S)e ftzid^Soti/fco/nt Kard. Mindszenty van gedachten veranderd SCHAND- PROCES Verwarrende en onbetrouwbare berichtgeving Wegverkeer naar Sovjet- zone verboden Oirectcar: C. M. VAN HAMERSVELD. Hoofdredacteur: TH. WILMER. KATHOLIEK DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN WAARIN OPGENOMEN „DE BURCHT" ZATERDAG 5 FEBRUARI 1949 40ste JAARGANG No. 11611 Maandag vonnis verwacht in proces-Mindszenty Bur. Papengracht 32. Tele!. 20015, Adm. en Advert. 20826, Abonn 20935 - Abonnementsprijs f 0.32 p. w., f 1.40 p. mnd., f 4.15 p kwart. Franco p. p. i 4.90 Advert.: 15 ct. p. m m. Telefoontjes f 1.50 IJONGARIJE beleeft een der meest **tragische episoden van zijn ge schiedenis. De regering, welke thans in Boedapest zetelt, waagt het de hand te slaan aan de prins-primaat van Hongarije, kardinaal Mindszenty. De bedoeling is duidelijk. „Ik zal de herder slaan en de schapen zullen verstrooid worden." Een misvatting, welke door de eeuwen heen tot tragische vergissin gen heeft geleid. Want zelfs een do de Mindszenty is weel gevaarlijker voor het rode regiem dan een leven de. Het proces tegen de kardinaal is thans aan de gang en het is geen wonder, dat wij het verloop met spanning gadeslaan. Met spanning, ja, maar zonder enige verwachting op een juist en rechtvaardig oordeel. De „Osservatore Romano" heeft dit proces de grootste belediging ge noemd, welke de Katholieke Kerk ooit is aangedaan sinds de ontvoering van Paus Pius VII door Napoleon- Dat is het inderdaad en zo is het ook bedoeld. Niemand, die daaraan twij felt. Het gaat niet om de persoon van kardinaal Mindszenty, het gaat om het prestige van de kerkelijke auto riteiten. Het vertrouwen in hun lei ders-moet het Hongaarse volk wor den ontnomen en om dat doel te be reiken schuwt Moskou met zijn tra wanten geen enkel middel. Vandaar dat wij het proces te Boe dapest niet anders kunnen zien dan als'n bittere kiucht zoals er reeds zo vele zijn geënscèneerd in de commu- nistisch-overheerste landen, zij het dan met minder illustere slachtoffers. Wij kennen hun eentonig verloop, de belachelijke bekentenissen der be klaagden. Ook nu weer herhaalt zich de ge schiedenis: de kardinaal bekent, de kardinaal wil het afkopen met zijn aftreden, hij erkent wat hem ten laste wordt gelegd enz., enz. Ook de andere beklaagden geven grif al les toe. Waarom is het bij zoveel gulharti ge bekentenissen nog nodig om aller lei persmensen uit het Westen te we-' ren? De zaal is te klein, zeggen de heren te Boedapest en daarom moe ten wij de beschikbare plaatsen re serveren voor onze eigen mensen. Maar als er bij ons een dergelijk proces zou zijn, zou Den Haag dan weigeren om visa te verstrekken aan buitenlandse dagbladreporters, ook al konden zij niet allen in de rechts zaal? Wanneer de provesvoering het daglicht velen kan, dan geldt het: hoe meer licht hoe beter. Maar in Boedapest is het niet goed, als zovelen met eigen ogen aan schouwen en zovelen met eigen oren horen. „Betrouwbare" verslaggevers zullen wel vertellen wat wij moeten geloven. Zo gaat het in de volksdemocratie. Maar wij houden ons aan de bij belse waarschuwing over de valse profeten: Gelooft hen niet. De kardinaal zelf heeft ons vlak vóór zijn arrestatie gewaarschuwd voor de .bekentenissen", welke hij zag aankomen. „Geen verstandig mens", schrijft o.m. het „Vrije Volk", „zal een woord van die bekentenissen geloven." iy|EN HEEFT ons, katholieken, wel eens verweten, dat wij bij voor baat, nog vóór de aanvang van het proces, als onomstotelijke waarheid- de onschuld van de kardinaal hebben aangenomen. Kan zelfs £en kardi naal niet eens iets verkeerds doen? Ook een kardinaal is een mens, en kan ongetwijfeld verkeerde daden stellen. Inderdaad, wij hebben geen grein vertrouwen in het Boedapester pro ces, niet omdat wij kardinaal Minds zenty als onfeilbaar beschouwen, maar ornaat wij de methoden van de communistische rechtspraak ken nen. Maar laten wij ons zelf niet verde digen, doch het woord geven aan een protestants blad „Trouw", dat als volgt schrijft: „Ook andersdenkende Nederlan ders zijn er van overtuigd, dat hier in de grond der zaak van de zijde der Hongaren een juridische comedie wordt opgevoerd, die een schijn van recht moet geven aan iets dat inder daad het grofste onrecht is. Wij zeggen dat, hoewel wij van het nauwkeurig verloop van het proces tot dusverre niet op de hoogte zijn en het proces nog niet afgelopen is. Wij zeggen dat, hoewel wij niet van te voren als vaststaand aanne men, dat een kardinaal niet eens tot daden zou kunnen komen, die hem met de strafrechter in aanraking be horen te brengen. Wij zeggen dat, omdat wij de aard en de methoden van de communisti sche dictatuur kennen. Wij kennen de gewetenloze metho den van dit totalitair regime. Wij kennen de haat van dit regime tegen elke vorm van kerk en godsdienst, die zich niet op voorhand onderge schikt wil maken aan de communis tische staat, die zichzelf aan geen wet of norm wil gebonden zien. Van gewone mensen, kardinalen inbegrepen, beginnen wij met de goede trouw te veronderstellen. Van de communisten kunnen wij HOE ZAL HET VONNIS LUIDEN? IJET HONGAARSE volksgerechtshof, dat kardinaal Mindszenty en zijn mede-verdachten berecht, heeft de brief, die de primaat in No vember van het vorig jaar schreef, doen voorlezen. Mindszenty hoorde zijn woorden, die hij bedoeld had voor publicatie onmiddellijk na zijn ar restatie, aan en verklaarde ze te herroepen. Alle mede-verdachten gaven toe schulidg te zijn aan het verhandelen van dollars op de zwarte markt, maar ontkenden opnieuw getracht te heb ben de regering omver te werpen. HET HOF VOELDE ZICH GEKRENKT De president las de brief van kar dinaal Mindszenty voor, waarin hij zegt, dat iedere bekentenis, die aan hem zou worden toegeschreven, ver valst is of „te wijten aan menselijke zwakheid" zou zijn. Er staat verder in, dat er geen persoonlijke vrijheid in Hongarije bestaat en dat de kar dinaal de andere geestelijken waar schuwt voor zijn op handen zijnde arrestatie. De president verklaarde, dat het hof zich door dit geschrift „gekrenkt" gevoelde. Kardinaal Mindszenty erkende de brief geschreven te hebben, maar hij had niet de bedoeling gehad dit ge rechtshof te beledigen. „Toen zag ik vele dingen nog niet zoals ik ze nu zie. De verklaring, die ik toen aflegde, is niet geldig. Mijn huidige opvatting is uitgedrukt in de brief, die ik schreef aan de mi nister van Justitie". Voorts bood kardinaal Mindszenty aan zijn aan deel in de verhandelde dollars aan de Hongaarse regering te vergoeden. Desgevraagd zeide hij, dat de behan deling in de gevangenis goed was. Graaf Esterhazy gaf toe, dat hy dollars had verhandeld, maar hij ontkende zioh met politiek te heb ben ingelaten. Hij was royalist en symphatiseerde met het herstel van de Habsburgse monarchie. Zijn ge slacht was nauw verbonden met het koninkrijk en vertegenwoordigde een aloude aristocratische familie op de Balkan. Hij hoopte nog altijd op teruggave van zijn geconfiskeerde goederen. Esterhazy bekende in een valies met dubbele bodem dollars naar Wenen gesmokkeld te hebben. Hij was altijd zeer vrijgevig geweest, doch niemand had hem geld ge vraagd. Zijn geldig Hongaars pas poort had hij niet willen gebruiken om het land te verlaten. De archivaris van de kardinaal getuiede, dat Zakar, privé-secretaris van Mindszenty, bijna twee dagen lang bezig was geweest met het ver branden van documenten. MAANDAG VONNISSEN? Peter Furst, een correspondent van Reuter, die hit „proces" tegen kar dinaal Mindszenty verslaat, meldt, dat aangenomen wordt, dat Maan dag tegen de kardinaal en zijn zes medebeklaagden het vonnis zal wor den geveld. Waarschijnlijk zal de zitting van Zaterdag de laatste zijn. Hierin zullen de beklaagden nog eens worden gehoord. Daarna zullen de aanklager en de verdedigers het woord krijgen. Hoewel vóór het pro ces algemeen werd aangenomen, dat de kardinaal ter dood zou worden veroordeeld, twijfelde men hier gis teravond aan, aldus Furst. De kar dinaal zou hiervoor zijn „gespaard" door zijn „bekentenissen". Waarne.- m'ers zijn volgens deze correspon dent van oordeel, dat het gedrag van ae kardinaal tijdens de verhoren niet in overeenstemming te brengen zou zijn met de berichten, dat hij ge folterd of met actedron bewerkt zou zijn. Personen, die de kardinaal van vroeger kennen hebben echter ver klaard, dat de Mindszenty van gis teren en vandaag niets gemeen had met de Mindszenty van vóór zijn ar restatie. „ZELFS DE PAUS KAN HEM NIET REDDEN" Dobi, de president van Hongarije, heeft zich in het openbaar een dag voor de rechszetting er op beroemd, dat zelfs de Paus Kardinaal Minds- zensy niet meer zou kunnen redden. Dit openlijke vooruitlopen op de lechtszitting door het hoofd van de regering geschiedde in een openbare zitting van het Hongaarse parle ment. „De Kardinaal, zo zeide de presi dent, verder," heeft de grootste sa menzwering georganiseerd sinds de oorlog. Hij zal zidh voor het gerecht te verantwoorden hebben en zelfs de lawaaierigste reactie uit het buiten land kan hem niet daarvan redden". AMERIKAANSE WAARNEMERS UITGESLOTEN. Aan de Amerikaanse ambassadeur in. Boedapest. Selden Chapin, is mach tiging verleend om een protest in te dienen tegen de uitsluiting van Ame rikaanse waarnemers bij het proces tegen kardinaal Mindszenty, aldus is door het Amerikaanse' ministerie van buitenlandse zaken verklaard. - De Amerikaanse legatie in Boedapest kreeg aanvankelijk drie kaarten toe gewezen voor het proces, doch deze werden later ingetrokken, zo zeide een woordvoerder van het ministerie. ONBETROUWBARE BERICHT GEVING. Naar aanleiding van de berichtge ving over het proces tegen Kardinaal Mindszenty schrijft het Italiaanse blad ,.11 Quotidiano" het volgende: Het beperkte aantal journalisten, aan wie toegestaan werd om het pro ces tegen Kardinaal Mindszenty bij te wonen, bestaat voornamelijk uit communistische journalisten, die hun woonplaats in Boedapest hebben. Dit doet de berichten, die over het pro ces binnenkomen, als verdacht voor komen. De volksdemocratische regering van Hongarije oefent een scherpe censuur uit op alleberichten. De berichten over z.g. uitingen van de Kardinaal, die binnenkomen, ge ven weinig zekerheid en nog minder vertrouwen in hun echtheid. De Manchester Guardian schrijft in haar commentaar op de eerste berichten over het proces: „De Kardinaal is absoluut onschul dig. De arrestatie van Kardinaal Mindszenty geschiedde omdat zijn optreden niet aangenaam was voor de regering van Hongarije. Dit houdt slechts in de bekentenis van eigen zwakheid der Hongaarse regering. Het blad besluit met te zeggen, dat Hongarije veel sympathie in Europa heeft verloren. De correspondent van de B.B.C. in Wenen, Patrick Smith, berichtte gis ternacht, dat vele journalisten Hon garije hebben Verlaten. Onder hon bevonden zich een correspondent van het Joegoslavische persagentschap en de correspondent van de New York Times. Hij voegde er bovendien aan toe, dat verschillende corresponden ten verklaarden, dat de officiële be richten over het proces onvolledig zijn. KATHOLIEKE HONGAARSE OPPOSITIE-PARTIJ ONTBONDEN. Het Hongaarse Nieuwsagentschap heeft gisteravond gemeld, dat de Katholieke Volksdemocratische Par tij, die een politiek van oppositie te gen de regering voert, ingevolge een beslissing van het politieke bureau der partij is ontbonden. De leider der partij, Bankovizi, is enige dagen ge leden naar Wenen gevlucht. Het Nieuwsagentschap voegt hier aan nog toe, dat de afgevaardigden van de partij die tijdens de in 1947 gehouden verkiezingen 16 pet. der uitgebrachte stemmen verwierf hun zetels in de Wetgevende Verga dering als niet-leden van een partij wensen te blijven innemen. PROTESTMEETING TE LONDEN. Maandagavond zullen zeven dui zend personen de Albert Hall te Lon den vullen om, plechtig en in het openbaar te protesteren tegen de misdaad van de Hongaarse marionet tenregering. Een misdaad tegen godsdienst, menselijkheid en rechtvaardigheid door de arrestatie van een kardinaal van de Kerk, door de afpersing van een waardeloze bekentenis var: voor gewend verraad, dat de Kardinaal plechtig heeft ontkend toen hij nog vrij was en bij zijn volle verstand én door hem te onderwerpen aan de barbaarse bespotting van een recht spraak. Honderdduizenden, schrijft de Ca tholic Henald, zouden gaarne deze meeting bijwonen, doch zijn kunnen niet. Als Katholieken evenwel heb ben zij een betere taak. Aan hen is de taak om te bidden voor Kardinaal Mindszenty, voor zijn mede-gevange nen, voor de vele duizenden slachtof fers van de communistische vervol ging, voor de millioenen, die leven en lijden onder de Sovjet-terreur, en bovenal voor de bekering van Rus land en van allen, die eraan mede werken, dat dit verschrikkelijke bar barisme kan terugkeren op een groot deel der wereld. De vrije wereld, zo besluit de Ca tholic Herald, moet, wil zij vrij blij ven, deze uitdaging beantwoorden. NIEUWE SPOORBRUG OVER DE DEDEMS VAART De spoorbrug over de Dedemsvaart in het baan vak ZwolleMeppel viel, gelijk vrij wel aPe bruggen over dit kanaal, ten offer aan de Duitse vernielzucht en werd een dag voor de bevrijding van dit gebied opgeblazen. De nood brug met enkel spoor zal nu worden vervangen door een nieuwe brug met dubbelspoor. De werkzaamheden worden vertraagd door de grote fre quentie van het treinverkeer bijna elk kwartier passeert een trein) en door de aanwezigheid van onontplof- te bommen in het kanaal, dat tijde lijk is drooggelegd om de mijnen- opruimingsdienst ge^genheid te ge ven de projectielen te verwijderen. De Romeinse pers ruimt een grote plaats in aan het proces tegen kar dinaal Mindszenty. De katholieke bladen zoals de „Popoio" en de „Quotidiano" merken op, dat enke- der buitenlandse correspondenten, die in Hongarije verblijven, gemacn- tigd zijn het proces bij te wonen en zij vragen zich af, hoe velen hunner werkelijk Hongaars kennen. Zij be schouwen dan ook de uit Boedapest kom-uide berichten „die door een strenge censuur zijn gezuiverd" als „verdacht". De „Quotidiano" schrijft dat „ondanks alles de tekst van het getuigenis van de kardinaal, zoals deze door de nieuwsbureaux wordt overgemaakt, de zogezegde bekente nissen van het „geelboek" logen straft. De kardinaal ontkent een comp'ot tegen de staat te hebben gesmeed. Anderzijds, zo oordeelt dit blad, maken sommige daden, die men de kardinaal toeschrijft, de ver bazing nog groter. Zo is het aan bod van de prelaat aan de règering betreffende zijn ontslagneming in strijd met het kerkelijke recht en een bisschop, die bovendien nog kar dinaal is, weet zulks beter dan wie ook." Nederlandse expediteurs getroffen dat uit hoofde van hun gebondenheid aan Moskou en deszelfs totalitair regime niet doen." Hiermede kunnen wfj volkomen instemmen. Voor ons zal kardinaal Mindszenty blijven het symbool van de strijd te gen terreur en onderdrukking der godsdienstvrijheid en als een vlam mend baken in de duisternis der tij- BURGEMEESTER VAN WAAL WIJK BEZOEKT SCHOENEN- EN LEDERTENTOONSTELLING IN HET LONDENSE OLYMPIA Mr R. J. J. Lambooy, burgemeester van Waalwijk, bracht Donderdag een bezoek aan de schoenen en leder tentoonstelling, die in het Londense Otyrnpia wordt gehouden. Aandach tig bekijkt de burgemeester enige 'vellen liesleder, dit zijn de vellen waarvan het bovenwerk der schoe nen wordt vervaardigd. VERSCHERPTE TEGEN-BLOKKADE De Britse en Amerikaanse autori teiten in Duits1 and hebben een ver bod gelegd op alle internationale wegverkeer over de grens tussen de Brits-Amerikaanse zóne en de Rus sische zóne. Het verbod wordt a.s. Zondag te middernacht van kracht. De vertegenwoordigers te Berlijn van Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Denemarken en Zwitser land zijn van dit besluit op de hoog te gebracht. In de bekendmaking der militaire gouverneurs wordt ver klaard, dat de nieuwe maatre?e'en „in overeenstemmming zijn met' de beperkingen op het vervoer door de Sowjetzóne". Het verbod treft in de eerste plaats de Nederlandse expediteurs, die met behulp van vrachtwagens een uitge breid verkeersnet tussen Nederland en de Sowjetzóne, Polen en Tsjecho- Slowakije hadden georganiseerd en die ondanks de blokkade en de te gen-blokkade tot dusverre er in ge slaagd waren het handelsverkeer met de genoemde landen gaande te hou den. Ofschoon het technisch moge- Mjk zou zijn, de verbinding met Tsjecho-Slowakije door de Brits- Amerikaanse zóne in stand te hou den, zouden door het nemen van deze omweg toch financiële offers worden gevergd. Twijfelachtig is het, of een transport uit en naar de Sowjetzóne van Duitsland langs deze omweg uitvoerbaar is. Een gedeelte van onze handel met het Oosten zal eveneens tot nu toe langs de zeeweg via het Kielerkanaal en de Oostzee kunnen worden voortge zet. Dit ge'dt in de eerste plaats voor het transport van kali en superfos faat. „De nieuwe beperkingen op het wegverkeer naar de Sowjet-zóne hebben tot doel de tegenblokkade te verscherpen," aldus verklaarde een Brits woordvoeder te Berlijn. Hij voegde er aan toe, dat zij geen be trekking hebben op grote hoeveel heden producten, doch beogen de Sowjet-zóne te verhinderen, zich afgewerkte producten en speciale metalen, die voor haar onmisbaar zijn, aan te schaffen. Wat de Britse zóne betreft slaan deze maatregelen slechts op 30 a 50 vrachtwagens per week, die voor het merendee' uit de Beneluxlanden komen, en waar van de ladigen bestemd zijn voor de bedrijven in de streek van Leipzig. Deze maatregelen moeten nochtans een gevoelige weerslag hebben op het leven in de hotels-intourist in de Sowjetsector, die een groot gedeelte van hun voedingsproducten die zij aan de buitenlandse toeristen tegen dollars of andere harde va7uta ver kopen, per vrachtwagen uit Neder land 'betrokken. Aanslag op de Sjah van Iran SCHOTEN MISTEN HUN DOEL. Mahanunad Reza Pahlevi, de Sjah van Iran, is gistermiddag licht ge wond geraakt door schoten, die van dichtbij werden afgevuurd door een journalist, Fachre Rai genaamd. Volgens een communiqué werd hij gewond in zijn lip en in de rug. Nadat eerste hulp verleend was in een naburig ziekenhuis, is de Sjah naar zijn paleis teruggekeerd. De Sjah had zich naar de universi teit begeven om de plechtigheid ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan bij te wonen en prijzen aan de stu denten uit te reiken. De aanslag werd gepleegd, toen de Sjah op een po dium de rector en andere universi taire autoriteiten de hand schudde. Het Franse persbureau A.F.P. meldt uit Teheran, dat in verband met de aanslag op de Sjah te Teheran de staat van beleg is uitgevaardigd. De hoofdpunten van de stad worden door soldaten bewaakt W.a&ae. Jxd&ie Stakingen Stakingen zijn niet sympa thiek over 't algemeen.. Waar of hoe er ook gestaakt wordt, het publiek is er gewoonlijk de dupe van. En het is voor het publiek ook niet leuk om als voorhamer dienst te moeten doen om voor anderen betere levensvoorwaar den los te slaan, hoe gerecht vaardigd ze overigens ook mo gen zijn. Maar een stelletje Chinezen is er' in geslaagd een soort „sta king" uit te vinden, waaraan ik als publiek" gaarne mijn mede werking zou verlenen. In een klein restaurant te Sjanghai wilden de Chinese kell- ners nl. loonsverhoging en toen zij dat niet kregen, besloten zij alle klanten dubbele porties te geven tegen de gewone prijs van één portie. In minder dan geen tijd moest het restaurant worden gesloten. 'n Aardige vinding, waar of niet? En dan noemen ze die Chinezen nog achterlijke lui! Massa-arrestaties in Polen OFFICIEREN EN PRIESTERS SLACHTOFFER. De Poolse regering heeft Vrijdag voor het eerst officieel gewag ge maakt van gemelde massa-arresta ties in het gehele land door de ge heime politie onder voormalige offi cieren van de A. K., tijdens de oorlog een ondergrondse verzetsleger, dat zich onderscheidde bij de opstand te Warschau. Volgens officieuze schat tingen van diplomaten zouden in to taal enkele honderden arrestaties in Warschau zijn verricht en meer dan 1.000 arrestaties in de povincies. De woordvoerder der regering kolonel Grosz weigerde echter commentaar te leveren op deze cijfers. In een ver traagd antwoord aan buitenlandse verslaggevers zeide kolonel Grosz, dat de autoriteiten de openbare me ning t.z.t. en binnenkort over de re denen van de arrestaties zouden in lichten. Volgens niet-officiële berichten zouden o.m. studenten en enkele priesters, die vroeger als aalmoeze niers van A.K.-eenheden optraden, gearresteerd zijn. De binnenlandse strijdkrachten van de A.K. werden door de Poolse oor logsleider generaal Sikorsko in het leven geroepen en van Londen uit geleid door de Poolse regering in ballingschap. In 1945, tegen het eind van de oorlog, sloten enkele leden van de A.K. zich bij de ondergrondse beweging tegen de regering aan en vochten tegen regeringstroepen nabij de Oekrainse grens. Enkele hunner werden gevangen genomen, doch la ter vrijgelaten krachtens een amnes- tiebesluit. Uit Katowice in Silezië (Zuid-Po len) komen berichten, dat 6 Rooms- Katholieke priesters werden gearres teerd, omdat zij ondanks een verbod van de regering een herderlijk schrij ven hadden voorgelezen, dat de „ver volging" van de Katholieke Kerk'in Euripa veroordeeld. De suffragaan bisschop Bieniek van Katowice, zo luiden de berichten, zou een bezoek gebracht hebben aan Wladyslaw Wolsfi, de minister van algemene be stuurszaken om te interveniëren ten behoeve van de priesters. £m Waar een tekort is aan beheersing door gebrek aan eigen inzicht, daar is leed.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1949 | | pagina 1