3)e &2idóeSoti/fca/nt Hele veldslagen op de Berlijnse perrons Stakers in gevecht met de politie De conferentie van Parijs James Forrestal overleden Amerika verwacht krachtige samenwerking De rode opmars in China Willy Sluiter overleden MAANDAG 23 MEI 1949 40ste JAARGANG No. 11701 Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Op de Berlijnse stations ging het er heet naar toe WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" Bur. Papengracht 32, Telei. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f0.32 p. w., f 1.40 p. mnd., 14.15 p. kwart. Franco p. p. 14.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes i 1.50 B. en W. en de Gemeenteraad HET Chr. Hist. Kamerlid, de heer H. W. Tilanus, heeft in een rede te Bolsward gehouden, sprekend over het wezen en de taak van het ge meentebestuur, o.m. de opmerking gemaakt, dat hij het uit democratisch oogpunt beschouwd niet onjuist achtte als aan het college van B. en W. grotere bevoegdheden worden toegekend, dan tot nu toe. Wij kunnen ons met deze opmer king verenigen. Wij achten het zelfs niet slechts „niet onjuist", maar zelfs gewenst uit democratisch oogpunt beschouwd, dat aan het kleiner col lege van B. en W., aan het dagelijks bestuur der gemeente grotere be voegdheden worden toegekend, inzo- verre dat voor een vereist-vlug tem po en een tijdig-ontwikkelde activi teit in de behartiging der gemeente belangen gewenst is. Die grotere bevoegdheden kunnen aan het college van B. en W. worden verleend doordat de gemeenteraad bevoegdheden, die hem krachtens de wet toekomen, delegeert aan het col lege van B. en W. Dat gebeurt in de practijk herhaaldelijk. Maar het is gewenst, dat gemeenteraden daartoe in meerdere gevallen, dan tot nu toe, besluiten. Vanzelfsprekend schijnt het ons, dat de gemeenteraad dan de bevoegdheid blijft, en ook moet, be houden, om een zekere met ver standige gereserveerdheid gehanteer de controle uit te oefenen op de wijze, waarop het college van B. en W. van die hem gedelegeerde be voegdheden gebruik maakt. Die groter bevoegdheden kunnen aan het college van B. en W. óók verstrekt worden door wetswijziging. En ook daartegen kan men niet, a priori, bezwaren aanvoeren; er zijn, ongetwijfeld, aangelegenbeden, waar voor het, méér dan in het verleden, ge wens is, dat het college van B. en W. besluiten kan nemen zonder het einde van de vaak lang-gerekte pro cedure van een Raadsbesluit te moe ten afwachten. In verband met wat wij hier schrijven vestigen wij de aandacht op een onlangs genomen ongetwij feld belangrijke beslissing van de Kroon. Naar aanleiding van een geschorst Raadsbesluit van de gemeente Voor hout heeft de Kroon verklaard, dat het in 't algemeen gewenst is, dat B. en W., zo daarnaar gevraagd wordt, zoveel mogelijk verantwoording af leggen van hun handelingen, ook als zij die verricht hebben ter uitvoe ring van wetten. Het standpunt, dat de Kroon in neemt ten opzichte van de wettelij ke bevoegdheid van B. en W. zal zij o.i. waarschijnlijk ook innemen ten aanzien van de burgemeester. In de democratie is een der meest waardevolle elementen: de publieke controle over wat er in regerings- en bestuurkringen geschiedt. En daarom zullen allen, die wer kelijk de democratie voorstaan, in stemmen met deze voorzichtig ge stelde (wij hebben enkele woorden vet gedrukt) beslissing van de Kroon. Wij hebben het-voornemen, op deze beslissing nog 'ns nader in te gaan. Lichtpunten heer Tilanus, dat, al is de poli tieke toestand in Nederland zorgvol, er toch ook „veel lichtpunten" zijn. En hij vervolgde: „Ons volk heeft nog energie, de arbeidsvrede werd niet noe menswaard verstoord, de politie ke stromingen leidden niet tot felle tegenstellingen, zoals b.v. in België, en het Huis van Oran je biedt te midden van de poli tieke stromingen een staatkundig rustpunt". Dit zijn inderdaad lichtpunten, die wij moeten zien. Moeten zien en waarderen met grote dankbaarheid. Wij zijn schuldig aan het morele kwaad van ondankbaarheid, als wij er niet van doordrongen zijn, dat er God zij dank! in ons vaderland nog veel goeds is. Er zijn méér lichtpunten, dan die welke de heer Tilanus aanwijst. Laten we, onder alle omstandig heden, zó zijn ingesteld, dat wij het licht, dat er is, willen zien, en niet alléén de donkerte; het goede en niet alléén het slechte; dat wij zijn in de ware, de echt-christelijke zin: optimist! Een baken in zee |"\E rede van de chr. hist, leider is ons een aanleiding voor een der de artikeltje. Hij sprak ook over Indonesië. En volgens het korte resume, dat voor ons ligt, zeide hij: „De grootste zorg baart de Indo nesische kwestie. In het Indonesische beleid zijn fouten gemaakt. Het de facto erkennen van het republikeins gezag was wel de grootste". Aldus de heer Tilanus. Hoe verder we verwijderd zijn van de tijd, waarin de republiek de facto werd erkend, des te duidelijker wordt het ons, dat 'die erkenning, toen en aldus, een fundamentele fout is geweest. Maar wij staan er nog niet ver genoeg van af, om te 'constateren, waar de schuld van die fout lag". Is ook deze fout niet be gaan onder onontwijkbare pressie van het buitenland? De groo/ste fout echter is, naar onze mening, gemaakt door ons allen, die vóór de oorlog aan politiek hebben gedaan, dus ook door de heer Tilanus! De grootste fout is gemaakt vóór de oorlog, toen er niet is gevoerd een voldoend-vooruitstrevende politiek ten opzichte van Indië. Een vooruitstrevende politiek is een politiek, die, open oog hebbend voor de opkomende eisen des tijds, deze eisen tijdig inwilligt, niet wach tend totdat de omstandigheden daar toe dwingen. Zulk een politiek is er ten opzichte van Indië niet in voldoend-vooruit strevende wijze gevoerd. Wij herinneren hieraan niet, om dat wij behoefte hebben, in een paar regels cultuur-historie te schrijven! Wij herinneren hieraan, omdat een gemaakte fout moet zijn een baken in zee In deze lijd dringen naar voren eisen inzake hervormingen op so ciaal terrein. Een vooruitstrevende politiek zal die redelijke eisen tijdig moeten weten in te willigen! Het program van de K.V.P. is voor uitstrevend. Maar: dat allen, die ge roepen zijn dat program uit te voe ren, eenzelfde voortvarendheid mo gen tonen; een voortvarendheid, waartoe wat niet zal worden te gengesproken de leider der K.V.P.- fractie in de Tweede Kamer in woord en daad voortdurend aan dringt. RUSSISCHE PILOOT LANDDE IN ZWEDEN Een 27-jarige Rus sische piloot, wiens vrouw naar Si berië was getransporteerd, landde met een nieuw Russisch vliegtuig type in Zweden Het Zweedse ministerie van Bui tenlandse Zaken trof onmiddellijk alle maatregelen om de piloot, die „genoeg" van het Sowjetsysteem had en het vliegtuig, in volkomen vei ligheid te stellen. gERLIJN stond het weekeinde in het teken van „de veldslag om de trei nen". Het middelpunt van verwoe de gevechten tussen stakende spoor wegambtenaren, die betaling in W.-Duitse marken verlangen, en Oost- duitse politie, was het station Chariot tenburg, dat verschillende malen van bezetting wisselde. De stakers vielen aan met knuppels en stenen, de Oost- duitse politie verdedigde zich met vuurwapens en gummiknuppels. De Westberlijnse politie, die opdracht had de controle over de stations van de luchtspoorweg aan de Oostduitse spoorweguolhie te laten, werd ge dwongen tot ingrijpen óp verschillen de plaatsen. Gisteren kwam een trein uit de Sow jet-sector, die op alle sta tions van de luchtspoorweg gewa pende spoorwegpolitie afzette. De W estelijke bezettende mogendheden onthouden zich van ingrijpen, omdat zij zich niet willen mengen in Duitse aangelegenheden. Symphathie met de stakers Het treinverkeer kwam nagenoeg tot stilstand. De treinen naar Berlijn werden bij Potsdam opgehouden, om dat de seinen en wissels niet bediend werden. Af en toe werd een „wapen stilstand" in dit conflict tussen Duit sers gesloten, maar in de gespannen atmosfeer was de geringste aanlei ding voldoende om de gevechten in volle heftigheid te doen ontbran den. De Westberlijnse vakverenigin gen dreigen de staking te zullen uit breiden tot alle industrieën, als niet spoedig aan de eisen van de stakers om uitbetaling in Westmarken wordt voldaan. West-Berlijn toont openlijk zijn sympathie met de 13.000 stakers, die door de spoorwegdirectie, die in Oostberlijn zetelt en onder Sowjet- controle staat, met ontslag bedreigd worden. SLAG OP DE PERRONS. Na 36 uur van onafgebroken strijd was de Oostduitse spoorwegpolitie weer heer en meester op de meeste stations van de luchtspoorweg. Charlottenburg was door een rpe- nigte van 2000 stakers van twee kan ten bestormd, die de bezetting van 150 bewapende spoorwegagenten langs de rails naar de Sowj et-^ector terugdreef. ,Op de perrons werd bloe dig slag geleverd, waarbij zes Sow- je-officieren toekeken, zonder in te grijpen. Spoedig kwamen langs de spoorweg versterkingen voor de spoorwegpolitie opdagen. De West berlijnse politie verdreef daarop sta kers en spoorwegpolitie en bezette het station, omdat de schermutse lingen en het schieten de openbare veiligheid in gevaar brachten. Vrachtwagens vol Westberlijnse po- litie-agenten werden aangevoerd, waarop de politie de spoorlijn begon af te zetten, waarlangs stakers en spoorwegpolitie zich hadden terug getrokken. Het station Westkreuz in de Engel se sector werd door de stakers her overd. Gesundbrunnen in de Franse sector bleef, ondanks een heftige aan val, in handen van de spoorwegpoli tie. Wannsee in de Engelse sector werd door de Oost-duitse politie, bij gestaan door Sowj et-officieren die per speciale trein uit Brandenburg wa ren gekomen, heroverd. Ten slotte schakelden de stakers de electrici- teitsvoorziening uit, waardoor grote trajecten zonder stroom kwamen. Groepjes Oostduitse politie-agen- ten verklaarden niet op hun stad- en langenoten te willen schieten, gaven zich over in „beschermende hechte- aan de Westberlijnse politie. Eerst werken, dan Westmarken", verklaarde een militaire Sowj et-de legatie aan een groep stakers, die antwoordden: „Eerst Westmarken, daarna werken". Zaterdagavond vaardigde het on der communistische leiding staande vakverbond van spoorwegarbeiders een „oproep tot de strijd" uit, om ,.te vechten en de terroristen, die het verkeer ontwrichten, te verplette ren." De stakers staken daarop een trein brand en verbrandden tussen de rails pakken Sowj et-Duitse kran ten. Een auto met Sowj et-officieren en soldaten werd met stenen bekogeld. Op enkele trajecten van de lucht spoorweg werd de rails losgemaakt. Een sowj et-Duits nieuwsbureau heeft verklaard, dat „vrijwilligers" uit OostBerlijn naar de Westelijke sectoren gezonden zullen worden om de vernielingen te helpen herstellen. De stakers bereiden zich voor op een ontmoeting met deze „knokploegen". SOWJET-GENERAAL AANGEVALLEN. Stakers te Berlijn hebben Zaterdag generaal Karsjnin, hoofd v. de afde ling vervoer van het militaire Sow- j et-bestuur aangevallen, toen hij spoorweginstallaties wilde inspecte- rèn. Duitse politie van de Westelijke sector bevrijdde de generaal uit han den van de stakers, die beschreven werden als „een woedende menigte". Kwasjnin werd naar de grens van de Sowj et-sector teruggeleid. DE TOESTAND VAN HEDEN MORGEN. Maandagmorgen is „de strijd om de stations" te Berlijn tot rust ge komen. Na middernacht had nog een menigte van 300 mensen, onder leiding van onder Sowjetrussische controle staande spoorwegpolitie, getracht het station Charlottenburg te bestormen, dat op Brits bevel gisterenavond door de politie van West-Berlijn bezet werd. De aanval werd echter afgeslagen. Maandagmorgen vroeg bevond zich meer dan de helft der voor naamste stations van de luchtspoor weg in de Westelijke sectoren nog in handen van de Oostelijke spoor wegpolitie, die aan het station Wannsee door ongeveer 25 gewapen de Sowjetrussische soldaten wordt bijgestaan. De gemeenteraad van West-Berlijn heeft besloten het geallieerd be- ^f,,ureV,i"*pau te verzoeken, de poli tie van West-Berlijn toe te staan de bescherming van de luchtspoorweg in de Westelijke sectoren over te nemen. Op het ogenblik is de spoor wegpolitie, die onder Sowjetrussi sche controle staat hiervoor verant woordelijk. Bij het station Rumtmelsburg (Sowjetsector) heeft de politie vijf pond ontplofbare stoffen op de spoorlijn ontdekt en verwijderd, voordat schade werd aangericht. In een ander deel der Sowjetsector zijn schoten gelost op een groep spoor wegpolitie, waarvan één lid ernstig gewond werd. BEGINT VANMIDDAG. De ministei's van Buitenlandse Za ken van de Verenigde Staten, En geland en Frankrijk zijn Zaterdag en Zondag bijeengekomen om de ge meenschappelijke politiek te bepalen die zij op de conferentie over Duits land met Wisjinski, de minister van Buitenlandse Zaken van de Sowjet- Unie, zullen voeren. De opening van deze conferentie zal hedenmiddag om vier uur plaats vinden. Agence France Press verneemt, dat de drie ministers hun goedkeuring hebben gehecht aan het verslag over Duitsland, dat dr. Jessup (V.S.), Sir Ivone Kirkpatrick (Engeland) en Pa- rodi (Frankrijk), hebben opgesteld. In dit verslag zou nadruk gelegd wor den op de Duitse eenheid en het te rugtrekken der bezettingstroepen. Men meent te Parijs, dat de drie ministers zijn overeengekomen tij dens de vergadering van heden, de volgende punten in behandeling te 1. Het Duitse vraagstuk. 2. De problemen, welke verband houden met de situatie te Berlijn en met het Berlijnse muntvraagstuk. 3. Inleidende besprekingen over een Oostenrijks vredesverdrag. James Forrestal, de voormalige Amerikaanse minister van Defensie, die drie maanden geleden op eigen verzoek van deze functie werd onthe ven, heeft zich Zondagmorgen in alle vroegte van het leven beroofd, door uit een raam van de zestiende verdie ping van een marineziekenhuis te Bethesda (Maryland) te springen. Hij werd daar sinds zeven weken ver pleegd. Forrestal leed aan zenuwover- spanning en oververmoeidheid, het geen toegeschreven werd aan over matig hard werken, zowel tijdens als na de oorlog. Onlangs nam men aan, dat zijn toestand vooruitging. President Truman legde de volgen de verklaring af: „Ik ben onuitspre kelijk geroerd door het bericht van het overlijden van mijn vriend. Deze kundige en toegewijde dienaar is evenzeer een slachtoffer van de oor log, alsof hij in de vuurlinie was ge sneuveld. Minister van Defensie Louis Johnson heeft opdracht gegeven op alle militaire installaties in de Ver enigde Staten de vlaggen halfstok te hijsen. James Forrestal was de bouwer van de machtigste marine uit de we reldgeschiedenis. Onder wijlen presi dent Roosevelt werd hij in 1940 on derminister van Marine. Op die post was hij de stuwende kracht achter de bewapening van de Verenigde Staten. In dezelfde geest leidde hij na 1945 de „koude oorlog" tegen de Sowj et-Unie. Een militair sterk Ame rika achtte hij de enige waarborg voor het behoud van de Westex-se be schaving. „De middelen om oorlog te voeren, moeten in handen zijn van hen, die de oorlog haten", zeide hij eens. In 1947 werd hij benoemd tot mi nister van Landsverdediging, waar bij de bedoeling voorzat, dat Forrestal de coördinerende factor zou vormen bij de vereniging van de onderdelen der gewapende macht. Hij slaagde er echter niet in deze onderdelen onder zijn leiding te verenigen. De me ningsverschillen bleken te groot. In Maart van dit jaar werd hij vervan gen door Louis A. Johnson. BRAND IN HET REICHSWALD. In het Duitse Reichswald is Zon dagmiddag brand uitgebroken. Het vuur woedt over een oppervlakte van kilometer in een bebossing van jong dennenhout bij de Gelderberg, tussen de Duitse dorpjes Frasselt en Nütterden. Het is een gebied waar verleden jaar, toen Nederlandse houtfirma's hier kapvergunning had den, niet gekapt mocht worden en het bevindt zich ten Zuid-Oosten van de Nederlandse gemeente Groes- beek. DE DIPLOMATIEKE CORRESPONDENT van Aneta meldt uit Washing ton, dat men in Amerikaanse regeringskringen de berichten uit Ba tavia als „zeer bemoedigend" beschouwt. Het aanvaarden van de overeenkomst van 7 Mei door Soekarno en Hatta heeft, naar de mening van Washington, bewezen, dat zij vastbesloten zijn de meningen en verlan gens van de communisten en andere eleixxenten te trotseren en dat ver wacht mag worden, dat zij in detoekomst krachtig stelling zullen ne men tegen deze elementen. Besprekingen te Batavia „bemoedigend" Amerikaanse autoriteiten gaven uiting aan haar vextrouwen, zo meldt Aneta verder, dat de huidige over eenkomst zou kunnen leiden tot een sterke Nederlands-Indonesische Unie, gebaseerd op vrijwillige samenwer king, welke, volgens deze autoriteiten (en wie zal dat betwijfelen?), meer dan ooit dient te worden gerealiseerd als dringende noodzaak voor de toe komstige ontwikkeling, zowel van Ne derland als van Indonesië. Een groep vertegenwoordigers van vooraanstaande Amerikaanse dag bladen, weekbladen, radio-omroepen en persbureaux zal volgende maand op uitnodiging van de Nederlandse regering Indonesië bezoeken. Bij de uitnodiging aan de deelnemers gaf de Nederlandse regering uitdrukking aan haar wens „alles te doen, dat er toe kan bijdragen de kanalen van verbindingen en voorlichting van dit ver afgelegen deel der wereld (Indo nesië) open te stellen". Men ver wacht, dat ongeveer 15 joux-nalisten en radioverslaggevers zullen deelne men aan deze reis, die ongeveer een maand zal duren en die verzorgd wordt door de Indonesische afdeling van het Nederlandse Voox'lichtings- bureau te New York. Het Franse persbureau A.F.P. meldt uit goede bron te hebben vernomen, dat de onder communistische leiding staande Chinese troepen Zondagoch tend Nantsjang zijn binnengetrokken, de hoofdstad van Kiangsi. Zij heb ben thans de twee eindstations van de spoorweg op de Wester-oever van het meer Pojang onder controle. Door radio-Peiping werd verder nog gemeld, dat de communistische troepen aan hetzelfde front in Noord- West-China de steden Sienjan, Hingping en Woekoeng die aan de door dit gebied lopende spoorweg zijn geleggn hebben veroverd. Ook zouden de communistische strijdkrachten, volgens radio-Peiping, Wentsjou in het Zuid-Oosten van de provincie Tsjekiang gelegen hebben veroverd. Tenslotte wordt nog uit dezelfde bron gemeld, dat de aan de spoorweg tussen Hankou en Kanton gelegen Stahosjengtsjiao door de communistische troepen is bezet. Laatstgenoemde plaats ligt op een af stand van 50 kilometer ten Zuiden van de hoofdstad van de provincie hoepen, Woetsjang. STAKING BIJ ENGELSE SPOORWEGEN. Het passagiersverkeer per spoor weg in het Noord-Oostelijke deel van. Engeland lag Zondag practisch stil tengevolge van een symbolische staking van 24 uur door machinisten en stokers. De machinisten en stokers, die in dit gebied op lange afstanden rij den, hebben namelijk besloten met ingang van gisteren iedere Zondag te staken als protest tegen de nieu we regel, dat zij 's avonds niet naar huis terug kunnen keren, doch in nachtverblijven van de spoorwegen moeten overnachten. De staking omvat ongeveer 3000 personen. TORNADO'S IN WEST-AMERIKA. Tengevolge van tornado's en stor men in vijf staten in het midden van West-Amerika zijn tijdens het week einde 45 personen om het leven ge komen. Minstens 219 personen wer den gewond en naar schatting 900 huizen vernield. In Virginia vielen hagelstenen zo groot als sinaasappe len. Op 76-jarige leeftijd is Zondag morgen in het Diaconessenhuis „Bronovo" te 's-Gravenhage overle den de Haagse schilder Willy Sluiter. Jan Willem Sluiter werd op 24 Mei 1873 te Amersfoort geboren. Hij doorliep het gymnasium te Dord recht en studeerde aan de Academie voor beeldende kunsten en techni sche wetenschappen te Rotterdam. Sinds 1916 was hij in Den Haag woonachtig. Het heeft Willy Sluyter, die een leerling is geweest van de Rotter damse academie, niet aan succes ontbroken. Hij heeft veel geëxpo seerd, was een gezien lid van de twee grootste oude schildersgenoot schappen (het Haagse Pulchri en Amstexdamse Arti) en hij kreeg ook in het buitenland bekendheid en waardering tot in Zuid-Ameri kaanse steden toe. Zo verwierf hij op grote internationale exposities te Montevideo en te Buenos Aires de Grand Prix. STAATSPRIJS LETTERKUNDE 1948 TOEGEKEND AAN A. M. W. J. HAMMACHER. Zaterdagmorgen heeft de minister van Onderwijs, Kunsten exx Weten schappen, prof. dr. F. J. Th. Rutten. de directeur van het rijksmuseum „Kröller Müller", de heer A. M. W. J. Hammacher mededoeling gedaan, dat hem de staatsprijs voor letterkunde 1948 (de P. C. Hooftprijs) is toege kend. De heer Hammacher heeft verschil lende publicaties op het gebied van de beeldende kunst gedaan. Voor dat hij tot directeur van het „Kröller Müller"-museum werd be noemd, was de heer Hammacher hoofd van de afdeling beeldende kunst van het departement Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Daar voor is hij bij het hoofdbestuur der PTT werkzaam geweest. RANTSOENEN VAN BRAND STOFFEN. Het Centraal Distx-ibutiekantoor deelt ons mede. dat van 20 Mei af de rantsoenbonnen (brandstoffen een eenheid 19481949) wederom in om loop werden gebracht voor het ge bruik in het stookseizoen 1949—1950. Schippers zullen de bon 06 (nul zes) der brandstoffenkaart kunnen ruilen tegen bovengenoemde rantsoenbon- BENOEMINGEN BISDOM HAARLEM. Z. H. Exc. de Bisschop van Haar-\ lem heeft benoemd tot: Pastoor te Wassenaar (H. Joseph) de Weleerw. heer W. Q. Vex-s-teegen; tot Rector te Amsterdam (St. Joan, de Deo) de Weleerw. heer J. R. van Dael, die Rector was te 's-Gravenhage (Huize „Sancta-Maria"). HET EINDHOVENS KANAAL WORDT MUNITIEVRIJ GEMAAKT Tijdens baggerwerkzaamheden in het Eindhovens Kanaal werden in enkele dagen rxxim 30 granaten van verschillende soort en kaliber opge vist. Manschappen van de hulpver leningsdienst bezig met het zuive ren van de kanaalbodem. Een HoJiAeEtje.... Om vrede met anderen te hebben moet men eerst zich hebben verwor ven de vrede met zichzelf.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1