n
Op speurtocht naar de
eerste Nederlander
Roelofarensveen wacht op de bouw van
een tweede parochiekerk
ZATERDAG 12 MAART 1949
DE LEIDSE COURANT
TWEEDE BLAD PAGINA i
STERK VERHAAL
Lachen is een glimp van het aardse
paradijs
„Te Maastricht is een skelet ge
vonden, dat thuis hoort in een
late periode van de Ijstijd. Het
was een volwassen, krachtig,
fors individu." (uit de L. Crt.J
70DKA WE DIT KRANTENBE-
W-1 RICHT gelezen en herlezen had
den, stapten we in de tijd-lift, druk
ten op de knop „eerste verdieping"
en g.eden met de snelheid van het
geheugen omiaag. Wij hadden ons
van deze daling door de nevelen van
het ver.eden iets grappigs voorge
steld vizioenen van Huig de Groot
in de boekenkist, Jacoba van Beieren,
hossend op een hakkenei, een gezel
schap Batavieren, dat de vrouwen
aan het verdobbelen was maar de
lift schoot zo onverwacht de diepte
in, dat we met het hoofd tegen het
plafond tikten en in een schemering
van eeuwen en dansende sterren
verzeilden.
De sterren bleven dansen,
ook toen we, met de hand het
gekneusde hoofd bestrijkend, vrij
onzacht op de grond ploften en wijd
beens bleven zitten. Het was nacht
om ons heen. De sterren stonden aan
het donkere uitspansel te pinkelen en
te ponkelen en te knipogen. We knip
oogden maar eens terug. Hef was be
moedigend te zien, dat de sterren
van 20.000 jaar geleden dezelfde wa
ren a's ten tijde, dat wij geboren zijn.
Sterren draaien, evenals O. L. Heer
zelf, voor 20.000 jaar hun hand niet
om. „Duizend jaren zijn voor de
Heer als de dag van gisteren, die
vervlogen is" heeft koning David
gezongen. Er zijn millioenen lichten
de werelden, wier licht 20.000 jaar
geleden uitgezonden en voortijlend
met de snelheid van 300.000 km. per
seconde, vanavond binnen de ge
zichtskring van de aardbewoners
wordt opgevangen als het laatste
nieuwtje uit verre "gewesten.
Het v/as dus een geruststelling
toen we op zoek naar de eerste mens
in Nederland, het ste-renbeeld de
Grote Beer hetzelfde kunstje zagen
verkopen, als hij nog steeds iedere
avond" in Maart uithaalt, door op zijn
kop te gaan staan. Er stak iets hui
selijks in, want voor iemand, die
weet, dat God zijn Vader is, wordt
het heelal de knusse en telkens op
nieuw met van verbazing open mond
aangestaarde vertoning van de To
verlantaarn.
WEL HADDEN WE ZULK EEN
BEMOEDIGING van node. Ter-
wij1 onze ogen geleidelijk zich wen
den aan de duisternis en de zware
vracht van beboste bulten zich kroe
zig zwa-t tegen de diepte van de
sterren-lantaarn aftekende; terwijl
ons oor in de verte het klotsen en
zwalpen opving van een onstuimige
rivier (dat moest de Maas zijn in
haar jeugd) vernamen we plotse
ling een geluid, dat het bloed in de
ade~en stolde. Gillend en klagend,
rijzend en dagend sloeg de nacht een
gehuil uit als een van onmenselijke
weedom vervuld jammer-geschrei.
Het sidderde langs de zwarte heu
vels hoea. hoea hoeahoe en als het
wevstierf in één langgerekte schreeuw
werd het van alle kanten ove-geno-
men. We dachten onmiddellijk aan
de grootmoeder van Ropdkaoje en
aan het lot van de Zeven Geitjes.
Ijverig leze- in onze jongelingsjaren
van Curwood en William Long. viel
het ons niet moeilijk dit naargeesti
ge. zeruw-slnnende aeklaag te deter-
mineien als de strijdkreet van flinke
troeoen v/o'ven zwervend door de
wildernis op zoek naar prooi.
In deze omstandigheden snakten
we slechts naar één ding, de .homo
recens fossilis". het volwassen krach
tige en forse individu te ontmoeten
een mens te zien. O, was er
toch maar een mede-mens in de
buurt!
HEBT GE OOIT, gij, die dit ver-
haa' volgt, geweten wat een
zaamheid is, de troosteloosheid aan
gevoeld van de aarde, toen Adam
nog alleen was? Over de eenzaam
heid zijn door dichters en heiligen
meeslepende bladzijden geschreven,
door de blinde Milton in één regel
opgevangen: „For solitude some
times is best society Eenzaamneid
is soms het beste geze1 schap" maar
het was altijd een kluis te midden
van de kinderen der mensen.
Eens, het is nog niet zo lang gele
den, stonden we op een bergtop aan
de grens van Zwitserland en Italië
alleen, en met recht: dood-alleen.
Onze reis-makker was achtergeble
ven, een kwartier of tien minuten
slechts. Een onmetelijke stilte sui-
ze'de over de enorme kloven en kol
ken van bergen en dalen met in het
verschiet de ijzingwekkende, koude
majesteit van de onder eeuwige
sneeuwglinstering bedolven Monte
Rosa. En de snerpende kilte van een
aarde, waar de stem van Gods beeld
en gelijkenis niet wordt gehoord,
sneed ons door de ziel. „Hé, kom je
nog niet!" riepen we uit, maar de
lucht-trilling van onze woorden werd
weggezogen in een aarde zonder 'be
grip en zonder weerklank.
70 ZATEN WE EENZAAM in de
sterren-nacht 20.000 jaar gele
den. toen het Licht van het Verstand,
door de alwijze Schepper in schepse
len ontstoken, zijn intrede in ons
vader'and deed. Welven joegen hui
lend door de duisternis, bruine beren
zochten mopperend naar bout. Het
geritsel van een wilde kat, sluipend
door het struikgewas deed ons op
schrikken en de vlucht nemen, zo
goed en zo kwaad als 't ging! in een
weerbarstige boom. Met de handen
tot een luidspreker voor onze mond,
schreeuwden wij: „Hé, kom je nog
niet!"
Het was een hachelijk onderne
men. De kinderen der mensen heb
ben de vrije wil, hun als een hemel
vonk geschonken, misbruikt en zijn,
als k.oon der schepping al het ge
schapene meerukkend in hun val, ge
neigd tot een boze wreedheid die
des duivels is. Zij kunnen erger
v/orden dan beesten. De naam van
beest-mens of beestachtig mens is een
belediging van de\ dieren die, hoewel
levend in een van zijn oorspronkelijke
aard beroofde en verlaagde schep
ping, nooit tot de satanische laagheid
van een van God afgekeerd mens
kunnen vervallen. De eerste Neder
lander kon wel een mensen-eter zijn!
Wij bleven echter op goed geluk roe
pen in de nacht, tot we, door ver
moeidheid overmand, op onze tak-
vork in-domme den, met het hoofd
op de kin gezakt.
OLOTSELING SCHROKKEN WE
OP van een vervaarlijk geblaf. De
zon was nog niet opgegaan, maar de
voorbode van haar gloed bescheen
een woest heuvellandschap met op
de voorgrond een omgewaaid eiken-
bos, waarvan de geweldige stammen
mik-mak over elkaar lagen gestormd.
Op een van die stammen zat een
mens in ruige beestenvellen gekleed
a's Robinson Crusoë, aan een strak-
staande leren riem twee b.affende
bloedhonden vasthoudend.
„Koest, Katenka!" beval'de man
korzelig en keek ons met een paar
blauwe mensen-ogen nieuwsgierig en
een beetje achterdochtig aan.
Toen gebeurde er iets onbehoorlijks
We schoten in een luide lach, een be
vrijdende lach, niet omdat de man zo
vermakelijk gekleed was in een
beestenhuid dat zijn onze rijk-
doende vrouwen ook maar omdat
hij zo innig-verbaasd keek.
Wat kon de man anders doen?
Hij lachte hard-op mee, om het dwaze
van ónze bengelende benen in de
hoge boom. Hij schaterde het uit,
niet bulderend gelijk de reus in Klein
Duimpje, maar als een gewoon mens
die pret heeft en zich uiten wil. Het
was de eerste lach, die in Nederland
klonk Een dier lacht niet en een nor
maal mens lacht nooit alleen. Lachen
is een restant van gedeelde vreugde
in het aards paradijs.
Hij was onmiskenbaar „een vol
wassen, krachtig en fors individu",
maar wij wilden zekerheid hbben,
dat het inderdaad de „homo recens
fossilis" jwas die op de boom
stam zat. „Hebt u niet eens uw onder
kaak gebroken?" vroegen wij van
omhoog. „Zeker, maar hoe weet jij
dat?" antwoordde hij verwonderd.
„Man", riepen we uit ,,'t
staat toch in de krant: het skelet is
volledig, waarvan de onderkaak
weliswaar gebroken is. Welkom in
Nederland!"
Daarop nodigde hij ons ten maal
tijd in zijn plaggenhut. Het vertrek
was zeer sober ingericht; er waren
cok geen vorken, alleen vuurstenen
messen en schrappers. Dus kloven
we heel ongegêneerd botjes en been
tjes af. Maar dat doen we thuis ook
wel met de glasgordijnen toege
schoven.
v. P.
EDEL METAAL IN COEVORDEN
In Coevorden nadert de nieuwe
fabriek van de N.V. Kon. Ned Fa
briek van Gouden en Zilveren Wer
ken Gerritsen en Van Kempen snel
haar voltooiing. De gebouwen zelf
zijn zo goed als klaar en men ver
wacht dat de fabriek in het midden
van dit jaar in bedrijf kan worden
gesteld.
0*
HYPOTHEKEN
en voor alle andere zaken
op het gebied van on
roerende goederen
Bj») 3ouw-enMakelaarsbedrij»
w.d. Drift
D Oude Vest 29 - Leiden
Telef. 20513
Uitdeling van gouden en zilveren
ere-kruisen
CR IS EEN REEKS GEMEENTEN IN DE OMGEVTNG VAN LEIDEN,
welke voor de Kerk-hervorming in Calvijnse zin maar één oor open
heeft gehouden en het andere schielijk heeft dichtgestopt. Daartoe be
horen de in meerderheid of voor de helft Katholieke gemeenten: War
mond, Sassenheim, Lisse, Hillegom, Noordwijk, Wassenaar (van huis uit)
Leidschendam, Zevenhoven, Nieuwveen, Ter Aar. Nieuwkoop. Leimuiden,
Oude-Wetering en de Kaag. Een andere reeks dorpen heeft zich in de
17e eeuw als stok-doofgedragen en bleef op geringe uitzonderingen na in
zyn geheel trouw aan het geloof der vaderen. Het zijri: Zoeterwoude,
Stompwijk, Voorhout. Noordwijkerho ut, Hoogmade, Oud-Ade, Rijpwete-
ring en Roelofarendsveen.
De mening van het
kanarie-pietje
Aan de eerste reeks kunnen we
het zilveren, aan de tweede reeks het
gouden kruis Pro Ecclesia et Ponti-
fice (Voor Kerk en Paus) toeken
nen, terwijl „zéér eervolle vermel
dingen"' ten deel vallen aan Hazers-
woude, Voorschoten, Zoetermeer en
Oegstgeest en eervolle vermeldingen
aan de overige oorden van het ge
west, op de eerste plaats aan Leiden
met zijn bijna 25.000 verknochten en
Alphen a. d. Rijn met bijna 5000.
Practisch zijn alleen Rijnsburg.
Valkenburg, Benthuizen en de buurt
schap Woubrugge zonder eigen paro
chie-kerk gekomen.. Koudekerk en
Leiderdorp kerken aan de „Hoge
Zijde". Te Bodegraven doet zich de
eigenaardige situatie voor, dat een
van de twee parochiekerken ver bui
ten de kom staat (de Meye) en de
andere midden in de kom, maar niet
op grondgebied van de gemeente,
maar in de „Overtocht" van Zwam-
merdam. In alle andere plaatsen
is het lampje van het tabernakel
brandend gebleven, terwijl ve
le lampjes flakkeren in klooster
kapellen, waarbij in 't bizonder Kat
wijk (in normale tijden) een schit
terend figuur slaat met een parochie
kerk en twee klooster-Stichtingen, en
vooral ook Boskoop niet mag verge
ten worden.
Het verhaal gaat over de 53ste.
In de wijde omgeving verheffen
niet minder dan 52 parochiekerken
hun spits of spitsje ten hemel, en er
zijn grote plannen de 53ste aan dit
getal toe te voegen, namelijk te Roe
lofarendsveen. dat gespannen wacht
op de bouw van zijn tweede paro
chiekerk.
Als men de lijst van bekroningen
naleest, blijkt Roelofarendsveen te
behoren tot die plaatsen, welke van
bet optreden van Luther en Calvijn
alleen maar bij geruchte hebben
vernomen en geen andere kerk-her
vorming hebben ingevoerd dan die
van het Concilie van Trente. Daar
kunnen we geen bezwaar tegen ma
ken! Het i^ in Roelofarendsveen nog
steeds zo en misschien ook in dé
aangrenzende buurtschappen dat
als de priester met de H. Teerspijze
naar een stervende gaat, groot en
klein op de openbare weg neer
knielt.
Een „Te Deum" voor de Veen.
„Braaf dat ze zijn, braaf!" ver
telde ons pastoor S. Ligthart, die van
de bisschop opdracht kreeg in de
Veen een nieuwe parochiekerk te
bouwen. „Ik heb me altijd aan
hun geloofsleven gesticht, reeds toen
ik kapelaan in De Kwakel was. Ik
zal O.L. Heer altijd danken, da:, ik
mijn priesterleven tussen de Veen»
deis begonnen ben en weer als pas
toor onder hen werken mag."
Voor oningewijden is het niet over
bodig mede te delen, dat de bevol
king van De Kwakel grotendeels uit
afstammelingen van Veense tuinders
béstaat.
„U kende de families dus al!"
brachten we in 't midden.
„De namen wel, maar dat zegt niet
Pastoor S. LIGTHART.
veel, want sommige familie-namen
zijn hier wijdvertakt."
Pastoor Ligthart zette zijn loftui
ting op de Veenders voort, prees hun
trouwe kerkbezoek en de keurige
verzorging van de benodigdheden,
v/arweer de H. Communie bij zieken
wordt thuis gebracht. Vrezend, dat
de Veen zoveel lof naar het hoofd zou
stijgen, vroegen we:
„Kunt u ze ook niet even een duw
gev^n?"
„Een duw? Daar zou ik dan naar
moeten zoeken!"
„Bent u reeds lang in de Veen?"
vroegen we, in de veronderstelling,
dat de ervaringen van pastoor Ligt
hart wat voorbarig waren.
,Ruim een jaar en ik gevoel me
hier als een vis in het water!"
Toen stapten we maar op het eigen
lijke doel van ons onderhoüd af, de
nieuwe kerk.
Toen wisten we 't wel!
„Waar komt de nieuwe kerk?
„Tussen Nard van der Poel en Ko-
bus van der Meer! lachte de her
der.
„Is ook een voor buitenstaanders
begrijpelijke topografische begren
zing moge'ijk?"
„Op een terrein tussen het West
einde en de Rijksweg, belendend
aan de nieuwe woningbouw. Er komt
een brug over de Ringsloot tegenover
het huis van de heer L. van Domme
len. Het terrein zal geheel door slo
ten worden omgeven. Van de ge
meente is de grond aangekocht voer
een prijs van 7.50 per M.2 en een
totaal bedrag van ƒ39.970. De paro
chianen zetten over deze prijs grote
ogen op, maar de bouw van de brug,
wegenaanleg en riolering is daarbij
inbegrepen. De medewerking der
gemeentelijke autoriteiten is hoogst
lofwaardig. De burgemeester en de
gemeente-secretaris hebben zitting
in het bouw-comité. Het is de bedoe
ling om dit jaar te gaan bouwen. Het
plan is door B. en W- goed
gekeurd. Het wachten is op de ver
gunning."
Grote en kleine plannen.
„Voorlopig wordt alleen de kerk
gebouwd?"
„Voorlopig alleen de kerk met
eenvoudige pastorie, en de aanleg
van een kerkhof achter de kerk- Op
dq duur moet er een volledige paro
chie gesticht worden met een jon
gens- en meisjesschool, een gym
lokaal en, tegenover de pastorie, een
parochiehuis."
„Is er zulk een behoefte aan een
nieuwe kerk?"
Zeer veel mensen hebben geen
plaats meer in de bestaande kerK.
Daarom heeft de bisschop een 1700
parochianen afgescheiden van „St.
Petrus Banden", welk aantal, als de
woningbouw wordt voortgezet, ge
makkelijk aangroeit tot 24002500.
De moeder-parochie heeft nog 2800
parochianen overgehouden. Pastoor
Onel, van wiens gastvrijheid ik dank
baar in deze pastorie gebruik maak,
heeft zelf de stoot tot deze split- i
sing gegeven. De nieuwe kerk wordt I
toegewijd aan O.L. Vrouw Presenta- j
tie, welke feestdag valt op 21 Novem
ber, de verjaardag van pastoor One..
Destijds heeft bij de afscheiding de
parochie van Oude-Wetering St. Ja
cob tot patroon genomen, uit dank
baarheid jegens pastoor Jac. van 't
Root. Er kunnen echter niet twee St.
Jacobskerken komen; bovendien is
er al 't St. Jacobus-gesticht. De sym
pathie, de steun en de raadgevin
gen van pastoor Onel zijn voor mij
natuurlijk een niet genoeg te waar
deren hulp".
Een kerk zonder pilaren
Met één oog op het blocnote, had
den we met het resterende oog reeds
zitten g!uren naar de tekeningen van
de kerk, welke op tafel, naast de ta
fel en op stoelen lagen uitgespreid.
„Tot architect hebt u gekozen de
heer H. J. P. de Vries uit Rotter
dam?" hadden we op een uithoek
van een der blauwdrukken gele
zen.
„Met wie ik buitengewoon pret
tig samenwerk. De heer De Vries is
ontwerper van de kerken in Hille
gom (St. Maarten), Hillegersberg
(Christus Koning), Breezand, Leeu
warden en van de bedevaartskerk te
den Briel. Mijn vooiopgezette bedoe
ling was een kerk, waar alle gelovi
gen op het altaai kunnen zien. Iede
re plaats, waar het altaar niet zicht
baar is, is te beschouwen als een ver
loren plaats. De gelovigen moeten
rond het altaar zijn, zodat allen het
opdragen van het H. Offer kunnen
beleven en meeleven. Aan deze be
doeling beantwoordt het ontwerp-De
Vries in elk opzicht. De gelovigen
zitten aan drie kanten van het altaar
geen enkele bank is verder dan 25
M. van het altaar verwijderd
wijl het zangkoor achter het altaar
staat opgesteld.
„In superpli?"
„In superpli, bij voorkeur, of
schoon het koor achter het trappen-
verhoog, waarop het altaar komt te
staan, slechts vaag zichtbaar zal zijn.
De kerk is, zoals u ziet, in kruisvorm,
met op het snijpunt het priesterkoor,
dat door de lichtval uit de daarbo
ven hoog-opgetrokken bouw in het
middelpunt van aller aandacht wordt
gezet. In versiering van de kerk met
natuurlicht is architect De Vries heel
sterk. Het gebouw zal 850 gelovigen
plaats bieden.
„De kerk is, indien we goed
zien, niet georiënteerd (koor naar het
Oosten gericht)?"
„Neen; ze is geoccidenteerd!
(koor naar het Westen). Dat was
practisch niet anders mogelijk."
.maar wel met „steunpilaren".
In stilte bewonderden we de te
keningen voor het nieuwe heiligdom,
dat, als 't er eenmaal staat, zich rij
ziger zich voordoen, dan de in vogel
vlucht gemaakte tekening doet ver
moqden. We vonden het klokketo-
rentje echt Spaans en pastoor
Ligthart beaamde, dat arch. De
Vries bizondere studie had gemaakt
van Spaanse kerken.
„En nu de ducaten!"
Indien men meent, dat pastoor
Ligthart nu een zorgelijk gezicht
trok, kent men pastoor Ligthart niet,
ofschoon de naam reeds een vinger
wijzing geeft.
„Er wordt door de parochianen
al heel prettig bijgedragen. Zij zien
nog niets, nog geen paal in de grond,
maar hun hart hebben zij reeds aan
de nieuwe kerk verpand. De finan
ciën zijn natuurlijk een moeilijk pro
bleem, want zelfs de eenvoudigste
bouw zal, ook wegens het vele grond
werk, een 3 ton belopen. Maar ieder
een, arm en rijk, groot en klein
helpt mee. Ieder doet zijn best op zijn
manier: de zelatrices van „Kerke
steun", de meisjes-club „Nazareth",
die onder leiding van mevr. L. van
DommelenHendriks paramenten
vervaardigt, de meisjes-toneelclub
van Nieuwe-Wetering, die met ont
zagljjk uithoudingsvermogen en élan
voorste'lingen gaf, evenals „St. Pan-
cratius", de Stille Omgang, die bezig
is te snaren voor een altaar, de boe
ren, di? schaDen weiden, en zo vele
anderen zij werken allen mede.
zowel financieel als propagandistisch.
En allen zijn brandend-nieuwsgierig
en ongeduldig evenals ik ongedul
dig ben. De zorgen van een bouw
pastoor zijn groot en veelsoortig,
maar ook als het bij tijd en wijle
eens tegenloopt, laat ik op kwade
dagen de moed niet zinken."
Onverwachte bijval.
Terwijl pastoor Ligthart, met bei
de handen beschermend op het bouw
plan van zijn kerk gelegd, deze
woorden sprak, begon de kanarie, die
tot dan toe zich niet in het gesprek
had gemengd en ongedurig in de kooi
van de hak op de tak sprong, een
schetterend feestgezang, met melo-
dieuse triPers en rollers. Dat leek
ons een goed voorteken!
BESTRIJDING VAN EXCESSEN BIJ
HUISARBEID.
Weliswaar behoren de ergste ex
cessen met betrekking tot de huisar
beid thans wel tot het verleden, met
name wat de buitensporig hoge lonen
betreft. Dit neemt echter niet weg,
dat tegen de nog bestaande en even
tuele nieuwe misstanden met meer
succes moet kunnen worden opgetre
den dan thans mogelijk is, aldus mi
nister Joekes in zijn memorie van
antwoord aan de Eerste Kamer no
pens de begroting van Sociale Zaken.
De huisarbeidswet immers schiet te
kort, als het nodig is, onverwijld op
te treden tegen plotseling opduiken
de vormen van huisarbeid. Een en
ander is reeds in 1948 aanleiding ge
weest, om te besluiten, een wijziging
der huisarbeidswet te doen voorbe
reiden in dier voege, dat huisarbeid
in beginsel wordt verboden en dat
van dit verbod alleen dan ontheffing
(eventueel onder voorwaarden) zal
worden verleend, indien uit sociaal
oogpunt geen bedenkingen tegen een
bepaalde vorm van huisarbeid be
staan. Een wetswijziging in deze geest
is in voorbereiding. (Wij wachten
met belangstelling af. of bedoeld
wetsvoorstel niet te diep zal ingrij
pen in de persoonlijke vrijheid).
'svcjaatt
IN INDIE:
J. F. v. OOSTEN,
Hillegommerdijk 68,
Haarlemmermeer,
viert 13 Maart zijn 1ste tropische
verjaardag te Tjimahi-Bandung.
N. P. WOUTERS,
Rijnstraat 91,
Katwijk-Rijn,
korporaal, viert op 15 Maart a.s. zijn
3e verjaardag in Indonesië in de om
geving van Tjibening (Java).
JOOP v. d. MEER.
Roelofarendsveen.
sergeant, viert op 13 Maart zijn 2e In
dische verjaardag te Djokjakarta.
JOHAN VAN VELZEN,
Witte Singel 10,
Roelofarendsveen,
geboren 1925, viert 13 Maart zijn.
3e verjaardag in Batavia.
(Foto's van in Indonesië verblijven
de militairen kunnen bij de redactie
worden ingestuurd tot uiterlijk een
week voor de verjaardag. Foto's,
welke later worden ingezonden wor-
Iden niet opgenomen).
