leiderdorp, 8 Jan. 1951. 872
Heden overleed, in vrede, nog onverwacht, mijn
geliefde Vrouw, onze lieve zorgzame Moeder
MARGJE CRAMER
geb. VAN RIJN
in de ouderdom van 73 jaar.
B. CRAMER.
M. H. CRAMER.
P. CRAMER.
Leiden, 4 januari 1951.
Hogewoerd 148.
Geen bezoek.
De begrafenis heeft heden in alle stilte plaatsgehad
ARTS.
Wegen ziekte
geen praktijk.
Voor waarnemingtel. 22222
2 Net meisje biedt zich
m voor dag en nacht. Bi*
can J. Meeuwisse, van
Heemst*1 astraat 12. Sas-
senheim. 295
*2? R. K Meisje voor di
rect gevraagd bii. M. A.
Gordijn. Dorpsstraat 189,
Hazerswoude (D.). 287
2 Te koop: 4 damesfau
teuiltjes ijzersterk 35. 4
reukenstoelen 17.50.
pracht verenbed met dub
bele tijk 30.—. 6 oud-
Hoilandse stoelen met
leren Zittingen 35 twee
theemeubels 17.50 per
stuk 2 stel flinke overgor
dijnen 12.50 per stel. F.
v. d. Pluym, Janvossens-
sleeg 51. 890
DEZE MAAND BEGINNEN
NIEUWE CURSUSSEN
STFNO TYPEN
BOEKHOUDEN
TALEN
MIDDENSTAND
ALG. ONTWIKKELING
TeL 31219
Vraagt vrijbl. Studie-advies
Bii de N.V. Meelfabriek De
Sieutels v/h de Koster en
Co. Oosterkerkstraat. Lei
den. kan geplaatst worden
een
bereid nacht- en Zondags
dienst te verrichten.
Reflectanten gelieven zich
uitsluitend schriftelijk tot
bovengenoemde ondeme-
nxing te wenden. 293
GEVRAAGD FLINKE
Halfwas
Bakkersbediende
in- of extern.
Fa. HOLLEN
Veursestraatweg 10,
Leidschendam - Tel. 479.
A S. DINSDAG
PRIJSJASSEN
bii JOOP TURK om vlees-
prijzen te Oude-Wetering.
Pen kantore van de rent
meester van het Hoogheem
raadschap van Rijnland te
Leiden is te vervullen de
betrekking van
(MANN.)
op een aanvangssalaris
van 160.per maand met
een maximum van 300.—
per maand plus 2x5%,
4.50 loonbijslag per
maand en eventueel kin
dertoeslag Aanstelling bo
ven bet minimum is niet
uitgesloten. Aan dijkgraaf
exx hoogheemraden van
Rijnland gerichte, op ze
gel gestelde sollicitaties
binnen 10 dagen na het
verschijnen van dit blad
te zenden aan de rent
meester van Rijnland.
Breestraat 59. te Leiden.
2 Land- en Tuinbouwart.:
golfplaten. kuikengaas.
prikkeldraad, harmonica
gaas. bascules, gewichten,
was-, spekkuipen, melk-
gereedsch., kachels. for
nuizen. enz.: galvanisei*en
vertinnen, herstellen. Ja
renlange bekendheid A-
J. Hartwiik Nieuwe Bees
tenmarkt 79. t.o. Markt-
kantoor. tel. 2662724013.
2 Naaimachine defect?
Reparatie bii U aan huis,
geen vervoer, niet wach
ten. geringe kosten en on
der garantie. J. B. H.
Schoots, Rijnsburger weg
29b. Tel. 26664. Leiden
2 Heren knutselaars, nog
enige dagen kunt u profi
teren van onze bekende
speciale aanbieding, restan
ten latten en latjes per
bosje, zolang de voorraad
strekt. Nu gekochtgeld
verdiend. „De Houthal",
Hogewoerd 99. 891.
Waar heeft!
Uw familiewas meer slijtage, bij U thuis of bij
Wasserij SPRONK?
In een moderne wasserij met
wetenschappelijke voorlich
ting zoals Wasserij SPRONK
heeft, zal de slijtage door het
wassen geringer zijn dan de
slijtage door het gebruiken.
En als U de was thuis doet,
verricht U veel arbeid waarvoor U buitenge
woon slecht betaald wordt.
Laat ons Uw was doen!
GEBRS. VASEN WITTE SINGEL 14
Gevraagd een hulp in
Je huishouding voor de
morgenui-en. Mej. Timmer
man. Kort Galgewater 4.
DIT IS LEIDEN'
door L. C; J. ROOZEN
Prijs gebrocheerd f3.75. Gebonden f5.00
„DE HEILIGE PASTOOR
VAN ARS"
Een boeiende levensschets van Henri Ghéon
Uit het Frans vertaald door Tanulo
Prijs gebrocheerd f2.25
Franco per post f2.40
UITGAVE N.V. DE LEIDSCHE COURANT
PAPENGRACHT, LEIDEN
2 Voor de huishouding
een meisje gevraagd voor
haive dagen. G. Kaaij, Ho
gewoerd 99. 894
2 Jonge nette werkster
gevraagd voor Maan- en
Donderdagmorgen. Aan
melden na 6 uur. Mevrouw
Elshof, Haarlemmerstraat
139a. 893
2 Werkster gevraagd 2
x per week bii voorkeur
Zat. en Woensdagmorgen
Narcisstraat 15. Voorscho
ten. 299
2 Nette R.K. leerjongen
gevraagd, v. g. g. v. Kan-
toordrukinrichting „Mo
dern". Oude Vest 181, van
goede get. voorz. 309
2 Net R.K. Meisje gevr.
voor dag of d. en n.. van
g. g. v. Aanmelden Mevr.
Pompe—VAN NUNEN,
Breestraat 117. Leiden.
2 Ter overname gevr.
een in goede staat zijnde
koffergramofoon. Billijke
prijs. Brieven onder no.
90Ö bur. van dit blad.
2 Bijles Ned. Taal. Nog
enkele leerlingen kunnen
geplaatst worden 5e leer
jaar. Bill. cond. Br. onder
no. 898 bureaü van dit
blad-
5* Boeken te koop ge
vraagd. Jan de Rooii. boek
verkoper, Papengracht 3.
Leiden. Tel 22989. 271
Koppermaandag!
Vandaag le Maandag na
Driekoningen, dus Kopper
maandag, aanvang van de
Vastenavond.
Tijd van jolijt in huiselijke
kring en een enkele maal
daarbuiten.
Dan natuurlijk naar een der
leuke avonden van E.C., die
schenken U de juiste vasten
avondsfeer.
-k Dansavonden
Hazerswoude D. Zondag 8 u.
Leiden, Zondag 8 uur
">Ar 2« Voorjaarsclub
Zondag 5.45 u. Langebrug 6a
Nog een enkele plaats vrij
Goed dansen léért U,
dal garandeert II
2 Gelden beschikbaar
voor eerste Hypotheek.
Rente vanaf 3 bi Fin-,
Bel.- en Ass. Krt. ..Otto"
Beukenlaan 9 Sassenheim
Tel. 7488 en 7868. Na kan
toor tijd 7329 en 7828. 9363 1
LANGEBRUG 6» LEID'
TELEFOON 26954
