S)e £eidóe(3oti/fcci/ttt Een kardinaal, die één was met zijn volk Levenslang voor kard. Mindszenty Maar „er komt een ogenblik dat men moet kiezen tussen Christus en Belial'' Kardinaal Mindszenty stond zeer waarschijnlijk onder hypnose Protesten over de gehele wereld Directeur: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSIREKEN WAARIN OPGEN.OMEN „DE BURCHT- DINSDAG 8 FEBRUARI 1949 40ste JAARGANG No. 11613 HET LOT VAN Z. EM. KARDINAAL MINDSZENTY Bur. Papengracht 32. Telel. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs 10.32 p. w., 11.40 p. mnd., I 4.15 p kwart. Franco p. p. f 4.90 - Advert.: 15 ct. p. m m. Teleioontjes 11.50 (Van een bijzondere medewerker). De slag is gevallen. Kardinaal Mindszenty is veroordeeld. Slechts negen en dertig dagen heeft een dui- veis systeem nodig gehad om van deze krachtige, onwrikbare man een stamelend wrak te maken, dat rijp was voor een communistische zelf bekentenis. Sinds de eerste zelfbe kentenisprocessen bij de grote zui vering in Rus and, nog vóór deze laatste wereldoorlog, zijn wij nu van iets dichter bij geconfronteerd met dit duivelse systeem zonder volle dig te kunnen vatten, welke infernale inventies aan zulke bekentenissen ten grondslag liggen. Want kardinaal Mindszenty was een moedig man. Een moedig man niet alleen, want de moed, die hij opbracht om bijna ge heel alleen tegen dit systeem van knechting, terreur, en goddeloosheid, dat hij als de ondergang van zijn va derland zag, te velde te trekken, wortelde in zijn heilige overtuiging en in zijn wilskracht. Het is ruim een jaar geleden, dat ik kardinaal Mindszenty bezocht en een lang ondérhoud met hem had. Er waren toen nog stromingen in het Hongaarse katholieke leven, ook on der enkele katholieke priesters, die meenden, dat men er niets mee win nen kon door onverzoen.ijk te staan tegenover een communistische rege ring, waarmee men in de praktijk nu eenmaal te maken had. Die hingen ■het standpunt aan te redden wat er te redden valt, al wilden zij dan hun hoogste beginselen ook niet prijsge ven. Een was er, die toen in de poli tiek een belangrijke rol vervulde en die mij vroeg, als ik de kardinaal zou ontmoeten, hem dat standpunt toch nog eens te willen verduidelijken. Hij die mij dat vroeg en die meende, dat er met over.eg toch wel wat te be reiken zou zijn, moest kort daarna vluchten, anders had hem tóen reeds hetzelfde lot gewacht, dat die andere leider van zijn politieke partij, Kó- vacs Bèla reeds getroffen had en dat nu de kardinaal nog heviger treffen zou. Want toen de nationalisatie der katholieke scholen, tégen de pro testen der ouders in, tóch werd door gevoerd bleek, het juist, wat de kar dinaal mij zeide, dat vandaag of mor gen het compromis tóch in botsing zou komen met het katholiek begin sel en dat het dan misschien te laat zou zijn om het heilig beginsel te ver dedigen. Wie was kardinaal Mindszenty, die nu zo plotseling en op zo tragische wijze in het centrum der wereid- beiangstelling kwam te staan? Hij had de gewone weg gevolgd van de meeste priesters. Kapelaan, pastoor. En nog tijdens de bezetting door de Duitsers was hij pastoor van Zalae- gerszeg in West-Hongarije. Hij was een geleerd priester, een knap theo'oog en., intransigant. Dat ondervonden de Duitsers tijdens de bezetting van Hongarije en zijn lot werd dan ook het concentratiekamp. Als hij daaruit o, ironie door de Russen is bevrijd, wordt hij eerst bisschop van Veszprém en daarna aartsbisschop van Esztergom als op volger van kardinaal Serédi. En als kardinaal-primaat van Hon garije was hij even intransigant te genover het coivimunisme als hij het was als pastoor van Zalaegerszeg te genover het nazisme, omdat hij het eerste even verderfelijk, zo niet nóg verderfelijker, achtte voor zijn land dan het tweede. Dit kwam wel duidelijk tot uiting in zijn preken en herderlijke brieven. Het was niet zijn systeem het com munisme van zijn land openlijk aan ie vallen, maar hij trok door het land als een moderne Bernardus en hield de mensen slechts de grondslagen voor van het heilig geloof, maar zó duidelijk, dat niemand dit kon mis verstaan. Er is beweerd tijdens dit „proces", dat kardinaal Mindszenty een wereldvreemd man was, die zich in zijn paleis ophield als in een ivoren toren. De tienduizenden in Hongarije, die hem overal in het land hoorden prediken, kunnen daarvan getuigen. En deze rondgang door zijn land én zijn zeer principiële houding wekten dan ook wel zozeer het misnoegen op van de communistische heersers, dat er een communistische ploeg op af gestuurd werd. die tijdens een toe spraak. die hij in het openbaar hield het spreekkoor aanhief: „Mindszenty moet hangen! Dat was in het begin van 1947. En het resultaat daarvan was, dat kardinaal Mindszenty de Zondag daarna in Dombóvar spre kend een'stadje van ongeveér 12.000 inwoners zich geplaatst zag tegenover rond 25.000 mensen en hij gedwongen was zijn predicatie na de IToogmis op het marktplein te hou den. Zó weinig stond dan kardinaal Mindszenty in het leven van het volk, c^t de mensen hem nareisden om hem te kunnen horen. Ik herinner mij nog uit diezelfde dagen de vernieling van het stand beeld. van Mgr. Prohaszka, de vroe gere beroemde bisschop van Székes- fehérvar, die in 1922 stierf. Niemand twijfelde eraan of dit was des nachts door communisten geschied. Maar toen het des morgens ontdekt werd, begon er als bij afspraak een: pro cessie naar het vernielde statue met bloemen en kaarsen en nog diezelfde morgen was het onder bloemen be dolven en brandden er rondom on telbare kaarsen. Enkele middagen daarna bezocht ik hem. Niet in zijn paleis in Eszter gom in het Noorden aan de Donau, die daar eens grens vormde tussen twee rijken. Dat woord was trou wens niet geheel in overeenstemming met het uiterlijk van het wel grote geoouw. Het zag er meer uit als een streng klooster en beide malen, dai ik daar vroeger kardinaal Serédi had bezocht, had ik binnen in de vertrek ken van de kardinaal dezelfde kloos terachtige armoede aangetroffen, waarin naar men zeide ook kardinaal Mindszenty leefde. Het was bekend, dat nij alles weggaf wat hij kreeg. En nu vertoefde hij meestal in Buda pest, omdat daar in het regerings centrum de grootste moeilijkheden lagen, omoat daar het meeste armoe de en honger werd geleden, omdat daar vcor allen,' die in nood en druk waren, zijn hulp het meest nodig was. En hij verbleef daar in Uri-utca 61 in Buda, dat er uit zag als een oud boerenhuis met enkele kamers, die wat hun meubilering betreft nog dateerden uit de vorige eeuw. Ik her inner mij nog enige delen van het gesprek, dat ik tóen met hem had. Hij had het over de confiscatie van het rijke kerkelijk bezit en hij zeide: ,ik klaag daarover niet, als dit wer kelijk aan het volk ten goede komt. Maar van de inkomsten daarvan be kostigden wij onze katholieke acties en de armenzorg. Hoe moeten wij nu al die arme mensen te eten geven? Gaat u maar eens kijken in de Tökö- Jy-ur, waar de paters Dominicanen een volkskeuken hebben ingericht. Ik ben er juist - vanmiddag nog ge weest' Daarom was de kardinaal in Bu dapest. „Er heerst veel nood in Bu dapest" zei hij mij „er zijn nog vele ondervoede kinderen. De Ka tholieke Actie voedt dagelijks in 71 keukens 8.470 mensen". Maar de rechters in dit „proces" hadden geen goed woord voor de ka tholieke actie over, die alleen maar een broeinest van politieke misda digheid was. Maar de kardinaal dacht er aan toen reeds hoe hij de el lende zou moeten wegnemen van die honderden ambtenaren, die de nieu we politiek niet voorstonden en zon der vorm van proces en zonder pen sioen, waar zij toch recht op hadden, op straat waren gezet. Hij dacht aar de oorlogsverminkten ik had u met honderdtallen als bedelaars ir de straten gezien die hij wilde om dersteunen. Ik keek naar dat pein zende gezicht in die sombere lage kamer en ik zag, dat zijn ogen schit terden als van vuur, ik zag die on verschrokken blik. „Neen zei de kardinaal wij kunnen niet transigeren. Er zijn er ook bij ons, die een politiek van sa- menwerkng voorstaan, maar er ko men ogenblikken in ons leven, waar in men moet kiezen tussen Christus en Belial. Wij moeten ook tegen de sterkste druk in, de vrijheid van godsdienst blijven verdedigen en deze vrijheid van godsdienst is er niet als onze bisschoppelijke brie ven in beslag worden genomen. Als wij het godsdienstonderricht op de scholen verdedigen, dan verdedigen wij de rechten der ouders. Zij, die menen, dat samenwer king met de huidige politici moge lijk is, zullen eens op schrikkelijke wijze ontgoocheld worden." Dat zei kardinaal Mindszenty. Dat zei mij dezelfde man, die zich vol gens het Hongaarse geelboek een edelman had genoemd, maar die zo in het volk leefde en zijn Doerënaf- komst zo weinig verloochende dat hij, als hij een week vacantie nam, naar zijn geboortedorp ging en daar met de boeren met het gereedschap over zijn schouder naar het land ging om zijn geest te ontpspannen met de zware arbeid op het land. Eén met de boeren, één met het volk. Ook als kardinaal. Toen ik hem verliet, werd ik uit geleide gedaan door zijn secretaris, Hongaars episcopaat bedreigd De Hongaarse ministei-president Dobi heeft mgr. Grösz, de aartsbis schop van Koloszvar (Klausenburg), bij zich ontboden om hem te laten weten, dat alle Hongaarse bisschop pen voor het volksgerechtshof zul len worden gedaagd indien zij niet tot „overeenstemming'' met de rege ring kunnen komen. Dobi gaf de aartsbisschop inzage van 'n aantal beschuldigingen, die tegen mgr. Grösz en de andere Hongaarse bis schoppen zouden worden ingebracht indien zij zouden weigeren mede te werken aan het bereiken van een „oplossing" voor de bestaande moei lijkheden tussen Kerk en Staat in Hongarije. VREES VOOR DE WAARHEID. De uitzendingen van Radio Vati- cana, zowel op de korte golf 31.06 en 19.87 meter, als op de middengolf 391 meter, worden de laatste dagen op ernstige wijze gestoord door speciale stoorzenders. In het bijzonder wan neer de Vaticaanse omroep gegevens verstrekt over het proces te Boeda pest, is het een cacophonie van klan ken, die de herinnering aan de be zettingstijd en de stoorzenders der Nazis terugroept. Aldus prof. dr. H. v. Rooy, criminoloog Het enorme drama, dat zich te Boe dapest afspeelt rond de figuur van Zijne Eminentie Kardinaal Dr. Josef Mindszenty, heeft vele ménsen voor een raadsel geplaatst, vooral wat de „vlotte bekentenissen" van de Kardi naal betreft. De Gelderlander heeft zich gewend tot Professor Dr. H. van Rooy, O.F.M., Privaat-Docent in de dr. Endre Zakar, een priester met een ascetisch uiterlijk, die in de kale ontvangkamer te werken zat. aan zijn boek over Tóth, en diens proces van zaligverklaring. Hem trof hetzelfde lot. Ik zal die Uri-utca met die twee priesters, die daar leefden tussen de puinhopen, niet vergeten. ^IJNE EMINENTIE KARDINAAL MINDSZENTY, prins-primaat van Hongarije, is hedenmorgen door het communistische gerechtshof te Boedapest veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. De kardinaal werd veroordeeld op beschuldiging van overtreding van de wet inzake de verdediging van de Hongaarse republiek, het organiseren van een sa menzwering tegen de republiek, verraad en het verhandelen van vreem de valuta op de „zwarte markt". aangewend om een vooroordeel te verwekken tegen de primaat, volko men in strijd is met onze opvatting van menselijke rechten en vrijheden. De andere vonnissen andere 4?e- De straffen voor de klaagden luiden: Dr. Baranayi: 15 jaar gevangenis straf, verlies van politieke rechten gedurende 10 jaar en confiscatie van zijn bezittingen. Dr. Zakar: 6 jaar gevangenisstraf, verlies van rechten gedurende 10 jaar en confiscatie. Eszterhazy; 15 jaar, verlies van rechten gedurende 10 jaar en con fiscatie. Nagy: 3 jaar en verlies van rech ten gedurende 5 jaar. Ispanky: Levenslang, verlies van rechten gedurende 10 jaar en confis catie. Toth: 10 jaar, verlies van rechten gedurende 10 jaar en confiscatie. Het volledige vonnis voor de kar dinaal luidt: levenslange gevange nisstraf, verbeurdverklaring van zijn bezittingen en verlies van burger lijke en politieke rechten. Kardinaal Mindszenty hoorde de uitspraak met gevouwen handen PROTESTEN OVER DE HELE WERELD Bevin: In strijd met menselijke rechten Autoriteiten over de gehele wereld hebben hun verontwaardiging geuit over het proces tegen kardinaal Mindszenty. Bevin. de Britse minis ter van Buitenlandse Zaken, zeide, dat er geen twijfel over bestaat, dat de manier waarop alle middelen zijn Hij kon niet verklaren, hoe de kar dinaal tijdens het proces een hou ding aannam, welke zozeer in strijd was met die van vóór zijn arrestatie. Bevin richtte zich met zijn uit spraak tot een delegatie van parle mentsleden. die aandrong op een of ficieel Brits protest. Bevin zei ver der, dat het uniforme gedrag van gevangenen bij alle politieke pro cessen achter het ijzeren gordijn on begrijpelijk is, indien het gemeten wordt naar de normale standaard van menselijk gedrag. In strijd met vredesverdrag De Britse minister McNeil zeide in het Lagerhuis: „Voor mii staat het vast, dat de beschuldiging en de wijze waarop de inbeschuldigingstel ling is geschied rechtstreeks strijdig zijn met de verplichtingen, die de Hongaarse i'egering door het Vredes verdrag zijn opgelegd". (In het vredesverdrag zijn n.l. ook bepalingen opgenomen inzake eer biediging van de menselijke rech ten). Chili doet stappen bij V. N. Het hoofd van de Chileense dele gatie bij de V. N. Herman Santa Cruz, heeft te Lake Success mede gedeeld, dat hij op instructie van de Chileense president, zou verzoeken om tussenkomst van de V. N. inzake het proces tegen kardinaal Minds zenty. AMERIKAANSE REACTIES. De Amerikaanse senator Styles Bridges, republikein uit New Hamps hire, heeft in de Senaat een motie van critiek op de Hongaarse regering inzake de kwestie-Mindszenty voor gesteld. Hij zeide, dat de V.S. het .morele leiderschap" moesten nemen in'de strijd tegen het communisme. De motie werd verwezen naar de commissie voor buitenlandse betrek kingen. Rabbijn' Benjamin Schultz, de lei der van de Amerikaanse Joodse liga tegen het communisme, heeft aange drongen op het organiseren van een „beweging van protest tegen het pro ces van kardinaal Mindszenty, voor dat het te laat is." „Het is de plicht van iedere Ame rikaan", aldus de rabbijn, ,te hande len en zich voor deze zaak te inte resseren." WIE TERECHT STAAT MOET HANGEN. Te Berlijn wordt herinnerd aan een uitspraak van de Sowjet-Russi sche overste Jelisarof op 30 Decem ber 1947. Volgens de notulen van deze bijeenkomst zeide Jelisarof: „Wanneer iemand schuldig is, doen wij wat we nodig achten. Wij schrikken niet voor direct ingrijpen terug. Doch wanneer 't Sowjet-Rus- sisch militair bestuur wil, dat iemand voor het gerecht gebracht wordt, is het duidelijk, dat hij veroordeeld wordt. Wij brengen niemand voor het gerecht om hem vrij te spre ken". H. MIS IN DE CEL. Kardinaal Mindszenty heeft giste ren in zijn cel een H. Mis gelezen, al dus meldt de „Volkskrant". Terwijl duizenden katholieken de kerken in de stad vulden of buiten in de zon stonden te wachten tot zij de over volle kerk konden binnengaan, bad de kardinaal in zijn cel. ZANDOR DOBI VERKIEST DE VRIJHEID. ^Naar wij uit Wenen vernemen, heeft Zandor Dobi, de zoon van de president van Hongarije, het voor beeld van zovelen voor hem gevolgd en door zijn vlucht over de Hongaars- Oostenrijkse grens de vrijheid ver kozen boven de volksdemocrtie van Hongarije. Zandor Dobi heeft zich bij de Vreemdelingendienst te Wenen gemeld. Criminologie aan de Rijksuniversiteit te Utrecht en professor in de moraal theologie aan het Theologicum te Al verna (Wijchen). Een speciale verslaggever heeft Pro fessor van Rooy aller eerst gewezen op de zo frappant tegenstrijdige hou ding, welke Kardinaal Mindszenty vóór zijn arrestatie en tijdens de rechtzitting heeft aangenomen en hem gevraagd wat zijn zienswijze als criminoloog op dit soort van proces sen is, die wij nu reeds sinds jaar en dag uit de communistische staten voorgezet krijgen. In de persberichten, zo zeide Prof. van Rooy, lees ik in dit verband her haaldelijk toespelingen op de moge lijkheid, dat bij dergelijke personen gebruik gemaakt zou worden van be paalde verdovende middelen. Laat ik u aanstonds met nadruk verklaren, dat mij geen middelen met een der gelijke werking bekend zijn en dat ik evenmin competent ben om U te ver zekeren, dat er geen middelen bestaan om deze passieve bekentenisver schijnselen te voorschijn te roepen. Het heeft mij persoonlijk wel steeds verbaasd, dat bij het zoeken naar een verklaring bijna uitsluitend aan licha melijke folteringen en toediening van narcotic., wordt gedacht en dat daar entegen zo weinig aandacht geschon ken wordt aan de mogelijkheden, welke een beïnvloeding langs psy chische weg hier helaas bieden. Ik bedoel hiermee vooral de techniek van de suggestie en de hypnose, wel ke ook wel eens om medische redenen toegepast worden. Voor de criminalistiek is de studie daarvan o.a. belangrijk in verband met de vraag, welke waarde in som mige omstandigheden aan verklarin gen van getuigen mag gehecht wor den. Het is naar mijn bescheiden me ning een veel verbreide dwaling in lekenkringen, dat men een verdachte in hypnotische toestand een beken tenis omtrent de ware toedracht kan ontlokken. Door suggestieve of hypnotische be ïnvloeding kan men op zijn hoogst bereiken, dat de ondervraagde ver klaringen gaat afleggen in de rich ting, welke hem door de ondervra ger-hypnotiseur gesuggereerd wor den. In de leer der ondervragings- techniek van onze democratische lan den wordt het probleem van de sug gestie en de hypnose juist ter sprake gebracht om hen, die zich met onder vragingen occuperen, op het hart te binden, dat zij zich van dergelijke be ïnvloedingen van verdachten moeten onthouden. Deze immers kunnen er toe leiden, dat de ondervraagden ant woorden gaan geven, welke met de objectieve werk. .ikheid niet stroken en geïnfecteerd zijn door suggesties van de onderzoeker. Maar en hier komen wij op een aspect der hypnose-techniek, dat mij verband doet vermoeden met de be doelde „bekentenissen" ik kan er niet voor instaan, dat men in landen, waar het er juist niet om te doen is de objectieve waarheid te achterha len, eenzelfde landpunt inneemt ten aanzien van de toepassing van de hypnose bij de ondervragings-tech- niek. Daar, waar recht en moraliteit zoek zijn, worden deze en andere we tenschappelijke procedé's, die een ze gen voor de mensheid kunnen zijn, misbruikt voor tegenovergestelde doeleinden. Moeten we uit dit laatste aflei den, zo vroegen wij prof. v. Rooy, dat u hier aan de mogelijkheid denkt, dat de „verdachten" in het proces tijdens de rechtszitting onder hypnotische in vloed verkeerden en tengevolge daar van zo gewillig bekentenissen afleg den? Wij kunnen ons nog voorstellen, dat men dergelijke methoden bezigt bij het vooronderzoek, maar als de betrokken nog ter terechtzitting onder zodanige invloed verkeerden, dan zou dat toch wel aan huh uiter lijke houding moeten te merken zijn. Ja, inderdaad was het antwoord. Maar ik heb bij de zojuist geopperde mogelijkheid ook niet de eigenlijke hypnotisch' toestand zelf op he 6 Qog, maar de z.g. post-hypnotische wer kingen. Bjj de toepassing van de hyp nose worden aan de betrokken per soon allerlei suggesties toegediend, welke later successievelijk weer op geheven worden, teneinde de ontwa- kingstoestand te doen intreden. Daar mee is het experiment afgelopen. Maar het is ook mogelijk om bepaal de suggesties, tijdens de hypnose toe gediend, Le laten voortbestaan, welke dan nog hun nawerking reeds gewekt is en alle andere verschijnselen van het „onder invloed verkeren" reeds verdwenen zijn, zodat hij een norma le indruk maakt. Zo kan men bijvoorbeeld tijdens de proef mc de persoon in kwestie af spreken, dat hij na gewekt te zijn op een af gesprok. teken een of andere handeling zal stellen, een bepaalde opdracht vervulen. Op dezelfde wijze kan de hypnotiseur gedurende de hypnose met de persoon in kwestie afspreken, dat hij hem achteraf een. vraag zal stellen, waarop hij een be paald antwoord moet geven. Deze praktijken benaderen al van zeer na bij de mogelijkheden, waarop ik zin speelde in verband met de bekente nissen, welke de verdachten in com munistische processen afleggen. En toch neem ik aan dat geen en kele deskundige, die op dit gebied over enige ervaring beschikt, zal ont kennen, dat mogelijkheid bestaat om de proefpersoon bij wijze van post- hypnotische werking een van te vo ren vastgesteld antwoord te laten ge ven. Trouwens ik kan u het bestaan van deze mogelijkheid ook bevestigen op grond van persoonlijke waarne mingen. En hiermee bedoel ik niet mij te beroepen op hokus-pokus-ge- zelschapsvermaak en comedie-voor- stellingen van amateurs-hypnotiseurs, magnetiseurs en hoe zich deze men sen ook noemen, maar op observaties, welke ik deed bij wetenschappelijke demonstraties waarbij het er om ging de grenzen der mogelijke beïnvloe ding vast te stellen. Op grond van deze observaties zoek ik de oplossing van het raadsel der „bekentenissen" in een met Oosters raffinement voorbereide en intens doorgezette hypnotische „behande ling". Maar, zo merkten wij op, wij kun nen toch moeilijk aannemen dat iedereen voor een dergelijke vérgaan de psychische beïnvloeding vatbaar is. U noemt telkens in één adem de suggestie en de hypnose. Kunnen de ze beide verschijnselen zo maar op één lijn gesteld worden? Neen, er is inderdaad een groot verschil. Maar dit verschil is meer van graduele dan van essentiële aard Onder een zeker voorbehoud kan de hypnotische slaap" r die met de ge wone slaap weinig heeft uit tc staan gelijk gesteld worden met eén diepgaande .suggestieve beïnvloeding. En op grond hiervan is naar mijn ge voelen in principe eenieder hypnoti- sabel, die gevoelig is voor zeker? sug gesties, en dat zijn verreweg de mees te mensen. Ook hier weer moet ik zeggen, dat het een onjuiste voorstel ling is, dat alleen wilszwakken neuro- tischen, hysterischen en mensen met andere dergelijke defectueuze per soon 1 jj k h eidsstruc tu ren gema.k kei ij k te hypnotiseren zijp. Een koMztt^e... „In hogere kringen wordt niet zel den een verhouding waargenomen, waarbij twee mensen wel uiterlijk vriendschappelijk met elkaar om gaan, maar eikander toch in werke lijkheid zozeer minachten, dat de een zich door de ander niet eens bele digd kan gevoelen." Dostojewski.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1