S)e £eidóe(3oti/fcci/ttt
Een kardinaal, die één was
met zijn volk
Levenslang voor kard. Mindszenty
Maar „er komt een ogenblik dat
men moet kiezen tussen
Christus en Belial''
Kardinaal Mindszenty stond
zeer waarschijnlijk
onder hypnose
Protesten over de gehele wereld
Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD.
Hoofdredacteur: TH. WILMER.
KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSIREKEN
WAARIN OPGEN.OMEN „DE BURCHT-
DINSDAG 8 FEBRUARI 1949
40ste JAARGANG No. 11613
HET LOT VAN
Z. EM. KARDINAAL
MINDSZENTY
Bur. Papengracht 32. Telel. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 11.40 p. mnd., I 4.15 p kwart. Franco p. p. f 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m m. Teleioontjes 11.50
(Van een bijzondere medewerker).
De slag is gevallen. Kardinaal
Mindszenty is veroordeeld. Slechts
negen en dertig dagen heeft een dui-
veis systeem nodig gehad om van
deze krachtige, onwrikbare man een
stamelend wrak te maken, dat rijp
was voor een communistische zelf
bekentenis. Sinds de eerste zelfbe
kentenisprocessen bij de grote zui
vering in Rus and, nog vóór deze
laatste wereldoorlog, zijn wij nu van
iets dichter bij geconfronteerd met
dit duivelse systeem zonder volle
dig te kunnen vatten, welke infernale
inventies aan zulke bekentenissen
ten grondslag liggen. Want kardinaal
Mindszenty was een moedig man.
Een moedig man niet alleen, want de
moed, die hij opbracht om bijna ge
heel alleen tegen dit systeem van
knechting, terreur, en goddeloosheid,
dat hij als de ondergang van zijn va
derland zag, te velde te trekken,
wortelde in zijn heilige overtuiging
en in zijn wilskracht.
Het is ruim een jaar geleden, dat
ik kardinaal Mindszenty bezocht en
een lang ondérhoud met hem had. Er
waren toen nog stromingen in het
Hongaarse katholieke leven, ook on
der enkele katholieke priesters, die
meenden, dat men er niets mee win
nen kon door onverzoen.ijk te staan
tegenover een communistische rege
ring, waarmee men in de praktijk nu
eenmaal te maken had. Die hingen
■het standpunt aan te redden wat er
te redden valt, al wilden zij dan hun
hoogste beginselen ook niet prijsge
ven. Een was er, die toen in de poli
tiek een belangrijke rol vervulde en
die mij vroeg, als ik de kardinaal zou
ontmoeten, hem dat standpunt toch
nog eens te willen verduidelijken. Hij
die mij dat vroeg en die meende, dat
er met over.eg toch wel wat te be
reiken zou zijn, moest kort daarna
vluchten, anders had hem tóen reeds
hetzelfde lot gewacht, dat die andere
leider van zijn politieke partij, Kó-
vacs Bèla reeds getroffen had en dat
nu de kardinaal nog heviger treffen
zou. Want toen de nationalisatie der
katholieke scholen, tégen de pro
testen der ouders in, tóch werd door
gevoerd bleek, het juist, wat de kar
dinaal mij zeide, dat vandaag of mor
gen het compromis tóch in botsing
zou komen met het katholiek begin
sel en dat het dan misschien te laat
zou zijn om het heilig beginsel te ver
dedigen.
Wie was kardinaal Mindszenty, die
nu zo plotseling en op zo tragische
wijze in het centrum der wereid-
beiangstelling kwam te staan? Hij
had de gewone weg gevolgd van de
meeste priesters. Kapelaan, pastoor.
En nog tijdens de bezetting door de
Duitsers was hij pastoor van Zalae-
gerszeg in West-Hongarije.
Hij was een geleerd priester, een
knap theo'oog en., intransigant. Dat
ondervonden de Duitsers tijdens de
bezetting van Hongarije en zijn lot
werd dan ook het concentratiekamp.
Als hij daaruit o, ironie door
de Russen is bevrijd, wordt hij eerst
bisschop van Veszprém en daarna
aartsbisschop van Esztergom als op
volger van kardinaal Serédi.
En als kardinaal-primaat van Hon
garije was hij even intransigant te
genover het coivimunisme als hij het
was als pastoor van Zalaegerszeg te
genover het nazisme, omdat hij het
eerste even verderfelijk, zo niet nóg
verderfelijker, achtte voor zijn land
dan het tweede.
Dit kwam wel duidelijk tot uiting
in zijn preken en herderlijke brieven.
Het was niet zijn systeem het com
munisme van zijn land openlijk aan
ie vallen, maar hij trok door het land
als een moderne Bernardus en hield
de mensen slechts de grondslagen
voor van het heilig geloof, maar zó
duidelijk, dat niemand dit kon mis
verstaan. Er is beweerd tijdens dit
„proces", dat kardinaal Mindszenty
een wereldvreemd man was, die zich
in zijn paleis ophield als in een ivoren
toren. De tienduizenden in Hongarije,
die hem overal in het land hoorden
prediken, kunnen daarvan getuigen.
En deze rondgang door zijn land én
zijn zeer principiële houding wekten
dan ook wel zozeer het misnoegen
op van de communistische heersers,
dat er een communistische ploeg op
af gestuurd werd. die tijdens een toe
spraak. die hij in het openbaar hield
het spreekkoor aanhief: „Mindszenty
moet hangen! Dat was in het begin
van 1947. En het resultaat daarvan
was, dat kardinaal Mindszenty de
Zondag daarna in Dombóvar spre
kend een'stadje van ongeveér
12.000 inwoners zich geplaatst zag
tegenover rond 25.000 mensen en hij
gedwongen was zijn predicatie na de
IToogmis op het marktplein te hou
den. Zó weinig stond dan kardinaal
Mindszenty in het leven van het volk,
c^t de mensen hem nareisden om
hem te kunnen horen.
Ik herinner mij nog uit diezelfde
dagen de vernieling van het stand
beeld. van Mgr. Prohaszka, de vroe
gere beroemde bisschop van Székes-
fehérvar, die in 1922 stierf. Niemand
twijfelde eraan of dit was des nachts
door communisten geschied. Maar
toen het des morgens ontdekt werd,
begon er als bij afspraak een: pro
cessie naar het vernielde statue met
bloemen en kaarsen en nog diezelfde
morgen was het onder bloemen be
dolven en brandden er rondom on
telbare kaarsen.
Enkele middagen daarna bezocht
ik hem. Niet in zijn paleis in Eszter
gom in het Noorden aan de Donau,
die daar eens grens vormde tussen
twee rijken. Dat woord was trou
wens niet geheel in overeenstemming
met het uiterlijk van het wel grote
geoouw. Het zag er meer uit als een
streng klooster en beide malen, dai
ik daar vroeger kardinaal Serédi had
bezocht, had ik binnen in de vertrek
ken van de kardinaal dezelfde kloos
terachtige armoede aangetroffen,
waarin naar men zeide ook kardinaal
Mindszenty leefde. Het was bekend,
dat nij alles weggaf wat hij kreeg.
En nu vertoefde hij meestal in Buda
pest, omdat daar in het regerings
centrum de grootste moeilijkheden
lagen, omoat daar het meeste armoe
de en honger werd geleden, omdat
daar vcor allen,' die in nood en druk
waren, zijn hulp het meest nodig
was. En hij verbleef daar in Uri-utca
61 in Buda, dat er uit zag als een
oud boerenhuis met enkele kamers,
die wat hun meubilering betreft nog
dateerden uit de vorige eeuw. Ik her
inner mij nog enige delen van het
gesprek, dat ik tóen met hem had.
Hij had het over de confiscatie van
het rijke kerkelijk bezit en hij zeide:
,ik klaag daarover niet, als dit wer
kelijk aan het volk ten goede komt.
Maar van de inkomsten daarvan be
kostigden wij onze katholieke acties
en de armenzorg. Hoe moeten wij nu
al die arme mensen te eten geven?
Gaat u maar eens kijken in de Tökö-
Jy-ur, waar de paters Dominicanen
een volkskeuken hebben ingericht. Ik
ben er juist - vanmiddag nog ge
weest'
Daarom was de kardinaal in Bu
dapest. „Er heerst veel nood in Bu
dapest" zei hij mij „er zijn nog
vele ondervoede kinderen. De Ka
tholieke Actie voedt dagelijks in 71
keukens 8.470 mensen".
Maar de rechters in dit „proces"
hadden geen goed woord voor de ka
tholieke actie over, die alleen maar
een broeinest van politieke misda
digheid was. Maar de kardinaal dacht
er aan toen reeds hoe hij de el
lende zou moeten wegnemen van die
honderden ambtenaren, die de nieu
we politiek niet voorstonden en zon
der vorm van proces en zonder pen
sioen, waar zij toch recht op hadden,
op straat waren gezet. Hij dacht aar
de oorlogsverminkten ik had u
met honderdtallen als bedelaars ir
de straten gezien die hij wilde om
dersteunen. Ik keek naar dat pein
zende gezicht in die sombere lage
kamer en ik zag, dat zijn ogen schit
terden als van vuur, ik zag die on
verschrokken blik.
„Neen zei de kardinaal wij
kunnen niet transigeren. Er zijn er
ook bij ons, die een politiek van sa-
menwerkng voorstaan, maar er ko
men ogenblikken in ons leven, waar
in men moet kiezen tussen Christus
en Belial. Wij moeten ook tegen de
sterkste druk in, de vrijheid van
godsdienst blijven verdedigen en
deze vrijheid van godsdienst is er
niet als onze bisschoppelijke brie
ven in beslag worden genomen. Als
wij het godsdienstonderricht op de
scholen verdedigen, dan verdedigen
wij de rechten der ouders.
Zij, die menen, dat samenwer
king met de huidige politici moge
lijk is, zullen eens op schrikkelijke
wijze ontgoocheld worden."
Dat zei kardinaal Mindszenty. Dat
zei mij dezelfde man, die zich vol
gens het Hongaarse geelboek een
edelman had genoemd, maar die zo
in het volk leefde en zijn Doerënaf-
komst zo weinig verloochende dat
hij, als hij een week vacantie nam,
naar zijn geboortedorp ging en daar
met de boeren met het gereedschap
over zijn schouder naar het land ging
om zijn geest te ontpspannen met de
zware arbeid op het land. Eén met
de boeren, één met het volk. Ook als
kardinaal.
Toen ik hem verliet, werd ik uit
geleide gedaan door zijn secretaris,
Hongaars episcopaat
bedreigd
De Hongaarse ministei-president
Dobi heeft mgr. Grösz, de aartsbis
schop van Koloszvar (Klausenburg),
bij zich ontboden om hem te laten
weten, dat alle Hongaarse bisschop
pen voor het volksgerechtshof zul
len worden gedaagd indien zij niet
tot „overeenstemming'' met de rege
ring kunnen komen. Dobi gaf de
aartsbisschop inzage van 'n aantal
beschuldigingen, die tegen mgr.
Grösz en de andere Hongaarse bis
schoppen zouden worden ingebracht
indien zij zouden weigeren mede te
werken aan het bereiken van een
„oplossing" voor de bestaande moei
lijkheden tussen Kerk en Staat in
Hongarije.
VREES VOOR DE WAARHEID.
De uitzendingen van Radio Vati-
cana, zowel op de korte golf 31.06 en
19.87 meter, als op de middengolf 391
meter, worden de laatste dagen op
ernstige wijze gestoord door speciale
stoorzenders. In het bijzonder wan
neer de Vaticaanse omroep gegevens
verstrekt over het proces te Boeda
pest, is het een cacophonie van klan
ken, die de herinnering aan de be
zettingstijd en de stoorzenders der
Nazis terugroept.
Aldus prof. dr. H. v. Rooy,
criminoloog
Het enorme drama, dat zich te Boe
dapest afspeelt rond de figuur van
Zijne Eminentie Kardinaal Dr. Josef
Mindszenty, heeft vele ménsen voor
een raadsel geplaatst, vooral wat de
„vlotte bekentenissen" van de Kardi
naal betreft. De Gelderlander heeft
zich gewend tot Professor Dr. H. van
Rooy, O.F.M., Privaat-Docent in de
dr. Endre Zakar, een priester met
een ascetisch uiterlijk, die in de kale
ontvangkamer te werken zat. aan zijn
boek over Tóth, en diens proces van
zaligverklaring. Hem trof hetzelfde
lot. Ik zal die Uri-utca met die twee
priesters, die daar leefden tussen
de puinhopen, niet vergeten.
^IJNE EMINENTIE KARDINAAL MINDSZENTY, prins-primaat van
Hongarije, is hedenmorgen door het communistische gerechtshof te
Boedapest veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. De kardinaal
werd veroordeeld op beschuldiging van overtreding van de wet inzake
de verdediging van de Hongaarse republiek, het organiseren van een sa
menzwering tegen de republiek, verraad en het verhandelen van vreem
de valuta op de „zwarte markt".
aangewend om een vooroordeel te
verwekken tegen de primaat, volko
men in strijd is met onze opvatting
van menselijke rechten en vrijheden.
De andere vonnissen
andere 4?e-
De straffen voor de
klaagden luiden:
Dr. Baranayi: 15 jaar gevangenis
straf, verlies van politieke rechten
gedurende 10 jaar en confiscatie van
zijn bezittingen.
Dr. Zakar: 6 jaar gevangenisstraf,
verlies van rechten gedurende 10
jaar en confiscatie.
Eszterhazy; 15 jaar, verlies van
rechten gedurende 10 jaar en con
fiscatie.
Nagy: 3 jaar en verlies van rech
ten gedurende 5 jaar.
Ispanky: Levenslang, verlies van
rechten gedurende 10 jaar en confis
catie.
Toth: 10 jaar, verlies van rechten
gedurende 10 jaar en confiscatie.
Het volledige vonnis voor de kar
dinaal luidt: levenslange gevange
nisstraf, verbeurdverklaring van zijn
bezittingen en verlies van burger
lijke en politieke rechten.
Kardinaal Mindszenty hoorde de
uitspraak met gevouwen handen
PROTESTEN OVER DE HELE
WERELD
Bevin: In strijd met menselijke
rechten
Autoriteiten over de gehele wereld
hebben hun verontwaardiging geuit
over het proces tegen kardinaal
Mindszenty. Bevin. de Britse minis
ter van Buitenlandse Zaken, zeide,
dat er geen twijfel over bestaat, dat
de manier waarop alle middelen zijn
Hij kon niet verklaren, hoe de kar
dinaal tijdens het proces een hou
ding aannam, welke zozeer in strijd
was met die van vóór zijn arrestatie.
Bevin richtte zich met zijn uit
spraak tot een delegatie van parle
mentsleden. die aandrong op een of
ficieel Brits protest. Bevin zei ver
der, dat het uniforme gedrag van
gevangenen bij alle politieke pro
cessen achter het ijzeren gordijn on
begrijpelijk is, indien het gemeten
wordt naar de normale standaard
van menselijk gedrag.
In strijd met vredesverdrag
De Britse minister McNeil zeide
in het Lagerhuis: „Voor mii staat het
vast, dat de beschuldiging en de
wijze waarop de inbeschuldigingstel
ling is geschied rechtstreeks strijdig
zijn met de verplichtingen, die de
Hongaarse i'egering door het Vredes
verdrag zijn opgelegd".
(In het vredesverdrag zijn n.l. ook
bepalingen opgenomen inzake eer
biediging van de menselijke rech
ten).
Chili doet stappen bij V. N.
Het hoofd van de Chileense dele
gatie bij de V. N. Herman Santa
Cruz, heeft te Lake Success mede
gedeeld, dat hij op instructie van de
Chileense president, zou verzoeken
om tussenkomst van de V. N. inzake
het proces tegen kardinaal Minds
zenty.
AMERIKAANSE REACTIES.
De Amerikaanse senator Styles
Bridges, republikein uit New Hamps
hire, heeft in de Senaat een motie
van critiek op de Hongaarse regering
inzake de kwestie-Mindszenty voor
gesteld. Hij zeide, dat de V.S. het
.morele leiderschap" moesten nemen
in'de strijd tegen het communisme.
De motie werd verwezen naar de
commissie voor buitenlandse betrek
kingen.
Rabbijn' Benjamin Schultz, de lei
der van de Amerikaanse Joodse liga
tegen het communisme, heeft aange
drongen op het organiseren van een
„beweging van protest tegen het pro
ces van kardinaal Mindszenty, voor
dat het te laat is."
„Het is de plicht van iedere Ame
rikaan", aldus de rabbijn, ,te hande
len en zich voor deze zaak te inte
resseren."
WIE TERECHT STAAT MOET
HANGEN.
Te Berlijn wordt herinnerd aan
een uitspraak van de Sowjet-Russi
sche overste Jelisarof op 30 Decem
ber 1947. Volgens de notulen van
deze bijeenkomst zeide Jelisarof:
„Wanneer iemand schuldig is, doen
wij wat we nodig achten. Wij
schrikken niet voor direct ingrijpen
terug. Doch wanneer 't Sowjet-Rus-
sisch militair bestuur wil, dat iemand
voor het gerecht gebracht wordt, is
het duidelijk, dat hij veroordeeld
wordt. Wij brengen niemand voor
het gerecht om hem vrij te spre
ken".
H. MIS IN DE CEL.
Kardinaal Mindszenty heeft giste
ren in zijn cel een H. Mis gelezen, al
dus meldt de „Volkskrant". Terwijl
duizenden katholieken de kerken in
de stad vulden of buiten in de zon
stonden te wachten tot zij de over
volle kerk konden binnengaan, bad
de kardinaal in zijn cel.
ZANDOR DOBI VERKIEST DE
VRIJHEID.
^Naar wij uit Wenen vernemen,
heeft Zandor Dobi, de zoon van de
president van Hongarije, het voor
beeld van zovelen voor hem gevolgd
en door zijn vlucht over de Hongaars-
Oostenrijkse grens de vrijheid ver
kozen boven de volksdemocrtie van
Hongarije. Zandor Dobi heeft zich bij
de Vreemdelingendienst te Wenen
gemeld.
Criminologie aan de Rijksuniversiteit
te Utrecht en professor in de moraal
theologie aan het Theologicum te Al
verna (Wijchen).
Een speciale verslaggever heeft Pro
fessor van Rooy aller eerst gewezen
op de zo frappant tegenstrijdige hou
ding, welke Kardinaal Mindszenty
vóór zijn arrestatie en tijdens de
rechtzitting heeft aangenomen en
hem gevraagd wat zijn zienswijze als
criminoloog op dit soort van proces
sen is, die wij nu reeds sinds jaar en
dag uit de communistische staten
voorgezet krijgen.
In de persberichten, zo zeide Prof.
van Rooy, lees ik in dit verband her
haaldelijk toespelingen op de moge
lijkheid, dat bij dergelijke personen
gebruik gemaakt zou worden van be
paalde verdovende middelen. Laat ik
u aanstonds met nadruk verklaren,
dat mij geen middelen met een der
gelijke werking bekend zijn en dat ik
evenmin competent ben om U te ver
zekeren, dat er geen middelen bestaan
om deze passieve bekentenisver
schijnselen te voorschijn te roepen.
Het heeft mij persoonlijk wel steeds
verbaasd, dat bij het zoeken naar een
verklaring bijna uitsluitend aan licha
melijke folteringen en toediening van
narcotic., wordt gedacht en dat daar
entegen zo weinig aandacht geschon
ken wordt aan de mogelijkheden,
welke een beïnvloeding langs psy
chische weg hier helaas bieden. Ik
bedoel hiermee vooral de techniek
van de suggestie en de hypnose, wel
ke ook wel eens om medische redenen
toegepast worden.
Voor de criminalistiek is de studie
daarvan o.a. belangrijk in verband
met de vraag, welke waarde in som
mige omstandigheden aan verklarin
gen van getuigen mag gehecht wor
den.
Het is naar mijn bescheiden me
ning een veel verbreide dwaling in
lekenkringen, dat men een verdachte
in hypnotische toestand een beken
tenis omtrent de ware toedracht kan
ontlokken.
Door suggestieve of hypnotische be
ïnvloeding kan men op zijn hoogst
bereiken, dat de ondervraagde ver
klaringen gaat afleggen in de rich
ting, welke hem door de ondervra
ger-hypnotiseur gesuggereerd wor
den. In de leer der ondervragings-
techniek van onze democratische lan
den wordt het probleem van de sug
gestie en de hypnose juist ter sprake
gebracht om hen, die zich met onder
vragingen occuperen, op het hart te
binden, dat zij zich van dergelijke be
ïnvloedingen van verdachten moeten
onthouden. Deze immers kunnen er
toe leiden, dat de ondervraagden ant
woorden gaan geven, welke met de
objectieve werk. .ikheid niet stroken
en geïnfecteerd zijn door suggesties
van de onderzoeker.
Maar en hier komen wij op een
aspect der hypnose-techniek, dat mij
verband doet vermoeden met de be
doelde „bekentenissen" ik kan er
niet voor instaan, dat men in landen,
waar het er juist niet om te doen is
de objectieve waarheid te achterha
len, eenzelfde landpunt inneemt ten
aanzien van de toepassing van de
hypnose bij de ondervragings-tech-
niek. Daar, waar recht en moraliteit
zoek zijn, worden deze en andere we
tenschappelijke procedé's, die een ze
gen voor de mensheid kunnen zijn,
misbruikt voor tegenovergestelde
doeleinden.
Moeten we uit dit laatste aflei
den, zo vroegen wij prof. v. Rooy, dat
u hier aan de mogelijkheid denkt, dat
de „verdachten" in het proces tijdens
de rechtszitting onder hypnotische in
vloed verkeerden en tengevolge daar
van zo gewillig bekentenissen afleg
den? Wij kunnen ons nog voorstellen,
dat men dergelijke methoden bezigt
bij het vooronderzoek, maar als de
betrokken nog ter terechtzitting
onder zodanige invloed verkeerden,
dan zou dat toch wel aan huh uiter
lijke houding moeten te merken zijn.
Ja, inderdaad was het antwoord.
Maar ik heb bij de zojuist geopperde
mogelijkheid ook niet de eigenlijke
hypnotisch' toestand zelf op he 6 Qog,
maar de z.g. post-hypnotische wer
kingen. Bjj de toepassing van de hyp
nose worden aan de betrokken per
soon allerlei suggesties toegediend,
welke later successievelijk weer op
geheven worden, teneinde de ontwa-
kingstoestand te doen intreden. Daar
mee is het experiment afgelopen.
Maar het is ook mogelijk om bepaal
de suggesties, tijdens de hypnose toe
gediend, Le laten voortbestaan, welke
dan nog hun nawerking reeds gewekt
is en alle andere verschijnselen van
het „onder invloed verkeren" reeds
verdwenen zijn, zodat hij een norma
le indruk maakt.
Zo kan men bijvoorbeeld tijdens de
proef mc de persoon in kwestie af
spreken, dat hij na gewekt te zijn op
een af gesprok. teken een of andere
handeling zal stellen, een bepaalde
opdracht vervulen. Op dezelfde wijze
kan de hypnotiseur gedurende de
hypnose met de persoon in kwestie
afspreken, dat hij hem achteraf een.
vraag zal stellen, waarop hij een be
paald antwoord moet geven. Deze
praktijken benaderen al van zeer na
bij de mogelijkheden, waarop ik zin
speelde in verband met de bekente
nissen, welke de verdachten in com
munistische processen afleggen.
En toch neem ik aan dat geen en
kele deskundige, die op dit gebied
over enige ervaring beschikt, zal ont
kennen, dat mogelijkheid bestaat om
de proefpersoon bij wijze van post-
hypnotische werking een van te vo
ren vastgesteld antwoord te laten ge
ven. Trouwens ik kan u het bestaan
van deze mogelijkheid ook bevestigen
op grond van persoonlijke waarne
mingen. En hiermee bedoel ik niet
mij te beroepen op hokus-pokus-ge-
zelschapsvermaak en comedie-voor-
stellingen van amateurs-hypnotiseurs,
magnetiseurs en hoe zich deze men
sen ook noemen, maar op observaties,
welke ik deed bij wetenschappelijke
demonstraties waarbij het er om ging
de grenzen der mogelijke beïnvloe
ding vast te stellen.
Op grond van deze observaties zoek
ik de oplossing van het raadsel der
„bekentenissen" in een met Oosters
raffinement voorbereide en intens
doorgezette hypnotische „behande
ling".
Maar, zo merkten wij op, wij kun
nen toch moeilijk aannemen dat
iedereen voor een dergelijke vérgaan
de psychische beïnvloeding vatbaar
is. U noemt telkens in één adem de
suggestie en de hypnose. Kunnen de
ze beide verschijnselen zo maar op
één lijn gesteld worden?
Neen, er is inderdaad een groot
verschil. Maar dit verschil is meer
van graduele dan van essentiële aard
Onder een zeker voorbehoud kan de
hypnotische slaap" r die met de ge
wone slaap weinig heeft uit tc staan
gelijk gesteld worden met eén
diepgaande .suggestieve beïnvloeding.
En op grond hiervan is naar mijn ge
voelen in principe eenieder hypnoti-
sabel, die gevoelig is voor zeker? sug
gesties, en dat zijn verreweg de mees
te mensen. Ook hier weer moet ik
zeggen, dat het een onjuiste voorstel
ling is, dat alleen wilszwakken neuro-
tischen, hysterischen en mensen met
andere dergelijke defectueuze per
soon 1 jj k h eidsstruc tu ren gema.k kei ij k
te hypnotiseren zijp.
Een koMztt^e...
„In hogere kringen wordt niet zel
den een verhouding waargenomen,
waarbij twee mensen wel uiterlijk
vriendschappelijk met elkaar om
gaan, maar eikander toch in werke
lijkheid zozeer minachten, dat de een
zich door de ander niet eens bele
digd kan gevoelen."
Dostojewski.