S)e CeicbeSoti/taitt
R. I. S.
R. I. P.
WORDT
Nieuweconcessievan koning
Leopold
Moskou eist ontruiming van
Triëst
De toekomst van
Indonesië
Moskou handhaaft zijn be
schuldiging
,Sint Jan1
met de
in overleg
K.A.B.
ZATERDAG 22 APRIL 1950
41ste JAARGANG No. 11961
Directeur: C. M. v. HAMERSVELD.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSIREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Papengracht 52, Tel. 20015, Adm. en Adv. 20826, Abonn. 20935, Giro 103003. Abonnementsprijs f 0.35 p. w., f 1.50 p. mnd., f 4.50 p. kwart, Franco p. p. f 5.25. - Advert.: 15 ct. p. mm. Telefoontjes f 1.50
OET DOEK IS OPGEGAAN voor
*^het laatste bedrijf in het drama
van de Verenigde Staten van Indone
sië. Na de vierhoeks-conferentie, wel
ke de volgende week te Djakarta
zal worden gehouden, zal het Fede
ralisme morsdood zijn en begraven
worden. En daarmee zakt de hele
constructie van de Verenigde Staten
van Indonesië, zo moeizaam op de
Ronde Tafelconferentie opgebouwd,
als bomijs in elkaar.
De nog overgebleven negara's zijn
practisch al geliquideerd nu ook
Oost-Indonesië door de knieën is ge
zakt en het enige wat nog niet in
kannen en kruiken is, is het ant
woord op de formele vraag: zal de
nieuwe eenheidsstaat er komen door
dat alle deelstaten opgaan in de be
staarde reoubliek van Djokja, of zal
er een geheel nieuwe eenheidsstaat
worden gesticht. Veel verschil zal dat
wel niet uitmaken, want zowel
in het éne als in het andere geval zal
Djokja de baas spelen.
Wij staan hier aan de Westerse
zijde van de aardbol en staren met
verbijstering naar hetgeen er ge
beurt met onze Unie-partner aan de
Oostelijke zijde, wij voelen ons, eer
lijk gezegd, bij de neus genomen.
Nog geen half jaar, nadat we
serieus hebben zitten onderhandelen
over de nieuwe staat, wordt alles om
ver gesmeten en doet men het toch
lekker op eigen houtje weer over.
Hoe zit dat nu, zijn wij geneigd te
vragen; hebben wij ons nu vóór de
souvereiniteitsovei'dracht zoveel
moeite gegeven omwille van een illu
sie? Waren de bewoners van Bor
neo en van Celebes en de verdere
Grote Oost dan niet zo vreselijk ge
kant tegen een overheersing door de
Javanen?
Hebben wij niet telkens en tel
kens gelezen en gehoord, dat de vol
ken van deze gebieden geheel an
ders geaard waren dan die van Java
en nog liever onder de Nederlan
ders zouden willen staan dan onder
de Javaapse heerschappij? En wat
zien wij nu gebeuren? Het bolwerk
van het federalisme Oost-Indonesië,
bezwijkt voor de bedreiging van een
handjevol T N.l.-soldaten, dat in
een paar schepen voor de rede van
Makassar verscheen. De Oost-Indo
nesische regering trekt haar handen
af van de „rebel' Abdoel Aziz, die
zich zonder enige verklaarbare re
den in net hol van de leeuw waagt
en prompt wordt gearresteerd; zijn
volgelingen geven zich nu zij
zonder hoofd zijn zonder slag of
stoot over en in de hoofdstad Ma
kassar verschijnen overal rood-witte
vlaggetjes.
Tussen Djakarta en Makassar is
alles weer koek en ei en. men gaat
gezellig vergaderen om elk spoor
van onafhankelijkheid zonder meer
op te ruimen.
Is het zo vreemd, als wij menen,
dat dit resultaat al jaren eerder had
kunnen zijn bereikt, zonder politio
nele acties en zonder al die krachts
inspanningen, welke wij ons in de af
gelopen drie jaren hebben getroost.
INDERDAAD, het is waar, dat deze
gehele eenheidsactie zich voltrekt
buiten onze verantwoordelijkheid
om. Indonesië is onafhankelijk en
kan zijn nieuwe huis inrichten, zo
als het dat zelf wil. De verzetsacties
van een Westerling en van een Ab
doel Aziz nebber. in elk geval niet
een zodanige weerklank gevonden,
dat men spreken kan van een alge
mene verzetsgeest onder de volken,
die straks onder -de heerschappij
van Djokja komen te staan. Wij heb
ben geen reden tot ingrijpen; ge
sneld al, dat wij het zouden willen of
kunnen.
Het enige wat wij met een bittere
nasmaak kunnen constateren is dat
de Nederlandse politiek van de laat
ste jaren op een volkomen fiasco is
uitgelopen. De Nederlandse rege
ring heeft altijd vastgehouden aan de
federale gedachte, aan de gedachte
va neen vereniging van onderling
onafhankelijke en autonome deelsta
ten, waarbij geen enkele staat de
andere zou kunnen overheersen.
Djokja wilde daar niet aan, waar
op wij naar de wapens meenden te
moeten grijpen om de leiders daar
mores te leren.
Zij leerden mores, want zij zeiden
ja en amen en dachten: wacht maar,
zodra wij onafhankelijk zijn, heb
ben wij maling aan jullie. Dat is
thans wel duidelijk gebleken. Ons
Indonesisch beleid is mislukt. Het
geen werkelijk niet alleen onze eigen
schuld is, want wij hadden de ont
wikkeling der gebeurtenissen niet in
de hand.
Wat ons thans te doen staat is: on
ze nederlaag erkennende, trachten
het beste er van te maken. De Unie
staat nog altijd overeind, al weten
wij nog niet, wat precies haar in
houd en resultaat zal zijn.
„Het hart van de leiders van het
huidige Indonesië moge dan al niet
overvloeien van sympathie voor
Nederland, schrijft de ,Msbd.", er
zijn gronden om aan te nemen, dat
zij realistisch genoeg zijn om te be
grijpen dat samenwerking met de
Nederlanders heus niet alleen onze
landgenoten ten voordeel strekt. De
komende tijden zullen moeten uit
wijzen of Hatta en zijn groep vol
doende regeerkracht hebben om de
consequenties van dit realisme ook
door hun achterban te laten
aanvaarden."
Wanneer het overlijden van de R.
I. S. tot gevolg heeft, dat de achter
docht jegens Nederland met de laat
ste resten van het federalisme zal
verdwijnen en plaats zal maken voor
Zal zich niet in België
vestigen
Koning Leopold heeft besloten zich
niet in België te vestigen gedurende
de periode, dat zijn zoon, prins Bou-
dewijn, zijn prerogatieven overneemt,
aldus is gisteravond door zeer be
trouwbare woordvoerders aan Asso
ciated Press meegedeeld.
De koning heeft dit besluit geno
men zo vernam A.P. verder na
een telefoongesprek, dat hij te Prèg-
ny met Brussel voerde en waarin
bem werd meegedeeld, dat de socia
listen in principe bereid waren een
compromis te accepteren, mits hij
persoonlijk buiten België zou blijven
gedurende de periode, dat zijn prero
gatieven aan kroonprins Boudewijn
overgedragen zouden zijn.
Dit dramatisch besluit kan beteke
nen, dat koning Leopold jarenlang
van zijn zoon gescheiden wordt.
AMERIKAANS VLIEGTUIG
NEERGESTORT
Een viermotorig Amerikaans trans
portvliegtuig, dat met 27 passagiers
en een bemanning van 8 koppen van
Okinawa naar Tokio was vertrok-
een eerlijke samenwerking, is de R. ken is ten Westen van Tokio neer-
I. S. tenminste niet voor niets ge- I gestort. Het is nog niet bekend of
storven. er overlevenden zijn.
Nota beschuldigt Amerika
F\E SOVJET-UNIE heeft de terugtrekking geëist van de Amerikaanse
en Britse bezettingstroepen uitTriëst in een nota, waarin de V.S. en
Engeland er voorts van worden beschuldigd, deze havenstad aan de
Adriatische Zee te hebben ingericht tot een „militaire basis" een toe
stand, die volgens het Kremlin „onduldbaar" is en een schending bete
kent van de bepalingen van het Ita liaanse vredesverdrag. Bovendien
staat de Sovjet-regering er op, dat er onverwijld een regering voor het
vrije gebied va nTriëst wordt gevormd onder een gouverneur over
wiens benoeming de Veiligheidsraad nog steeds „al drie jaar lang"
geen overeenstemming heeft kunnen bereiken, waarvoor de Sovjet-Unie de
Westerse mogendheden aansprakelijk stelt.
OVERDRACHT TROEPEN OP
OOST-JA VA Onder grote belang
stelling heeft de Nederlandse troe
pencommandant op Oost-Java,
neraal-majoor J. A. Scheffelaar te
Malan een bataljon federale troepen
KNIL overgedragen aan de militaire
gouverneur op Oost-Java, kolonel
Sungkono. Tijdens het défilé.
In Washington hebben Amerikaan-
:e autoriteiten ontkend, dat het vre
desverdrag met Italië geschonden
wordt door het handhaven van troe
pen in de Adriatische haven. In het
vredesverdrag is geen tijdslimiet ge
steld voor de vorming van een in
ternationaal bestuur over Triëst, zo
gaven zij te verstaan, doch er is be
paald, dat alle troepen pas moeten
worden teruggetrokken 90 dagen na
de totstandkoming van een dergelijk
bestuur.
Men wees er op, dat de Sovjet-
Unie zelf de grootste belemmering
had veroorzaakt door de weigering
het eens te worden over de benoe
ming van een gouverneur.
Men is in deze Amerikaanse krin
gen dan ook geneigd, de nota te be
schouwen als een „propagandastunt
ten einde de situatie te verwarren".
V.S. vragen Praag
sluiting consulaat
De Amerikaanse regering heeft de
Tsjechische regering te Praag ver
zocht, het consulaat-generaal te Chi
cago met ingang van 1 Mei te slui
ten.
Het verzoek werd gedaan in ant
woord op de nota van de Tsjechische
regering, waarin Amerika werd ver
zocht, de informatiedienst in Tsje-
choslowakije op te heffen.
CLEMENTIS GEVANGEN GEZET?
Volgens onbevestigde, langs een
omweg te Londen ontvangen berich
ten, zou de voormaligie Tsjechoslo-
waakse minister van buitenlandse
zaken, Vladimir Clementis, in een
kasteel in het Tatragebergte in de
buurt van de Poolse grens gevangen
zitten.
Clementis nam 14 Maart ontslag
als minister van buitenlandse zaken.
Optimistische
Amerikaanse visie
„Indonesië heeft alle factoren om
het economisch leiderschap in Zuid-
oost-Azië op zich te nemen. Andere
landen zullen tegen Indonesië opzien
omdat het groter, rijker en beter
ontwikkeld is dan welk ander land
ook in dit gebied De Indonesische
regering heeft het er in de vier
maanden na de souvereiniteitsover-
dracht buitengewoon goed afge
bracht. Ik ben er van overtuigd, dat
het communisme op dit land geen
vat zal krijgen. Ik heb nergens een
communistische tendenz kunnen
waarnemen. Indonesië is fortuinlijk,
omdat het volk niet is gescheiden
door diepe kloven". Dit verklaarde
Allan Griffin, leider van de Ameri
kaanse economische missie voor
Zuidoost-Azië gisteren in Djakarta,
aan het einde van zijn tocht door
Indo-China, Siam Malakka, Birma
en Indonesië. Hij deelde mee, dat de
commissie telegrafisch een reeks
aanbevelingen naar Washington
heeft gezonden voor Amerikaanse
financiële steun en technische hulp
in een aantal plannen voor de land
bouw, de opvoeding en de volksge
zondheid van Indonesië Deze aanbe
velingen heeft de commissie in een
tiendaags overleg met de regering
der V.S.I. opgesteld. Griffin wilde
niet de bedragen noemen, die met
de Amerikaanse hulpverlening ge
moeid zijn. Wel zei hij: „Het is aan
te nemen, dat een groot deel van de
aanbevelingen ten uitvoer zullen
worden gebracht".
AZIZ NAAR DJOGJA
OVERGEBRACHT.
Kapitein Abdoel Aziz, de leider
van de opstand in Makassar, die na
zijn aankomst te Djakarta gearres
teerd werd, is volgens gewoonlijk
betrouwbare bronnen per vliegtuig
naar Djogjakarta overgebracht.
Een super-fort, geen „Privateer"
T-IET AMERIKAANSE PROTEST en de eis tot 'schadevergoeding als
ongegrond afwijzend, heeft,-Rusland gisteren in een nota zijn be
schuldiging herhaald, dat een B-29 Superfort over Russisch grondgebied
heeft gevlogen. Het antwoord der V S. op de eerder door de Sovjets
geuite beweringen noemt het een Amerikaanse poging zich aan hun ver
antwoordelijkheid te onttrekken.
Radio-Moskou heeft in een te -Londen door Reuter opgevangen uitzen
ding de tekst gegeven van een nota van deze strekking, die Andreï Wy-
sjinski in de Russische hoofdstad aan admiraal Alan Kirk, de ambassa
deur der V. S., heeft overhandigd. In tegenstelling tot de Russische ge
woonte werd ook de volledige inhoud gegeven van het voorafgegane
Amerikaanse protest over het neerschieten van de „Privateer".
Maar, zo betoogt Moskou, het
Amerikaanse vliegtuig, dat door Rus
sische jagers boven Letland onder
vuur genomen is, was beslist geen
■Pr-iTro+ooT'" 7ns1s in Hp Ameri-
Privateer" zoals in de Ameri
kaanse nota wordt gesteld doch
een Superfort van het type B-29.
Het is de Sovjet-regering niet be
kend, of het aangeschoten toestel is
verongelukt. Doch indien dit het ge
val is dan ligt de verantwoordelijk
heid hiervoor bij de Verenigde Sta
ten, „die een vliegtuig hebben uitge
zonden met de opdracht, de Russi
sche versterkingswerken in het Oost
zeegebied te fotograferen", aldus de
nota.
Op deze bewering heeft het hoofd
kwartier van de Amerikaanse lucht
macht te Wiesbaden al gereageerd
door, volgens A.P., te verklaren, dat
zich op 18 April geen enkele B-29
boven de Oostzee heeft bevonden.
Alle Superforten zijn gestationneerd
in Engeland.
De Sovjet-nota van gisteren houdt
verder vol, dat de Amerikaanse B-29
het vuur heeft geopend op een. Rus
sische jager om vervolgens te keren
en weg te vliegen. Het toestel be
vond zich toen bij Libau op 2J. km
ten Oosten van de kust.
Alle Russische luchtbases hebben
opdracht, ingeval van grensschen-
ding in het luchtruim door een vlieg
tuig van een vreemde mogendheid,
dit tot dalen op een Russisch vlieg
veld te dwingen en 't vuur te openen
indien het zich tegen dit bevel ver
zet. Luchtstrijdkrachten van andere
landen zouden niet anders hebben
gehandeld, betoogt Moskou.
Dit alles in aanmerking nemend,
herhaalt de Sovjet-regering haar
aanvankelijk „energiek protest" tot
de regering der Verenigde Staten
tegen de grove schending der Sovjet
grenzen door een Amerikaans mili
tair vliegtuig.
BOND ZONDER NAAM
Zondag 23 April viert de Br»id
zonder naam de dag van de Naas
tenliefde. Doet u mee? Steek dan d(
vlag uit ter ere van deze dag en
verras een zieke of hulpbehoevende
'n uw omgeving met een kleine at
tentie.
TENTOONSTELLING ..REIS VAN
PRINS BERNHARD".
Naar wij vernemen bestaat het
voornemen een expositie in te rich
ten, waarin verschillende door Prins
Bernhard op zijn reis naar de West
bezochte landen stands zullen ver
zorgen. Verscheidene Nederlandse
maatschappijen, die op het Westelijk
halfrond een deel van hun arbeids
veld hebben zullen eveneens expo
seren.
Voorts hebben verscheidene am
bassadeurs en gezanten het plan, om.
wanneer de tentoonstelling doorgaat,
soirees te verzorgen, waardoor hun
^and nadere bekendheid zou kunnen
krijgen.
De baten van de tentoonstelling
zullen ten goede komen van de na
zorg voor gedemobiliseerde militai
ren.
Er heeft zich gevormd een com-
rrifcsie tot voorbereiding tentoonstel
ling „Reis van Z. K. H. Prins Bern
hard naar de West en Amerika" in
overleg met de nationale demobilisa-
tieraad.
NED. VOLKSDANS-RAAD
INGESTELD.
De Kath. Veren, voor Volksdans
Volkszang, de Ned. Volksdans
Stichting, de Ned. Volksdansvereni
ging en de Ned. sectie van de Intern.
Folk Music Council hebben in ge
meenschappelijk overleg besloten
over te gaan tot het instellen van de
Nederlandse volksdans-raad.
De minister van onderwijs, Kunsten
en wetenschappen heeft zich bereid
verklaard de raad in beginsel te be
schouwen als zijn adviescollege voor
de volksdans. Voorzitter is prof. dr.
G. van der Leeuw. Voor de Kath. Ver.
voor Volksdans hebben zitting W. M.
Lammers en Th. Loerakker.
STRIJD TEGEN DE TSETSE-VLIEG
Jaarlijks sterven er in Zuid-Afri
ka duizenden stuks vee aan een.
vorm van slaapziekte die door de
tsetse-vlieg wordt verspreid. Thans
is men een grootscheepse actie te
gen deze schadelijke insecten begon
nen. Arbeiders van verschillende
staatsdepartementen hebben vang
netten in de broedplaatsen tussen
de oerbossen in de kloven geplaatst.
Ook is er een helicopter in de strijd
geworpen, die een m«engsel van
D.H.C. en D.T.T. over de broed
plaatsen spuit.
Deze foto toont u een helicopter
in actie boven de kloven van het
Zoeloelandse wildreservaat Hluhlu-
we.
Moet er een nieuwe uitgeverij bijkomen
(Van onze correspondent)
UTRECHT, 20 April Het was te
voorzien, dat op de ledenvergade
ring van de vereniging van kath.
uitgevers en boekhandelaren „Sint
Jan" de vraag zou worden gesteld:
moet de K.A.B. een eigen uitgeverij
doorzetten?
Zoals de voorzitter, de heer Paul
Brand, heeft meegedeeld, is contact
gezocht met de weder-partij. Bij die
gelegenheid heeft de heer A. C. de
Bruyn de beweegredenen uiteenge
zet, waarom de KAB heeft gemeend
een eigen uitgeverij en distributie
apparaat te moeten stichten. Duide
lijk werd verklaard, dat elke schijn
van tegenstelling moet worden weg
genomen en een strijd tussen bei
de partijen voorkomen. De KAB
voelt alles voor samenwerken en wil
een vlak zoeken waarop beide par
tijen kunnen samenwerken en op
geen enkele wijze de leden van "Sint
Jan" enig materieel nadeel berokke
nen.
Men kwam overeen, een commis
sie te benoemen, waarin beide orga
nisaties zullen deelnemen en welke
commissie zal trachten, alle moei
lijkheden op te lossen.
Intussen meende de heer Brand
ons, ook uit naam van zijn medebe
stuurders, te mogen zeggen, dat de
gehouden bespreking met de KAB,
vooral door de aangename sfeer,
waarin de besprekingen zijn gevoerd
hoopvol stemt voor een bevredigen
de oplossing.
Hangende de besprekingen acht
te de heer Brand het beter op deze
geruchtmakende zaak niet nader in
te gaan.
DUITSE BEZWAREN TEGEN DE
NEDERLANDSE BOTERPRIJS.
Naar van de zijde van het Ministe
rie van Economische Zaken te Bonn
wordt vernomen heeft het ministerie
besloten zich tot Nederland te wen
den in verband met de vaststelling
van de exportprijs van de Neder
landse boter.
Het Duitse standpunt is, naar uit
Bonn gemeld wordt, dat Nederland
de exportprijzen van boter op Engels
verzoek heeft verlaagd tot beneden
de prijzen van de binnenlandse
markt.
Men meent, dat er geen noodzaak
bestaat, deze verlaging ook jegens
Duitsland door te voeren en vestigt er
de aandacht op, dat bij, de onderhan
delingen. waarbij tot liberalisering
van de handel werd besloten, van
Nederlandse zijde uitdrukkelijk zou
zijn verklaard, dat het niet in de
bedoeling lag de Duitse landbouw
schade te berokkenen.
De kwestie van de boterimport is
de laatste weken in West-Duitsland
acuut geworden daar de buitenland
se boterprijs tot beneden de vast
gestelde Duitse prijs gedaald is.
De Duitse boeren verzetten zich
tegen een verlaging van de binnen
landse prijzen. Wel overweegt het
ministerie in plaats van een vastge
stelde boterprijs seizoenprijzen in te
voeren. De boterproductie in Duits
land is ten opzichte van het vorige
jaar sterk gestegen en men tracht
thans hieruit een uitweg te vinden
door het opslaan van grotere voorra
den in de koelhuizen.
„Sint Jan" stelt zich voor, in Oc
tober met een reizende boeken-ten-
toonstelling het land in te trekken
en vooral de kleinere plaatsen te
bezoeken waar geen katholieke
boekhandel is gevestigd. De Kath.
Actie is bereid gevonden het doel
van die expositie te helpen bereiken
en wel met voordrachten en pre-
dicaties over het nut en de beteke
nis van het eoede boek in elk ge
zin. Men denkt ongeveer dertig
plaatsen te bezoeken.
Vorminas-instituut
K.V.P.
Actie onder de kiezers
Rond de verkiezingsdag 26
April wordt in alle Afdelingen
der Katholieke Volkspartij een actie
gevoerd onder de kiezers voor het
Vormingsinstituut der Partij. Voor
het Vormingsinstituut der K.V.P. is
het buiten „Rusthoek" te Baarn aan
gekocht. Voor de aankoop en de in
richting van dit instituut zijn de be
nodigde gelden, dank zij de mede
werking van instellingen en bedrij
ven, beschikbaar Op de medewer
king der kiezers wordt nu een be-
ï'oep gedaan om de instandhouding
van het instituut voor een reeks van
jaren veilig te stellen. Een folder,
geïllustreerd met foto's van het huis
en het daarbij behorende park, on
dersteunt in een oplage van 200.000
exemplaren deze actie.
SUBGROEP SOCIALE
VERZEKERING VAN DE A.R.K.A.
Deze vergadering stond in het teken
van de komende reorganisatie der so
ciale verzekering. De subgroep ziet
de komende reorganisatie der sociale
verzekering niet als een eng groeps
belang doch nrimair als een zaak van
algemeen belang.
Ter vergadering werden uitvoerige
discussies gevoerd over de speciale
ambtenarenproblemen alsmede over
het werk der studiekernen van amb
tenaren, die zich met de bestudering
der reorganisatie hebben bezig gehou
den. In het bijzonder kwam naar vo
ren de huidige nositie van de ambte
naren van de Rijksverzekeringsbank
en de Raden van Arbeid in verband
met de reorganisatieplannen. Bij de
gehouden bestuursverkiezing werden
de heren Houden, Muller en Strij-
bosch gekozén respectievelijk herko
zen.
De grootmoeder van het te Gel-
dermalsen aan vergiftigingsver
schijnselen overleden jongetje is ge
arresteerd. Na enkele dagen te Tricht
te zijn vastgehouden is de vrouw
naar Arnhem overgebracht en ter
beschikking van de Justitie gesteld.
Vrees voor toekomstig ongeluk
maakt velen ongelukkiger dan het
ongeiuk zelf.
