SCHIPPEREN Generaal Clay nam afscheid S)e QeidóeQowïcvnt ZATERDAG 14 MEI 1949 40ste JAARGANG No. 11694 Directeur: C. M. VAN HAMERS VELD. Hoofdredacteur: TH. WIL MER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN -DE BURCHT" Generaal Clay morgen naar huis Bur. Papengracht 32, Telei. 20015, Adm. en Advert. 20S26, Abonn 20935 - Abonnementsprijs i0.32 p. w., 11.40 p. mnd., f4.15 p. kwart. Franco p. p. f 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m.m. Telefoontjes 11.50 l^AARMATE INDONSIë ons nader aan het hart ligt, zal met des te meer belangstelling de ontwikkeling van het overleg tussen Nederland en de Republiek worden gevolgd. Eep belangrijke phase in deze ont wikkelingsgang was ongetwijfeld het accoord van Batavia van vorige week Zaterdag, waarbij Nederland de toe zegging deed, om de republikeinse leiders in hun gezag te herstellen en dat niet alleen in de hoofdstad Djok- ja maar in de gehele residentie. Van hun kant beloofden de republikeinse leiders Sukarno en Hatta, dat zij er persoonlijk op zouden aandringen, dat de guerilla werd gestaakt en dat door de Republiek zou worden deelgenomen aan de Ronde Tafel conferentie. Een zeer reële en tast bare concessie van Nederland dus tegenover een persoonlijke belofte van de zijde der Republiek- Dat dit accoord zeer verschillend is beoordeeld, laat zich begrijpen. Heeft onze regering niet zelf ver klaard, dat de eis van de Veilig heidsraad, dat het republikeinse ge zag te Djokja hersteld moest wor den, voor haar onaanvaardbaar was? En nu gaat Den Haag zonder meer tot dit onaanvaardbare over. Jawel, zegt nu de regeringsverkla ring van jl. Donderdagmiddag in de Tweede Kamer, degenen, die daarin een tegenstrijdigheid zien, hebben ongetwijfeld, althans ten dele, gelijk. De regering heeft het roer moeten wenden. Maar, zegt de regeringsver klaring, men vergete niet, dat een kapitein wel heer en meester is over zijn schip, maar niet over de wind en de zeestromingen. Een aardige verge lijking, waarmede de regering zeg gen wil, dat zij heeft moeten schip peren met haar principes onder de druk van het buitenland. Tegen de geweldige stromingen in de grote buitenlandse politiek kunnen wij niet op. Dat is volkomen juist, maar kun nen wij ons dan de weelde van zulke peremptoire uitspraken van „nooit of te nimmer" permitteren? Waarom zeggen we, dat we iets nooit zullen toelaten, als wij weten, dat wij deze uitspraak toch niet waar kunnen ma ken? Grootspraak of handig koop manschap? Een koopman wekt ook wel eens de indruk alsof hij de ge vraagde prijs nooit in z'n leven zal willen betalen, terwijl hij in zijn hart weet, dat hij daartoe wel degelijk be reid is, als het hem niet gelukt af te dingen. Maar kan een regering doen wat een koopman zich veroorloven kan? MAAKT een dergelijk beleid niet teveel de indruk van stuurloos heid, van gebrek aan een vaste lijn, waardoor wij veeleer een zekere zwakheid demonstreren dan een slim koopmanschap? De Verenigde Naties kunnen tevreden zijn: Nederland is door z'n knieën gezakt. Nu niet ver der praten, nu het Indonesië-debat uitstellen tot de herfstvergadering van de Assemblée; Nederland zakt vanzelf wel door. De Republiek kan ook tevreden zijn: er is veel bereikt en bij de nu volgende besprekingen kan men nog veel meer bereiken, want Nederland heeft zijn gezicht verloren. Een man als dr. Beel ziet blijk baar het gevaar van zulk een geschip per in. Volgens de berichten, die nog niet officieel zijn, zou de Hoge Verte genwoordiger van de Kroon voorna melijk hierom zijn ontslag hebben gevraagd, omdat hij reeds aan enige gebieden de status van daerah had toegezegd en hij nu door het accoord van Batavia gedwongen was deze toe zegging weer in te trekken. Eén van de punten der overeenkomst was nl. dat er op het voormalig gebied van de Republiek geen nieuwe onafhan- kelijke deelstaten zouden worden in gesteld. Dat spelletje van beloven en daar- nu weer terugtrekken het moge dan erg zakelijk zijn en welgevallig zijn in de ogen van de Unci ligt dr. Beel niet en daarom zou hij wil len heengaan. Wij kunnen ons dat levendig indenken; ons ligt dit schip- perspelletje ook niet. Wat moet de primitieve bevolking van Indonesië er van denken, wan neer vandaag de medewerking met de Nederlanders wordt gestimuleerd door de belofte, dat Nederland hen nooit in de steek zal laten, en mor gen de T.N.I. weer op hen wordt los gelaten met al de wraakgevoelens, waarover fanatiekelingen beschik ken? Want men make zich geen illu sies: noch Sukarno, noch Hatta, noch de sultan van Djokjakarta (die de veiligheid moet verzekeren) is bij machte om openlijke of geheime ver gelding te voorkomen, als de Neder landse soldaten zijn afgetrokken. Kan men op die basis een loyale samenwerking verwachten, zoals men hoopt' Nu is het waar, dat samenwerking tussen landen minder op sentimenten pleegt te rusten dan wel op zake lijke overwegingen; maar waar wan trouwen overheerst, verliezen zelfs zakelijke overwegingen hun kracht. BIJZONDERE REIS VAN KARDINAAL FAULHABER NAAR ROME. De aartsbisschop van München, Z. Em. Michael Kardinaal von Faul- haber, is op grond van een speciale ~n persoonlijke uitnodiging van de H. Vader Woensdagmorgen naar Rome vertrokken. Marshall-hulp ook voor verenigd Duitsland IK VERONDERSTEL, dat de hele Duitse staat lid zal kunnen worden van de Europese economische samenwerking, wanneer na de confe rentie der Grote Vier in Parijs de eenheid van Duitsland tot stand zou komen", zei gisteren generaal Lucius Clay. Hij hield in Berlijn zijn laat ste persconferentie, vóórdat hij Zondag naar de Verenigde Staten terug keert. De berichten over een spoedige terugtrekking van de Amerikaan se bezettingstroepen of de concentratie er van óp bepaalde punten waren, volgens Clay, zeer onjuist. De kansen van een verenigd Berlijn achtte hij even groot als die van een verenigd Duitsland. De luchtbrug zal nog verscheidene weken doorwerken, totdat Berlijn beschikt over voldoende reserves. Over de vooruitzichten van een verenigd Duitsland zei Clay, dat dit altijd het doel was geweest van de Amerikaanse politiek. Maar een ver enigd Duitsland kan slechts dan worden bereikt, wanneer vrede en recht gewaarborgd zijn in heel het land en niet alleen in West-Duits land. Als er in Duitsland vrije ver kiezingen worden gehouden dan zul len de democratische partijen de communisten verslaan, meende de generaal. Over een Russische deelneming aan het beheer over het Roergebied zei Clay, dat dit mogelijk was tegen bepaalde Russische garanties. De ge neraal uitte vervolgens zijn tevreden heid over de wijze, waarop de blok kade van Berlijn is opgeheven. Er zijn moeilijkheden geweest en ze zijn er nog, al achtte de generaal ze niet ernstig. Hij verwierp de beschul digingen van het Russische blad in Oost-Duitsland, „Tagliche Rund schau", waarin wordt beweerd, dat de Westerse mogendheden treuzelen met het opheffen van de tegenblok- kade. Verschillende handelsovereen komsten zijn verlopen en zullen op nieuw moeten worden geformuleerd. Het gevolg hiervan is een vertraging in het handelsverkeer, dat echter geleidelijk zal verdwijnen. Generaal Huebner zal generaal Clay vervangen, totdat de Ameri kaanse regering de opvolger van de militaire gouverneur zal aanwijzen. Ditmaal zal. het een burger zijn, die .als hoge commissaris zal optreden, wanneer de Westduitse republiek zal zijn afgekondigd. Vertegenwoordigers der vier bezet- tingsmogendheden zijn in Berlijn be sprekingen begonnen over de moei lijkheden, die zjjn blijven bestaan na de opheffing van de blokkade. De twee voornaamste problemen zijn de twee valuta's en de hernieuwing van de handelsaccoorden. De Russen De situatie in Indonesië Guerilla op Sumatra leeft op Soedarpo Sastrosatomo, de repu blikeinse per-attaché te Singapore, heeft verklaard, dat er „vrij veel kans op een definitieve regeling van het Nederlands-Republikeinse con flict schijnt te bestaan, indien de te rugkeer van de Republikeinen naar Djokjakarta snel verloopt." Sastrosasatomo, die lid is van de Republikeinse delegatie bij de Uno zei nog, dat een regeling eveneens afhing van de ronde tafelconferentie met de spoedige overdracht van de werkelijke soüvereiniteit aan de In donesiërs. Het Republikeinse bureau heeft verklaard bericht te hebben ontvan gen van de Republikeinse noodrege- ring op Sumatra, waarin werd ver klaard, dat de regering bezig was de voorlopige overeenkomst te bespre ken. In de laatste twee dagen valt in Oost-Sumatra een verhoogde activi teit van guerrilla strijders waar te nemen. Woensdag is in de buurt van Medan een militair convooi aange vallen waarbij een sergeant sneu velde. Dit gebied was bijna twee jaar lang volkomen rustig. Bij Brastagi werd een autobus door een bende aangevallen en geplunderd. Ver scheidene tabaksschuren werden in brand gestoken. Uit Malang wordt gemeld, dat de zer dagen kort na elkaar een naar huis fietsende Europeaan en een ambtenaar van de gemeentelijke wa terleiding op dezelfde plaats werden beschoten. De eerste werd door een rugschot gedood; de ander werd ern stig gewond naar het hospitaal ver- vcerd. In de omgeving van Batoe bij Ma- lang heeft een bende een aanval ge daan op een rijstpellerij. De Chinese eigenaar werd gedood. EVACUATIE UIT DJOGJA. Het te Surabaja verschijnende dag blad „De Vrije Pers" schreef Don derdag over de massa-evacuatie van Djogja naar federaal gebied onder andere hel volgende: „Wie wil kan uit het sultanaat eva- cuëren. Dit is een toezegging van de regering en deze belofte zal men in ieder geval gestand moeten doen. De schattingen inzake het aantal perso nen, dat alleen al uit de stad Djogja weg wil, zijn uiteenlopend". Het blad hoorde getallen noemen, die va rieerden van 16.000 tot 40.000. „Indien het juiste getal daar ergens tussen in ligt. dan is het wel duide lijk voor welk een enorme moeilijk heden men zal komen te staan". wensen, dat de overeenkomsten, die vóór de blokkade golden, thans wor den gehandhaafd. De Westelijke mo gendheden wensen een handelsver keer op een nieuwe basis, daar de economische toestand zich heeft ge wijzigd en in West-Duitsland belang rijk is verbeterd. MILLIOENSTE TON STEENKOOL VIA DE LUCHTBRUG IN BERLIJN De milioeriste ton steenkool' sedert het begin van de operatie-luchtbrug is gisteren per vliegtuig naar Berlijn vervoerd. Bijna twee derde gedeelte vaii de via de luchtbrug naar Berlijn ge zonden goederen bestond uit steen kool. De West-Duitse grondwet Een troefkaart te Parijs Gisteren zijn de minisiters-presi- denen van de elf Westduitse staten bijeengekomen te Godesberg om de ratificatie door de regeringen, voor te bereiden. De premiers zijn door de drie Westelijke militaire gouver neurs gemachtigd tot Ihet treffen van voorbereidingen voor een fede rale Westduitse regering. Men hoopt de ratificatie plaats te doen vinden op 23 Mei, de dag waar op de raad van ministers van Bui tenlandse Zaken der Grote Vier te Parijs bijeenkomt. De ondertekening van de ontwerp- constitutie voor de staat West- Duitsland door de militaire gouver neurs betekent een troefkaart in de handen der Westelijke geallieerden op de Parijse conferentie. Volgens berichten zouden zij willen voorstel len om deze constitutie te aanvaar den als basis voor een regering voor geheel Duitsland, mits er in de Russische zone vrije verkiezingen zouden worden gehouden. JESSUP TE PARUS AANGEKOMEN De reizende ambassadeur van pre sident Truman dr Philip Jessup, is te Parijs aangekomen, waar hij voorbe reidende besprekingen zal voeren met Franse en Britse functionarissen Kort na z>jn aankomst verklaarde hij, dat het bericht uit New York lieerde troepen in Duitsland „onjuist en zeer misleidend" was. Volgens het bericht zouden, zoals bekend, de Amerikaanse autoritei ten een plan overwegen tot het te rugtrekken van alle bezettingstroe pen in Duitsland op de Noord- Duitse havensteden. Jessup zei, dat nog geen vastom lijnd programma was vastgesteld voor de voorbereidende besprekin gen. Hij was vergezeld door twee deskundigen voor Duitse en Rus sische aangelegenheden. China's worsteling Hankou prijs gegeven Volgens berichten van een nieuws agentschap is Hankou. de grootste industrie stad in Midden-China, dooi de communisten veroverd. De natio nalistische troepen hebben de stad zonder verzet ontruimd. Zij zijn naar ret Zuiden afgetrokken. Volgens he'. nationalistische nieuwsagentschap zijn de verdedigingslinies van Sjang hai op twee plaatsen doorbroken. De communisten bevinden zich op 25 km van Woesang aan de Wangpoe. De centrale politieke raad van de Kwo Min Tang heeft generalissimo Tsjang Kai Sjek verzocht de leiding van de nationalistische regering weer op zich te nemen. Ontmanteling in Japan stop gezet De Ver. Staten hebben Donderdag bevel gegeven tot het stopzetten van verdere ontmanteling van Japanss fabrieken, welke voor herstelbeta ling bestemd waren. De Amerikaanse generaal McCoy ddblde de commissie voor het verre Oosten mede, dat zelfs fabrieken, die „als primair voor de oorlogsproduc tie" zijn geclassificeerd, nodig zijn om Japans economisch herstel te verhaasten. Met ingang van October a.s. zal de Japanse industrie weer normaal functioneren. Dit besluit houdt in, dat o.a. Ne derland ten behoeve van Indonesië verder geen fabrieksinstallaties als herstelbetalingen uit Japan zal ont vangen. OPHEFFING BLOKKADE VAN BERLIJN In West-Berlijn had een speciale gemeenteraadszitting plaats ter gelegenheid van de opheffing der blokkade, waar bij de burgemeester van West-Berlijn, prof. Ernst Reuter dank bracht aan de Westelijke mili tairen besturen en verder aan iedei die bij de luchtbrug was betrokken. Generaal Lucius Clay, de aftre dende Amerikaanse militaire gouver neur, die de zitting bijwoonde en een afscheidsrede hield, verlaat het stadhuis. LITAUEN ONDER RUSSISCHE CONTROLE. Russische Ministers en Vice- Ministers. Evenals in Letland en Estland zijn het ook in Litauen niet alleen de communisten, maar ook de Rus sen, die de lakens uitdelen zoals blijkt uit de laatste gegevens over dit land. De werkelijke „leider" in Litauen is de Rus Sheherbakov, gevolmach tigd vertegenwoordiger van de Sov jet Communistische Partij. De pre mier, Macys Godvila, is een Litaus communist, maar de drie vice-mi nisters Pisarev, Sokolov en Ma- mayev. zijn Russen. De minister van Binnenlandse Zaken, hoofd van de politie, staat bekend onder een Li- tause naam, Generaal Bartasiunas, doch is een Rus. Zijn ware naam is niet bekend. Andere Russen in het kabinet zijn de minister van Staatsveiligheid D. Yefimov, de minister van de Zware Industrie Teodin, de minister van de Bouwmaterialenindustrie M. Lyu- bimtsev, de minister van Locale In dustrie S. Shkodin, de minister van Veeteelt V. Augustianitis (van Li- tause afkomst), de minister van Boswezen Ponomarev en de minis ter van Economie A. Sveshchov. De ministervergaderingen worden steeds in de Russische taal gevoerd. Alle Litause ministers worden „bijgestaan" door Russische vice- ministers. Op één na zijn alle secre tarissen van de Litause Communis tische Partij Russen. Decreten van de „Partij en Regering" worden in het Russisch en Litaus gepubliceerd, doch de meeste Russen kennen geen Litaus. Sommige van hen hebben de gewoonte, wanneer men hen in het Litaus aansoreekt. te antwoorden: „Ik versta die hondentaal niet." VERLAAGDE PRIJZEN NA OP HEFFING BLOKKADE In een der straten van de Britse sector van Berlijn verdringen nieuwsgierigen zich voor een etalage, waar met gro te letters bekend staat gemaakt: Doordat de blokkade is opgeheven, zijn de prijzen der goederen in de Westelijke zones met 10% verlaagd. GASSEN IN EEN TUNNEL In de Holland verkeerstunnel in New York heerste gisteren een toe stand, die aan paniek grensde. Tijdens de drukke ochtenduren ontploften namelijk vaten met che micaliën, die op een vrachtauto stonden. De sterke ventilatoren van de tun nel verspreidden giftige kolendamp door de tunnel, die een van de hoofdverbindingswegen is onder de Hudson tussen Manhattan en Jersey City. Dertig mensen werden bedwelmd, waaronder twintig brandweerlieden. Sommige autopassagiers sftapten uit en snelen door de tunnel, terwijl zij hun zakdoek voor de neus hiel den. Politie en brandweer, uitgerust met gasmaskers, rukten in allerijl uit. Enkele wagens en vrachtauto's werden achteruit naar de kant van New Jersey de tunnel uitgereden. De reddingspogingen werden echter be lemmerd dor auto's die waren ach tergelaten. Er liggen twee tunnels onder de Hudson, een voor het verkeer naar New York City en de ander voor verkeer naar New Jersey. De auto, die de vaten met kool- NED. VERLIEZEN IN INDONESIË De regering maakt bekend, dat tot haar leedwezen de vol gende verliezen in Indonesië zijn gerapporteerd: KONINKLIJKE LANDMACHT: Gesneuveld 4 April 1949: sold. H. Vallinga afkomstig uit Uitgeest. Gesneuveld 20 April, huzaar le kl. D. Peters, afkom stig uit Hoorn. Gesneuveld 24 April, sold, le kl. G. C. Visser afkom stig uit Roterdam. Gesneuveld 26 April, korp. B. van Eek, afkomstig uit Rotterdam. Gesneuveld 27 April, sold. A. J. van de Sande, af komstig uit Sprundel (N.-Br.) Gesneuveld 28 April, sold, le kl. L. M. Hoogenkamp, afkomstig uit Rotterdam. sold. A. Uytten Boogaart, af komstig uit Amsterdam (O). Gesneuveld 29 April, sold. J. Bakker, afkomstig uit Stadskanaal. Gesneuveld 1 Mei. sold. A. Hoos, afkomstig ui'. Leerdam. Gesneuveld 3 Mei: sold. J. E. Kremers, afkomstig uit Mill (N.-Br) KON. NED.-IND. LEGER Gesneuveld 24 April: Amb. sergt. inf. C. P. Laturiuw afkomstig uit Indonesië. Amb. sold. 2e kl. inf. B. J. A. Loppies, afkomstig uit Indonesië. Gesneuveld 26 April: Tim. sold. 2e klas. inf. Liat, afkomstig uit Indonesië. Gesneuveld 27 April: Man. korp. inf. F. R. Mandagie, afkomstig uit Indonesië. Gesneuveld 29 April. Man. sold. 2 kl. inf. J. D. Mottoh afkomstig uit Indonesië. Jav. sold, le kl. inf. Soetidjo, afkomstig uit Indonesië. Gesneuveld 30 April: Amb. sold. 2e kl. inf. J. J. Paais afkomstig uit Indonesië. Amb. sold. 2e kl. inf. J. Rahan- gear, afkomstig uit Indonesië. sold. 2e kl inf. P. A. Philipp, afkomstig uit Indonesië. disu1 t'üde vervoerde, vloog om ze ven „ur in de tunnel in brand en ontplofte, terwijl de wagen nog steeds bij het New Jersey-einde van de tunnel was. De vlammen sprongen over op drie andere vrachtauto's. Ammoniakgas sen verspreiden zich door de tunnel. Sumatra protesteert Bezwaren tegen de verklaring van dr. v. Royen Onderstaand telegram is heden verzonden aan de Unci, aan de mi nister van Overzeese Gebiedsdelen a.i. en aan de voorzitter der Twee de Kamer: „In verband met de Donderdag afgelegde regeringsver klaring, waarin wordt vermeld, dat de B.F.O. haar volledige instemming heeft betuigd met de Nederlands- Republikeinse overeenkomst, wijzen ondergetekende, delegaties van Su matra, erop, le. dat zij tegen de punten vier, vijf en zeven van de verklaring van dr. van Royen over wegende bezwaren hebben, aange zien hierbij ten enennïale onvol doende rekening wordt gehouden met de belangen van Sumatra; 2e. dat de delegaties van Sumatra vóór het sluiten van de overeenkomst niet door de Nederlandse delegatie zijn geraadpleegd". Het telegram was ondertekend door de delegaties van Zuid-Sumatra, inclusief de Lampongs en Benkulen, de delega tie van Djambi, van Riouw, van Su matra's Westkust, van Tapanuli en van Sumatra's Oostkust. Naar aanleiding van bovenstaand telegram vernam Aneta desgevraagd van de zijde der Nederlandse dele gatie, dat de Nederlandse delegatie contact onderhield met een speciale delegatie uit de B.F.O. die was aan gewezen voor deelneming aan de besprekingen. (Ter verduidelijking van het bo venstaande zij het volgende aange tekend: Punt vier van de verklaring van dr. van Royen lüidt als volgt: „Zon der te prejudiciëren op het recht van zelfbeschikking der Indonesi sche volken, zoals erkend in de be ginselen van de overeenkomsten van Linggadjati en Renville, zal de Nederlandse regering zich onthou den van vestiging of erkenning van Negara's en daerahs in gebieden die vóór 19 December jl. onder re publikeins bewind stonden en van uitbreiding van Negara's en daerahs in genoemd gebied". Punt 5 luidt: „De Nederlandse re gering staat het bestaan voor van de republiek als een staat, die zijn plaats inneemt in de Verenigde Sta ten van Indonesië. Wanneer een voorlopig vertegenwoordigend li chaam voor geheel Indonesië zal worden ingesteld en het deswege noodzakelijk is orr? het aantal ver tegenwoordigers der Republiek te bepalen, zal dit aantal gesteld wor den op een derde van het totaal". Punt 7 luidt: „In het licht van de noodzakelijke samenwerking bij het herstel van vrede en handhaving van orde en rust stemt de Neder landse regering ermede in, dat in alle gebieden buiten de residentie Djogja, waar burgerlijke, politiële en andere ambtenaren van de In donesische regering momenteel niet functioneren, de republikeinse bur gerlijke politiële en andere ambte naren, die nog steeds in functie zijn, in functie zullen blijven".) VERLAGING BOUWKOSTEN. Met ingang van 1 Juni a.s. zullen de maximum bouwprijzen per ku bieke meter voor woningbouw wor den verlaagd. Dit is mogelijk, omdat de houtvoor ziening thans ruimer is. Het voortdurend gebrek aan bouw- hout in de na-oorlogse jaren heeft de overheid gedwongen voor de wo ningbouw houtbeperkende voor schriften uit te vaardigen. Het ge volg hiervan was o.m., dat voor vloe ren andere in het gebruik duurdere materialen moesten worden gebruikt. Nu voor de vloeren wederom hout kan worden aangewend wordt er een vrij aanzienlijk bedrag vooral aan arbeidsloon bespaard. Per woning zal voortaan 10 kubie ke meter hout mogen worden toe gewezen, inclusief de deuren. In verband hiermede zijn de vast gestelde maximumprijzen voor na 1 Juni goed te keuren woningen voor laagbouw verminderd met 1.per kubieke meter, die voor etagebouw van drie verdiepingen met 1.50 per kubieke meter en die voor etage- bouw van vier verdiepingen of meer met 2.50 per kubieke meter. Een ioMeitje... Onrecht valt veel zwaarder te dragen den onheil. Dostojewiki.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1