S)e CöidóeGoti/fca/nt
Belgische franc ook gedevalueerd
ledereen praat
over devaluatie
Minister Lieftink spreekt door
de radio over de devaluatie
Thans 50 francs voorl dollar
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. YV1LMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1949
40ste JAARGANG No. 11802
De Belgische franc
doet ook mee
Bur. Papengracht 32, Telel. 20015, Adm. en Advert. 20826, Aboon. 20935 - Abonnementsprijs f 0.32 p. w., 11.40 p. mnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. 14.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes 11.50
De sobere
troonrede
IEDER hoort of leest graag in een
Troonrede de aankondiging van
de concrete voornemens der regering
voor het komende jaar.
En zó is het ook steeds door de re
gering begrepen.
Dit jaar mist men echter in de
Troonrede die voornemens in con
crete vorm ten enenmale.
Vorig jaar was het er al heel sober
mee gesteld, maar nu nog soberder.
We moeten ons echter over die te
leurstelling heenzetten, en we kun
nen dat ook, als we ons een nog gro
tere teleurstelling voor de geest stel
len.
En die grotere teleurstelling be
staat hierin, dat veel concreets van
wat in een Troonrede wordt aange
kondigd niet verwerkelijkt wordt,
om welke reden dan ook.
En, dat het zó loopt in de practijk
der politiek, is geen zeldzaamheid.
Wij gevoelen daarom eigenlijk
meer voor een Troonrede in grote
stijl, in grote lijnen, zoals dit jaar,
waarin wij kunnen beluisteren, wat
bij de komende arbeid der regering
in de naaste toekomst voorop staat;
waaraan zij op de eerste plaats haar
aandacht en zorg zal wijden.
En zulk een Troonrede moet dit
jaar o.i. zeker de voorkeur hebben
boven een Troonrede met veel gede
tailleerde voornemens, omdat de om
standigheden, waaronder de rege
ring zal moeten regeren, nu wel bui
tengewoon onzeker zijn!
Hiermede is echter niet gezegd, dat
ook zelfs dit jaar er wel wat meer
concreets zou gezegd kunnen zijn!
De traditie van de pers om „pers
stemmen" over de Troonrede te ge
ven, heeft dit jaar o.i. weinig zin,
omdat de bladen er niet véél meer
over zeggen en over kunnen zeggen,
dan wat eigenlijk een resumé of een
omschrijving is van de inhoud.
Wij willen ons echter aansluiten bij
een opmerking van de „Maasbode"
over een zeer belangrijke pa
ragraaf der begroting.
In aansluiting op de mededeling
in de Troonrede inzake een sluitende
begroting, schrijft het blad:
„Ofschoon daardoor ongetwijfeld
ons internationale crediet zal ver
hoogd worden, wordt er terecht op
gewezen, dat het niveau, waarop
uitgaven en inkomsten in even
wicht zijn, abnormaal hoog ligt.
Dat de regering er niet toe over
ging om met een enkel woord aan
te geven hoe in deze abnormale
toestand een verandering moet
worden gebracht, stelt ons teleur.
Dit temeer wijl zij t.o.v. de volks
huishouding wel van haar plannen
spreekt om met de gewijzigde eco
nomische noodzakelijkheden in
in haar economisch beleid rekening
te houden. De hoge stand, waarop
onze staatshuishouding leeft, vormt
een permanente bedreiging voor dé
verwezenlijking van deze plannen."
Ook wij zijn op dit punt teleurge
steld.
Ook over de paragraaf betreffende
de middenstand. Men kan werkelijk
beter niets zeggen, dan een zo lege
tirade voorzetten, welke veel over
eenkomst heeft met die van de vo
rige Troonrede.
Onze militairen
in Indonesië
jV/JET dankbaarheid en eerbied
JJ*™* denk ik aan hen, die vielen
als slachtoffer van hun plichtsver
vulling."
Met deze woorden herdacht H. M.
de Koningin in de troonrede de in
Indonesië gevallen militairen.
Heel het Nederlandse volk moet
die dankbaarheid en eerbied mee
voelen. Wij moeten de in Indonesië
gevallenen dankbaar en eerbiedig
gedenken en het verlies, dat hun
dierbaren, die zijn achtergebleven,
lijden, moeten wij diep beseffen.
_Maar daartoe mag ons medeleven
niet beperkt blijven!
Wij moeten óók onze waardering
en dankbaarheid tonen ten opzichte
van hen, die hun plicht in Indone
sië nog vervullen of, na deze ver
vuld te hebben, in het vaderland
zijn teruggekeerd.
Het is een plicht van heel het Ne
derlandse volk ook in daden te to
nen, dat het de offers, de vaak zéér
grote offers, door deze militairen
gebracht, met hen wil meedragen;
dat het eerbied heeft voor de door
velen hunner betoonde moed, in
zelfopoffering geopenbaard.
Wie hier onverschillig toeziet, als
of 't hem niet aangaat, is geen goed
vaderlander, is geen goed Christen.
Wat is dat eigenlijk
Het is al devaluatie wat de klok
slaat in deze dagen. Iedereen spreekt
er over en ieder heeft er zijn mening
over, ofschoon wij niet gaarne zou
den willen beweren, dat iedereen ook
een klaar inzicht in het wezen van
deze maatregel heeft. Devaluatie is
heus geen uitvinding van de laatste
tijd; zij is al heel oud. Maar onze
tegenwoordige devaluatie gaat wel
een beetje anders dan in vroeger da
gen.
Vroeger had men gouden en zilve
ren munten, die hun waarde ontleen
den aan het gewicht van het goud of
zilver, waarvan zij gemaakt waren.
Soms „snoeide" en vorst de munt, hij
liet er èen randje afsnijden en de
munt was gedevalueerd. Het spreekt
vanzelf, dat zulk een devaluatie op de
eerste plaats diende om de vorstelijke
schatkist te spekken met ontelbare
randjes goud en zilver, die gesmolten
en tot nieuwe munt geslagen een aar
dig duitje opbrachten.
Later, toen de waarde van de munt
gebaseerd was op het goud in de zg.
gouden standaax-d, werd gedevalueerd
door de officiële goudkoers te wijzi
gen en de standaardmunt (bij ons
het gouden tientje) een lager goudge
halte te geven.
Tegenwoordig kan alleen Amerika
zich veroorloven om de waarde van
de dollar te baseren op het goud.
Overal elders moet men z'n bankpa
pier (want het muntgeld is uitslui
tend pasmunt geworden) waarderen
volgens de wet van vraag en aan
bod, welke tot uiting komt in de z.g.
wisselkoersen.
Vóór de oorlog schommelden deze
wisselkoersen betrekkelijk vrij pp 'het
spel van-vraag en aanbod, maar na de
oorlog werden ze officieel vastge
steld. Dat wil zeggen, dat de staats
banken, welke het racht hebben
geldswaardige papieren in de circu
latie te brengen, zelfstandig vaststel
len, hoeveel zij zullen betalen voor
vreemde valuta. Zo zegt bijv. de Ne
derlandse Bank: „ik geef zoveel gul
den voor een dollar". Ieder dus, die
een dollar aanbiedt, kan er van vei'
zekerd zijn, dat hij er de vastgestelde
koers aan guldens voor krijgt. En
ieder, die met de vereiste hoeveelheid
guldens komt aandragen, krijgt er
zijn gewenste dollars voor. Dat wil
zeggen: zo is de simpele theorie
in de practijk mag lang niet iedereen
dollars kopen of verkopen; daar zor
gen de diverse deviezenbepalingen
wel voor. Maar al mag dat niet, in
het buitenland, waar de Nederlandse
regei-ing geen macht heeft, en ook
wel in het binnenland, wordt dat
toch wel eens gedaan en zo ontstaat
de zwarte markt en ontstaan de
zwarte prijzen van de gulden. Deze
zwarte prijzen berusten uitsluitend
op de balans van de vraag en het
aanbod van het ogenblik en leveren
vaak een geheel ander beeld dan de
officiële wisselkoersen. Men zegt dan
ook wel, dat uit de zwarte prijzen de
werkelijke waarde van de gulden
blijkt, terwijl de officiële koersen ge
dwongen en kunstmatige koersen
zijn.
Wanneer de werkelijke waarde en
de kunstmatige waarde op den duur
te grote verschillen blijven vertonen,
is het duidelijk, dat de offciële koers
niet deugt. In een wereld, waar alle
handelstransacties over officiële schij
ven moeten lopen, kan men een tijd
lang met zulke kunstmatige koersen
blijven voortgaan, maar het moet
eens spaak lopen. En wel om de een
voudige reden, dat het verschil tus
sen de zwarte markt en de officiële
markt een aanwijzing is, dat de ba
lans uit het evenwicht gesiagen is
door eèn wanverhouding tussen im
port en export.
Wanneer wij en wij zijn niet de
enigen meer uit Amerika invoe
ren dan wij naar Amerika exporte
ren, is er meer vraag naar dollars
dan naar guldens en zakt de waarde
van de gulden op de vrije markt. Nu
kunnen wij ons wel groot houden en
officieel de gulden op peil houden,
maar dan rekenen wij ons slechts op
papier rijk. En met een man, wiens
vermogen uitsluitend in papieren cij
fers bestaat, is op den duur moeilijk
zaken te doen.
In zo'n geval zit er niets anders op,
dan de tering naar de nering te zet
ten; te erkennen dat wij een ver
armd land zijn en onze munt op het
lagere niveau te zetten, dat haar toe
komt.
Zo gezien, is de maatregel van on
ze devaluatie wel degelijk een armoe-
verschijnsel, een erkenning van onze
berooide staat.
Maar zij heeft andere aspecten. De
valuatie werkt bijv. als een sane
ring. Men gaat in een bedrijf ook
niet saneren als alles prima in orde
is-, maar erkennende dat er iets ge
zond moet worden gemaakt, neemt
men ingrijpende en daarom niet
altijd aangename maatregelen om
de voorwaarden te scheppen voor
een geleidelijke wederopbloei. Zo is
H.M. KONINGIN JULIANA OPENT
DE STATEN GENERAAL. Met
het gebruikelijk ceremonieel is he
denmiddag door H.M. Koningin Ju
liana de officiële opening verricht
van de Staten Generaal in de Rid
derzaal te Den Haag. De gouden
koets, waarin de vorstin en Prins
Bernhard gezeten zijn, op het Bin
nenhof.
liet devaluatie thans ook. Het zou
beter geweest zijn, wanneer devalua
tie niet nodig ware geweest, doch nu
een ander aanpassingssysteem on
mogelijk is zeker niet na de lawi
ne van alle' mogelijke andere deva
luaties is dit de enige manier om
de spanning weg te nemen. Maar
evenals in een bedrijf een sanering
op zichzelf nog geen heropbloei is.
maar slechts de voorwaarden daartoe
schept, is ook de devaluatie alleen
niet voldoende om ons er weer boven
op te helpen. Het is de financieel
technische inleiding tot een grotere
nationale krachtsinspanning, waar
van versobering een onderdeel is.
Maar dan ook een versobering over
de hele linie en niet van slechts en
kele categorieën, waartoe een deva
luatie maar al te geredelijk aanlei
ding geeft. Het is de taak der rege
ring door doeltreffende maatregelen
hieivoor te waken.
DROF. DR. P. LIEFTINCK, minister van Financiën, heeft gisteravond
zich in een radiorede tot het Nederlandse volk gericht met een betoog,
waarin hij de redenen heeft uiteengezet, welke de Regering hebben ge
noopt, om tot devaluatie van de gulden te besluiten. Na de devaluatie
van het Engelse Pond, zo zei hij o.mykon de Nederlandse regering geen
andere weg bewandelen, dan die, welke zij thans heeft gevolgd. Het is
vooral de positie van de Nederlandse betalingsbalans, welke de door
slag heeft gegeven.
De concurrentie-positie van ons land
wordt niet geschaad. Het is een in
grijpende maatregel, waarvan de na
delige gevolgen zeer ernstig onder
Ogen moeten worden gezien, maar
daar staan voordelen tegenover. Het
beleid zal stellig worden bemoeilijkt,
als thans een Sociale onrust zal ont
staan.
Een aantal kosten en prijzen zal
stellig stijgen, maar een voorspelling
van omvang, noch van tijdstip is
thans te doen.
De regering is er zich van bewust
dat de economisch zwakkeren onder
ons volk, en inzonderheid zij, die op
kleine vaste inkomens zijn aangewe
zen, het meest worden geschaad, in
dien de binnenlandse prijzen verder
zouden stijgen. De gevolgen, die de
devaluatie kan hebben voor de bin
nenlandse inkomensverdeling, heb
ben dan ook de volle aandacht der
regering. Slechts in nauwe samen
werking met de Staten-Generaal en
met de daarvoor in aanmerking ko
mende organisaties, zullen cleze moei
lijkheden op bevredigende wijze kun
nen worden opgelost.
De minister besloot zijn rede als
volgt:
Een belangrijk onderdeel van de
Nederlandse herstelperiode sedert de
oorlog wordt vandaag afgesloten.'Te
middernacht treedt een toestand in,
die in verschillende opzichten zal
afwijken van de tot nu toe bestaande.
In diepste grond blijven de econo
mische en sociale problemen voor ons
volk echter dezelfde, en nog iets an
ders blijft gelijk. Namelijk dit, dat
slechts bij inspanning en offerbereid-
Eé n-en-twintig landen volgden
Engelands voorbeeld
T^IETS IS ZO ONBESTENDIG als het vaste voornemen van een rege
ring om niet te devalueren. Ondanks alle beweringen, dat de Belgi
sche franc niet zou devalueren, heeft de Belgische minister van financiën
Leibaert na afloop van een kabinetsraad, welke tot in de nacht duurde,
thans bekend gemaakt, dat van 22 September af de officiële koers van
de Belgische franc ten opzichte van de dollar van 43,8275 op 50 franc
wordt gebracht. De koers van de Belgische franc ten opzichte van het
pond sterling zal van 176 tot 140 franc verlaagd worden. Verwacht
wordt, dat Luxemburg zich naar België zal regelen.
kong, IJsland, India, Indonesië, Eire,
Israël, Nieuw-Zeeland, Noorwegen,
Zuid-Afrika en Zweden.
Verwacht wordt, dat ook de West-
duitse Mark binnenkort gedeva
lueerd zal worden.
DEVALUATIEGEVOLGEN IN
ENGELAND.
De Britse regering heeft de strijd
aangebonden tegen de stijging van
de kosten van levensonderhoud, die
een devaluatie met zich brengt.
Gisteravond maakte de Britse re
gering bekend, dat de broodprijs als
resultaat van de Canadese devalua
tie niet in die mate zal stijgen als
sir Stafford Cripps Zondagavond had
voorspeld. Daartegenover zullen de
prijzen van bepaalde goederen, voor
namelijk kleding, met ingang van
Maandag a.s. reeds met 5 pet. dalen.
De Board of Trade had deze prijsver
laging reeds bevolen, voordat tot de
valuatie was besloten. Waarschijn
lijk zal de prijsverlaging worden uit
gestrekt tot vele huishoudelijke arti
kelen.
De minister-president, Attlee, heeft
voorts opbracht gegeven de admi
nistratieve uitgaven der departemen
ten dit jaar aanzienlijk te beperken.
De besparingen, die deze maatregel
zal opleveren, zullen de regering
vermoedlijk in staat stellen de in
komstenbelasting te verlagen.
MINDER PELGRIMS NAAR ROME?
In het Vaticaan is men ongerust
over de gevolgen, die de devaluatie
kan hebben voor de viering van het
Heilig Jaar in 1950. Als Italië niet
devalueert, dan wordt het voor tien
duizenden pelgrims uit andere ster-
linglanden misschien onmogelijk de
reis naar Rome te bekostigen.
heid van allen, voor het Nederlandse
volk de hoop bestaat om in de ko
mende periode zijn economische
kracht te herwinnen en de zwakke
ren onder ons datgene te verschaf
fen, dat hun - bestaan verzekert en
menswaardig maakt.
De Regering doet een dringend be
roep op allen om haar de medewer
king, die zij behoeft om dat te berei
ken, elk naar zijn kracht, te verle
nen.
PUBLIEK LAAT ZICH NIET VAN
STREEK BRENGEN.
Een verslaggever van' het „Han
delsblad" bericht uit Amsterdam:
De verwachting van devaluatie is
door het publiek rustig ontvangen.
Wel was het in de binnenstad van
Amsterdam drukker dan gewoonlijk;
vooral de confectiezaken en de ma
gazijnen voor stoffen hadden een
ongewoon levendige opening van
het herfstseizoen. Men had de in
druk, dat het vooral „de gewone
man" was, die het voor winterkle-
ding opzij gelegde geld l'iever nu
dan over enige tijd wilde besteden
vooral op de afdelingen waar
grotere stukken als mantels worden
verkocht, was de belangstelling van
het publiek gericht. Van een „run"
was echter geen sprake, hetgeen
samenhangt met de verminderde
koopkracht van het publiek. Wel
waren vanmorgen veel mensen van
buiten de stad, eveneens voor het
merendeel „kleine luyden", in Am
sterdam, nu reeds hun wintergarde-
robe aan het inkopen. Ook haarden
en kachels werden vlotter verkocht
dan gewoonlijk, wanneer rrten zich
wat meer tijd gunt om zich op zijn
aankoop te bezinnen. Bij de spaar
banken werden niet véél meer be
dragen opgenomen dan gewoonlijk.
Men wacht in Amsterdam rustig af
en laat zich niet van streek brengen.
VAN HET OVERIGE
DEVALUATIE-FRONT.
Functionarissen van de bank~van
Portugal deelde gisteren mede, dat
nog steeds gewacht wordt op een be
slissing van de regering ten aanzien
van de wisselkiers van de escude. In
financiële kringen is men algemeen
van oordeel, dat de escudo zal wor
den gedevalueerd, doch in mindere
mate dan het pond sterling.
De Tsjechoslowaakse minister van
financiën heeft in de ministerraad
verklaard, dat Tsjecho-Slowakije niet
tot devaluatie zal overgaan. De wis
selkoers voor het pond sterling is ge
bracht van 200 op 139,5 kronen.
Polen heeft de koers voor het pond
sterling gewijzigd van 1600/1616 in
1117/1123 zloty. De koersen voor de
andere gedevalueerde munteenheden
zullen op overeenkomstige wijze
worden aangepast.
Voorts heeft het Internationale
Monetaire Fonds bekend gemaakt, dat
Griekenland de koers van de drach
ma heeft gedevalueerd van 10.000
drachmen per dollar en 32.000 drach
men per pond sterling tot resp. 15.000
en 42.000.
De regering van Pakistan heeft gis
teravond besloten de koers van de
Pakistanse rupee ten opzichte van de
dollar niet te devalueren. Pakistan
is het enige land van het Britse ge
menebest, dat de devaluatie van het
pondsterling niet volgt.
Overzicht nemend van de tot nu
toe afgekondigde devaluaties kan men
constateren dat één en twintig landen
besloten hebben het Britse voorbeeld
te-volgen. Deze landen zijn: Austra
lië, België, Birma, Cgnada, Ceylon,
Denemarken, Egypte. Finland, Frank
rijk, Griekenland, Nederland, Hong-
DE OPENING DER STATEN GE
NERAAL IN DEN HAAG. Na het
uitspreken van de troonrede, waar
mede Zij de officiële opening der
Staten Generaal verrichtte, verlaat
H.M. Koningin Juliana de Ridder
zaal te Den Haag. Op de voorgrond
de gouden koets.
£en koJiAelt^e....
„Het is een eer voor de mens,
buiten ruzies te blijven.
Alleen dwazen zoeken ruzie".
- Spreuken 20:?
