SeGekWSou^otit
Federaal verband voor 'Sumatra
Als meest geëigende staatsvorm
Oost-Duitsland krijgt z'n grondwet
Bidstonden wegens ontmanteling
der fabrieken
Wisjinsky zegt inderdaad „njet"
DINSDAG 31 MEI 1945
40ste JAARGANG No. 11707
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOllEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Grondwet voor
Oost-Duitsland
WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT»*
Bur. Papengracht 32, Tele!. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 Abonnementsprijs f0.32 p. w«, f 1.40 p. mnd., 4.15 p. kwart. Franco p. p.4.90 Advert.; 15 ct. p. m.m. Telefoontjes 1.50
V Geleide economie
/""■EILEIDE economie heeft bij velen
een slechte, klank. Dat kan ons
niet verwonderen. Zij roept voor ons
op die honderd en één maatregelen,
welke in een tijd van schaarste van
boven-af genomen zijn en waardoor
handel en industrie aan banden wer
den gelegd. Men snakt er naar, om
van dat alles totaal bevrijd te wor
den! Als we het ons goed herinne
ren, is het prof. Romme. die enige
tijd geleden het denkbeeld heeft ge
opperd, om het woord „geleide eco
nomie" te vervangen dpor „gerichte
economie", omdat „geleide economie"
afstotende voorstellingen opwekt. Dit
is echter een kwestie van een woord.
Moeten wij zijn voorstanders van
geleide of gerichte economie?
Neen zolang de vrije economi
sche krachten, in gezonde vrije con
currentie of wedloop, het algemeen
belang, de volkswelvaart dienen
zolang moeten wij leiding of richting
van boven-af afwijzen.
Vrijheid van particulier initiatief is
basis voor, is regel in de economie.
Maar en hier moet ons stand
punt afwijken van dat der liberale
economie wij zijn wel voorstanders
van geleide of gerichte econo
mie, wanneer en in zoverre het nood
zakelijk blijkt, dat ter wille van de
volkswelvaart de economie leiding of
richting van boven-af wordt opge
legd.
En wij voegen hieraan toe, dat in
de practijk een dergelijke noodzaak
meermalen aanwezig is. óók als er
geen sprake is van goederen-
schaarste.
De liberale winst-economie, waar
bij de alléén-regelende en alléén-be
slissende factor is: de winst, kan de
volkswelvaart ten nadele strekken;
kan ongezonde verlangenrs en be
hoeften bij het volk kweken en sti
muleren, en gezonde verlangens en
behoeften onbevredigd laten.
De absolute tegenstanders van ge
leide economie zouden we ter over
weging willen geven de gedachte, of
het niet allerdroevigst is, dat, zoal§
de „Volkskrant" van 23 Mei meedeel
de, 60.000 kilo spinazie op de- mest
vaalt is terecht 'gekomen? En, indien
dit allerdroevigst is, heeft dan de
overheid niet een taak, om te trach
ten door leiding van boven-af te
voorkomen, dat zoveel kostelijk voed
sel, geteeld op kostbare bodem en
met kostbare werkkracht, vernietigd
wordt? Bewijst dat ene vorbeeld niet
reeds, dat geleide economie niet per
se uit de boze is. maar kan zijn een
dringende eis?
Het liberale dogma, dat altijd en
overal in de economie de vrij krach
ten het wel goed klaar spelen, is
een onwaarheid, die nu toch wel 'ns
door ieder als zodanig kon worden
erkend!
Eisler
IN een democratisch land is de rech-
terlijke macht onafhankelijk van
de staatsmacht.
Dit is een groot goed.
Zij, die wel eens bij ontevreden
heid over een rechterlijke beslissing,
de staatsmacht ter hulp zouden wil
len roepen, mogen bedenken, welke
gevolgen er uit hun opvatting, indien
deze consequent werd doorgevoerd,
zouden voortvloeien.
Die gevolgen kan men zien in de
dictatoriaal geregeerde landen, waar
het uitgesloten is, dat de rechter een
uitspraak doet in strijd met de wens
die tegelijkertijd een eis is van
de Staat.
In Londen is de communist Eisler,"
die door de uitvoerende macht in
arrest was gesteld, door de onafhan
kelijke rechterlijke macht op vrije
voeten gesteld.
Wij vinden dit feit, als zodanig,
niets bijzonders.
Maar, waar dictatuur heerst al
is het onder de naam van „volksde
mocratie" zou zo iets niet kunnen
voorkomen.
Kardinaal Suhard f
Naar aanleiding van- het overlij
den van de aartsbisschop van Parijs,
kardinaal Suhard, schrijft de Parij-
se correspondente van de ,,Maas-
bodè" o.m.:
„Frankrijk verliest in kardinaal
Suhard een zijner grote kerkvor
sten, wiens werken van blijvende
betekenis hun vruchten zullen af
werpen. Bouwer van de St. Theresia-
basiiek in Lisieux, als centrum van
de over de gehele wereld verbreide
Theresiaverering, schonk hij Frank
rijk ook dat andere geestelijke mo
nument, de vermaarde herderlijke
brief van verleden jaar over de gods
dienstzin in de moderne maat
schappij."
„Er is beproefd zijn houding tijdens
de bezetting te becritiseren en bij de
bevrijding moet een overhaast oor
deel hem wel pijn hebben gedaan,
maar in zijn buitengewone goedheid
stelde hij vertrouwen in het oordeel
der rechtschapenen. Een aanvanke
lijke afzijdigheid van de regering en
het hoofd daarvan Se Gaulle werd al
spoedig door de feiten achterhaald
en zijn gezag bleek onverminderd.
Kardinaal Suhard, met zijn aristo
cratische fijnheid, zijn apostolische
minzaamheid, zijn kinderlijke een
voud, ontving allen vol goedheid,
ook eenvoudigen uit de banlieu."
Bloedige staking
in Bolivia
EEN VELDSLAG MET 150 DODEN
In het Boliviaanse mijngebied van
Gatavi zijn door stakende mijnwer
kers 15 personen, onder wie 7 Ame
rikanen, als gijzelaars vastgehouden.
Aanvankelijk werd gemeld, d^t alle
15 om het leven waren gebracht.
Nader deelt volgens Ass. Press de
directie van de Patine-mijnen uit
de Boliviaanse hoofdstad La Paz
mede, dat twee der Amerikaanse
ingenieurs en een Boliviaan zijn ge
dood. Een andere Amerikaanse in
genieur wordt vermist. De andere
gijzelaars werden mishandeld.'
Troepen zijn opgerukt naar het
opstandige gebied en hebben met
de stakers slag geleverd, waarbij
150 doden zouden zijn gevallen.
Volgens een regeringsbericht zou
het leger de situatie te Catavi thans
meester zijn.
De stakers waren tot het in gijze
ling stellen van een aantal leidende
figuren in dit voornaamste centrum
van tinproductie van Bolivia over
gegaan, nadat de regering enige po
litici, legerofficieren en arbeiders-
leiders, onder wie de secretaris van
de federatie van mijnwerkers, Juan
Lechin, had doen arresteren en naar
het Chileense gebied van An tof a-
gasta had doen deporteren.
De regering beschuldigt er deze
leiders van een burgeroorlog te heb
ben voorbereid. Zij zouden met hun
aanhangers volgelingen' zijn van de
voormalige Boliviaanse president
Villaroel, die in Juli 1946 door een
oproerige menigte in de hoofdstad
La Paz aan een lantaarnpaal was
opgehangen. Een algemene staking
had de inleiding tot een opstand
moeten vormen, aldus de Boliviaan
se regering.
Door de regering en ook door de
Amerikaanse ambassade te La Paz
was eeh vliegtuig naar Catavi ge
zonden om de daar nog verblijf
houdende Amerikanen met him ge
zinnen te evacueren.
De tinmaatschappij Patino heeft
besloten de mijnen te sluiten. Hier
door zal de Boliviaanse tinproductie
naar schatting tot op de helft terug
lopen. Deze tinmijnen vormen een
der grootste tinmijnondernemingen
van de wereld. In de streek van
Catavi wonen 8000 mijnwerkers.
AARDVERSCHUIVING IN CHILI
Men gelooft, dat 14 personen le
vend begraven zijn door een land
verschuiving, die gisternacht in een
der heuvels boven- Valparaiso heeft
plaatsgehad. Tot duSver zijn vier lij
ken opgegraven.
R/IAANDAGMIDDAG is de tweede conferentie voor Sumatra er in ge
slaagd, de geschillen uit de weg te ruimen. Zij heeft een resolutie
aangenomen, waarbij de gebieden van Sumatra zich dadelijk verenigen
in een voorlopig federatief verband. Er werd een uit drie leden bestaand
federatief directorium gekozen en besloten werd tot de oprichting van
een federatief college voor Sumatra. De conferentie sprak als haar oor
deel uit, dat een federatie van Sumatra, in het raam van de Verenigde
Staten van Indonesië, de meest geëigende staatsvorm is.
De voorlopige federatie zal in be
ginsel alle gebieden kunnen omvat
ten, welke geografisch tot Sumatra
behoren. Het door de conferentie
aangewezen secretariaat zal de no
dige technische en organisatorische
werkzaamheden hebben te verrich
ten, waarbij als richtlijn geldt, dat
de leden van het federatieve college
zullen worden aangewezen door de
volksvertegenwoordigingen der sa
menstellende gebieden. Medan werd
als zetel van het secretariaat aange
wezen. Als leden van het directo
rium werden gekozen dr. Mansur,
Abdul Malik en mr. Abbas. De fi
nanciële consequenties zullen wor
den gedragen door de deelnemende
gebieden.
In een officiële Joego-Slavische ver
klaring wordt medegedeeld, dat de
Hongaarse regering de herstelbeta
lingen aan Joego-Slavië volledig
heeft gestaakt. Als reden hiervoor
werd opgegeven, dat de Joego-Slavi
sche regering niet had geantwoord
op een verzoek om vermindering der
herstelbetalingen. Hongarije had
nl. verzocht om de herstelbetalingen
te halveren.
GEEN OPSTAND IN ETHIOPIë.
Een woordvoerder van de Abes-
sijnse ambassade te Londen heeft
verklaard, dat de in de Italiaanse
bladen verschenen berichten over
een opstand in de omgeving van Ad
dis Abeba „absoluut onjuist" zijn.
Er is, volgens de woordvoerder, in
het geheel geen aanslag op de kroon
prins gepleegd en de onjuiste bericht
geving is een onderdeel van een Ita
liaanse perscampagne om een ver
keerde indruk te vestigen over de
werkelijke toestanden in Abessinië.
Op volle democratische wijze
/"\OST-DUITSLAND heeft gisteren zijn gesowjetiseerde Grondwee ge-
kregen. Twee duizend leden van het voor veertien dagen bij „ja"- en
„neen"-stemmen gekozen Volkscongres kwamen Zondag voor een twee
daagse bijeenkomst in het operagebouw van Oost-Berlijn samen.
Tweehonderd „afgevaardigden" uit West-Berlijn en West-Duitsland wa
ren aanwezig, aangewezen uit „demo cratische groepen". De bijeenkomst
werd o.m. bijgewoind door het hoofd van de Sowjet-Russische propagan-
dienst, generaal-majoor Toelpanow.
Ongeveer tweederde van de 2000
leden waren aanwezig, toen zonder
debatten met handopsteken de goed
keuring van het Congres op de
Grondwet werd gevraagd. Een lid,
een Duitser uit de Engelse zóne, die
zich aandiende als pacifist, stemde
tegen. Otto Grotewohl, de Oostduitse
communist nummer twee, gaf toe, dat
de Grondwet noodzakelijk enkele ga
ranties voor vrijheid moest missen,
om af te kunnen rekenen met de vij
anden van de democratie. Hij beval
de Grondwet aan als basis voor
verénigd Duitsland.
De vrijheden van meningsuiting,
partijkeuze, godsdienst en vergade
ren, kunnen volgens de Grondwet be
perkt worden door wetten, die voor
alle burgers gelden. De volksverte
genwoordiging zou bestaan uit een
vrij en geheim gekozen Tweede Ka
mer en een Eerste Kamer, samenge
steld uit vertegenwoordigers van de
deelstaten .De regering van de repu-
Goed gekleed
door
passend ondergoed
LEUKE GARNITUREN
APARTE ONDERJURKEN
Demonstratie in het Ruhrgebied
^JAAR het Alg. .Dagbl. meldt, heb ben de Duitsers in het Ruhrgebied
bidstonden gehouden om te verkrijgen, dat de Engelsen hun bevel
om twee fabrieken in Gelsenkirchen onmiddellijk te ontmantelen zouden
intrekken. In beide fabrieken maakt men olie uit steenkool.
De ontmanteling van de fabrieken
moest MaAdag beginnen, maar er
gebeurde niets. Ook een boodschap
van de militaire regering had geen
resultaat. De bidstonden, uitge
schreven door de Protestantse en
Rooms-Katholieke kerken, gaan de
gehele week door.
Dinsdag zou er een grote demon
stratie in Gelsenkirchen worden ge
houden. Leiders van het parlement
voor het Ruhrgebied en van de vak
verenigingen zouden het woord voe
ren. Achter het protest staat de
Duitse controle-commissie voor het
Ruhrgebied.
De café's en winkels zullen tus
sen twee en vijf gesloten zijn. opdat
de demonstratie succes zal hebben.
Het .protest is de climax van een
nieuwe Duitse propaganda-campagne
tegen de ontmantelingen.
De Duitsers beweren, dat de fa
brieken noodzakelijk zijn om in de
behoeften van het land in vredestijd
te voorzien, maar geallieerde des
kundigen zeggen, dat de twee fabrie
ken in vredestijd nooit mer dan twee
procent van Duitslands petroleum
hebben geproduceerd. v
Het laatste voorstel van de, Duit
sers is. om alle „verboden" fabrieken
in Duitsland te laten. Haar produc
ten zouden dan echter als herstel
betaling aan de geallieerden kunnen
worden geleverd.
bliek zal in financiële zaken beslis
sen, de Tweede Kamer in wetgeving
en de Eerste Kamer bezit vrijwel
geen rechten.
Tevens werd met twee stemmen te-
gen, bij één onthbuding en de rest
vóór, besloten een manifest te rich
ten tot de ministersconferentie te Pa
rijs. Het manifest behelst voorstellen
over een vredesverdrag op basis van
Yalta en Potsdam. De Duitse com
munisten willen verder: herstel van
de Duitse eenheid, onder een voor-,
lopige centrale Duitse regering een
valuta voor geheel Duitsland, ophef
fing van alle handelsbelemmeringen
tussen Oost- en West-Duitsland. Een
getrouwe copie dus van de Sowj et-
politiek.
ZIJ WILDEN WEL
„GECORRIGEERD" WORDEN
De gemeenteraad van Muetzemich
is op 'bevel van de minister van
Binnenlandse Zaken van Noord Rijn
Westfalen, dr Menzel geschorst.
De gemeenteraad had, zonder of
ficieel te zijn bijeengeroepen een ge
heime vergadering gehouden, waar
op besloten was tot de Belgische
premier Spaak een petitie te rich
ten waarin om een plebeciet over
opneming van de gemeente in de
Belgische staat of onmiddellijke an
nexatie zou worden verzocht.
RUWE-OLIE-ONTPLOFFING TE
HANNOVER
Op de Misberger olie-raffinaderij
te Hannover is gisteren een tank
voor berging van ruwe olie ontploft
waardoor 4.00-0 ton ruwe olie vlam
vatte Brandweerauto's uit geheel
Hannover hebben zich naar de brand
begeven en ook employé's van de
maatschappij zijn opgeroepen om het
vuur te bestrijden.
NOë'S ARK MOET BLIJVEN
RUSTEN.
De Turkse autoriteiten hebben ge
weigerd toestemming te verlenen
voor de expeditie, naar de overblijf
selen van de ark van Noë bij de
Turks-Russische grens.
Op 12 April had radio-Moskou
verkondigd, dat de werkelijke reden
van deze expeditie was om spionna-
gewerk tegen Rusland te doen.
„De geheime agenten in het Brits-
Amerikaanse militaire kamp geven
blijk over niet veel verbeelding te
beschikken, indien zij geen betere
verontschuldiging kunnen vinden
voor expedities naar een gebied, dat
aan de Sovjet-Unie grenst dan de
opsporing van een ark van Noë, die
nooit heeft bestaan", voegde Radio-
Moskou hieraan toe.
Het was de bedoeling, dat de expe-
ditie de volgende maand naar de
berg Ararat in Turkije zou vertrek- j
ken.
TER AARDEBESTELLING GENE
RAAL SPOOR Onder grote be
langstelling is Zaterdag op het ere-
graf Menteng Poeloe te Batavia ter
aarde besteld het stoffelijk overschot
van de zo plotseling overleden gene
raal S. H. Spoor, opperbevelhebber
van de Nederlandse strijdkrachten
in Indonesië.
Boven: de lijkkist wordt het ere-
veld opgedragen. Onder: Meyr.
Spoor aan het graf van haar echtge
noot.
Russen houden
„manoeuvres"
JUIST BOVEN DE
LUCHTCORREDOR!
De Russen hebben de Westelijke
bezettingsautoriteiten in Duitsland
gisteren doen weten, dat de „zomer-
manoeuvres" van hun luchtmacht in
het gebied van de corridors, voor de
Westelijke luchtmacht bestemd, zijn
begonnen.
Zij hebben medegedeeld, dat zij in
de corridor van Buckeburg de
luchtroute van de basis voor de
luchtbrug in de Britse zone naar
Berlijn schietoefeningen zullen
houden van de grond naar de lucht
en omgekeerd tot een hoogte van
10.666 meter De vliegtuigen van de
luchtbrug plegen op een hoogte van
2.333 meter te vliegen en zouden
dus dwars door het vuur moeten.
Het gedrag der Russen heeft reeds
herhaalde malen tot protesten aan
leiding gegeven. Tot dusverre heb
ben zij echter geen plannen aange
kondigd, zo roekeloos als deze wor
den beschouwd.
De luchtbrug werkt weer op volle
kracht als practisch het enige 'trans
portmiddel voor het verkeer tussen
West-Duitsland en Berlijn, nu de
spoorwegstaking alle treinverkeer
heeft lamgelegd. Gemiddeld worden
dagelijks 800 tot 1000 vluchten ge
maakt.
WAAR BLIJVEN DE WAGONS?
Britse functionarissen van de af
deling transport te Berlijn verklaar
den Maandagavond, dat de directie
van de spoorwegen in de Sowjet-zo-
ne 3.456 Westelijke spoorwegwagons
die naar Berlijn en de Sowjet-zone
waren gezonden, sedert de opheffing
van de blokkade op 12 Mei niet had
teruggezonden. Bovendien, aldus de
verklaring, moest de Sowjet-zone de
Westelijke zones nog 5.521 wagons
teruggeven, gerekend van Juni 1948
af.
De Berlijnse spoorwegdirectie, die
onder Sowjetrussische controle staat,
heeft heden aangekondigd, dat per 1
Juni aanstaande in de Westelijke sec
toren van Berlijn betaling van het
reisgeld in Westmarken zal worden
geëist. Aan West-Berlijnse stal
lions zijn daartoe strekkende orders
gegeven.
Westelijke voorstellen zijn niet democratisch
WISJINSKY, de Sowjet-Russische minister van Buitenlandse Zaken,
heeft gisteren het Zaterdag door Bevin ingediende plan der drie Wes
telijke mogendheden voor een Duitse federale republiek geheel en in prin
cipe verworpen.
Wisjinsky verklaarde, dat de voorstellen der Westelijken „in strijd zijn
met de overeenkomsten van Potsdam en Jalta en met de wensen en belan
gen van het Duitse volk, dat een vre desverdrag en het eind van de be
zetting wil." Wisjinsky wees iedere onderwerping van de Sowjet-zone
aan de grondwet van Bonn met de meeste nadruk van de hand, daar
deze constitutie zou zijn gebaseerd op een schending van de democra
tische beginselen.
De So wj et-minister zeide, dat de
werkelijke verlangens van het Duitse
volk vertegenwoordigd waren in de
grondwet, die door het Oostduitse
Volkscongres was ontworpen. De zo
genaamde vrijheden, waarnaar de
Westelijke mogendheden hadden ver
wezen resulteerden volgens Wisjins
ky in de vervolging van democrati
sche elementen in de Westelijke zo
nes. Er zou daar slechts vrijheid be
staan voor elementen, die het Hitier-
bewind hebben gesteund.
In de Oostelijke zóne bestond vrij
heid voor allen, behalve voor fascis
ten.
Wisjinsky zette uiteen, dat de Sow
jet-Russische regering bleef staan op
de besluiten van Potsdam. Hij schreef
aan de Westelijke voorstellen de be
doeling toe, om de Duitse economie
via de bezettingsautoriteiten geheel te
penetreren door Engels en Ameri
kaans monopolistisch kapitaal. Hij
zeide niet te geloven, dat de Weste
lijke mogendheden verlangend zijn
een overeenkomst met de So wj et-
Unie te bereiken.
De Amerikaan Acheson zeide ver
bluft te zijn door de redenen die Wis
jinsky had gegeven. Wat hij echter in
Wisjinsky's verklaring belangrijk
achtte waren echter niet deze rede
nen. doch de conclusie en deze was
verwerping van het voorstel der Wes
telijke mogendheden.
Daar Wisjinsky gezegd heeft dat hij
vandaag nader op de kwestie zal te
rugkomen, gelooft men dat Wisjins-
ki's „njet" (neen) nog niet definitief
is. Men gelooft, dat de vier mogend
heden ten slotte toch tot een compro
mis zullen komen, waarbij de kloof
tussen Oost en West althans econo
misch zal worden overbrugd.
DE STAKINGEN EN ENGELAND.
De haven- en spoorwegstakingen in
Engeland hebben zich gisteren weer
uitgebreid, doordat het locomotief-
personeel van Birmingham en Grims
by bij stemming besloten heeft zich
bij de „Zondagsstakers" van het
Noord-Oosten aan te sluiten.
De staking van havenarbeiders te
Liverpool werd gisteren in omvang
verdubbeld. De 1300 man die Vrijdag
het werk hadden neergelegd, beslo
ten de staking voort te zetten, ter
wijl 1400 andere arbeiders besloten in
staking te gaan.
In de haven van Londen was alles
normaal, dodh de stakers van Avon-
mouth en Bristol besloten gisteren
gedelegeerden naar alle belangrijke
Britse havens te zenden om steun te
vragen.
Het locomotiefpersoneel in het
Noord-Oosten staakt, zoals gemeld,
elke Zondag uit protest tegen de
nieuwe dienstregeling, waarbij de
mannen gedwongen zijn de nacht el
ders dan thuis door te brengen.
Prins Bernhard te
Montreal
Gisteren is de K.L.M.-Constellation
„Batavia" met prins Bernhard aan
boord op het vliegveld Dorval van
Montreal aangekomen. Onder de tal
rijke autoriteiten, die de Prins kwa
men begroeten, bevonden zich gene
raal Foulkes en de generaals Morton
en Walford, welke laatste de hoge
gast een brief overhandigde van de
gouverneur-generaal, die, wegens be
langrijke ambtsbezigheden elders,
verhinderd was aanwezig te zijn.
De laatste 75 kilometer van de
tocht werd de „Batavia" geëscorteerd
door een escadrille jagers met straal
aandrijving. Dë Prins zelf bestuurde
het vliegtuig tussen Gander en- Mon
treal.
Dadelijk nadat de Prins de Cana
dese grond had betreden, klonken de
volksliederen op en onder het inspec
teren van de erewacht daarna, dreun
den een-en-twintig saluutschoten.
Vóór hij zich naar zijn hotel begaf,
sprak prins Bernhard in het Engels en
in het Frans voor de Canadese ra
dio, waarbij hij uiting gaf aan zijn er
kentelijkheid voor de ontvangst in
Canada, het land, waarvoor konin
gin Jqliana en heel het Nederlandse
volk zulk een grote sympathie koes
teren.
In de loop van de ochtend bezocht
de prins een officiersmess in Quebec,
waar hij kolonel Maurice de Rome
ontmoette, die tijdens en na de oor
log deel uitmaakte van zijn staf.
Sen HaAAeltje...
Denkt aleer gij doende ztft en
doende denkt dan nog.
Guido Gezelle.