S)e
Kard. Mindszenty geestelijk
hersteld
Oorzaak Dakota-ramp nog
onopgehelderd
Het overspoelde
China
De situatie op Java wordt
slechter
Directeur: C. M. VAN BAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TB. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
DONDERDAG 24 NOVEMBER 1949
41se JAARGANG No. II)
Uncle Sam minder
goedgeefs in 1950
Bur. Papengracht 32, Telef. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f0.32 p. w.f f 1.40 p. mnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. I 4.90 - Advdrt.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50
V Over „algemene
beschouwingen,,
^AAROM waren de algemene be
schouwingen bij de begrotings
behandeling in de Tweede Kamer
weer eens een keer weinig belang
rijk? vraagt prof. Romme in de
„Volkskrant"; en hij zou graag ver
nemen, waar, naar het oordeel van
de pers, de oorzaak van dit verschijn
sel ligt.
Bescheidenlijk willen wij trachten
op deze vraag een antwoord te ge
ven; en wij menen he* in slechts en
kele regels te kunnen formuleren.
Het is onze zeer stellige overtui
ging, dat a1 gemene beschouwingen,
zoals men die vóór de oorlog hield,
niet meer worden gewaardeerd. Al
gemene beschouwingen moeten wor
den opgevat als beschouwingen, die
het gehele beleid, de gehele landspo-
litiek betreffen, en daarom niet bij
een of ander onderdeel van de be
groting kunnen worden onderge
bracht: in déze zin zijn ze „alge-
Maar het „algemene" in die be
schouwingen moet niet zó worden op
gevat, dat die beschouwingen los
staan van de begroting, die aan dc
de orde is; abstract zijn en slechts in
verwijderd verband staan met de
actuele, concrete politieke vraag
stukken.
Zó waren voorheen de algemene
beschouwingen bij de behandeling
van de begroting in de Staten-Gene-
raal en in de Raden van grotere ge
meenten. En dat was toén te ver
klaren èn tot oo zekere hoogte nut
tig en lofwaardig. Wii herinneren
ons. dat een groot katholiek dagblad
met waardering (en terecht: met
waardering') melding maakte van het
feit, dat er bii de algemene beschou
wingen over de gemeentebegroting in
de Amsterdamse gemeenteraad door
een katholiek Raadslid gesnroken
was over ..Rerum Novarum"; zulk
een geluid was daar nog niet ge
hoord! Het was toen een tiid. dat dp
politieke partijen, in wording en
groei, wilden en óók moesten „getui-
gen".
En nu beweren wij volstrekt niet
dat zu'k een „getuigen" nu nooit en
nergens meer in vertegenwoordigen-,
de lichamen gewenst en nodig
zou zijn.
Maar: nu, in onze tijd, wordt aller
eerst gevraagd in vergaderingen van
de politieke volksvertegenwoordi
ging dat „getuigen" te demonstreren
in verlangens en eisen, die hier en nu
verwerkelijkt kunnen en moeten
worden, en in het concreet aanwiizen
van de mid de1 en om daartoe te ko
men: nu wordt allereerst gevraagd
te getuigen in vruchtdragende da
den, in bouwende activiteit.
En wij menen, dat velen bij hun
„algemene beschouwingen" te weinig
met deze tijd-eis rekening houden;
met diep genoeg van deze eis door
drongen zijn.
Velen. Het moge hier worden
opgemerkt, dat de geachte steller van
bovenstaande vraag naar onze over
tuiging niet tot die velen behoort;
en met hem gelukkig ook anderen
niet.
Maar velen zijn toch bij hun „al
gemene beschouwingen" zo „alge
meen", d.w.z. zo weinig concreet en
practisch, dat de toehoorders zich af
vragen, wat die beschouwingen in
een tijd, waarin men vraagt om de
practische opbouw van een nieuwe
samenleving daar voor zin hebben.
En, als men dan nog overweegt, dat
die velen vaak de kunst verstaan om
weinig in veel woorden te zeggen,
dan is hiermede, naar onze beschei
den mening, de vraag van de ster-
redacteur van de „Volkskrant" be
antwoord.
LANDBOUW IN CANADA
Evenals in Nederland staat de land
bouw in Canada op zeer hoog peil. De
Canadese boeren hebben de modern
ste landbouwmachines tot hun be
schikking om zo efficient mogelijk te
werk te kunnen gaan. Hier ziet u
een öogstmachine (de z.g. combines)
aan het werk te Regina (Saskatche
wan). Deze machine maait, dorst en
stort tenslotte het graan in een ge
reedstaande auto.
Het proces is uit zijn geheugen
verdwenen
pjET OOSTENRIJKSE Katholieke weekblad „Der Volksbote", dat over
het algemeen zeer goed is ingelicht, heeft een bericht gebracht over
de lichamelijke en geestelijke toestand van Kardinaal Mindszenty.
„De Primaat bevindt zich nog steeds in de staatsgevangenis „Gyujtö-
roghaz" te Boedapest. Lichamelijk is de Kardinaal wel zeer verzwakt
maar hij is toch weer in het volle bezit van zijn geestelijke krachten. Ge
lukkig schijnen de kunstmatige middelen, waarmede men zijn bewustzijn
en zijn zenuwstelsel vóór en tijdens het proces had uitgeschakeld, geen
ernstige gevolgen te hebben, al kan de Kardinaal zich niet meer herinne
ren, wat er met hem gebeurd is".
„Als gevolg van zijn lichamelijke
zwakte kan Kardinaal Mindszenty de
laatste tijd niet iedere dag de H. Mis
opdragen en moet zijn dagelijkse
wandeling tot een half uur beperkt
blijven. Ondanks dit alles houdt hij
toch vast aan zijn ascetisch program,
even nauwkeurig als in de dagen van
zijn vrijheid. Ook thans vast hij nog
twee dagen in de week Een dag voor
het welzijn van Hongarije, de andere
dag voor het Christendom in de ge
hele wereld; maar vooral voor het
onbeschrijfelijk lijdende Russische
volk, waarvoor de Kardinaal altijd
een diepe en broederlijke sympathie
heeft gekoesterd".
„Eén dag en één nacht ziet de Kar
dinaal ook af van zijn rustbed en
ligt hij op de naakte vloer van zijn
cel. Overigens brengt de Kardinaal
de gehele dag door met meditatie,
breviergebed en andere gebeden".
Voor de bewaking van de Kardi
naai hebben de communisten een spe
ciale wacht gevormd uit in politiek
opzicht betrouwbare politie-beamb
ten. Iedere dag brengen de direc
teur en de arts van de gevangenis een
bezoek in de cel van de kardinaal
en vragen of hij nog bijzondere wen
sen heeft. Maar iedere dag wijst de
Kardinaal deze tegemoetkoming op
Controle op
Atoom-energie
DE EEUWIGE
TEGENSTELLING
zeer besliste wijze af. Van een re
giem, dat hem willens en wetens on
schuldig in de gevangenis heeft ge
worpen, wil hij geen gunsten aan
vaarden."
Enige waarnemers merkten op, dat
de gevangen Kardinaal Mindszenty
ondanks zijn lichamelijke zwakte
ook thans nog een eerbied afdwin
gende indruk maakt en dat zelfs vele
communisten hun ogen niet kunnen
sluiten voor zijn zielegrootheid.
„NORSEL" GAAT NAAR DE ZUID
POOL Het 700-ton metende
Noorse schip „Norsel is in Londen
aangekomen op weg naar de Zuid
pool. De „Norsel" zal behalve Noorse
Zweedse en Engelse natuurkundigen
ook nog enige leden van de RAF
(twee officieren drie manschappen en
twee Auster VI vliegtuigen) vervoe
ren. Het doel van de natuurkundigen
(die twee jaar in het Zuidpoolgebied
zullen blijven) is het aan Noorwegen
toebehorende Queen Maudland, een
niet geëxploreerde streek, te onder
zoeken.
Waarom vloog de piloot zo laag
J^E NOORSE commissie, die een onderzoek instelt naar de oorzaak van
de ramp met de Dakota van Aero-Hol!and nabij Oslo, heeft nog geen
enkele inlichting kunnen verstrekken. Gisteren zijn in de loop van de
morgen de laatste drie lijken uit het wrak gehaald. De geredde Izaak Al-
lal zal door de politie worden verhoord, zodra de artsen toestemming
geven. Zijn wonderbaarlijke redding wordt thans toegeschreven aan het
feit, dat hij zich op het toilet in de staart van de machine bevond, toen
het ongeluk gebeurde.
De Algemene Vergadering der
V.N. heeft met 49 stemmen tegen
vijf stemmen (de Slavische landen)
bij drie onthoudingen een resolutie
aangenomen, waarin er bij alle lan
den op aan wordt gedrongen effectie
ve internationale controle op de
atoomenergie te aanvaarden en een
verbod van atoomwapenen mogelijk
te maken.
De Sowjet-Russische minister van
buitenlandse zaken, Wisjinski, had
gisteren ^in de Algemene Vergade
ring nogmaals verklaard dat de Sow-
jet-Unie bereid is internationale in
spectie van alle atoommaterialen te
aanvaarden, van grondstof tot afge
werkt produot. Volgens het Russi
sche plan zou het insoectie-orgaan
echter onder de jurisdictie van de
Vei'igheidsraad moeten komen.
Do aangenomen resolutie werd i met
Tegen een jonge Joodse student,
die hem in het ziekenhuis in Dram
men gezelschap houdt zeide Izaak
echter dat hij aan het spelen was met
zijn veiligheidsgordel. Toen het toe
stel neerstortte hadden de andere
passagiers hun veiligheidsriem niet
vast. Izaak vertelde nog. dat hij nog
ongeveer vijf minuten bij bewustzijn
was geweest. In tegenstelling tot wat
hij bij zijn redding verklaarde, zei-
de de jongeman thans, dat hij om zich
heen had horen huilen en kreunen.
Kapitein Oluf Reed Olsen van de
commissie van onderzoek heeft in zijn
bezit hetgeen van de radio van het
toestel is overgebleven. Het was weg
geslingerd en werd op ongeveer 100
meter afstand van de neus van het
^oestel gevonden.
Men heeft kunnen constateren, dat
het toestel toen het neerstortte op
een hoogte van ongeveer 300 meter
vloog, dat is een derde van de hoogte
die voor instrumentvliegen in dit ge
bied vereist is.
De reden daarom de Dakota zo
laag vloog, kan zijn, dat de radio
orde was Maandag werd uit
Canada inge- j Brussel bericht, dat de radio daar
gerepareerd was geworden.
door Frankrijk
diend.
Br wordt tevens een beroep in ge- i en i
daan op Engeland, de VS., de Sow- °P ^geveer 50 km voor Oslo ,s
- - - - ce marconist van radio-telegrafisch
op ladio-telefonisch contact overge
gaan met het vliegveld Fornebu
jet-Unie, Frankrijk. China en Cana
da, voort te gaan met hun pogingen
ter vernauwing van de kloof tussen
de Sowjet-Unie en de andere landen
inzake methodes van controle en in
spectie der atoomenergie. Volgens Sow
iet-opvatting wordt „controle" ge
lijkgesteld met periodieke inspectie
van atoomfabrieken in de verschil
lende landen. De Westelijke resolu
tie verstaat onder controle, dat een
internationale controleraad onder
supervisie van de V.N het beheer
zou voeren over alle fabrieken ter
wereld, die met kernenergie wer
ken.
LILIENTHAL GAAT HEEN.
David Lilienthal heeft met ingang percommanda bekend.
van 1 Januari a.s. ontslag genomen
als voorzitter en lid van de Ameri
kaanse commissie voor atoomenergie
deelde het Witte Huis gisteren, naar
Ass. Press meldt mede.
KWEILIN GEVALLEN.
Het communistische leger van ge
neraal Lin Piao heeft Kweilin inge
nomen, de hoofdstad van Kwangsi,
aldus maakt het communistische op-
Voïgens een Chinees bericht uit
Woetsjou ten Westen van Kweilin
gelegen, hebben bijna alle nationa
listen Woetsjou verlaten.
NATIONALISTISCH CHINA
BESTAAT NIET MEER VOOR
WYSJINSKI.
Wisjinski heeft bekend gemaakt,
dat de Sovjet-Unie de delegatie van
het nationalistische China niet langer
erkent als de vertegenwoordiging van
China bij de Uno.
Men vermoedt dat Sovjet-Rusland
iiu stappen zal ondernemen om ge
daan te krijgen, dat de delegatie van
China uit de zittingen van de Nno
wordt geweerd.
BRAND IN KERK VAN HET
HEILIG GRAF.
Woensdagavond laat is, volgens
mededeling uit gewoonlijk betrouw
bare bron te Amman (Transjorda-
nië), brand uitgebroken in het Wes
telijk gedeelte van de kerk van H.
Graf te Jeruzalem. Men zou uit
breiding van de brand hebben we
ten te voorkomen.
waai het zou landen. De radio was
zeer zwak en al spoedig hoorde men
op het vliegveld niets meer.
ALLE STOFFELIJKE
OVERSCHOTTEN UIT
VERONGELUKTE DAKOTA
GEVONDEN
Alle stoffelijke overschotten van
de inzittenden der Nederlandse Da
kota, die Zondagavond omstreeks 50
km ten Oosten van Oslo verongeluk
te zijn thans gevonden en ter iden
tificatie naar de stad vervoerd.
Nieuwe verklaring
Tsjechisch
Episcopaat
ANTWOORD OP DE KERKWETTEN
Tsjecho-Slowaakse bisschoppen heb
ben een verklaring uitgegeven,
waarin zij opnieuw het recht op
eisen van controle over de benoe
mingen en het met opdrachten belas
ten van priesters en de priesters op
roepen hen te steunen om te voor
komen, dat „de Kerk in handen valt
van leken en afvalligen".
Deze bisschoppelijke verklaring
wordt beschouwd als een antwoord
op de regeringsdecreten, waarbij de
controle over kerkelijke benoemin
gen aan de staat werd gegeven.
De bisschoppen hebben hun verkla
ring op een bijeenkomst vorige week
opgesteld en daarna een delegatie
gezonden naar aartsbisschop Beran
in zijn paleis te Praag, welke echter,
aldus delen de bisschoppen mede,
niet werd toegelaten. Toch komt, al
dus de handtekening van mgr. Be
ran voor onder de thans uitgegeven
verklaring. Dit is voor het eerst, se
dert de bureaux van de aartsbisschop
in Juni j.l. onder controle van re-
geringsambtenuaren gesteld werden,
dat de handtekening van mgr. Beran
onder een verklaring van de bis
schoppen voorkomt.
De bisschoppen eisen opnieuw, dat
de priesters bij het afleggen van de
eed van loyaliteit aan de regering,
er aan toevoegen:
mits dit niet in strijd is met
de wetten van God en de Kerk of
de natuurlijke rechten van de mens."
NEDERLANDS GEESTELIJKE
UITGEWEZEN.
Gisteren arriveerde bij familie in
ons land pater M. Punt, provinciaal
overste van de paters Calasantijnen
in Tsjecho-Slowakije, die door de
Tsjechische regering het land is uit
gewezen. Hij vertelde slechts drie
dagen tijd te hebben gehad om orde
op zijn zaken te stellen. Een verzoek
tot verlenging van zijn verblijfsver
gunning werd afgewezen.
MEVROUW LUDENDORF STAAT
TERECHT.
Gisteren is voor het Gerechtshof te
München, belast met zuiveringsza
ken, dat het belangrijkste hof in zijn
soort in Duitsland is, het proces be
gonnen tegen de twee en zeventig
jarige Mathilde Ludendorff, wedu
we van de bekende generaal-veld
maarschalk Erich Ludendorff, in de
eerste wereldoorlog chef van de
Duitse generale staf onder veldmaar
schalk von Hindenburg.
Door de openbare aanklager is ge-
eist, dat mevrouw Ludendorff in de
WIJ BEGINNEN VANDAAG MET
EEN NIEUWE FEUILLETON, EEN
BOEIENDE DETECTIVE-ROMAN.
Vermindering van
Marshall-hulp
1950?
De begrafenis der kinderen zal categorie der „grote nationaal-socia-
geschieden in Tunis. De slachtoffers
zullen waarschijnlijk a.s. Zondag per
vliegtuig vervoerd worden.
listische misdadigers" zal worden ge
rangschikt.
Men verwacht, dat het proces drie
dagen zal duren.
TOESTAND IN PASUNDAN IS
ZORGWEKKEND.
Djoemhana, de premier van Pa-
sundan, heeft over de toestand in
Pasundan, het volgende medege
deeld:
„Na mijn terugkeer hier te lande
sta ik voor een zeer zorgwekkende
toestand. Sedert de totstandkoming
van de Negara Pasundan is de groep,
die terugkeer naar de Republiek
voorstaat, altijd sterk geweest.
Thans is de controverse tussen deze
groep en die, welke de negara wenst
te handhaven, zo veel heviger ge
worden, dat er in het land ongere
geldheden kunnen ontstaan."
Hij vreest, dat onverantwoordelij
ke benden als de Darul Islam van
deze twist gebruik zullen maken om
grootscheepse acties te ondernemen.
Ontbinding van de negara Pasundan
op het moment, dat de souvereini-
teit aan het Indonesische volk wordt
overgedragen, zou reacties teweeg
brengen bij andere leden van de B.
F.O. en ook in het buitenland. Het
buitenland verwacht juist op dit
moment stabiliteit, in het bijzonder
in zulk een belangrijk gebied als
West-Java. T.z.t. zal het volk van
West-Java zich kunnen uitspreken
of de negara gehandhaafd dient te
worden of dat deze een andere vorm
moet krijgen. Deze uitspraak dient
ordelijk te geschieden volgens een
wet, die door de regering van de R.
I.S. dient te worden opgesteld.
TERREUR OP OOST-JA VA
NEEMT TOE.
Het aantal overvallen op Oost-
Java neemt de laatste dagen, vooral
in het gebied van Malang sterk toe.
Het stadsbestuur heeft bekendge
maakt, dat kwitanties van de water
leiding en de telefoondienst niet
meer aan huis zullen worden aange
boden in verband met de vele aan
slagen.
Een gemeenteauto, die Dinsdag
naar Kotolama reed voor het uitbe
talen van arbeiders, werd door een
bende van zes man overvallen. De
onverlaten maakten zich meester
van 20.000 gulden en verdwenen in
de auto.
In de landbouw-proeftuin te Pe-
kukuhan werden twaalf onderne
mingswachters ontvoerd. Twee nach
ten te voren werden in deze omge
ving drie politiebeambten van hun
wapens beroofd.
Te Surabaja werd Dinsdagnacht
de hoofdagent van politie van het
marine-établissement te Surabaja
vermoord.
Het lijk, waarvan het hoofd over
dekt was met kapwonden, werd uit
de rivier gehaald. Twee agenten, die
hem begeleidden, zijn eveneens ver
dwenen. Een aantal wapens en mu
nitie werden geroofd.
in
MEER STEUN VOOR Z.O. AZIë.
Voor 1950 worden radicale wijzi
gingen verwacht in het plan-
Marshall, schrijft de „Volkskrant".
Niet alleen is een belangrijke in
krimping onvermijdelijk, maar het
zwaartepunt van de hulpverlening zal
verlegd worden van Europa naar
Zuidoost-Azië. Kenneth Wherry, de
leider van de Republikeinen in de
Senaat, heeft verklaard, dat de eco
nomische hulp aan Europa volgend
jaar met anderhalf milliard dollar
verminderd moet worden. De grootste
zorg van de regerings-experts is niet
langer hoe zij vermindering van de
Marshall-hulp kunnen voorkomen,
maar hoe zij de nadelen, die daar
door zullen ontstaan, kunnen opvan
gen.
Een andere omstandigheid, welke
een radicale wijziging van het
Marshall-plan nodig maakt is de si-
luatie in Zuidoost-Azië. In Europa
heeft de ECA haar plicht gedaan; de
Russische invloed is gestuit. In Azië
is het communistisch gevaar groter
dan ooit. Het Kremlin heeft de druk
verplaatst van Europa naar Azië. De
Amerikanen zijn er van overtuigd
dat de bedreiging in Azië op dezelf
de wijze geneutraliseerd kan worden
als in Europa, namelijk door verbe
tering van de levensomstandigheden
van de bevolking door Amerikaanse
economische steun.
Een derde argument voor wijziging
van de hulp aan de landen overzee
is de Amerikaanse publieke opinie,
Talloze Amerikanen vinden dat
Europa nu wel genoeg geholpen is.
Zij zijn bovendien kregel over het
feit. dat Europa er niet in is geslaagd
dezelfde eenheid te bereiken als tus
sen de Verenigde Staten bestaat.
Hoffman en Acheson zijn naar Euro
pa gegaan om op grotere eenheid aan
te dringen. Dit is tegelijkertijd een
aanleiding en een argument voor de
vermindering van de Marshall-hulp.
In diplomatieke kringen in Wash
ington wordt aangenomen dat de re
gering niet zal wachten tot de Ame
rikaanse volksvertegenwoordiging de
voorstellen voor hulo aan Europa
heeft verworpen. Het lijkt tactischer
een geheel nieuw plan aan het Ame
rikaanse volk en aan de wereld voor
te leggen.
ALS HET HAGELT TE PRETORIA.
Omtrent het noodweer, dat als be
sluit van dagenlange ononderbroken
regen vorige week te Pretoria heeft
gewoed, wordt nog nader gemeld,
dat zich boven de stad een hagelbui
ontlastte met een bombardement
van stenen, wier grootte varieerde
tussen die van een vuist, een golf-
bal en een sinaasappel.
De schade was navenant. Auto's
werden van de weg geslingerd, hui
zen werden verwoest, gehele wijken
zijn zonder glas, aangezien de ven
sters onder het elementair geweld
van storm en hagelkogels als poeder
in elkaar werden geslagen. De on
schuldige Aapjesrivier die, inge
damd, dwars door Pretoria pruttelt,
werd in een ommezien tot een ko
kende stroom. De vergaderingen
van de provinciale raad van Trans
vaal en van het hooggerechtshof
moesten vorden onderbroken. Op
het station van Pretoria ontstond een
paniek onder het vrouwelijk perso
neel. Telefonische verbindingen en
stroomvoorziening werden ernstig
gestoord. 78 personen werden ge
wond en één gedood. Meer dan 500
auto's zijn beschadigd of vernield.
De totale schade wordt geraamd op
meer dan 500.000 pond.
LOCKHEED „NEPTUNUS" NOORD-
POOLWAARDIG GEMAAKT Het
grootste gevechtsvliegtuig van de
Amerikaanse Marine, de Lockheed
„Neptunus" is uitgerust met siki's, die
aan het driedelige landingsgestel zijn
bevestigd, voor landingen tijdens
operaties in het Noordpoolgebied.
Sen. koAAe.ltie.,..
Een handvol gezond verstand is
een schat geleerdheid waard.
