Republiek niet ingenomen met
resultaten R.T.C.
Mgr. Beran wantrouwt z'n
keukenpersoneel
Preparaten om weerstand te breken?
Rusland en de atoombom
Minister Stikker over een
monetaire
Frankrijk
unie met
en Italië
Wapensmokkelarij van Malakka
naar Atjeh
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
MAANDAG 26 SEPTEMBER 1949
40ste JAARGANG No. 11806
Welk potje wordt er
gekookt in mgr. Berans
keuken
Bur. Papengracht 32, Telei. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 1.40 p. mnd., f4.15 p kwart. Franco p. p. 14.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes f 1.50
Wantrouwen in Indonesische delegatie
IN DE REPUBLIEK schijnt men niet erg ingenomen te zijn met de be
reikte overeenstemming inzake de Nederlands-Indonesische Unie
De secretaris-generaal van de Partai Nasional Indonesia noemde, aldus
meldt Aneta, de te Namen bereikte overeenkomst een bewijs voor het
zwakke standpunt van de Republikeinse delegatie.
Wij veroordelen, aldus deze secretaris-generaal, de hquding van Mo
hammed Hatta, die de andere leden der delegatie, die onder het volk
een hechte politieke aanhang hebben, bij deze besprekingen niet heeft
gehoord. Van nu af aan is het de plicht van het Indonesische volk om
een wakend oog te houden op de handelingen van de delegatie.
Hadji Agoes Salim, de Republi
keinse minister van buitenlandse
zaken,verklaarde: Onze strijd is niet
afhankelijk van het slagen of het
mislukken van de Haagse conferen
tie. Wij moeten beseffen, dat onze
strijd op de Ronde tafel-conferentie
niet is de strijd van een nog niet on
afhankelijk land, maar een strijd
tussen twee vrije landen. Volgens
Agoes Salim wordt met een zoge
naamde „lichte Unie" bedoeld een
instelling welke geen enkele be
voegdheid bezit. Hij deelde tenslot
te mee, dat Mohammed Hatta waar
schijnlijk naar Djokja wordt ontbo
den, indien de besprekingen in Den
Haag te verward worden.
Mohammed Saleh, de secretaris
generaal van de Masjoemi, de Mo
hammedaanse centrumpartij ver
klaarde dat zij te Namen bereikte
overeenkomst inzake het statuut
van de Unie niet kan goedkeuren,
daar dit niets anders inhoudt dan
een andere vorm van kolonisatie. De
Masjoemi houdt vast aan het stand
punt, dat de politiek van de staat
door Djokja moet worden bepaald
en niet door de delegatie in Den
Met wrevel heeft men ook in re
publikeinse kringen te Batavia ken
nisgenomen van het besluit der Ne
derlandse regering om volgend jaar
nieuwe troepen naar Indonesië te
zenden ter vervanging van de gere-
patrieerden. Men legt er in deze
kringen de nadruk op, dat het zen
den van een infanterie-brigade en
drie betaljons in het komend voor
jaar, gevolgd door drie andere ba
taljons in de herfst, waarin de be
groting voor het jaar 1950 van het
ministerie van oorlog voorziet, niet
te verenigen is met het doel van de
R.T.C., welke souvereiniteitsover-
dracht aan Indonesië vóór eind 1949
beoogt. Men vraagt zich af of de
Nederlanders deze overdracht soms
wensen uit te stellen.
SPANNING IN OOST-BORNEO.
In Oost-Borneo ontwikkelt de toe
stand zich in ongunstige zin. In Sa-
marinda werd een rondschrijven on
derschept, waarin het landschaps-
personeel het lands-overheidsperso-
neel en het personeel van de K.P.M.,
de P.T.T. en van de belastingen
wordt bedreigd, indien het niet met
ingang van Zondag het werk neer
legt. De B.P.M. in Balikpapan heeft
maatregelen getroffen voor het
voortzetten van de arbeid met nood-
formaties van Europees personeel.
De staking in Zuid-Borneo duurt
nog altijd voort en is zelfs overge
slagen naar Kadangan ten Noorden
van Bandjermasin. Leden van een
strijdgroep hebben daar Donderdag
het personeel van Verkeer en Wa
terstaat gedwongen het werk neer
te leggen. Bovendien kregen toko
houders aanzegging, dat zij hun win
kels moesten sluiten.
ZIJ LEZEN OVER ATOOMBOM
ONTPLOFFING Senator McMa-
hon, voorzitter van het comité voor
Atoom Energie (midden) Senator
Tom Conally (rechts) en senatot
William F. Knowland bespreken d<i
berichtgeving in een der bladen na
president Truman's mededeling be
treffende de atoombom-explosie in
Sovjet Rusland. Na een bijzondere
bijeenkomst van zijn comité her
nieuwde senator McMahon zijn
voorstel, dat president Truman en
premier Stalin een ontmoeting met
elkaar zouden hebben.
ALS DE KIST BINNENKOMT
JUICHT HEEL DE BUITENPOST.
Een rimboekist, geschonken door de
Utrechtse Asphaltfabriek, werd door
de Niwin bij een detachement van
4-10 R. L overgedragen. Tot groot ge
noegen van de jongens zullen nog
zes kisten volgen. Nieuwsgierig
bekijken de soldaten de inhoud der
rimboekisten.
Tito papt aan met
Athene
Leven en laten leven
De diplomatieke correspondent van
de „News Chronicle" meldt, dat spoe
dig een overeenkomst op basis van
het beginsel „leven en laten leven"
tussen maarschalk Tito en de Griek
se regering te verwachten zou zijn.
Volgens het blad had de Ameri
kaanse hulpmissie in Griekenland
aangedrongen op het verlenen van
prioriteit aan herstelwerkzaamheden
aan de oude Orient Expression tus
sen Belgrado en Athene. Joegoslavië
zcu naar men verwacht, weer van
de haven van Saloniki gebruik kun
nen maken zodra het door oorlogs
handelingen vernielde deel van de
spoorlijn tussen Saloniki en de grens
weer zou zijn opengesteld. De vol
gende stap zou een uitwisseling van
gezanten zijn, aldus de News Chro
nicle.
TITO PROTESTEERT TEGEN
PROCES RAJK C.S.
Maarschalk Tito heeft, in zijn
functie van waarnemend minister
van buitenlandse zaken, persoonlijk
een nota aan de Hongaarse ambassa
deur te Belgrado, Eresjes Sandor,
overhandigd, waarin de Joegoslavi
sche regering protest aantekent te
gen het proces tegen Rajk c.s., waar
in de vonnissen zijn geveld.
In de nota wordt het proces als
een „juridische klucht" en als een
„monsterachtige provocatie" beschre
ven, waarin „openlijk aanvalszuch-
tige bedoelingen en het aanzetten
lot ondergrondse acties tegen een be
vriend land en zijn regering" tot
lining zijn gekomen.
Hoge Amerikaanse ambtenaren
voorspelden Zaterdag met vertrou
wen, dat de „Sowjet-Unie ons nooit
zal inhalen" op het gebied der
atoomwapens. De V.S. zijn nog
steeds een eind voor op de Sow jet-
Unie en zij zullen him voorsprong
naar alle waarschijnlijkheid nooit
verliezen, zo zeiden zij.
De wetenschappelijke correspon
dent van de „New York Times"
schrijft echter, „hoewel het waar
schijnlijk is, dat de Sowjet-Russi-
sche geleerden de eerste en enige
bom, die zij hadden, hebben be
proefd, zou het gevaarlijk zijn aa.n
te nemen, dat zij vier jaar bij ons
ten achter zijn en dat het zo lang
zou duren, om gelijk met ons te ko-
^OLGENS door de Vrije Tsj echo Slowaakse Inlichtingendienst uit
Praag ontvangen berichten is het gehele keukenpersoneel van mgr.
Beran, die als een gevange in zijn paleis in Praag verblijft, vervan
gen door communisten. Aartsbisschop Beran heeft echter geweigerd het
door dit „huispersoneel" bereide eten te gebruiken omdat hij vreest
dat weerstandverzwakkende stoffen door de spijzen worden gemengd
Mgr Beran is er zich ten volle van belust, dat ook de Tsjechische com
munisten niet zullen aarzelen gebruik te maken van de door de geheime
politie uit Hongarije en andere lan den achter het IJzeren Gordijn op
gedane ervaring met het toedienen van dergelijke preparaten.
deze verspreiden. Ten slotte zal van
iedere priester worden nagegaan hoe
groot zijn invloed in zijn omgeving is
Een Tsjechisch prelaat heeft ver
klaard, dat de priesters zelfs in de
biechtstooel niet over excommunica
tie zullen spreken. Iedereen, die we
tens en willens de daden verricht, die
in het excommunicatiedecreet van dc
Paus zijn genoemd, heeft zichzeli
hierdoor in de ban gedaan, alduf
deze priester.
Tass zegt: geen reden tot ongerustheid
I_ÏET SOVJETPERSAGENTSCHAP Tass heeft gisteren beweerd,dat
Rusland het geheim van een atoomwapen reeds in 1947 bezat, zo
als Molotof indertijd had aangegeven. Omdat de Sowjet-Unie nog steeds
voorstandster was van een absoluut verbod, was er echter „niet de
minste reden tot ongerustheid". Het agentschap gaf voor de ontploffing,
waarvan Truman sprak, de verklaring, dat er bij constructiewerkzaam
heden bouw van hydro-electrische stations, mijnen, kanalen en wegen
op grote schaal ontploffingen met de nieuwste technische middelen
voorkomen. De verklaring van Molotof was indertijd als „bluf" be
schouwd, in de mening, dat de Sowjet-Unie niet voor 1952 over de
atoombom kon beschikken. In politieke en wetenschappelijke kringen in
Londen trekt men deze verklaring in twijfel, omdat men niet gelooft,
dat de Sowjet-Unie atoomenergie reeds lonend voor industriële doel
einden kan aanwenden.
men. Het zou redelijker zijn aan te
nemen, dat zij hun fabrieken zó
hebben ingericht, dat zij één bom
per week kunnen maken, zodat zij
er van nu af minstens vijftig per
jaar kunnen maken." Dit was ge
noeg om „50 Amerikaanse steden
met een bevolking van veertig mil-
lioen zielen te vernietigen", aldus
de correspondent.
Ingevolge een besluit van de
Tsjechische regering zal een aantal
kloosters worden ontruimd om
voortaan als gevangenis dienst ta
doen. In Praag staat hiervoor als
eerste klooster op het programma
het Sint Franciscus-klooster in de
Bartholomeusstraat, niet ver van het
hoofdbureau van Politie. Plannen
zijn uitgewerkt om dit politiebureau
door een tunnel in verbinding te
brengen met het klooster. Deze kloos
tergevangenis zou aan duizend men
sen plaats moeten bieden.
Soortgelijke plannen zijn óntwor
pen voor het Carolus Borromeus-
klooster in de Nationalestraat tegen
over het politiebureau. De bewakera
van deze nieuwe gevangenissen zul
len worden gerecruteerd uit de po
litie en de fabrieksmilitie.
De Tsjëchoslowaakse regering
heeft een spionnagessysteem georga
niseerd om de gangen van iedere
priester te kunnen nagaan. Deze or
ganisatie is opgericht door da
plaatselijke communistische actie
comité's in samenwerking met de
leden van de „katholieke actie" Iede
re geestelijke zal worden beoordeeld
naar zijn politieke houding, die van
„reactionair" tot progressief" kan
zijn. Nagegaan zal worden of de
geestelijken openlijk aanzegging
doen, dat iemand geëxcommuniceerd
is en of zij van hun-superieuren „il
legale" mededelingen ontvangen of
SPEL VAN KAT EN MUIS
Terwijl vijf Sovjetrussische divisies
aan de andere kant van de Joegosla
vische grens in Hongarije en Roeme
nië bezig zijn met uitgebreide herfst-
manoeuvres, is het leger van maar
schalk Tito nu ook begonnen met
manoeuvres aan zijn kant van de
grens. Gemeld wordt, dat deze ma
noeuvres de grootste zijn na de oor
log.
Naar verluidt, zouden 42 personen
Zaterdagavond de dood gevonden
hebben bij een autobusongeluk na
bij Brno. De bus zou van een steile
heuvelhelling omlaag gestort zijn.
Volgens niet bevestigde berichten
bevonden zich 70 inzittenden in de
bus.
IN ESTLAND?
Volgens gewoonlijk welingelichte
kringen te Stockholm zou het cen
trum van het Russische atoomonder
zoek gevestigd zijn in Estland en op
het voor de Estische kust gelegen
eiland Dagoe. Uit dit gebied is de
bevolking geëvacueerd en vervan
gen door Russen. Vluchtelingen
maakten melding van de bouw van
atoomzuilen in dit gebied.
Trgyve Lie, de secr.-generaal der
V.N., zeide, dat de mededeling van
president Truman aantoont, hoe
noodzakelijk het tot stand komen
van een internationale overeenkomst
betreffende' atoomenergie is.
De Amerikaanse commissie voor
atoomenergie heeft thans plannen
bekend gemaakt voor de bouw van
een enorme atoomzuil, welke 20
millioen dollar zal kosten. Deze zuil
zal een geweldige hoeveelheid neu
tronen kunnen leveren voor experi
menten op het gebied van de kern-
physica en een belangrijke rol ver
vullen in de ontwikkeling van
stoomfabrieken,
Ofschoon maar zeer weinig be
kend geworden is omtrent de Russi
sche activiteit inzake de vervaardi
ging van atoombommen zijn in de
loop van de laatste maanden vier
feiten bekend geworden: de plaats
van een enorme cyclotron, welke
niet ver van Moskou werd opge
richt; de ontwikkeling van een in
dustriecentrum in het Aziatische
Rusland, welke men reeds de
„atoomstad" noemt en tenslotte
twee gebieden, waar experimenten
met atoombommen gedaan wórden,
zoals de Amerikanen dat in New
Mexico, Bikini en Ewinetok deden.
„Bij mijn drie bezoeken aan Ame
rika heb ik een bepaalde lijn kunnen
constateren in de atmosfeer t.a.v. Ne
derland en die lijn gaat naar boven",
aldus heeft minister Stikker in een
onderhoud met Nederlandse corres
pondenten te New York, na zijn rede
van Vrijdag in de Assemblée ver
klaard.
Op de vraag, of dit naar zijn me
ning mede een gevolg was van de be
richtgeving inzake Indonesië door de
omgekomen Amerikaanse journalis
ten, antwoordde minister Stikker
bevestigend, doch hij voegde er aan
toe, dat Nederlands positie inzake
het Indonesische probleem thans zo
danig was, dat van internationale
zijde geen verwijten' jegens Neder
land meer te verwachten waren.
In dit verband zeide hij terzake
van de thans bekend geworden
overeenstemming over een Neder
lands-Indonesische Unie: „Het is een
heel belangrijk verschijnsel, dat men
hier doorheen is gekomen, daar het
vraagstuk van de Unie een der moei
lijkste was."
In antwoord op een vraag over de
berichten inzake het vormen van een
monetaire unie tussen Benelux,
Frankrijk en Italië, zeide minister
Stikker, dat deze kwestie reeds ter
sprake gekomen was bij de jongste
O.E.E.C.-besprekingen in Parijs, op
initiatief van Frankrijk.
In verband met het grote onder
scheid in positie terzake van het ka
pitaalverkeer en het vrij goederen
verkeer van deze landen onderling,
had Nederland zich enigszins afzij
dig gehouden. Nederland stelde zich
op het standpunt, dat zulke plannen
alleen in het kader van de O. E. E. C.
en in groter verband wenselijk wa
ren en dat dus ook Engeland hierbij
zou moeten worden betrokken.
Ook in Washington had minister
Stikker deze plannen nog met de
Belgische en Luxemburgse ministers
besproken.
Wat de devaluatie betreft merkte
de minister op, dat Nederland ge
dwongen was méér te devalueren
dan de economische situatie recht
vaardigde. De economische toe
stand van Nederland was beter dan
die van Engeland, doch Nederland
was wel genoodzaakt Engelands
devaluatie-initiatief ten volle te vol-
GROTE BRAND TE WENEN
Een en dertig brandweerbrigades
hebben Zondag te Wenen uur
gestreden tegen een brand, die een
terrein van ongeveer 1 km2 teisterde
bij de Reichs-brug over de Donau in
de Sovjet-sector. Deze brug bevindt
zich niet ver van het begin van de
hoofdstraat, die door het Prater
loopt- In deze wijk liggen voorna
melijk warenhuizen en andere za-
kengebouwen.
De brand brak uit in een autobus
garage van de gemeente en sloeg
snel over naar zeven blokken ge
bouwen, waaronder houten gebouwen
van de Siemens-Schuckert-werken.
De papierfabriek van Bunzl én Biach
werd onder meer door het vuur ver
nield.
gen met het oog op zijn export.
De minister wees hierbij in het bij
zonder op de landbouw-ezport en
de concurrentie van Denemarken
en Nieuw-Zeeland.
Het was thans dubbel belangrijk,
dat Nederlands landbouwpolitiek
gericht werd op vergroting van de
binnenlandse productie van vee
voeder, waardoor minder import
uit het dollargebied noodzakelijk
zou zijn. Minister Stikker ver
wachtte voor het ogenblik gen be
langrijke prijsstijgingen in Neder
land, dank zij de Marshall-hulp,
waardoor het dollartekort dit jaar
nog overbrugd wordt.
De minister noemde de handha
ving van de sociale rust in de afgelo
pen jaren een der gunstigste factoren
der Nederlandse economie, die be
waard moest blijven, zo nodig inge
val van prijsstijging door compensa
ties voor lage inkomens.
DE GROTE VIER VANMIDDAG
BIJEEN
Vernomen wordt, dat de ministers
van buitenlandse zaken der „Grote
Vier", Bevin, Sohuman. Acheson en
Wisjinski, Maandagmiddag te' New
York zullen bijeenkomen. Men
meent te weten, dat tijdens deze
bijeenkomst uitsluitend over het
met Oostenrijk te sluiten vredesver
drag zal worden gesproken.
NEDERLANDS MOTORSCHIP
RAMT HAVENINSTALLATIE IN
VANCOUVER.
Volgens mededeling van Lloyds
heeft het Nederlandse motorschip
Manoeran van de maatschappij Ne
derland in Vancouver (Brits Colum
bia) tengevolge van slecht zicht bij
een dichte mist tegen een graanele
vator gevaren.
Het schip, dat van Bombay kwam,
zou slechts geringe schade hebben
opgelopen. De graanelevator, die
door de botsing weer een paar wa
gons omwierp, kwam er slechter af.
De schade hieraan wordt geraamd
op 100.000 dollar.
De Manoeran is een vrachtschip
met accomodatie voor twaalf passa
gier. Het is op een kustreis langs
Amerika om vracht aan boord te ne
men om daarna naar Philippijnen te
Gistermiddag werd de 52-jarige
mevr. J. H. Wesseldijk uit Apel
doorn. die met vacantie in Lochem
vertoefde door de auto van de Bra
ziliaanse gezant te Parijs aangereden
en gedood.
Het slachtoffer fietste te zamen
met haar schoonmoeder voor haar
man en een kennis uit aan de rech
terkant van de weg. De auto pas
seerde eerst de beide heren en reed
toen mevr. W. aan. Ofschoon er dus
ooggetuigen waren, is nog niet ko
men vast te staan of op het ogen
blik van het ongeluk mevr. W. naar
links of wel de auto naar rechts is
gezwenkt.
Hij smokkelt wapens maar zweert bij de bijbel
IN EEN ARTIKEL, getiteld „Gewe
gesmokkeld" beschrijft R. Rowan
van het eilandje Phuket ten Zuid
schip de Straat van Malakka over
in Indonesië geboren Christen-Chi
mandobrug heeft deze kapitein twee
landse. De wanden van zijn hut zyn
Twee jaar lang heeft Lie nu wapens
van Malakka en Thailand naar Atjeh
gesmokkeld. Hij is de hoofdfiguur
van een uitgebreide organisatie van
wapensmokkelaars, die zich uit
strekt van de Philippijnen tot India.
Deze organisatie heeft hoofdkwartie
ren in Manilla, Singapore, Penang,
Bangkok, Rangoon en New Delhi en
haar leden bestaan uit idealisten zo
als Lie en uit vrijbuiters, die door
het geld aangetrokken worden, zo
wel Amerikanen als Europeanen en
Oosttri ingen, uit piloten, opium- en
wapenhandelaren enz. Op het hoog
tepunt van de actie, eind 1947 werd
er maandelijks ter waarde van 3 mil
lioen Amerikaanse dollars aan mili
taire uitrusting, van machinegeweren
tot transportvliegtuigen toe, door de
Nederlandse blokkade heen gesmok
keld. Sindsdien is een aantal smok
kelaars gedood, ^anderen bevinden
zich in de gevangenis. Sinds 15
Augustus is er een overeenkomst tot
het staken der vijandelijkheden in
Indonesië, en thans onderhandelen
de Indenesische en de Nederlandse
autoriteiten in Den Haag over de
toekomstige onafhankelijkheid van
Indonesië. Minister-president Hatta
heeft echter ronduit verklaard „dat
de overeenkomst tot staken der vij
andelijkheden geen betrekking heeft
op de im- of export van wapens
door de republiek."
De wapens, die per vliegtuig naar i
ren en bijbels worden naar Indonesië
in „Life" hoe in een verlaten haven
Westen van de kust van Thailand een
stak. De kapitein van dit schip is een
nees, genaamd John Lie. Op de com-
bjjbels: een Engelse en een Neder-
met godsdienstige leuzen bedekt.
«lava worden gesmokkeld of die met
het schip van Lie naar Sumatra wor
den gebracht werden in Malakka ■ge
kocht. In de Chinese wijk van Sin
gapore waren agenten, die voor een
flinke prijs bereid waren, de ge
heime bergplaatsen in de rimboe van
Malakka te onthullen, waar Engelse
wapenvoorraden waren verborgen,
en de Engelsen waren maar al te in
genomen met het feit dat op deze
wijze de wapenen buiten het bereik
kwamen van de plaatselijke commu
nistische organisaties. Zij lieten deze
smokkelarij oogluikend toe, tot zij
ongeveer een jaar geleden, naar aan
leiding van de steeds krachtiger wor
dende vertogen van Nederlandse zij
de, en tegen gingen optreden en een
afdeling politiemensen uit Singapore,
die zich voordeden als soldaten van
de republiek Indonesië, aan het com
plot lieten deelnemen. Het resultaat
hiervan was de slag, die aan deze
smokkelarij werd toegebracht door
de arrestatie van Carlton Hire en
zijn medeplichtigen bij Aer Aboe.
Sen. (koJiAellj,e,
„Het is een groot onrecht voor rij
ke mensen meer respect te tonen
dan voor arme,"
Alban Sfolz
