S)e
Storm op til in Tsjecho-Slowakije
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT"
DONDERDAG 8 SEPTEMBER 1949
40ste JAARGANG No. 11
De besprekingen
in de
Raad van Europa
Bur. Papengracht 32, Tele!. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn. 20935 - Abonnementsprijs 0.32 p. w., f 1.40 p. mnd., f 4.15 p kwart. Franco p. p. f 4.90 - Advert.: 15 jci. p. m.m. Telefoontjes f 1.50
Renegaat Plojhar opvolger van mgr. Beran?
EEN KATHOLIEKE persoonlijkheid, die bekend is met alle bijzonderhe
den van de controversen tussen de Staat en de Kerk in Tsj.-Slowakije:
ontsnapte naar Duitsland teneinde te waarschuwen tegen de plannen van
het communistische regiem, die er op gericht zijn de oppositie van de
Katholieke Kerk en de geestelijkheid uit te rpeien en aartsbisschop Beran
te doen vervangen. Zijn waarschuwingen komen op het volgende neer:
1. Bevestigd wordt, dat de aarts
bisschop van Praag, mgr. dr. Beran,
inderdaad een gevangene in zijn
eigen paleis is. Zelfs zijn zuster mag
hem niet bezoeken. De geheime poli
tie is belast met en verantwoordelijk
voor zijn huisvesting, het bereiden
van zijn voedsel en de controle op
alles, wat met zijn dagelijkse bezig
heden verband houdt.
Mocht de aartsbisschop iets over
komen, dan zal dit worden omschre
ven als „een natuurlijke dood" of
nog liever als „een gevolg van wat
hij in de oorlog moest ondergaan".
2. Het is Mgr. Beran reeds aan
te zien, dat de gevangenschap en de
verantwoordelijkheid, welke op zijn
schouders ligt, niet zonder uitwer
king blijven. Hij heeft echter nooit
gewankeld in zijn vastbesloten hou
ding tegenover de communistische
druk en hij heeft duidelijk te kennen
gegeven, dat hij trouw zal blijven
aan zijn belofte, de onbeperkte vrij
heid van godsdienst en de rechten
van de Kerk te verdedigen. Hij zal
dit doen, indien geen unfaire druk
op hem wordt uitgeoefend, welke er
op gericht zou zijn, zijn gezondheid of
wilskracht, te breken. Toegc.'3ven
moet worden, dat zijn langdurig ver
blijf in concentratiekampen gevol
gen heeft gehad op zijn constitutie.
3. Steeds weer opnieuw heeft de
geheime staatspolitie Mgr. Beran
voorgesteld om te vertrekken en te
gaan wonen in een van zijn twee ver
blijven in het land, hetzij in Dolni
Brezany of in Cervena Recice, welke
hem nog overbleven, doch de aarts
bisschop heeft resoluut afgewezen
zijn paleis in Praag te verlaten, om-
dathij weet, dat hij dan geen kans
meer zou hebben verklaringen of be
velen, welke in zijn naam zouden zijn
uitgevaardigd, tegen te gaan.
Het plan van de regering is be
kend geworden. Als de aartsbisschop
vertrekken zou, dan zou dit worden
aangekondigd als een soort van af
standdoen en pater Joseph Plojhar
zou tot nieuwe "aartsbisschop zijn
Het dertiende slachtoffer van de
Amerikaanse amokmaker Unrun,
een knaap van tien jaar, is gisteren
in het ziekenhuis te Camden (New
Jersey) overleden. Zijn moeder en
grootmoeder zijn eveneens om het le
ven gekomen. Drie andere slachtof
fers, wier toestand niet critiek is, lig
gen nog in het ziekenhuis.
Unruh, die gisteren dooi: twee
psychiaters is onderzocht, heeft ver
klaard de schietpartij begonnen te
zijn, omdat hij zijn buren niet uit
kon staan. United Press verneemt, dat
de man zou lijden aan godsdienst
waanzin en de moorden beraamd
zou hebben in de bioscoop. Unruh
staat onder zware bewaking in het
ziekenhuis, waar hij een kleine ope
ratie heeft ondergaan, om een kogel
uit zijn dijbeen te verwijderen.
uitgeroepen door een „volksstem-
ming", opgezet en uitgevored door
de communisten. Plojhar zou dan
niet door de Paus benoemd zijn maar
door de „volkswil", waarschijnlijk
op dezelfde manier, waarop in de Fe-
bruari-revolutie „het terugtrekken
van de niet-communistische ministers
werd geëist".
4. Indien deze plannen falen zijn
de communisten klaar om een ver
volging in te zetten tegen de aarts
bisschop, niet als een priester, maar
als een verrader vanwege „zijn con
tacten met buitenlandse mogendhe-'
den, welke het volksdemocratische
regiem bedreigen".
De minister van openbaar onder
wijs en erediensten heeft medege
deeld,, dat nieuwe schoolboeken zui
len worden uitgereikt en -binnenkort
een nieuwe regeling van de leer
plicht zal worden doorgevoerd. Deze
regeling, zo heeft de minister ver
klaard, zal voornamelijk gericht zijn
op een verdere uitbreiding van het
onderwijs in de Russische taal en „op
de ontwikkeling bij de schoolkinde
ren van gevoelens van dankbaarheid
en vriendschap tegenover Sovjet-
Rusland, dat het land heeft bevrijd".
Voorzien wordt, dat gedurende
het eerste jaar het onderwijs in de
Russische taal aan ten minste 130.000
kinderen zal worden verstrekt.
Een onweder, gevolgd door een
waterhoos, die 40 minuten duurde,
heeft Woensdagavond een groot ge
deelte van Andalusië (Spanje) ver
woest. Te Monte Sacro zijn 4 vrou
wen van wie drie zigeunerinnen
verdronken. Talrijke personen lie
pen verwondingen op. De hoofdweg
van Granada naar Madrid is on
bruikbaar. De sneltrein naar Madrid
kon het station van Granada niet
verlaten, daar de spoorweg op 14
punten onderbroken was. Te Jean
staan talrijke straten onder water en
een 50-tal huizen is ondergelopen.
De schade aan de wijnbergen is zeer
aanzienlijk.
Er schijnt weinig hoop te bestaan,
dat men de overblijfselen van de ark
van Noë op de berg Ararat in Oost-
Turkije zal vinden, aldus Turkse jour
nalisten, die de expeditie van de
Amerikaan dr. Aaron Smith vergezel
len. De expeditie is sedert 1 Septem
ber jl. bezig de ark te zoeken.
De moeilijke levensomstandigheden,
welke te wijten zijn aan de regen
val en hevige koude, hebben de le
den der expeditie ontmoedigd, al
dus wordt gemeld. Dr. Smith zou een
beloning van 200 dollar hebben aan
geboden aan degene, die een spoor
van de ark vindt.
Gemeenteraad en
gemeentebestuur
TPER gelegenheid van de installatie
van de nieuwe gemeenteraad
heeft de burgemeester van Leiden
jhr. mr. van Kinschot een rede ge
houden, waarin hij enkele opmer
kingen maakte, die niet alleen voor
de Leidse Gemeenteraad van belang
zijn. Hij hield de Raadsleden voor de
plicht, om de voorstellen, welke
hun door B. en W. worden voorge
legd, goed te bestuderen. Ook het
best saamgestelde college van B. en
W., aldus de Leidse burgemeester,
heeft de wijsheid niet in pacht; en
het is een recht en kan eer^ plicht
zijn van de Raad, om critfek uit
te oefenen.
Het is goed, dat deze vanzelfspre-
kenheid eens gezegd wordt, klaar en
onomwonden.
Want, hoe vanzelfsprekend ook,
er zijn altijd nog gezagsdragers
o.a. burgemeester en leden van col
leges van B. en W, die weinig of
geen critiek dulden; die wèl schijnen
te menen, dat zij de wijsheid in
pacht hebben.
Dezulken kunnen zich democraten
noemen, zelfs in de democratie
volkomen ten onrechte de red
ding uit alle kwalen zien: zij zijn
feitelijk volstrekt niet democratisch!
De democratie eist, dat men met
de rechten van anderen rekening
houdt, deze positief eerbiedigt. En:
dat de gemeenteraad het recht van
critiek heeft, behoeft niet te worden
bewezen!
Maar zo vervolgde de Leidse
burgemeester die critiek moet
zijn: zakelijk, opbouwend, beheerst.
En aan deze eisen, die gesteld
moeten worden, voldoet zo voe
gen wij er aan toe een gemeente
raad niet:
als geoordeeld en veroordeeld
worden zonder voldoende kennis van
zaken;
als gecritiseerd wordt zonder aan
te geven, hoe het beter moet en kan
geschieden;
als in het zakelijk worden betrok
ken bepaalde antipathieën van per
soonlijke aard; persoonlijke overwe
gingen en motieven, welke met de
zaak, waarover het eigenlijk gaat, in
wezen niets te maken hebben.
Voor de trouwe lezers van ons blad
zal het duidelijk zijn, dat ons uit het
hart is gegrepen een andere opmer
king van Leidens burgemeester, nl.
deze: dat het van tactisch beleid
getuigt, om ook ingezetenen, buiten
de Raad, in het bestuur der gemeen
te te betrekken. De belangloze toe
wijding van bekwame en integere
ingezetenen moet voor het bestuur
der gemeente worden benut. Dat
geldt zeker voor grotere gemeenten;
maar moet ook in kleinere gemeen
ten worden overwogen. Een wijs
college van B. en W. is er van over
tuigd, niet de wijsheid in pacht te
hebben, maar óók een wijze ge
meenteraad moet deze overtuiging
hebben en dat tonen door te willen
profiteren van de bekwaamheid en
bereidheid van ingezetenen, om de
gemeenteraad n het bestuur ter zij
de te staan.
R.T.C. BU GEMEENTERAADS
ZITTING Een aantal Indone
sische gedelegeerden ter Ronde Tafel
Conferentie dat niet alleen de be
sprekingen betreffende grote zaken
wilde meemaken, heeft Dinsdag een
bezoek gebracht aan Kerkdriel,
waar een gemeenteraadszitting van
de gemeente Maasdriel en de toe
vallig plaats vindende wethouders
verkiezing werd bijgewoond. Daar
Maasdriel geen eigen gemeentehuis
bezit, vond de raadsvergadering
plaats in het gemeentehuis van Kerk
driel.
Overzicht tijdens de gemeente
raadszitting. Aan de raadstafel van
links naar rechts, wethouder van
Aalst, R. Tg Male Wiranatakusuma,
Sewaka, Margono Djojokadikusumo,
de burgemeester van Maasdriel, mr
Th. M. J. de Graaf, lid van de Twee
de Kamer en lid van de Commissie
van 9 mannen en als zodanig lid van
de delegatie ter R.T.C., mr Ma'mun
Sumadipradja. prof. mr Sunario Ko-
lopoking, ir Suwarto, Patty, werk
zaam op de afdeling culturele ont
spanning van het secretariaat gene
raal der R.T.C.
Geen
terugtrekking
van troepen
EEN OFFICIëLE VERKLARING
Nadat wij gisteren reeds melding
hebben gemaakt van een Nederland
se verklaring, waaruit viel af te lei
den dat een ontruiming van Mid-
den-Java door de Nederlandse troe
pen niet overwogen werd. deed thans
een woordvoerder van-het ministerie
van Overzeese Gebiedsdelen aan
A.N.P. mee, dat de Nederlandse re
gering zich strikt zal houden aan de
bepalingen van de gesloten overeen
komsten. zodat van een dergelijke
terugtrekking van Nederlandse troe
pen geen sprake kan zijn.
HET BLIJFT ONRUSTIG
IN BANDJERMASIN
Hoewel thans vier dagen zijn ver
streken na het bereiken van de over
eenkomst over de staking der vijan
delijkheden in Zuid-Borneo, duurt
de druk op de bevolking en vooral
op de werknemers voort. De stakin
gen in Bandjermasin houden aan en
breiden zich zelfs uit. Zondag verlie
ten in Kandangan alle verplegers
het ziekenhuis aldaar. Een groot deel
van de bevolking van Kandangan is
geëvacueerd en drie ambtenaren zijn
spoorloos verdwenen.
Nabij Kloea werden borden aan
getroffen met het opschrift „demar
catielijn". Nederlandse militairen, die
de borden verwijderden, werden be
schoten. Hierbij vielen geen slacht
offers.
Een aantal leden van het bestuur
van Zuid-Borneo is afgetreden en
heeft een Indonesisch nationaal co
mité gesticht, waarvan de Republi
keinse leiders Boerhaoeddin en Ra
den Saban tot voorzitter resp. secre
taris werden gekozen.
Het comité richtte het verzoek tot
de Nederlandse resident om het be
stuur in Zuid-Borneo te mogen over
nemen. Volgens te Batavia ontvan
gen berichten is ook het plaatselijke
bestuur van Bandjermasin afgetre
den. Het is nog niet bekend of de
Nederlandse resident de ontslagaan
vragen heeft aanvaard.
Gen. maj. Soehardjo, die betrokken
is geweest bij de onderhandelingen
over het staken van het vuren op
Zuid-Borneo, verklaarde bij zijn te
rugkeer te Djokja volgens United
Press: „de bevolking van Borneo
blijft trouw aan de republiek. Elke
poging, om een afzonderlijke staat
Borneo buiten de republiek te stel
ten, is tot mislukking gedoemd".
De guerilla is begonnen, zo zeide
hij, uit teleurstelling vor het feit,
dat Borneo niet bij de republiek
was gekomen.
HET KONINKLIJK BEZOEK AAN
NOORD-BRABANT.
Twee dagen lang heeft het Ko
ninklijk Echtpaar een triomfale
tocht door Noord-Brabant gehou
den en daar verscheidene gemeenten
bezocht.
Zo hebben Koningin en Prins op
een hoeve in Middelbeers een Bra
bantse koffietafel gebruikt.
De enige vrouwelijke burgemeaster
in ons land heeft Hare Majesteit
aan al haar gemeentenaren getoond.
De mooiste erepoort van heel Bra
bant stond in Diessen met een gou
den kroon, geheel gevlochten van
haver en mais. Daar waren ook de
wildemannen en de dorpsnarren, die
alle gasten de schoenen poetsten .be
geleid door reidansen en höogtestan-
den.
In Oosterhout werd een bezoek ge
bracht aan het Norbertinessenkloos-
ter Catharinadal, een der weinige
Nederlandse kloosters, dat nog onaf
gebroken bestaat sinds de stichting
in 1270. Tevens het enige klooster
ter wereld van de vrouwelijke tak
der orde van Sint Norbertis.
Het zijn voor Noord-Brabant mooie
feestelijke dagen geweest.
HET KONINKLIJK BEZOEK AAN
NOORD BRABANT H.M. Konin
gin Juliana en Z.K.H. Prins Bern-
hard hebben gisteren o.m. een be
zoek gebracht aan Middelbeers, waar
zij verwelkomd werden door de eni
ge vrouwelijke burgemeester in Ne-'
derland, mevrouw Smulders.
Na de verwelkoming schrijdt het
koninklijk paar, vergezeld door me
vrouw Smulders, langs een haag van
vrouwen in haar typisch Brabantse
kledij, naar de boerderij waar hun
een echte Brabantse koffie maaltijd
werd aangeboden.
Economisch
beraad
te Washington
CONFERENTIE GISTEREN
BEGONNEN.
Gisteren is te Washington de
Brits-Canadees-Amerikaanse confe
rentie over het Britse dollarpro-
b^eem begonnen.
Een bevoegd woordvoerder deelde
mede, dat de bijeenkomst van giste
ren een eerste contactneming was,
tijdens welke het programma en de
procedurekwesties zijn behandeld,
en dat de eigenlijke besprekingen,
die nl. betreffende de methode, wel
ke bij een eventuele hulp aan Groot-
Brittannü' ter bestrijding van het
dollartekort, zal worden toegepast,
eerst de komende dagen zullen wor
den gehouden.
Na afloop van deze eerste bijeen
komst, die iets langer dan een uur
duurde, deelde de Amerikaanse mi
nister Snyder aan de pers mede, dat
geen formele agenda was vastge
steld. Wel zijn de ministers overeen
gekomen werkgroepen te vormen,
welke in details de afzonderlijke as
pecten van het te behandelen vraag
stuk zullen bespreken na de bijeen
komst, welke vandaag zal worden
gehouden.
Ten aanzien van de duur van de
conferentie is niets vastgesteld. Men
ziet in, aldus minister Snyder, dat
het te behandelen vraagstuk grote
moeilijkheden met zich brengt, die
niet vatbaar zijn voor een gemak
kelijke of snelle oplossing
De conferentie zal twee grote pro
blemen moeten behandelen: maatre
gelen, die genomen moeten woi'den
de economische crisis, die nu heerst,
te bezweren en maatregelen, die
vereist zijn om te voorkomen, dat
dergelijke crises zich blijven herha
len.
De Raad van
Europa
HET BEGIN WAS BEVREDIGEND
De eerste Europese raadgevende
vergadering heeft naar de mening
van de Nederlandse gedelegeerden
een verloop gehad, dat, wanneer men
in aanmerking neemt de beperkingen
die nog aan de Assemblée zijn op
gelegd, reden tot voldoening geeft.
Drie der Nederlandse gedelegeer
den hebben aan het A.N.P. in het
kort hun mening over de resultaten
van de vandaag eindigende zitting
weergegeven.
De heer van, de Kieft (Partij van
de Arbeid) vestigde er de aandacht
op, dat men bij de beoordeling niet
uit het oog mag verliezen, dat de
macht van het eerste Europese par
lement nog gering is. „Wij kunnen
niet veel meer doen dan het comité
van ministers bepaalde maatregelen
in overweging geven. En binnen de
grenzen van deze bevoegdheden
heeft de Assemblée niet slecht ge
werkt".
De heer van de Kieft beschouwde
het als hoofdzaak, dat Straatsburg
de mogelijkheid en bestaanbaarheid
van een Europees parlement buiten
twijfel heeft gesteld. „Deze Assem
blée van twaalf naties heeft getoond
tot werken in staat te zijn. Zij zal
niet meer kunnen verdwijnen en zal
in de toekomst haar eigen stijl en
vorm vinden".
De heer Serrarens, een der beide
vertegenwoordigers van de Katho
lieke Volkspartij, die door zijn voor
zitterschap van de sociale commissie
een vooraanstaande rol in de Assem
blée heeft gespeeld, was zeer vol
daan over de saamhorigheid onder
de gedelegeerden. ,,Wij ^taan voor
het historische feit, dat Europa zich
bewust is van zijn bestaan, zijn taak
en zijn roeping, verklaarde hij. Wij
vergeten hier nóg niet, dat wij En
gelsman of Tugk zijn, maar wij be
ginnen toch te begrijpen, dat wij
allen samen Europeanen zijn, dat
Europa een gemeenschappelijke
grondslag heeft en op deze grond
slag zich als nieuwe grootheid wil
organiseren".
Ook de Christelijke Historische
vertegenwoordiger mr. Schmal sprak
?;ijn voldoening uit over de bereikte
resultaten. Hij gaf onomwonden te
kennen, dat hij met geringe ver
wachtingen naar Straatsburg was
gekomen.
„Wat mij evenwel getroffen heeft,
zo zeide hij, is dat van af het begin
van alle zijden een zo grote mate
van bereidheid tot onderlinge sa
menwerking aan de dag werd gelegd.
Goede wil als eerste vereiste voor
het welslagen van het te verrichten
werk is zeker aanwezig".
Geen nauwe
boord om
Dr. Malan, de eerste minister
van de Zuid-Afrikaanse Unie,
hield dezer dagen een rede te
Standerton. Het was een schone
rede, maar opeens moest de per
ste minister afbrekenHij
wist niet meer, hoe hij verder
moest gaan. Nu gebeurt dat bij
ongeoefende redenaars wel eens
meer, maar bij een eerste minis
ter is dat iets abnormaals; dat
zal ieder moeten toegeven. Een
minister laat staan een eer
ste minister weet altijd wel
woorden te vinden. Bij Malan
was het een heel opmerkelijk
geval van geheugenverlies.
De doktoren onderzochten het
geval; zij klopten en luisterden
en deden alles wat dokters met
een hoofd zoal doen. Maar zij
vonden niets. Dat wil zeggen:
zij vonden niets abnormaals in
dat hoofd. Totdat zij ontdekten,
dat het de boord was. Zij heb
ben thans vastgesteld, dat een
knellende halsboord de oorzaak
is geweest van de plotselinge
geheugenstoornis. Malan mag
thans geen hoge en stijve boor
den meer dragen.
Dat is een opmerkelijke ont
dekking, welke sprekers bij of
ficiële gelegenheden, indien zij
er wel eens last mee hebben,
dgt zij hun serieus voorbereide
speech in eens totaal vergeten
zijn, zich ter harte mogen ne
men.
£en (coJiAe.ltje...
Weerzinwekkend is het gedrag
van hen, die buigen naar hen, van
wie ze afhankelijk zijn, en trappen
op degenen, die onder hen staan.
