Een houten kerkje van de
Remonstranten gekocht
KOLEN
'll&ijacvit
In Indonesië
Ootje 5jewt
2)e Man
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1950
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA 4
UtaAmondiA 'LCHtdimaïteti
MA DE REFORMATIE VORMDE WARMOND LANGE TIJD GEEN
eigen en zelfstandige statie; de katholieken, die er vrij talrijk woon
den, behoorden kerkelijk tot de statie Sassenheim, waartoe ook de men
sen van Lisse en Voorhout behoorden. En daar de historie van deze
plaatsen al in de krant werd beschreven, kunnen we voor de geschiedenis
van Warmond verwijzen naar de over deze plaatsen verschenen opstel
len. Maar al behoorden de Warmonclse katholieken dan ook kerkelijk
tot Sassenheim, daarom wil dat nog niet zeggen, dat zij allen regelmatig
naar de Sassenheimse schuilkerk gingen. Immers de heer van Warmond
bleef trouw aan het oude geloof en hij zette zijn huiskapel wijd open
voor de katholieke Warmonders. Maar aan die gunstige toestand kwam
in 1764 een einde, daar de vrouwe van Warmond niet meer in het huis
te Warmond woonde en de kapel er niet langer gebruikt werd.
Toen moesten zij naar hun eigenlij
ke kerk, die van Sassenheim, die
echter op zulk een toeloop niet be
rekend was en te klein werd. Met
goedvinden van de Staten werd dit
kerkje vergroot. Maar de katholie
ken van Warmond waren alles be
halve te spreken over het feit, dat zij
nu, om hun godsdienstplichten te
kunnen vervullen, zulk een betrek
kelijk lange afstand moesten maken.
Zo kwam in Warmond het plan op,
er zelf een kerkje te stichten.
De toenmalige heer van Warmond
werd over dit plan gepolst zonder
dat de pastoor, Adrianus Henricus
Heydendaal er over was ingelicht.
Deze was natuurlijk slecht te spreken
over het geval en poogde een af
scheiding van de Warmonders zo
lang mogelijk tegen te houden. In de
jaren 1793 en volgende vroeg pastoor
Heydendaal ontslag aan aartspries
ter ten Hulscher met het verzoek,
zijn neef Adrianus Zacharias Joseph
Heydendaal,, die toen pastoor was op
het platteland van Goes, hem te doen
opvolgen.
Van de gelegenheid gebruik
gemaakt
In 1795 kreeg hij het gevraagde
ontslag en inderdaad volgde de neef
cp in de statie Sassenheimzon
der Warmond! Want de Warmonders
hadden van de gelegenheid gebruik
gemaakt om het houten kerkje van
de remonstranten in hun dorp te ko
pen voor 700 gulden. En ofschoon de
nieuwe pastoor Heydendaal zijn
uiterste best deed, de Warmonders
bij zijn statie te houden, het mocht
hem niet gelukken; het jaar daarop
kreeg Warmond van aartspriester
ten Hulscher een eigen pastoor in de
persoon van Jacobus Groen. Het
kerkje van de remonstranten over
genomen, werd op 24 December 1796
ingezegend.
Weigering van twee kanten
Na de afscheiding van Sassénheim,
meende de pastoor van die statie
rc-cht te hebben op een geldelijke bij
drage van de Warmonders ter be-
-strijding van de kosten, destijds ge
maakt om de kerk van Sassem te
vergroten, ten bate van de in War
mond wonende katholieken. Maar
de Warmonders weigerden dit stel
selmatig en eisten op hun beurt een
deel van de armengoederen op, wat
hen werd geweigerd. Met als gevolg,
dat tot 1862 de goederen van de ar
men van Sassenheim, Voorhout en
Warmond gezamenlijk beheerd wer
den door een commissie, waarin van
elke gemeente drie personen zitting
hadden, met de pastoor van Sassen
heim als voorzitter.
De nieuwe statie Warmond telde in
1807, 387 katholieken. Eigenlijk wa
ren het er nog 98 meer, maar 5 ge
zinnen kerkten te Sassenheim en de
overige, over elf gezinnen verdeeld,
gingen naar Oud-Ade of Rijpwete-
ring. Het houten Warmondse kerkje
v/as maar zeer klein; in 1846 kwam er
een torentje met een luiklok op te
staan.
De marmeren communiebank
Er werden twee beelden van de
H. Maagd en van St. Mathias, de
kerkpatroon in geplaatst; verder een
eikehouten preekstoel door 'n beeld
houwer uit Utrecht gemaakt en een
marmeren communiebank in barok
stijl, afkomstig van de St. Walbur-
guskerk te Antwerpen. Het missie-
verslag van aartspriester ten Hul
scher, van 1807, zegt over het kerkje,
dat het „fraay opgetimmerd" was,
maar bezwaard met een schuld van
15000 gulden. Blijkbaar had men dus
heel wat aan het oude remonstran
tenkerkje verbouwd, waarvan de
koopsom immers maar 700 gulden
was geweest. Groot was de statie
niet maar 275 communicanten
en dus was een schuldenlast van
15000 gulden voor die tijd voor een
vrij kleine gemeente, vrij zwaar.
De eerste eigen pastoor, Jacobus
Groen, werd te Wormerveer geboren
in 1758. Sinds 1788 was hij geruime
tijd kapelaan te Amsterdam in het
Eegijnhof. Hij overleed te Warmond
op 17 October 1825 en werd opge
volgd door Gerardus Hoes, een Rot
terdammer van geboorte (12 Febr.
1791). Hij maakte zijn studies te
Warmond, waar de president hem
prees om zijn talenten en zijn ijver;
in 1815 werd hij priester gewijd, en
daarna was hij kapelaan te Noord-
wijk gedurende enige maanden en
vervolgens tot 1820 te Middelburg.
Toen werd hij benoemd tot pastoor
van Heinkenszand, waar hy door zijn
uitstekend beheer de fondsen voor
de armen wist te behartigen. In 1825
pastoor te Warmond geworden, vond
hij daar een vrij grote schuld op de
kerk drukken. Deze wist hij te del
gen en bovendien kon hij nog vele
dingen kopen ter opluistering van
het kerkje en de eredienst.
Toch was zijn statie maar 375 com
municanten groot, volgens het ver
slag dat aartspriester Gerving in
1842 uitbracht over de Hollandse
Missie. Pastoor was ziekelijk en
kreeg daarom vaak hulp van de pro
fessoren van het groot seminarie. Op
Gezicht op de ruïne van de oude kerk te Warmond, met de toren en op de
achtergrond de kapel en het torentje van het seminarie.
BEURS KLEURLOOS.
De Vrijdag kwam als een kleur
loze afsluiting van een vrij eento
nige week. Het koersniveau is blijk
baar min of meer gestabiliseerd en
zoals ter beurze verwacht werd,
kwamen er gisteren geen belang
rijke verbeteringen..
Snoek met vals
gebit
Bill Colcough werd allesbehal
ve vriendelijk door zijn vrouw
ontvangen, toen hij dezer dagen
thuis kwam van een hengelpar-
tijtje. Zijn gebit bleek hij name
lijk kwijt te zijn. En of Bill nu
al beweerde, dat hij het niet hel
pen kon, dat het gebit zó maar
uit zijn mond was gevallen en
in het water terecht was geko
men, vrouwlief bleef er bij, dat
hij wat voorzichtiger met derge
lijke kostbare zaken had moe
ten omspringen. En dus was er
een breuk in het huwelijk van
Bill Colcough, een breuk, die
misschien onherstelbaar ge
weest zou zijn, als enkele dagen
later dat gebit niet terechtgeko
men was. Bill haalde namelijk
een snoek op van formidabele
afmetingen, hij kwam er trots
mee thuis. Zijn vrouw maakte
het beest pan-klaar en.... uit
de ingewanden van de vis kwam
het verloren gebit.
voor alle doeleinden
CREYGHTON
Hooigr.46 Tel.20114
Blazoen van de Rederijkerskamer Het Rode Madeliefken" te Warmond
tussen lansen met de wapens van W assenaar, Vlackenaer, Warmond en
Holland (Anno 1620).
zijn beurt bewees hij het seminarie
een dienst, door in de tijd, dat van
regeringswege het klein seminarie
gesloten was, zijn pastorie open te
zetten voor de geheime lessen van
professor Coppens, die aan toekom
stige theologanten wijsbegeerte do
ceerde in de pastorie. De jongelui
■woonden dan zolang in bij de bur
gers van Warmond. De zielzorg over
de theologanten werd de Warmond-
se pastoor in 1843 ontnomen; voor
taan mochten de studenten van het
seminarie in de eigen kapel hun
Paasplichten vervullen en had de
president alle rechten, die een pas
toor toekomt ten opzichte van zijn
parochianen.
Omdat de pastoor een zwakke en
ziekelijke man was, kreeg Warmond
een kapelaan; de eerste was Augus-
tinus Hubertus de Poorter, sinds
1842.
De pastoor zorgde er voor, dat de
statie een eigen katholiek kerkhof
kreeg, dat op 27 Juli 1829 werd in
gezegend. Op 26 Mei 1844 kwam pas
toer Hoes te overlijden.
THEO G. DOFFERHOFF,
Kortenbachstr. 25,
Noord wijkerhout,
viert 27 Augustus zijn 2e Indische
verjaardag te Surabaja.
AVIFAUNA, UNIEK IN DE WERELD
Prima Restaurant
AVIFAUNA
Feeërieke avondverlichting
een oase in Nederland
STROPER DOODGESCHOTEN.
In de bossen aan de Belgische
grens onder' de gemeente Hoge en
Lage Nierde is gistermorgen zekere
B., uit het naburige Ravels in Bel
gië, die daar vermoedelijk aan het
stropen was, door een ambtenaar van
de Nederlandse rijkspolitie neerge
schoten. Hij is aan de gevolgen over
leden.
Aetherklanken
ZONDAG.
HILVERSUM 1, 402 M.
8.00 VARA, 10.00 VPRO, 10 30 IKOR,
12.00 AVRO, 17.00 VPRO, 17.30 VA
RA, 20.00—24.00 AVRO.
8.00 Nieuws- en weerberichten;
8.15 Postduivenberichten; 8.20 Gra-
mofoonmuziek; 8.30 Voor de tuin;
8.40 Voor militairen; 9.10 Postdui
venberichten; 9.15 Verzoekprogram
ma; 9.45 „Geestelijk leven", causerie
10.00 Voor de kinderen; 10.20 Da
meskoor; 10.30 Doopsgezinde kerk
dienst; 12.00 Theater-orkest; 12.30
voor de jeugd. 12.40 Mannenkoren;
13.00 Nieuws- en Weerberichten;
13.15 Musetteorkest en soliste; 13.50
„Even afrekenen, heren". 14.00 Gra-
mofoonmuziek; 14.05 Boekenhalf
uur; 14.30 Gramofoonmuziek; 14.40
Residentie-orkest en solist. In de
pauze: filmpraatje; 16.30 Sportpraat-
je; 17.00 Gedeeltelijke Uitzending
van een kerkdienst. 17.30 Gramo
foonmuziek; 17.40 Voordracht; 18.00
Sport; 18.15 Nieuws en Sportuitsla
gen; 18.30 Cabaret; 19.00 Discussie;
19.30 Philharmonisch Orkest; 20.00
Nieuws; 20.05 Actualiteiten. 20.15
„Martha", opera. 21.50 „Helderzien
de aan het Diner", hoorspel. 22.45
Twee piano's; 23.00 Nieuws; 23.15
24.00 Gramofoonmuziek.
HILVERSUM 2, 298 M.
8.00 NCRV; 9.30 KRO; 17.00 IKOR;
18.30 NCRV; 19.45—24.00 KRO.
8.00 Nieuws- 'en Weersberichten;
8.15 Gramofoonmuziek; 8.30 Mor
genwijding; 9.15 Gramofoonmuziek;
9.30 Nieuws en Waterstanden; 9.45
Gramofoonmuziek; 9.55 Hoogmis;
11.30 Gramofoonmuziek; 11.40 Or
kestconcert; 21,15 Apologie; 12.35
Gramofoonmuziek; 12.40 Lunchcon
cert; 12.55 Reportage; 13.00 Nieuws,
Weerberichten en Kath: Nieuws;
13.20 Lunchconcert; 13.35 „Uit het
Boek der Boeken". 13.50 Kameror
kest en solist; 14.35 „Katholiek
Overleg". 15.00 Cello en piano. 16.00
Gramofoonmuziek; 16.10 „Katholiek
Thuisfront overal." 16.15 Reportage.
16.30 Lof. 17.00 Prot.Kerkdienst.
18.30 Voor de strijdkrachten; 19.00
Vocaal kwartet; 19.15 „Viermaal Ik",
causerie; 19.30 Nieuws, Sportuitsla
gen en Weerberichten; 19.45 Actua
liteiten; 19.52 Boekbespreking; 20.05
Gramofoonmuziek. 20.12 Gevarieerd
programma. 22.45 Avondgebed en
Liturgische kalender; 23.00 Nieuws;
23.15 Sportpraatje; 23.2224.00 Gra
mofoonmuziek.
MAANDAG.
HILVERSUM 1. 402 M.
7.00—24.00 AVRO.
7.00 Nieuws. 7.15 Gramofoonmu
ziek; 8.00 Nieuws en "Weerberichten.
8.15 Gramofoonmuziek; 8.55 Voor
de vrouw; 9.00 Gramofoonmuziek;
9.30 Waterstanden; 9.35 Gramofoon
muziek; 10.00 Morgenwijding; 10.15
Amusementsmuziek; 10.50 Gramo
foonmuziek; 11.00 „Op de Uitkijk".
11.15 Orgelconcert; 11.45 Gramo
foonmuziek; 12.30 Mededelingen;
12.33 „In 't Spionnetje". 12.38 Pia
nospel; 13.00 Nieuws; 13.15 Metro-
pole-orkest; 13.50 Gramofoonmuziek;
14.00 „Wat gaat er om in de we
reld?", causerie. 14.20 „De Jonker
boer', zangspel. 15.25 Orgelconcert.
15.45 Causerie over diepvriesbedrij-
ven; 16.00 Gramofoonmuziek; 16.30
„Musicalender"; 17.30 Voor de pad
vinders. 17.45 Gramofoonmuziek;
18.00 Nieuws; 18.15 Gramofoonmu
ziek; 18.30 Filmprogramma; 19.00
Orkestconcert; 19.40 Gramofoonmu
ziek; 19.55 Nieuws; 20.00 Deens Om
roeporkest, koor en soliste. In de
pauze: „Het Wereldcongres voor Die
renbescherming". 21.15 „De Sterkste
Liefde", hoorspel; 22.35 Gramofoon
muziek; 23.00 Nieuws; 23.1524.00
Gramofoonmuziek^
HILVERSUM 2.
7.00—24.00 NCRV.
M.
7.00 Nieuws; 7.15 Ochtendgym
nastiek; 7.30 Gramofoonmuziek; 7.45
Een woord voor de dag; 8.00 Nieuws
en Weerberichten; 8.15 Gewijde mu
ziek; 8.45 Marinierskapel; 9.15 Voor
de zieken; 9.30 Gramofoonmuziek;
10.30 Morgendienst; 11.00 Gramo
foonmuziek; 11.20 Voordracht; 11.40
Tenor en Piano; 12.10 Gramofoon
muziek; 12.30 Mededelingen; 12.33
Orgelconcert; 13.00 Nieuws; 13.15
Mandolinemuziek; 13.45 Gramofoon
muziek; 14.00 Voor de Jeugd; 14.30
Concertgebouworkest; 15.00 Sextet.
15.30 Viool en piano; 16.15 Bijbelle
zing; 16.45 Vocaal Ensemble; 17.00
Voor de kinderen; 17.15 Populaire
muziek; 17.45 Regeringsuitzending;
18.00 Orgelconcert; 18.30 Voor de
strijdkrachten; 19.00 Nieuws; 19.15
Pianoduo; 19.35 Gramofoonmuziek;
19.40 Radokrant; 20.00 Nieuws; 20.05
Gramofoonmuziek; 20.45 „De Raad
van Europa te Straatsburg". 21.05
Groninger Orkestvereniging en so
liste; 21.35 „Appèl van de Duitse
Kerk". 21.45 Utrechts Stedelijk Or
kest, koor en solisten; 22.45 Avond
overdenking; 23.00 Nieuws; 23.15
24.00 Gramofoonmuziek.
Is Uw Radio defect?
BEL 24244
De Radio-Technische Dienst
I.E.M.C.O. N.V., Nieuwe Rijn 32
repareert vlug, betrouwbaar en vak
kundig
EN DE WENSHANDSCHOENEN
50. Bedankt voor het wakker ma
ken. Doordat Dikke l?aan zo opge
wonden aan het schreeuwen en schel
den was en tevens nog druk met ar
men en benen in het ?ond maaide,
zag hij te laat, dat Ootje Teur in de
gang lag.
Nu, hij zat nog steeds bij te komen
van de «hoofdpijn en wilde juist op
staan, toen iets groots en zwarts over
hem heensuisde, tegen zijn been
schopte en met een doffe plof op de
grond terecht kwam.
Ootje Teur werd door de schrik
en de verbazing plotseling geheel en
al wakker, terwijl Dikke Daan juist
in slaap viel van de klap, die zijn
kin kreeg op te vangen, toen die met
de grond in aanraking kwam
„Bedankt voor het wakker maken.
Dikke Daan!" riep Ootje Teur, die
meteen opstond en wegholde. „En
blijf nog maar een poosje Slapen, dat
is goed voor je. En dan heb ik meteen
weer vrij spel om de handschoenen
te heroveren!
IN HET GRIJS
Door A. HRUSCHKA.
(Nadruk verboden).
43)
Rita had met Herbert alles
vooruit besproken; zij waren over
eengekomen. dat Rita van nu af
openlijk partij voor de gearres
teerde Grauenstein's zou kiezen;
him verloving die tussen Herbert
en freule von Sydow zou nu,
meenden zij, wel van zelf, verbro
ken zijn.
Het was nu bijna donker gewor
den. Herbert liep gejaagd zijn ka
mer op en neer en dacht er niet
aan, licht te maken.
In de geest was hy ginds in de
wintertuin, waar Rita nu de strijd
voor hun beider vrijheid had be
gonnen.
Lief, dapper meisje! dacht
Herbert en hij voelde weer in zich
de oude broederlijke liefde voor
Rita, die in de dagen van bun ge
dwongen verloving meer dan ééns
gevaar had; gelopen. Moge alles tus
sen ons nu weer duidelijk en vre
dig worden
Toen dacht hij aan zijn moeder.
Hoe zou zij de zaak opnemen?
Plotseling bleef hij staan. Het
scheen hem toe, door muren en
deuren heen een schreeuw te heb
ben géhoord.
Hij luisterde. Alles bleef stil.
Maar buiten begon de stortregen op
de oude linden te kletteren.
Tussen Herbert's kamer en de
wintertuin lagen slechts een kléin
vertrek en de eetzaal.
Zacht opende hij de deur van de
kleine kamer, en weer luisterde hij.
De stilte in het huis en het eento
nig ,gekletter van de regen begon
nen op zijn zenuwen te werken.
Er was meer dan een half uur
voorbij gegaan. Was het onderhoud
in de oranjerie misschien reeds
lang ten einde?
Aarzelend deed hij nog enige
stappen en opende de deur van de
eetzaal. Daar was het helemaal
donker, maar door de portières van
de deur, die toegang tot de winter
tuin gaf en openstond, schemerde
licht. En hij hoorde een stem.
Een zeer zachte, vreemde stem,
waarin angst en hartstochtelijkheid
smekend trilden.
Was dat Rita? Onmogelijk! Hare
stem was niet zo diep. Maar zijn
moeder kon het nog minder zijn...
Herbert liep de eetzaal door. Het
dikke Smyrna-tapijt dempte het
geluid zijner schreden. Nu was hij
aan de portières.
En wat hij zag, was zo verschrik
kelijk, dat hij onwillekeurig bleef
staan en met beide handen zijn
hoofd vastgreep.
Midden in de wintertuin stond
Rita von Sydow; haar gezicht, was
zo ontzettend verwrongen, dat men
haar bijna niet herkende. Haar blik
was star, wezenloos.
En vóór haar lag de gravin op de
knieën en stamelde in doodsangst
onsamenhangende woorden.
En het was haar stem, die zo'n
weke, zonderlinge klank had.
Rita, hoorde Herbert zeggen, zeg
toch wat!Nu weet je alles
Kijk toch niet zo wezenloos!
Nietwaar, nu begrijp je dat 't moet?
Ritalievelinghoor jij niet
wat ik zeg?
Zij greep naar Rita's hand. Maar
tot meisje week ontzet achteruit en
stak de armen uit, als om zich te
verdedigen.
Weg.... weg.... raak mij
niet aanik haat u! En dat
zoudt u uit liefde hebben gedaan?
O neenneenuit liefde, be
gaat men geen misdaaden
Plotseling brak zij uit in een
woeste, huiveringwekkende lach;
en nog altijd lachende week zij, als
een waanzinnige, terug tot in de
uiterste hoek van de wintertuin.
Herbert kwam snel te voorschijn.
Moeder, wat is hier te doen?
De gravin verschrok en wierp
hem een koele, vijandige blik toe.
Ga.... laat ons alleen! ge
bood zij ruw. Maar Herbert ging
niet weg.
Eerst moet ik weten wat
wat hier gebeurd is.
fiij ging naar Rita, die weer
lachte en hem verbaasd aankeek.
Rita, lieve Rita, wat is er?
vroeg hij zacht.
Rita bleef hem aanstaren, maar
hy zag wel, dat zij hem niet
herkende.
O, jij bent de.... de
destotterde zij. Ik weet niet.
Ik ben je naam vergetenBen
jij Walter?
Plotseling slaakte zij een gil, en
sloeg bewusteloos tegen de grond.
Een ogenblik later lag de gravin
naast haar opl de knieën, en poog
de met bevende vingers de japon
der bewusteloze los te maken. Zij
zelf was akelig bleek. En zij
wenkte Herbert:
Help mij tochltdaar, op
die divanEn een dokter....
haast je! O God, straf mij niet zo
verschrikkelijk. Zij zal toch niet
sterven!
De onuitsprekelijke angst, die in
haar stem trilde, greep Herbert
sterker aan dan al het andere, dat
hij had gehoord en gezien.
Zwijgend beurde hij de bewuste
loze op, en legde haar.op de divan
waarna hij de wintertuin uitliep,
om de bedienden te gaan waarschu
wen.
Terwijl Herbert de trap afsnelde,
om de dokter op te bellen, klauter
de Silas Hempel buiten voorzichtig
af langs de stam van 'n zeer oude
wingerd, waarvan de zware takken
zich opwerkte tot aan de glazen
wand van de wintertuin.
Zijn gezicht was bijna even bleek
als dat van de bewusteloze Rita,
doch er flikkerde iets in zijn ogen.
Hij had slechts weinig verstaan
van hetgeen er binnen werd ge
zegd, want in de beginne had de
gravin snel en zacht gesproken;
maar wat hij gehoord had, was vol
doende om hem de overtuiging te
geven, dat hij nu eindelijk een vast
aanknopingspunt voor zijn naspo
ringen gevonden had.
Neen, ditmaal kon hij zich niet
vergissen! Langzaam en peinzend
ging hij naarzijn kamer, die in 'n
bijgebouw was gelegen.
In het kasteel heerste grote ver
warring. Men had Rita, die nog
niet tot het bewustzijn was geko
men, naar haar kamer gedragen en
te bed gelegd. De gravin zat bij
haar met een gezicht, dat als ver
steend was; geen ogen/blik wendde
zij de blik af van de bewusteloze.
Men zou bang worden als men
haar aankijkt, fluisterde Riete de
blinde Hanna toe, die onrustig op
en-neer liep in de gang. Zou men
niet zeggen, dat zij-zelf gevaarlijk
ziek is? Je zult zien, dat dit alles
slecht afloopt.eerst de graaf en
nu de freule!! Een ongeluk komt
nooit alleen
Een half uur later kwam de dok
ter. Hij onderzocht Rita en zette
een zeer bedenkelijk gezicht.
Zware zenuwkoorts. Over de
afloop kan ik op het ogenblik nog
niets zeggen. In ieder geval moet
onverwijld per telegram een ver
pleegster worden gevraagd. Wil me
vrouw de gravin, dat ik ervoor
zorg?
Neen, neen, ik wil haar zelf
verplegen.
Onmogelijk mevrouw.
Hanna zal mij aflossen, wan
neer het mij te zwaar wordt. Maar
ik wil geen vreemdelingen bij
haar bed.
Daar bleef het bij.
(Wordt vervolgd).
