3)e QeidócQcu^cvnt
Engeland devalueert pond sterling
Ongeveer 200 mensen verbrand
Het pond zakt.
Wie volgt?
DUURDERE
DOLLARS
Hoeveel zal de
gulden
devaluerem
Nederlandse regering overweegt
een soortgelijke stap
Beurzen in Nederland
gesloten
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1949
40ste JAARGANG No.
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WLLMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
Bur. Papengracht 32, Telei. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 11.40 p. tnnd., 14.15 p kwart. Franco p. p. 14.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Teleloontjes 11.50
Het pond sterling is gedevalueerd
en de gulden daaraan valt niet
te twijfelen zal weldra volgen.
Onverwacht kwam dit bericht niet
hoewel men niet gedacht had, dat
deze maatregel nu reeds zou wor
den toegepast, gezien de uitlatingen
o.a. van minister Lieftinck, die hef
nog vlak vóór zijn vertrek uit Wash
ington liet voorkomen, alsof devalua
tie pas later zou worden overwogen.
Ook sir Cripps heeft tot het laatste
-toe volgehouden, dat Engeland niet
zou devalueren, hoewel hij nu be
kend gemaakt heeft, dat de Britse
regering reeds vóór het vertrek van
hem en zijn collega Bevin naar Wash
ington er toe besloten had. Leugen
tjes om best wil, om speculatie te
gen te gaan.
Wat zullen nu de gevolgen van de
ze devaluatie zijn. Precies voorspellen
is en blijft onmogelijk, ook als men
zou weten, hoeveel de gulden in
waarde zal dalen, hetgeen op het
ogenblik niet bekend is.
Eén ding moet men echter goed
voor ogen houden. De Nederlandse
gulden zal niet onmiddellijk met 20
of 30% in innerlijke waarde dalen
doch slechts in verhouding tot de
Amerikaanse dollar. Hetgeen zeggen
wil, dat na de devaluatie 'n Nederlan
der meer guldens zal moeten neer
tellen om een dollar te kopen. Of
omgekeerd, dat een Amerikaan voor
één dollar meer guldens zal kunnen
kriigen. Wanneer evenwel de gulden
met eenzelfde percentage zakt als
het pond sterling, dan blijft de ver
houding van de gulden tot het pond
gelijk. Evg^zo ten opzichte van de
andere, reeds gedevalueerde valuta.
Dat komt dus in de practyk hier
op neer, dat de Nederlandse export
naar Amerika gestimuleerd wordt,
omdat de Nederlandse producten nu
voor Amerika goedkoper worden. De
Nederlandse import uit Amerika
wordt evenwel duurder.
In 't algemeen komt Nederland
dus in een gunstiger situatie, omdat
het evenals Engeland te kam
pen heeft met een nijpend tekort
aan dollars, tengevolge van het feit,
dat hef meer uit Amerika moet im
porteren dan het naar dat land kon
exporteren. In deze benarde positie
zijn wij er mee gebaat, dat de import
vermindert tenopzichte van deze
export. Maar de keerzijde van de
medaille is, dat wij de Amerikaanse
import, welke wij dringend nodig
hebben, en waar wij niet buiten
kunnen, zullen moeten bekopen met
een prijsstijging.
I
Hier komen wij aan het punt, dat
de belangstelling van de meesten het
sterkst zal trekken. Zal er nu een
algemene stijging der prijzen plaats
vinden?
Wat in prijs zal stijgen en hoeveel
dat in prijs zal stijgen, is niet in
details aan te geven. Wel kan men
nagaan, dat de prijzen van goederen,
die uit Amerika worden aangevoerd,
of die geproduceerd worden uit
grondstoffen, welke uit Amerika
moeten komen, duurder zullen wor
den. Of als men zich voorzichtiger
wil uitdrukken, zal men kunnen zeg
gen, dat deze devaluatie de tendenz
heeft tot prijsstijging van Ameri
kaans importgoed. Het is evenwel
niet uitgesloten dat deze prijsopdrij
vende tendenz door tegenstromingen
wordt geremd of zelfs wordt opge
heven.
Houdt men echter voorlopig geen
rekening met zulke eventuele te
genstromingen, dan is te vrezen, dat
sommige belangrijke artikelen als
tarwe, kolen, veevoeder, oliehouden
de zaden enfabak(!) in de pa
pieren gaan lopen.
Dat bijv. de veehouderij en alles
wat daaraan vastzit de terugslag zal
ondervinden van het duurder worden
van voedergranen, ligt voor de hand.
En zo zullen er vele artikelen zijn,
die de neiging tot oplopen zullen
gaan gevoelen, tenzij de zoëven ge
noemde tegenstromingen zich zullen
doen gelden. Zulke tegenstromingen
zijn bijv. concurrentie, gebrek aan
koopkracht, omschakeling op andere
markten enz.
Een tweede uiterst belangrijke
vraag is deze: zal een nieuwe loon-
ronde moeten worden ingevoerd?
Dat hangt op de eerste plaats na
tuurlijk af van de omstandigheid, of
het levensonderhoud inderdaad over
de hele linie duurder zal worden.
Zeker is dat niet, ofschoon wij ons
geen illusies behoeven te maken.
Op de tweede plaats hangt veel af
van de houding der regering. Deze
zal ongetwijfeld een loonsverhoging
zo lang mogelijk tegenhouden, om
dat door een loonsverhoging het
voordeel van de verhoogde export
weer grotendeels zal verdwijnen.
In dit'opzicht zou het wel eens
kunnen zijn, dat de individuele Ne
derlander het voordeel van de deva
luatie voor het land in z'n geheel zal
moeten bekopen met een tijdelijke
verlaging van zijn levensniveau.
Hoe het tenslotte met de Benelux
zal gaan, is nog een open vraag. Als
België inderdaad niet meegaat met
de algemene devaluatie, dan komt de
voorgenomen Unie voor grote moei
lijkheden te staan en zal uitstel wel
weer noodzakelijk blijken.
SIR STAFFORD CRIPPS SPREEKT
De Britse minister van Financiën,
Sir Stafford Cripps, heeft Zondag
avond voor de B.B.C. verklaringen
afgelegd over de dollarbesprekingen
te Washington, van waar hij Zater
dagavond in Engeland terugkeerde.
Sir Stafford verlaat het toestel
waarmee hij naar Londen terug
keerde.
Even drastisch als
het pond
In Amsterdamse bank- en effecten
kringen heeft de devaluatie van het
Pond Sterling tot 2.80 in het bij
zonder verbazing verwekt, aange
zien men een waardevermindering
tot 3 wel als het laagste niveau
had beschouwd. Met spanning wacht
men nu de beslissing van de Neder
landse regering af. Vele betrokke
nen helden over tot de mening, dat
de gulden met éénzelfde percentage
als het Pond zou worden gedeva
lueerd.
Anderzijds was men van mening,
dat de gulden niet zo drastisch be
hoeft te worden verlaagd als het
Pond Sterling. Dat de Deense
kroon zich wel terstond bij de Ster-
ling-devaluatie heeft aangesloten,
bracht men in verband met de gro
te export van Denemarken naar
Engeland. Van bijzonder belang acht
men uiteraard ook de terugslag op
de Indonesische gulden.
ANDERE LANDEN HEBBEN HUN MUNT
REEDS GEDEVALUEERD
rvE BRITSE KANSELIER VAN DE SCHATKIST Sir Stafford Cripps,
heeft gisteravond aangekondigd, dat het Pond Sterling zal worden
gedevalueerd van 4.03 tot S 2.80, d. i. is dus een waardevermindering
met 30,52 Hij deelde verder mede, dat de prijs van het goud zal wor
den herzien. De Britse beurzen en banken blijven heden gesloten. De
„Trustee Savings Bank" (Spaarbank) en de Postspaarbanken blijven
echter geopend.
De Nederlandse regering ziet zich naar aanleiding hiervan genood
zaakt, eenzelfde of soortgelijke stap te overwegen en zal haar beslissing
zo sp edig mogelijk bekend maken. In de gisteren terzake gehouden bij
zondere kabinetszitting heeft men de besprekingen namelijk niet ten ein
de gevoerd, weshalve deze vandaag zullen worden voorgezet. Wel is
reeds de handel in buitenlandse valuta's dooi De Nederlandse Bank
opgeschort en heeft de Vereniging voor de Effectenhandel bekend ge
maakt, dat de beurzen Maandag en Dinsdag gesloten zullen blijven. Ef
fectentransacties zijn bijgevolg eerst Woensdag a.s. weder mogelijk.
Reeds hebben verscheidene van de bij het Sterling-bloc aangesloten
landen 't voorbeeld van Engeland gevolgd. België, Zwitserland en Italië
zullen daarentegen geen wijziging in hun valuta-pariteiten brengen.
Met uw spaargelden, uw lonen en
salarissen en alles wat wij zelf pro
duceren of betrekken uit landen, die
een overeenkomstige wijziging in
hun dollarkoers brengen, zult gij
evenveel kunnen kopen als voor
heen. Alleen voor dollargoederen
zullen wij meer moeten betalen.
Afgezien van de broodprijs zullen
de kleinhandelsprijzen, naar de
minister verzekerde niet onmiddel
lijk merkbaar stijgen. Ook zal de de
valuatie niet tot verhoging van lo
nen of salarissen mogen leiden.
Radio-rede van Cripps
Cripps zeide in zijn radio-rede,
dat de regering reeds voordat hij en
de minister van Buitenlandse Zaken
Ernest Bevin naar Washington ver
trokken waren, besloten had het
Pond te devalueren. Wjj hebben
aldus zeide de minister onze Ame
rikaanse en Canadese collega's op
de eerste dag van onze aankomst,
vóórdat er nog sprake was van be
sprekingen of overleg, van ons be
sluit op de hoogte gesteld. De laat
ste dagen hebben wij bepaald, wat
de nieuwe koers zou zijn. De nieu
we koers is Zondagavond van kracht
geworden.
Cripss zette de redenen voor het
besluit van de regering uiteen. Hü
zei, dat de Britse industrie en han
del weliswaar gezond zijn, doch dat
twee wereldoorlogen de mogelijk
heden voor het verdienen van dol
lars hadden ontwricht. De dollar- en
goudreserves moesten koste wat het
kost in stand gehouden worden,
aangezien de kopers op de Britse
markt hun vertrouwen in het Pond
Sterling begonnen te verliezen, toen
zij de reserve zo snel zagen slinken.
Cripps zette verder het belang van
de wisselkoersen voor de Britse han
del uiteen.
Hij verklaarde: „bij een lage wis
selkoers kunnen wij meer van onze
goederen aan het buitenland verko
pen en op die wijze kunnen wij in
totaal mee-'- dollars verdienen. Hoge
wisselkoersen vormen op de duur
een belemmering voor de export."
De regering is niet voornemens de
voedselsubsidies te verhogen. De
prijs voor het brood zal binnen on
geveer veertien dagen van 4.5 tot
zes pence worden verhoogd.
De prijzen in de Engelse winkels
zullen, volgens Cripps, in de meeste
gevallen dezelfde blijven, daar de
binnenlandse waarde van het Pond
niet is veranderd, evenmin als de
waarde van de spaargelden.
Devaluatie in
andere landen
NIEUWE PERCENTAGES
Tot nog toe hebben de volgende
landen eveneens ëen devaluatie in
gevoerd:
Australië: 1 pond is 2,24 dollar
(voorheen 3,22) De verhouding van
125 Australische tegen 100 Engelse
ponden blijft gehandhaafd.
Denemarken: 1 dollar is 6,90714
Deense kronen (voorheen 4,81) Het
pond sterling blijft gehandhaafd op
19,36 Deense kronen.
Egypte: 1 Egyptisch pond is 2.871
dollar.
Eire 1 pond is 2.8 dollar.
India: 1 roepij is 21 dollarcents
(voorheen 32)
Israel: 1 pond is 2.8 dollar (voor
heen 3)
Nieuw-Zeeland 1 pond is 2.8 dol
lar.
Noorwegen 1 dollar is 7,14286 kro
nen. Het pond sterling blijft
Noorse kronen.
Zuid Afrika 1 pond is 2,8 dollar
(voorheen 4.03)
De Zweedse regering heeft beslo
ten alle Zweedse betalingen naar het
buitenland voorlopig op te schorten
OOK DE WEST-DUITSE MARK.
Door radio-Frankfort werd gister
avond een verklaring van professor
Ludwig Erhard die algemeen
wordt beschouwd als de man, die de
portefeuille van Economische Zaken
te beheren zal krijgen omgeroe
pen, waarin hij verklaarde van me
ning te zijn, dat, nu het pond ster
ling is gedevalueerd, ook de Mark
gedevalueerd zal moeten worden.
In afwachting van de devaluatie
van de gulden
Naar aanleiding van de mededeling, door de Britse kanselier van de
schatkist, Sir Stafford Cripps, gisterenavond per radio gedaan inzake de
devaluatie van het Pond Sterling, wordt bekend gemaakt, dat de Ne
derlandse regering zich hierdoor genoodzaakt ziet eenzelfde of soortge
lijke stap te overwegen.
De beslissing van de Nederlandse regering hieromtrent zal zo spoe
dig mogelijk worden medegedeeld.
In aansluiting hieraan maakt De Nederlandsche Bank bekend, dat zij
de op grond van art. 4 van het Deviezenbesluit 1945 vastgestelde wissel
koersen met ingang van 19 September 1949 alle heeft ingetrokken. Aan-
en verkoop van buitenlandse vorderingen, buitenlandse betaalmiddelen
en buitenlandse geldswaardige papieren als in art. 5 van het Deviezenbe
sluit 1945 omschreven, is dientengevolge tot nader order niet toegestaan.
Voor dringende door de deviezen-
banken te beoordelen gevallen kan
voor het reisverkeer en voor de be
taling van documenten hiervan wor
den afgeweken, waarbij de definitie
ve verrekening in guldens pas mag
plaats vinden, zodra nieuwe wissel
koersen door De Nederlandsche
Bank zijn vastgesteld.
Voorts heeft de minister van Fi
nanciën krachtens art. 2 van de
NOODLOTTIGE SCHEEPSBRAND TE TORONTO
ZATERDAGOCHTEND om twee uur is op het 6.905 ton metende pas-
sagiersschip Noronic van de Canada Steamship Lines dat in de ha-
van van Toronto gemeerd lag, een brand uitgebroken, die in enige uren
het schip, waarop zich 690 personen bevonden, geheel heeft vernield.
Ongeveer 200 personen zijn in de vlammen omgekomen. Honderden
zwaar- en lichtgewonden worden in de hospitalen van de stad en twee
hotels, die als nood-hospitalen zijn ingericht, verpleegd en men ver
wacht, dat velen van hen alsnog aan hun verwondingen zullen bezwijken
Enige minuten na de ontdekking
van de brand stond het schip reeds
van voor tot achter in de vlam.
De Noronic was een luxe passagiers
schip voor de vaart op de grote me
ren. De passagiers waren hoofdzake
lijk Amerikaanse vacantiegangers uit
Detroit en Cleveland. Het schip was
Vrijdag uit Cleveland in Toronto aan
gekomen en zou Zaterdag een tocht
maken op de St. Lawrence.
Onder de passagiers, die in hun
slaap werden verrast, ontstond een
paniek. Mensen in nachtgewaad lie
pen gillend over de gloeiend hete
dekken, sommigen sprongen in het
ijskoude water of op de kade, ande
ren vochten met elkaar om touwen
en ladders die van de wal werden
toegeworpen. Spoedig waren 18
brandweerauto's en twee drijvende
motorspuiten, die in het geheel vier
entwintig stralen op het vuur richt
ten, ter plaatse. Doch deze pogingen
hadden geen succes. Het schip brand
de geheel uit, maakte toen zwaar
slagzij en zonk uiteindelijk in het ne
gen meter diepe water. De bovenste
dekken, die boven het water uitsta
ken, bleven nog zeven uur branden.
Inmiddels gingen duikers op de an
dere dekken aan het werk om nog
zoveel mogelijk lijken te bergen.
Volgens Reuter is dit de grootste
scheepsramp in Canada sinds 1847,
toen de Phoenix" op' het Michigan-
meer door brand werd verwoest,
waarbij 247 personen de dood von
den. Een zusterschip van de Noronic,
de Harmonie, is in 1945 verbrand.
Daarbij kwam toen één persoon om
het leven.
TRUMAN SPREEKT VOOR DE
WERELDBANK. Gedelegeerden,
die te Washington de vierde jaar
lijkse bijeenkomst van de Interna-
tionale Bank en Monotaire Fonds
bijwonen, luisteren aandachtig naar
de rede van president Truman. Hij
verzocht de gedelegeerden om alle
hindernissen te verwijderen bij het
internationaal handelsverkeer in het
belang van de wereldvrede.
Beurswet 1914 bepaald, dat de beur
zen voor de geld- en fondsenhandel
op Maandag 19 September en Dins
dag 20 September gesloten zullen
zijn en dat die dagen voor geldlenin.
gen als bedoeld in afdeling V der
Beursvoorschriften 1940, niet als
werkdagen zullen worden beschouwd,
Het bestuur van de Vereniging
van de Effectenhandel zal in ver
band hiermede vandaag aan haar
leden mededelen, dat het om rede
nen van algemeen belang der leden
der vereniging op Maandag 19 en
Dinsdag 20 September a.s. niet zal
zijn toegestaan:
a) hun bemiddeling te verlenen
voor de aankoop of verkoop van
effecten.
b) voor eigen of anderer rekening
effecten te kopen of te verkopen.
Daar volgens de Beschikking
beursverkeer 1947 aan- of verkoop
van effecten zonder tussenkomst van
een lid der Vereniging verboden is.
is door een samenstel van maatrege
len elke handel in effecten voor twee
dagen opgeschort.
FRANSE MAATREGELEN
Het overmaken van bedragen in
buitenlandse valuta uit Frankrijk
naar het buitenland is door de Fran
se regering opgeschort. De buiten
land bankrekeningen in Frankrijk
zullen tijdelijk worden geblokkeerd
Er zal voor worden gezorgd, dat
de in Frankrijk vertoevende buiten
landse toeristen geen moeilijkheden
ondervinden.
De verwachting, dat sir Stafford
Cripps Zondagavond de devaluatie
van het pond sterling bekend zou
maken, heeft een paniek op de
Brusselse zwarte valutamarkt ver
oorzaakt. Het was Zondag onmoge
lijk een pond-billet in Brussel te
wisselen.
In Britse bankierskringen te Ge
neve werd verklaard, dat de deva
luatie van het Britse pond de defi
nitieve genadeslag zal betekenen
voor het Britse touristenverkeer in
Zwitserland.
Men verwachtte vandaag een gro
te toëloop van Britse toeristen, die
zich genoodzaakt zullen zien Zwit
serland zo spoedig mogelijk te ver
laten.
V Het hart van de
bedrijfsorganisatie
1I7ANBEGRIP, wantrouwen en
zelfs haat scheiden mensen van
verschillende principiële levensop
vatting.
Maar deze zelfde geestesgesteld
heid drijft ook maar al te vaak een
splijtzwam in de verhouding tussen
de maatschappelijke standen, tussen
werknemers en werkgevers, tussen
arbeiders en maatschappelijk hoger
geplaatsten.
De pater Capucijn Euthymius, die,
om de mentaliteit der arbeiders te
begrijpen en te onderzoeken, zelf in
meerdere grote fabrieken heeft ge
werkt en nog werkzaam is op de
Hoogovens te Velsen, heeft daarover
geschreven in een boekje „Signaal
o^ rood." Daarin constateert deze
priester, dat dé arbeider als het
grootste onrecht hem in het verleden
aangedaan niet beschouwt het te la
ge loon of de te lange arbeidsduur
dat alles was erg, maar als véél
en véél erger gevoelt hij, dat men
hem beschouwde als een nummer,
een stuk gereedschap.
Zeker er is ook onder dit laat
ste opzicht: de practische erken
ning van de menselijke waarde en
waardigheid van de arbeider, veel
verbeterd in verhouding met vroe
gere toestanden. Wij móeten dat
met dankbaarheid erkennen. Maar
wij mogen ons niet verblinden voor
het feit, dat er nog vele wantoestan
den zijn. welke verbetering eisen
met dringende spoed, als wij de hier
bedoelde splijtzwam niet verder en
dieper willen laten doorvreten met
voor de samenleving allernoodlot-
tigste gevolgen, Wanbegrip, wan
trouwen en zelfs haat moet worden
uitgebannen en spoedig: het is de
taak van hen, die in deze tijd leven.
Maar: hoe?
De „Nieuwe Eeuw" op het boekje
van de pater Capucijn de aandacht
vestigend, commentarieert o.m. al
dus:
„Geschonden menselijkheid!
Daar ligt de oorzaak van de hui
dige verhoudingen. Geschonden
menselijkheid, dat is de erfelij-
ke belasting van vroegere wan
toestanden, De geschonden
menselijkheid herstellen, dat is
de taak, die onze generaties
wordt opgelegd. Het is geen
kwestie van meer of minder
loon, van twee of drie weken
vacanfie, van kinderbijslag voor
het eerste of derde kind, het is
een kwestie van onderling ver
trouwen, van wederzijdse ach
ting, van, laat het grote woord
maar vallen: van Christelijke
liefde."
Niemand zal ontkennen, dat de so
ciale hervorming, hier bedoeld, moet
worden gevormd door een verande
ring in de mentaliteit. Wetten ma
ken geen zeden. Wij mogen er niet
blind voor zijn, dat de mentaliteit
zich ook inderdaad aan het wijzigen
is, zij 't dan ook langzaam Er
zijn verschijnselen, welke daarop
klaarblijkelijk wijzen.
Wetten maken geen zeden. Maar:
wetten kunnen positief en ook
negatief door het wegnemen van
belemmeringen meewerken, om
goede zeden te scheppen.
Prof. mr J. M. v. d. Ven, die het
boekje van pater Euthymius inleidt,
zegt in die inleiding o.m., dat het
ontwerp van wet op de Onderne
mingsraden gewichtiger is dan het
ontwerp van wet op de Bedrijfsor
ganisatie.
Dat is ook onze overtuiging.
Wij hebben die reeds eerder neer
geschreven in een artikeltje, waar
op de „Volkskrant" reageerde met
de bemerking, dat de ondernemings
raden de kroon zullen moeten zetten
op het werk van de bedrijfsorganisa
tie. Wij willen de ondernemingsra
den liever noemen het hart van de
bedrijfsorganisatie. En onder onder
nemingsraden verstaan wij. dan or
ganen van overleg in de onderne
ming, waardoor werkgever en werk
nemer als vrienden, die eenzelfde
doel nasfreven, naast elkaar zitten;
waarvoor (helaas) wettelijke rege
ling, wettelijke dwang noodzakelijk
schijnt.
Sen. êitótóÖje,,,
Bindt dus in, voor de twist los
barst".
Spreuken 17:14.
