Acheson over Amerikaanse
invoerpolitiek
Nieuws over het
H. Jaar
L EI D S E S3 HUTSPOT
Zwammerdams eer ende
opkomen
DONDERDAG 3 NOVEMBER 1949
DE LEIDSE COURANT
EERSTE BLAD - PAGINA 7
De Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken, Dean Acheson, heeft
gisteren voor de nationale raad van
buitenlandse handel een toespraak
gehouden, waarin hij verklaarde, dat
indien de V. S 5 tot 6 pet of on
geveer 4 milliard dollars van het
nationale inkomen zouden besteden
voor invoer, het ernstige probleem
van de betalingsbalans zou worden
opgelost. De huidige waarde van de
invoer zou hierdoor bijna worden
verdubbeld.
Volgens Acheson staan er vier we
gen open voor de Ver. Staten:
1. Sommige landen zullen waar
schijnlijk nog gedurende enige ja
ren de hulp van de Ver. Staten no
dig hebben. „Zij zullen deze hulp zo
dringend nodig hebben, dat ik ge
loof, dat wy hulp zullen blijven ver
lenen zowel in ons eigen nationale
belang als in het belang van de be
hoeften in het buitenland. Ik ben
echter tevens van mening, dat wij
dit instrument van buitenlandse po
litiek voorzichtig moeten gebrui
ken en binnen de .capaciteit van onze
hulpbronnen."
2. „Ik verwacht dat er gedurende
vele jaren aantrekkelijke mogelijk
heden voor investering in het bui
tenland zullen bestaan voor Ameri
kaanse zakenlieden. In dezelfde mate
als er een netto export is van parti
culiere gelden voor investering in
het buitenland, zullen andere landen
in staat zijn meer op onze markt aan
te kopen dan zij verkopen. De derde
weg is de export van de Ver. Staten
te verminderen en 4o zouden
de V. S. de invoer aanzienlijk
moeten vergroten. „Om een of ande
re zonderlinge reden is deze oplos
sing, die heel verstandig lijkt, tot
dusver niet erg aannemelijk ge
weest."
De grootste hinderpaal om de in
voer te vergroten is het feit, dat de
fabrikanten en exporteurs in het bui
tenland bevreesd zijn, dat zij niet
kunnen concurreren met de Ameri
kaanse producenten. In de V.S. be
staat er vrees, dat een grotere in
voer het economische leven zou be
nadelen. Er wordt grote druk uitge
oefend op de Amerikaanse regering
om hoge invoerrechten te handhaven
voor buitenlandse goederen. Een an
dere hinderpaal was volgens Acheson
de Amerikaanse douaneprocedure.
„Voor de oplossing van dit pro
bleem is het op de eerste plaats nood
zakelijk, dat onze traditionele hou
ding volkomen wordt gewijzigd. De
Ver. Staten moeten voortaan meer
openstaan voor invoer."
KERK EN STAAT IN
TSJECHO-SLOWAKIJE.
De Tsjechoslo waakse regering
heeft een uitbreiding aangekondigd
van de amnesties voor geestelijken
en andere personen, die in verband
met kerkelijke aangelegenheden zijn
beschuldigd.
Reeds eerder heeft president Gott-
Actie van vrouwelijke jeugd
in Italië.
wald amnestie verleend voor 127
geestelijken, die beschuldigd waren
van „misdadige activiteit."
Het kabinet deelde mede, dat de
vervolging gestaakt zou worden, in
dien de betrokken personen een des
betreffend verzoek aan het ministe
rie van binnenlandse zaken richt
ten. De voorwaarden werden niet
vermeld, doch men verzekerde, dat
verlangd zou worden, dat de rege
ling der salariëring volgens de nieu
we kerkwetten werd aanvaard en
de eed van loyaliteit aan het regiem
zou worden afgelegd.
Het kabinet heeft voorts besloten
amnestie te verlenen en geld- en
vrijheidsstraffen te verlichten in ge
vallen, waar kerkelijke personen
reeds veroordeeld zijn, doch waar
het vonnis nog niet ten uitvoer is
gebracht. Het kabinet heeft geen
mededeling gedaan over het aantal
bij de nieuwe amnestie betrokken
personen.
De UNO-protest-actie heeft thans
ook haar weg gevonden naar Canada.
Het landelijk centrum van de actie
U kunt de melkboer
Uw pols laten
voelen
zonder dat het kwaad kan. Maar
baat zult U er ook niet bij vinden.
Laat de melkboer voor Uw kannetje
melk zorgen en de dokter voor
Uw gezondheid en de herenmode
zaak voor Uw ondergoed. Dan doet
ieder het zijne.
C. H. Nolet, Haarlemmerstraat 206.
H. Nolet, Botermarkt 9.
is gevestigd in Ottawa bij de heer Raumann Teppema, Maarm.st. 4
A. J. Wijtenburg, c.o. 188 James-
street. Als eerste succes meldt dit
centrum, dat de Apostolische Dele-
gaat in Canada mgr. Antoniutti zijn
instemming met de actie heeft be
tuigd en het protest heeft onderte
kend.
STIER DOET TREIN
ONTSPOREN.
Bij Farges in Oost-Frankrijk heeft
een stier een dieseltrein doen ont
sporen. waarbij het beest zelf ge
dood werd en de treinbestuurder
ernstige verwondingen opliep Het
roodgeverfde dieseltreinstel werd
door de stier aangevallen toen het
vaart minderde voor een overweg.
Het eerste rijtuig werd door de stoot
van de stier uit rails gelicht.
Weggebruikers,
Denkt toch wat meer,
Om het Kind in 't verkeer
G. Schoonwater, Haarl.str. 79.
Bert Schrier, Breestraat 152.
Alb. B. Timmerman, Breestraat 90.
Herm. Trossel, Hogewoerd 109.
Fa. Wannée, Botermarkt 17.
Jan Westen, Breestraat 147.
Fa. Windsor, Gangetje 6.
Jo van Eyken, Haarlemmerstraat 87
Jan van Hartevelt, Haarl.str. 210.
H. J. Holswilder, Nieuwe Rijn 7. t
A. Klaassens, Breestraat 114b.
Fa. J. J. v, d. Blij, Haarl.straat 11.
Koopt in een
Speciale
Herenmodezaak
den, tussen de kilometerpalen
44900 en 47600.
Van de zeventien inschrijvingen
was de firma Duraco uit Den Haag
de hoogste met een bedrag van
1.388.650 met bijlevering van zand.
De drie laagste inschrijvingen wa
ren van G. Hulsebosch (Bloemen-
daal): f 913.000 met bijlevering en
f 421.000 zonder bijlevering van
zand, het spoorwegbouwbedrijf te
Utrecht voor f 945.000 met en
f 405.000 zonder bijlevering van
zand en J. M. Samson te Oegstgeest
met f 923.000 met bijlevefing van
zand
De Katholieke Vrouwelijke Jeugd
van Italië heeft voor het komende
H. Jaar een speciale actie op touw
gezet. Men wil onder meer bewer
ken, dat in alle lagen van de bevol-
king het godsdienstig leven weer. Rijksmuseum
opnieuw en vux ger opbloe In del Volkenklmd ook alJin Leid
Uonhmi.Im w.llen 7„ bezoekerS telde?
Donderdag, 3 November.
Parochianen van de dekenale kerk,
haast U een plaatsbewijs te nemen,
voor de avond „Kunst en Leut" op
Zondag 6 en Maandag 7 Nov. om
acht uur in de Maria Gijzensteeg.
Het Jubilatekoor zal werken uitvoe
ren van Mozart en Mendelssohn-
Bartholdi Daarna de vrolijke klucht
„De sultane van Matarobiobaba".
Niemand mag deze kunstavond ver
zuimen. Of wij dit bericht wilden
opnemen, vroeg de inzender. „An
ders stuur ik het naar de „Osserva-
tore Romano" of naar „De Waar
heid".-Wij geloven niet dat vele de
kenale parochianen het Vaticaan-
blad zullen lezen. En over dat an
dere blad praten we maar niet eens.
Maar indien we het wel plaatsen,
zullen „de dekenale schonen tot in
het verre nageslacht uw zwakheid
prijzen." Ja, zo stond het er. En daar
zijn we gevoelig voor. Zodat we on
verwijld dit bericht lanceren. En nu
maar wachten. Op die schonen....
Wist U dat tussen 1 Juli en 31
Oct. 1949 3.852 personen het Rijks
museum van Oudheden in Leiden
grensplaats Ventimiglia willen
voorts een marmeren beeld van de
Moedei Gods doen plaatsen als een
„eerste groet van Katholiek Italië
aan de pelgrims naar Rome".
Slaapgelegenheid in Italiaanse
hotels met 15.000 bedden uit
gebreid.
De administratie van het Marshall
plan voor Italië heeft goedgekeurd,
dat Italië in verband met het H. Jaar
de beschikking krijgt over een be
drag van 1,8 milliard lire voor aan
schaffing van 15.000 bedden. Ge
voegd bij het aantal bedden, waar
over de hotels thans reeds kunnen
beschikken, komt het totaal aantal
op 37.000. Behalve dat de pelgrims
dus niet bevreesd behoeven te zijn,
dat zij geen slaapgelegenheid zullen
vinden, is door de nieuwe regeling
van de paspoortencontrole er voor
gezorgd, dat het oponthoud aan de
grens beduidend is verkort. Boven
dien is er een voorstel gedaan om
ten behoeve van de pelgrims voor
het H. Jaar een speciaal paspoort in
te voeren, dat eenvoudiger is dan
het officiële paspoort.
Prijs van pelgrimsenveloppe
500 lire.
Mgr. Pignedoli, secretaris van het
Centraal Comité voor het H. Jaar,
heeft bekend gemaakt, dat behalve
Italië ook Frankrijk, Duitsland,
Spanje, Oostenrijk en Zwitserland
reducties zullen verlenen op de
spoorwegtarieven voor de pelgrims.
In de eerste drie landen zullen de
reiskosten voor de pelgrims daar
door met de helft of meer dan de
helft verminderd worden. Mgr.
Pignedoli wees er eveneens op, dat
de pelgrims in staat zullen worden
gesteld om tegen zeer mratige tarie
ven tochten te maken in de omge
ving van Rome of in de Eeuwige
Stad zelf. De prijs van de pelgrims-
enveloppe, inhoudende de pelgrims-
kaart, het jSelgrimsspeldje, het pel
grimsgebedenboek en een beknopte
gds van Rome, is thans vastgesteld
op 500 lire.
Van de Griekse kunst stappen we
zomaar weer naar de hedendaagse
realiteit. De heren Joh. v. d. Voord
en J Bouman vieren morgen het
gedenkwaardige feit dat zij dan vijf
en twintig jaren in dienst zullen zijn
bij de boekhandel en drukkerij van
de fa. E. J. Brill. Beide jubilarissen
werken daar op de zetterij. En bei
den zullen morgen eens flink in het
zonnetje gezet worden. Wat zij dub
bel en dwars verdiend hebben.
Opgewonden relatie belde ons
vanmorgen op. „Gemeentewerken
begonnen met restauratie van „War-
monderbrug" Wij blij natuurlijk.
Want die ingezakte brug is een stag
natie voor het rijverkeer. Doch wreed
werd onze vreugde getemperd toen
men op het Stadhuis ons mededeel
de dat er niets van aan was. Het
blijkt nu dat er vlakbij de brug een
dam is gelegd in de Singel. Onze le
zer zag het aan voor het begin van
de restauratie. Maar die dam diende
slechts om een nieuwe electriciteits-
kabel te leggen. En nergens anders
voor. Trouwens, die brug-kwestie is
nog niet definitief beslist. Men weet
nog niet of er een nieuwe brug zal
komen, dan wel dat de oude geres
taureerd zal worden. We wachten
maar weer af.
Over kabellegging gesproken.
Thans wordt ook op het Noordeinde,
onder het trottoir, een nieuwe tele
foonkabel gelegd. Dus ook daar een
stagnatie. Maar ook dat komt wel
weer in orde. Want die P.T.T.-man-
nen trekken er hard genoeg aan.
Aan die kabel, bedoelen we.
Maandag 1.1. hadden wij in ons
blad een artikeltje over opgravingen
binnen de rotonde van „Den Burcht"
Onze Leidse collega van Het Vrije
Volk las dat en dacht toen: „Daar
moet ik het mijne van hebben." Dies
klom hij de heuvel op, maar ont
dekte er niets belangrijks. De opgra
vers vertelden hem al evenmin iets
van hun resultaten, zodat hij zonder
groot nieuws gevangen te hebben,
weer afdaalde. Had deze collega dit
zomaar geschreven, dan zouden
wij er geen bezwaar tegen gehad
hebben. Maar hij schreef „De Leidse
Courant heeft het gerucht helpen
verspreiden, dat er iets gevonden
zou zijn van genoemde vluchtgan
gen." Mis collega, mis! Wij hebben
geschreven „Er zou iets gevonden
zijn dat mogelijk enig licht- kan wer
pen op de nog nooit opgeloste vraag
of er vroeger bepaalde vluchtgangen
tussen Den Burcht en mogelijk de
Hoogstraat bestonden". En verder:
„Verdere uitgravingen zullen moe
ten aanwijzen of hier inderdaad van
een belangrijke vondst gesproken zal
kunnen worden. Voorlopig bestaat
hieromtrent nog geen zekerheid, zo
dat wij dit alles met voorbehoud
mededelen." Zoiets kunnen wij geen
..geruchten verspreiden" noemen.
Overigens is men thans zover dat een
groot deel van het gevonden gewelf
blootgelegd is. In hoeverre dit ge
welf belangrijk zal zijn, laten we nog
in het midden.
STADSKOK
AANLEG VAN SPOORBAAN
AANBESTEED.
Gistermiddag werd door de Direc
tie der Ned. Spoorwegen te Utrecht
in het openbaar aanbesteed het ma-
EEN BIJEENKOMST VAN
PRIMAIR BELANG.
Wij verwijzen even naar de bij
eenkomst vanavond in de St. Petrus-
kerk, om 8.15.
Daar zal worden besproken een
uiterst belangrijk onderwerp onder
de titel: Een in liefde.
De bijeenkomst is alleen toeganke
lijk voor volwassenen.
SCHOOLWEDSTRIJDEN IN DE
LEIDSE OVERDEKTE.
Deze week heeft gestaan in het te
ken der schoolwedstrijden. De Over
dekte heeft deze week enige duizen
den jongelui in actie gezien om el
kaar te bekampen in de eer voor hun
of haar school.
Behoeven we nog te zeggen, dat
horen en zien deze dagen verging in
de Overdekte. Het jonge volkje is
nu eenmaal moeilijk de mond te
snoeren en vooral tijdens de diverse
nummers klonken de aanmoedigin
gen luide op, zodat het werk voor
starters, juryleden en leiders en leid
sters soms hopeloos leek.
Vandaag was het de laatste dag
der schoolwedsti ijden en waren de
katholieke scholen aan de beurt.
Van tien meisjesscholen ongeveer 300
leerlingen, van acht jongensscholen
ongeveer 200. 't Was veel te veel hoe
verheugend de deelname op zichzelf
ook is. Er moest met sneltreinvaart
gewerkt worden en dat zulks n;et
altijd even gemakkelijk is, laat zich
goed verklaren. Meer spreiding zou
aan het geheel zeker ten goede ko
men.
Om een voorbeeld te noemen: het
eerste programmanummers der meis
jes van de lagere scholen vermeldde
voor de 25 M. schoolslag niet minder
dan 18 series, voor hetzelfde num
mer meisjes van 12, 13 en 14 jaar van
vakschool. Mulo, HBS of VGLO 23
series met totaal 100 deelneemsters.
En zo ging het voort. Inderdaad, het
was teveel om dit in enkele uren te
verwerken.
De resultaten waren hedenmiddag
nog niet definitief bekend, zodat wij
deze eerst moigen publiceren.
De resultaten van de wedstrijden
tussen Gem. HBS, gymnasium, ULO
enz. waren als volgt:
Meisjes: meisjes-HBS 506 p., meis
jes ULO 516.7, ULO Pieterskerk
gracht 589.7, N.H. ULO-Noordeinde
606.3, Op. VGLO 612.9, Gvmnasium
616, Chr. HBS 619.5, Chr. VGLO
'639.8, Leidse Houtschool 653.9.
Jongens: ULO Pieterskerkgracht
432.7*, Gem. HBS 453.4, N.H. ULO
Noordeinde 468, Chr. HBS 510.5, Am
bachtsschool 533, Op. VGLO 537,
Leidse Hout-school 570,1, Chr. VGLO
588 2.
De directie van de Leidse Over
dekte had voor deze schoolwedstrij
den drie bekers beschikbaar gesteld.
Voor de Lagere Scholen werd de eer
ste gewonnen door de school Zuid-
singel, en voor de middelbare scho
len door de HBS voor Meisjes (na
loting met de ULO-Pieterskerkgracht
voor jongens).
BOEKHOUDEN (ass.)
EXTRA-LES HANDELSKENNIS
MIDDENST. EXAMEN
door Mitsl. bevoegde onderwijs
krachten. Prima resultaten.
Kon. Erk. PITMANSCHOOL
PLANTSOEN 65 - TELEF. 26558
BURGERLIJKE STAND.
Geboren: Cornelia Lena cL van H.
Boom en L. de Mooy. Jacobus z. van
W. van Duyn en F. J. Schaap. Abra
ham z. van D. J. Zwanenburg en A.
M. Breedijk; Louis z. van M. de Boer
en N. de Haas. Arnoldus Martinus
z. van M. Zierikzee en A. Kop.
Overleden: N. van der Linden z.
38 j.
ehuwd: E. J. Teske jm. en C. A.
Holleman jd.; C. van Schoonder-
koerd den Bezemer jm. en G. J. Bey
jd. G. van Eek gesch. en C. Verstra
ten gesch. G. A. Kamerbeek jf. en J.
A. F. M. Walenkamp jd. C. Klein jm.
en E. H. Planjer jd. J. B. Leemans jm
en P. van der Linden jd. A. Nieuwen-
burg jm en S. van den Berg jd. T.
Seriier jf. en J. P. van Mok jd. C.
van Velzen jm en M. van Houten jd.
M. van der Weyden jm. en J. Kriek
gesch.
LAATSTE BERICHTEN
Min. v.Maarseveen
is tevreden
„Als ik verklaar, dat ik tevreden
ben met het ter conferentie bereikte
resultaat, wil dit niet zeggen, dat de
Nederlandse 'elegatie niet op ver
schillende punten aan een andere re
geling de voorkeur zou hebben gege
ven boven die welke thans is tot
stand gekomen" aldus verklaarde de
voorzitter van de Nederlandse dele
gatie ter R.T.C., minister van Maar-
seveen, tegenover de speciale cor
respondent van het A. N. P. op een
vraag naar zijn algemene indruk
over de bereikte resultaten.
De minister voegde hieraan toe:
„Maar men moet voor ogen houden,
wat het grote doel van de conferen
tie is geweest. Dat doel was een
vreedzame samenwerking tussen een
onafhankelijk Indonesië en een onaf
hankelijk Nederland mogelijk te ma
ken en daardoor een einde te maken
aan een strijd, die de krachten van
Nederland en Indonesië uitputte en
op de duur voor beide landen fataal
zou zijn geworden.
Voor een vreedzame saftienwerking
is thans een redelijke en voor beide
partijen aanvaardbare basis gelegd.
Indien het Nederlandse volk zich
geestelijk weet aan te passen aan de
nieuwe toestand en het Indonesische
volk zich met alle kracht voorbereid
op de grote verantwoordelijkheid,
die het bij de souvereiniteitsover-
dracht zal overnemen, zullen de
moeilijkheden, welke aan de over
gang van het oude op het nieuwe be
stel zijn verbonden, tot zegen van
beide volkeren kunnen overwonnen
worden".
Op een vraag of de bepalingen
van het Unie-statuut naar de mening
van de minister overeenstemmen
met de Nederlandse Grondwet, ant
woordde de heer van Maarseveen:
„Naar mijn mening zijn de bepalin
gen van het Unie-statuut met de
Grondwet in overeenstemming. Dit
geldt ook voor wat in het Unie-sta
tuut over het hoofd der Unie is ge
zegd.
De Unie, zoals zij tot stand komt,
is wat men gemeenlijk aanduidt als
een „lichte" Unie. Een zware Unie
zou door de Indonesische delegaties
gevoeld zijn als een knellende band.
Zij zouden daardoor de indruk ge
kregen hebben, dat Nederland dooi
de Unie zou willen terug verkrijgen
wat het door de souvereiniteitsover-
dracht zou willen overdragen. De
Unie, zoals zij thans tot stand komt,
maakt de souvereiniteit, welke Indo
nesië verkrijgt, tot een werkelijke
en volledige souvereiniteit. Daarom
zijn de Indonesische delegaties ook
ten volle bereid in Unie-verband met
Nederland vrijwillig en duurzaam sa
men te werken, omdat zij zich be
wust zijn, dat de Unie thans is ge
worden tot een geschikte vorm van
coöperatie, welke in het belang van
beide landen is."
RADIO-VRAAGGESPREK VAN DE
HEREN MOH. RUM EN VAN ROYEN
Mr. Moh. Rum, de vice-voorzitter
der repuDiikeinse delegatie ter R.T.
C. en dr. J. H. van Koyen, tweeae
ondervoorzitter van de .Nederlandse
delegatie, Ned. Ambassadeur te Ot
tawa, zullen hedenavond te 2U.05 u.
(5 minuten over 8) over de zender
Hilversum I een vraaggesprek toe
staan, dat wordt afgenomen door de
heer P. Brijnen van Huiten.
Even daarna, te 21.OU uru zal de
heer Moh. Rum per vliegtuig naar
Indonesië vertrekken.
MINISTER BEVIN WENST
VOORZITTER R.T.C. GELUK.
De Engelse minister van Buiten
landse Zaken, Bevm, heeft een bood-
scüap gericht tot de voorzitter der
Ronae-tafelconferentie, waarin hij de
voorzitter, 4e delegaties en de leden
der UNCI harteiijK gelukwenst met
het succesvol besluit.
MOH. HATTA BIJDE KONINGIN.
H.M. de Koningin heeft hedenoch
tend de voorzitter der republikeinse
delegatie ter Ronde-Tafelconferen
tie, drs. Mohammed Hatta, in audiën
tie ontvangen.
HERVATTING MARSHALL-HULP
AAN INDONESIë?
De Economie Cooperation werkt
op het ogenblik aan een formule tot
verlening van ongeveer 40 millioen
dollar aan Marshail-gelden aan In
donesië, wanneer dit land een onaf
hankelijke republiek wordt.
Het land zal niet langer in aanmer
king komen voor E.C.A.-oollars,
wanneer het niet meer afhankelijk is
van Nederland. In het kader van het
Marshall-plan was de hulpverlening
beperkt tot West-Europese landen
en van hen afhankelijke overzeese ge
biedsdelen.
In deze status heeft de E.C.A. on
geveer 60 millioen dollar verstrekt
ten behoeve van Ned. Oost-Indië.
Aanvullende toewijzingen van onge
veer 40 millioen dollar werden opge
houden bij het uitbreken van de vij
andelijkheden, welke voortvloeien uit
de politionele actie van de Neder
landse autoriteiten.
SAMENWERKING TUSSEN OOST
EN WEST-BERLIJN.
Voor het eerst sinds maanden gaan
de gemeentebesturen van Oost- en
West-Berlijn samenwerken, nl. bij de
bestrijding van de rattenplaag. Ein
de November zal een verdelgingsactie
worden ingezet, die een week zal
duren.
De rattenbevolking van Berlijn
wordt op een millioen stuks geschat,
die dagelijks 25 ton levensmiddelen
verslinden.
Daar steekt het Prentenkabinet van
de Leidse Universiteit maar heel
schameltj es tegen af met 181 bezoe
kers. En laat ons dan ook het aan
tal vermelden van het Rijksmuseum
voor de Geschiedenis der Natuur
wetenschappen. Dat aantal was 450.
De Leidse K.J.M.V.ers worden he
denavond om 8 uur in de koepel van
„Den Burcht" verwacht. Twee leden
zullen het programma verzorgen.
En ieders parate kennis zal eens
zwaar op de proef worden gesteld.
Waarvoor natuurlijk geen enkele
K.J.M.V.-er beducht is. En daarom
zal zorgen vanavond present te zijn.
Dat gaat de verkeerde kant uit!
Bij de Leidse Spaarbank is in de
maand October f 485.193.26 ingelegd.
En er werd f 572.771.41 uitbetaald.
Geruststellend is echter weer 't feit
dat er 328 nieuwe spaarders zijn,
terwijl er slechts 158 boekjes werden
uitbetaald. Er zijn nu 28.274 inleg
gers, die tezamen f 15.619.399,84 be
zitten. De scholieren spaarden
f 415,35. En de Afhaaldienst haalde
f 47.534.50 op.
De winnaars van de A.M.A.-loterij
worden allerdringendst verzocht he
denavond hun prijzen in het St. An-
toniusclubhuis af te halen. Maan
dagmiddag en Maandagavond zal de
ze gelegenheid voor het laatst er
zijn. We begrijpen trouwens toch
niet maar er zijn meer dingen die
we niet begrijpen dat er nog win
naars zijn van een prachtige haard
kachel, van rijwielen en van andere
prachtige prijzen, die hun bezit nog
niet eens gehaald hebben.
Toen we het zojuist over het
Rijksmuseum van Oudheden hadden,
dachten we er plotselipg weer aan
dat Dinsdagavond de eerste van een
serie lezingen werd gehouden. Dat
deed prof. dr. G. v. Hoorn over „Een
Dionysosfeest te Athene", waar
bij spr. de vele verschijningsvormen
van Dionysos in de Griekse kunst
vertoonde. De gecompliceerde go
denfiguur wordt bij de Griekse fees
ten op zeer verschillende wijzen
vereerd met processies, offers, mas
kerades en vertoningen. Dat vertel- ken van grondwerken, de ophoging
de die spreker allemaal. en aanleg van de spoorbaan te Lei-
Zijn de laatste dagen van zijn
zelfstandigheid geslagen
Nu Zwammerdam vecht voor zijn
zelfstandigheid, mogen hier de his
torische gronden worden gereleveerd,
waarop de zelfstandigheid berust:
Ongeveer drie kilometer van Bode
graven en ongeveer 5 kilometer van
het hart van Alphen aan den Rijn ligt
het centrum van het zo vriendelijke
Zwammerdam. Oostwaarts komt de
grens tot een 100 M. van de Brug
straat te Bodegraven in de buurt
schap de Overtocht, zuidwaarts grenst
het aan Reeuwijk, Noord- en West
waarts aan Alphen a. d. Rijn. Van
4eze plaats tot Bodegraven vormt de
Rijn juist de noordgrens van zijn
grondgebied, de Rijn die ook deze
nijvere gemeente tot een uitstekend
industriecentrum stempelt.
Midden in het dorp. op het kruis
punt, staat het mooie raadhuis, waar
in een steen prijkt, ter dankbare her
innering der kanonniers, die in 1914
te Zwammerdam wiaren ingekwar
tierd en daar zo hartelijk en welwil
lend waren opgenomen. Een andere
steen herinnert aan de oorlog van
1940/45, n.l. aan de weld&ad die
Zwammerdam aan Nederhemert
heeft bewezen.
Meer nog dan andere plaatsen aan
de Rijn is Zwammerdam een plaats
geweest waaruit hengelaars uit half-
Zuid-Holland hun tochten langs de
visrijke wateren begonnen en van
waaruit liefhebbers van de water-
spqrt starten naar het watersportcen
trum: de Nieuwkoopse en andere
plassen.
De gemeente is groot 1175 H.A., 54
A. en heette oudtijds Swadenburg,
ook Swatburg, Swadenburgerdam.
Duizend jaar geleden
Reeds voor het jaar 1064 moet
Swadenburg bestaan hebben als de
hoofdstad van een klein graafschap,
dat Dirk III, tegelijk met Bodegraven,
ontnam aan Diedrik Bavo, een leen
man van de Bisschop van Utrecht.
Een giftbrief van Keizer Karei IV le
vert het bewijs tot deze veronder
stelling. Voorts wordt de naam Zwa
denburgerdam ontleend aan een be-
velbrief van Keizer Frederik Barba-
rossa in 1165. Hierin wordt gespro
ken van een dam, die in de Rijn was
gelegd vermoedelijk door Floris
III en welke dam toen opgeruimd
moest worden, omdat de Hollanders
deze dam hadden gelegd teneinde op
hun landgrens het toestromende Rijn
water te keren, dat in het Hollandse
gebied grote verwoestingen aan
richtte. Aan de daardoor ontstane
verwikkelingen trachtte Frederik
Barbarossa in November 1165, toen
hij zich te Utrecht bevond, een eind
te maken en verordende, dat de Hol
landers de dam maar moesten oprui
men om de Rijn als- van ouds zijn
vrije loop te laten
Hieraan hebben de Hollanders zich
evenwel weinig gestoord. Latere
moeilijkheden bewijzen n.l., dat de
dam nog lange tijd de Utrechtse stre
ken heeft belemmerd in haar ont
wikkeling. Holland wilde zich niet
aan de eisen van de Bisschop storen.
In 1204 en 1226 openbaarden zich
deze geschillen opnieuw en toen werd
wederom beslist dat de dam zou wor
den opgeruimd, met dien verstande,
dat het Sticht op zich nam het on
derhoud van de dijk, die het water
van de poelen en meren, waarin de
Rijn na zijn verstopping bij Kat
wijk, tussen Leiden en Amsterdam
zijn water verdeelde, van de zuide
lijke landen zou afhouden.
Een burcht bij de dam.
Bij deze dam (dijk) had Graaf
Willem I in zijn strijd tegen de Graaf
van Loon een sterkte opgeworpen en
ze de naam van Swadenburger-dam
gegeven. De oorspronkelijke burcht
lag evenwel niet bij de dam, doch ten
Zuiden van het dorp, in de buurt van
het voormalig station van Zwammer
dam. De laatste stamhouder van deze
burcht was» Vincent van Swaden
burg, die door de Hoeksen in 1481 te
Utrecht is onthoofd.
Vele jaren heeft op het grondgebied
van Zwammerdam de heerlijkheid
Voshol van de Heren van Brederode,
gestaan, welke naam erop duidt, dat
omstreeks de jaren 1316 veel vossen
huisden in de bossen ten Zuiden van
de Rijn. Nadat de twee laatste man
nelijke erfgenamen uit het geslacht
Brederode waren gestorven, ging de
heerlijkheid over aan Jonkvrouwe
Amelia Wilhelmina van Brederode,
zuster van Diederik, die gehuwd was
met Herman de Gaumont de la Force,
markgraaf van Montpouillan, Luite
nant-Generaal van de ruiterij der
Verenigde Nederlanden In 1693 gaf
deze familie de heerlijkheid als
bruidschat aan haar dochter Armeli-
na en Mylord William Paulet. Zij be
hielden „Voshol" tot 1710 toen het
verkocht werd aan Kornelis van
Aarssen, Vrijheer van Hoogerheide,
ontvanger-generaal van Holland en
West-Friesland, die het afstond bij
zijn overlijden aan zijn zoon Korne
lis Baron van Aarssen.
Het heerlijke vossen-hol.
Zwammerdam met Langeraar, Kor-
teraar, Reeuwijk en Randenburg wa
ren samen verenigd in het Baljuw
schap „Voshol" en droegen bij in z.g.
..Huldegeld", die door de Heeren van
Voshol werd ingesteld. Deze heren
hadden nog meer rechten. Zij stelden
de predikant aan, benoemden de
schoolmeester, die gewoonlijk tevens
koster en voorzanger was. Zij had
den het recht van „Zwanendrift", van
tienden, visserijen en verveende plas
sen en stelden marktschippers op
Gouda, Leiden en Rotterdam aan. In
1734 werd Voshol en de Tempel door
de Dijkgraaf en Hoogheemraden van
Rijnland verveend.
In 1672 werd het oorspronkelijk
dorpje, op 2 huizen na. met de kerk,
geheel verwoest door oorlogs-brand.
Kort daarop werden de huizen en de
kerk herbouwd.
Ook de Remonstrantse kerk werd
herbouwd. Zwammerdam bezit nog
de grafzerk van de Baljuw van Vos
hol. Er is ook nog ala bezienswaar
digheid te vinden het z.g. cachot van
Voshol, alsmede de hofsteden „Krui
denburg", „Raadwijk" de algemeen
bekende „Paardenburg"
Zwammerdam bezit geen katholie
ke kerk. De katholieken die burger
lijk onder Zwammerdam horen, ho
ren parochieel onder Bodegraven.
